İsmayıl xan Xoyski: Redaktələr arasındakı fərq

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Redaktənin izahı yoxdur
(Eyni redaktor tərəfindən edilmiş 2 ara dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 2: Sətir 2:
| adı                          =  
| adı                          =  
| orijinal adı                = İsmayıl xan Xoyski
| orijinal adı                = İsmayıl xan Xoyski
| şəkil                        =  
| şəkil                        = Tuti aga.jpg
| piktoqram                    = xan
| piktoqram                    = xan
| şəklin izahı                =  
| şəklin izahı                = İsmayıl xanın arvadı olmuş [[Tuti ağa|Tuti ağanın]] [[Xan qəbiristanlığı (Şəki)|Şəki Xan qəbiristanlığındakı]] qəbri, 2009-cu il.
| şəklin ölçüsü                =  
| şəklin ölçüsü                =  
| titul                        = [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]]
| titul                        = [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]]
Sətir 26: Sətir 26:
| uşağı                        = 2 qız; 1.Səadət bəyim 2.?
| uşağı                        = 2 qız; 1.Səadət bəyim 2.?
}}
}}
'''İsmayıl xan Xoyski''' (?–1819) 1814–1819-cu illərdə hakimiyyətdə olmuş [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]].
'''İsmayıl xan Xoyski''' (?–1819) 1814–1819-cu illərdə hakimiyyətdə olmuş [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]].


== Haqqında məlumatlar ==
== Haqqında məlumatlar ==
[[Fayl:Tuti aga.jpg|200px|thumb|left|İsmayıl xanın arvadı olmuş [[Tuti ağa|Tuti ağanın]] [[Xan qəbiristanlığı (Şəki)|Şəki Xan qəbiristanlığındakı]] qəbri, 2009-cu il.]]
Çar Aleksandrın 22 may (Yuli təqvimi ilə: 10 may) 1815-ci il tarixli fərmanı ilə rəsmi şəkildə Şəki xanı kimi təsdiqlənmişdir. Lakin atası [[Cəfərqulu xan Xoyski|Cəfərqulu xandan]] fərqli olaraq, rus hakimiyyət dairələrinin ümidlərini doğrultmadı. Yüksək çinli rus məmurlarının öz aralarındakı yazışmalarında İsmayıl xanı hətta “böyük axmaq” da adlandırmışdılar. Nəhayət, İsmayıl xan xəstələndi və bir həftəlik yataq vəziyyətindən sonra 5 avqust (Yuli təqvimi ilə: 24 iyul) 1819-cu il tarixdə öldü. Belə bir fürsət gözləyən ruslar isə onun oğul varisinin olmamasını bəhanə edərək Şəki xanlığının ləğv edildiyini və yerində [[Şəki əyaləti|Şəki əyalətinin]] yaradıldığını elan etdilər. Şamaxı xanı Mustafa xan o vaxt iddia etmişdir ki, İsmayıl xanı ruslar öldürüblər. Ruslar isə öz növbələrində onun, bacısı Sara bəyim tərəfindən zəhərlənməsindən şübhələndiklərini bildirirdilər.
Çar Aleksandrın 22 may (Yuli təqvimi ilə: 10 may) 1815-ci il tarixli fərmanı ilə rəsmi şəkildə Şəki xanı kimi təsdiqlənmişdir. Lakin atası [[Cəfərqulu xan Xoyski|Cəfərqulu xandan]] fərqli olaraq, rus hakimiyyət dairələrinin ümidlərini doğrultmadı. Yüksək çinli rus məmurlarının öz aralarındakı yazışmalarında İsmayıl xanı hətta “böyük axmaq” da adlandırmışdılar. Nəhayət, İsmayıl xan xəstələndi və bir həftəlik yataq vəziyyətindən sonra 5 avqust (Yuli təqvimi ilə: 24 iyul) 1819-cu il tarixdə öldü. Belə bir fürsət gözləyən ruslar isə onun oğul varisinin olmamasını bəhanə edərək Şəki xanlığının ləğv edildiyini və yerində [[Şəki əyaləti|Şəki əyalətinin]] yaradıldığını elan etdilər. Şamaxı xanı Mustafa xan o vaxt iddia etmişdir ki, İsmayıl xanı ruslar öldürüblər. Ruslar isə öz növbələrində onun, bacısı Sara bəyim tərəfindən zəhərlənməsindən şübhələndiklərini bildirirdilər.


Sətir 41: Sətir 40:
<references/>
<references/>


== Ədəbiyyat ==
==Ədəbiyyat==
* Aydın Məmmədov. Fətəli xan Xoyskinin əsli nəcabətinə dair faktlar, “Elm” qəzeti, 4 oktyabr, 2002-ci il.
# {{ATŞCX|4|35-59| Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям|Исмаилов Э.Э.|ru}}
# {{Sayta istinad|url=http://www.almanach.be/search/i/iran_khoy.html |author =Mirzazade P.Ch.|authorlink= |title='''Khoy, Iran''' |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20030812040847/http://www.almanach.be/search/i/iran_khoy.html |url-status=live |archivedate=16 Apr 2002 - 6 May 2021 |lang=en|showlang=yes|responsible=  |website=Almanach de Bruxelles|websiteurl=http://www.almanach.be/ |type= |date= |accessdate= 16.09.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }}
# {{Sayta istinad|url=http://shekinin-sesi.narod.ru/xoyski.htm |author = Məmmədov A.S.|authorlink=Aydın Məmmədov (jurnalist) |title='''Bir qəbir kitabəsinin izi ilə, yaxud F.X.Xoyskinin əsli-nəcabətinə dair faktlar''' |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305023829/http://shekinin-sesi.narod.ru/xoyski.htm |archivedate=13 Mar 2012 - 5 Mar 2016|lang=az |showlang=|responsible= |website=“Şəkinin səsi” qəzetinin saytı |websiteurl=http://shekinin-sesi.narod.ru |type= |date=06.05.2009 |accessdate= 16.09.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }}


