İskəndər xan Xoyski

İskəndər xan Xoyski
	Xoyski İskəndər xan Kəlbəli xan oğlu
	İsgəndər xan Xoyskinin qızı Səltənət bəyimin Şəki Xan qəbiristanlığındakı baş daşı, 2009.
Doğum tarixi	≈ 16 sentyabr 1819
Doğum yeri	≈ Nuxa (indiki Şəki), Şəki əyaləti, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi	16 iyul 1894 (74 yaşında)
Dəfn yeri	Səbiskar qəbiristanlığı
Uşaqları	Səltənət bəyim, Tuti bəyim, Cahangir xan, Hüseynqulu xan Xoyski, Fətəli xan Xoyski, Rüstəm xan Xoyski
Atası	Kəlbəli xan Xoyski
Anası	Sara bəyim
Arvadları	Səadət bəyim Xoyski, şəkili Hacı Molla Zeynalabdinin qızı Şəhrəbani, ?
Hərbi fəaliyyəti
Rütbə	; General-leytenant
Təltifləri

İskəndər xan Xoyski (≈1819–1894) — Rusiya İmperator Ordusunun general-leytenantı. Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru Kəlbəli xan Xoyskinin oğlu, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin baş naziri Fətəli xan Xoyskinin atasıdır.

Haqqında məlumatlar

Rəsmi sənədlərdə 25 may 1820-ci il tarixdə Yelizavetpolda (indiki Gəncə) anadan olduğu göstərilsə də, çox böyük ehtimal var ki, o, əslində 1819-cu ilin sentyabr ayında Nuxada (indiki Şəki) anadan olmuşdur^[1].

Əmək fəaliyyəti və hərbi xidməti

19 noyabr 1841-ci il tarixdə Zaqafqaziya müsəlman-suvari alayında naib kimi xidmətə başlayıb.

7 avqust 1842 il tarixdən çar ordusunun zabiti olub^[2].

22 oktyabr 1847-ci il tarixdə leyb-qvardiyaya kornet rütbəsi alıb.

1848-cu ildə − Nuxa şəhərinin siyahıyaalma aktlarında 30 yaşlı qvardiya proporşiki kimi qeydə alınıb.

6 dekabr 1852-ci il tarixdə ştabs-rotmisr,

15 aprel 1854-cü ildə totmistr rütbəsi alıb.

1860-cı ildə − Nuxa şəhərinin siyahıyaalma aktlarında 42 yaşında və qvardiya polkovniki rütbəsində qeydə alınıb.

1875-ci ildə Nuxada barışdırıcı hakim vəzifəsində çalışırdı və polkovnik rütbəsində idi.

15 may 1883-cü il tarixdə general-mayor (1524 manat maaşla)^[2] rütbəsi alıb.

1887-ci ildə zabit çinində (XL) Qüsursuz xidmət nişanı ilə mükafatlandırılıb^[3].

21 aprel 1888-ci il tarixli “Kavkaz” qəzetində adı Nuxa qəzasında yaşayan varlı şəxsərlə bir sırada qeyd edilib.

16 dekabr 1889-cu il tarixdə general-leytenant rütbəsi alıb.

Təltif və mükafatları

3-cü dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni (23.02.1849);
2-cü dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeni (4.07. 1859);
4-ci dərəcəli Müqəddəs Vladimir ordeni (27.09.1871);
2-cü dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni (16.11.1871) ordeni;
qılınc;
Georgi xaçı (11.10.1914);
və başqa təltiflər.

Ailəsi

İskəndər xan birinci nikahda Səadət bəyim İsmayıl xan Xoyskinin qızı ilə, ikinci nikahda Şəhribanu xanım Molla Hacı Zeynal qızı ilə ailə qurmuşdur.

Vəfatı

16 iyul 1894-cü il tarixdə vəfat edib.

İstinadlar və qeydlər

↑ Belə ki Şəki xanı İsmayıl xan Xoyskinin 24 iyul 1819-cu il tarixdə vəfat etməsindən sonra rus hakimiyyət dairələri Şəki xanlığının ləğv edilməsinə, mərhum xanın ailə üzvlərinin, həmçinin xoyluların Nuxadan çıxarılmasına qərar vermişdilər. Həmin vaxt İsmayıl xanın əmisi oğlu Kəlbəli bəy və Kəlbəli bəyin arvadı olan bacısı Sara bəyim hələ bir müddət burada qalmalı olmuşdular. Həmin ilin 25 avqustunda tərtib edilmiş sənəddə onların ləngimələri və bunun səbəbi belə göstərilir: “Sara bəyim 20 günə doğmalıdır, səhhətinin pisləşə biləcəyindən çəkinərək Nuxanı tərk etmək istəmir”. Əgər həmin sənəddə proqnozlaşdırıldığı kimi həqiqətən də Sara bəyim hamiləlik yükündən 20 gün ərzində azad olubsa və bu vaxta qədər yaşadığı şəhəri tərk etməyibsə, deməli, onun övladı 1819-cu ilin sentyabr ayında, özü də Nuxa şəhərində dünyaya göz açmışdır. Nuxa şəhərinin 1848-cu il siyahıyaalma aktlarında 30 yaşlı qvardiya proporşiki İsgəndər xan Kəlbəli oğlu qeydə alınıb. 1860-cı ildə tərtib olunmuş ikinci – analoji sənəddə isə eyni şəxs 42 yaşında və lakin bu dəfə qvardiya polkovniki rütbəsində göstərilib. Bunlara əsasən isə 1819-cu ilin sentyabr ayı tarixini tərəddüd etmədən İsgəndər xanın anadan olduğu vaxt hesab etmək mümkündür.
↑ ^2,0 ^2,1 Список генералам по старшинству. Испр. по 1-е сентября [1886]. — 1886. — [2], XXVIII, 810 с. Стр. 650
↑ Список генералам по старшинству. 1889. — СПб., 1889, с. 584

Ədəbiyyat

Исмаилов Э.Э. Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям (rus.) // Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri : jurnal / baş red. Eldar İsmayılov. — Bakı: Adiloğlu, 2003. — В. IV (tiraj: 400; 120 s.). — Səh. 35-59. — ISBN 9952-25-001-3.
Parvin Chayyam ogli Mirzazade. Khoy, Iran : [arx. 16 Apr 2002 - 6 May 2021] : [ing.] // Almanach de Bruxelles. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.
Məmmədov A. Bir qəbir kitabəsinin izi ilə, yaxud F.X.Xoyskinin əsli-nəcabətinə dair faktlar : [arx. 13 Mar 2012 - 5 Mar 2016] // [ttp://shekinin-sesi.narod.ru “Şəkinin səsi” qəzetinin saytı]. — 2009. — 6 may. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.

[1] Belə ki Şəki xanı İsmayıl xan Xoyskinin 24 iyul 1819-cu il tarixdə vəfat etməsindən sonra rus hakimiyyət dairələri Şəki xanlığının ləğv edilməsinə, mərhum xanın ailə üzvlərinin, həmçinin xoyluların Nuxadan çıxarılmasına qərar vermişdilər. Həmin vaxt İsmayıl xanın əmisi oğlu Kəlbəli bəy və Kəlbəli bəyin arvadı olan bacısı Sara bəyim hələ bir müddət burada qalmalı olmuşdular. Həmin ilin 25 avqustunda tərtib edilmiş sənəddə onların ləngimələri və bunun səbəbi belə göstərilir: “Sara bəyim 20 günə doğmalıdır, səhhətinin pisləşə biləcəyindən çəkinərək Nuxanı tərk etmək istəmir”. Əgər həmin sənəddə proqnozlaşdırıldığı kimi həqiqətən də Sara bəyim hamiləlik yükündən 20 gün ərzində azad olubsa və bu vaxta qədər yaşadığı şəhəri tərk etməyibsə, deməli, onun övladı 1819-cu ilin sentyabr ayında, özü də Nuxa şəhərində dünyaya göz açmışdır. Nuxa şəhərinin 1848-cu il siyahıyaalma aktlarında 30 yaşlı qvardiya proporşiki İsgəndər xan Kəlbəli oğlu qeydə alınıb. 1860-cı ildə tərtib olunmuş ikinci – analoji sənəddə isə eyni şəxs 42 yaşında və lakin bu dəfə qvardiya polkovniki rütbəsində göstərilib. Bunlara əsasən isə 1819-cu ilin sentyabr ayı tarixini tərəddüd etmədən İsgəndər xanın anadan olduğu vaxt hesab etmək mümkündür.

[.D0.A1.D0.BF.D0.B8.D1.81.D0.BE.D0.BA-2] 2,0 ^2,1 Список генералам по старшинству. Испр. по 1-е сентября [1886]. — 1886. — [2], XXVIII, 810 с. Стр. 650

[3] Список генералам по старшинству. 1889. — СПб., 1889, с. 584

[1]

[2]

[3]