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
Sətir 50: Sətir 51:


{{Yoxlanılmış məqalə}}
{{Yoxlanılmış məqalə}}
[[az:İsmayıl xan Xoyski]]

11:47, 16 sentyabr 2021 versiyası

İsmayıl xan Xoyski
İsmayıl xan Xoyski
İsmayıl xanın arvadı olmuş Tuti ağanın Şəki Xan qəbiristanlığındakı qəbri, 2009-cu il.
Şəki xanı
3 sentyabr 1814 — 5 avqust 1819
Tacqoyma 22 may 1815
Sələfi Cəfərqulu xan Xoyski
Xələfi Şəki xanlığı ləğv olundu
Şəxsi məlumatlar
Doğum yeri Xoy, İran
Vəfat tarixi 5 avqust 1819(1819-08-05)
Vəfat yeri Nuxa (indiki Şəki)
Dəfn yeri Kərbəla
Dini islam, şiə
Atası Cəfərqulu xan Xoyski
Anası Şərəfnisə bəyim
Həyat yoldaşı Tuti ağa Məhəmmədhəsən xan qızı
Uşaqları 2 qız; 1.Səadət bəyim 2.?

İsmayıl xan Xoyski (?–1819) — 1814–1819-cu illərdə hakimiyyətdə olmuş Şəki xanı.

Haqqında məlumatlar

Çar Aleksandrın 22 may (Yuli təqvimi ilə: 10 may) 1815-ci il tarixli fərmanı ilə rəsmi şəkildə Şəki xanı kimi təsdiqlənmişdir. Lakin atası Cəfərqulu xandan fərqli olaraq, rus hakimiyyət dairələrinin ümidlərini doğrultmadı. Yüksək çinli rus məmurlarının öz aralarındakı yazışmalarında İsmayıl xanı hətta “böyük axmaq” da adlandırmışdılar. Nəhayət, İsmayıl xan xəstələndi və bir həftəlik yataq vəziyyətindən sonra 5 avqust (Yuli təqvimi ilə: 24 iyul) 1819-cu il tarixdə öldü. Belə bir fürsət gözləyən ruslar isə onun oğul varisinin olmamasını bəhanə edərək Şəki xanlığının ləğv edildiyini və yerində Şəki əyalətinin yaradıldığını elan etdilər. Şamaxı xanı Mustafa xan o vaxt iddia etmişdir ki, İsmayıl xanı ruslar öldürüblər. Ruslar isə öz növbələrində onun, bacısı Sara bəyim tərəfindən zəhərlənməsindən şübhələndiklərini bildirirdilər.

Şəki xanlığının ləğv edilməsindən az sonra, ruslar mərhum xanın qohum-əqrəbasının bir qisminə illik təqaüd kəsdilər. Məsələn, “Kiçik ağa” ləqəbi ilə tanınan əmisi oğlu Kəlbəli bəyə əvvəl 1300, sonra isə 2300; Kəlbəli bəyin anası Səltənət bəyimə 1200 manat və s. Lakin bununla yanaşı, həm də onlara Nuxanı tərk etmək “məsləhət” görüldü.

İsmayıl xanın ölümündən bir il sonra əmisi oğlu Kəlbəli bəy rus hakimiyyət dairələrinə rəsmən müraciət edərək mərhumun nəşinin Kərbəlaya aparılması üçün təşkilati köməklik göstərilməsini istəmişdir.

İsmayıl xanın arvadı Şəkinin yerli xanlarından olan Məhəmmədhəsən xanın qızı Tuti ağa idi. Tüti ağa isə İsmayıl xanın 2 qızının anası idi və bu qızlardan biri isə İsmayıl xanın ölümündən bir-neçə gün sonra dünyaya gəlmişdir.

İstinadlar və qeydlər

  1. Onlar özlərini Xəlifə Harun ər-Rəşidin vəziri olmuş Cəfər Bərməkinin nəslindən hesab edirdilər.

Ədəbiyyat

  1. Исмаилов Э.Э.  Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям (rus.) // Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri : jurnal / baş red. Eldar İsmayılov. — Bakı: Adiloğlu, 2003. — В. IV (tiraj: 400; 120 s.). — Səh. 35-59. — ISBN 9952-25-001-3.
  2. Mirzazade P.Ch. Khoy, Iran : [arx. 16 Apr 2002 - 6 May 2021] : [ing.] // Almanach de Bruxelles. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.
  3. Məmmədov A.S. Bir qəbir kitabəsinin izi ilə, yaxud F.X.Xoyskinin əsli-nəcabətinə dair faktlar : [arx. 13 Mar 2012 - 5 Mar 2016] // “Şəkinin səsi” qəzetinin saytı. — 2009. — 6 may. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.

Xarici keçidlər

Aydın Məmmədov. Fətəli xan Xoyskinin əsli nəcabətinə dair faktlar