Bu cədvəl Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış siyahıları sırasına daxildirdir
Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur!

Şəki Xan qəbiristanlığındakı epiqrafik abidələr

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Mammadov2 (Müzakirə | töhfələr) (→‎Həmçinin bax) tərəfindən edilmiş 18:00, 29 iyul 2023 tarixli dəyişiklik
Jump to navigation Jump to search
Qəbiristanlıq
Xan qəbiristanlığı
Şəki şəhərindəki Xan məscidi və Xan qəbiristanlığı
Şəki şəhərindəki Xan məscidiXan qəbiristanlığı
Ölkə Azərbaycan
Şəhər Şəki
Ən köhnə və ən yeni yazılı başdaşılarda tarixlər 1815—1920 
Koordinatlar 41°12′09″N 47°11′30″E / 41.202529°N 47.191714°E / 41.202529; 47.191714 Map marker.svg41°12′09″N 47°11′30″E / 41.202529°N 47.191714°E / 41.202529; 47.191714

Şəki Xan qəbiristanlığındakı epiqrafik abidələr hal-hazırda orada mövcud olan, yaxud vaxtilə orada mövcud olmuş yazılı başdaşılardan, yazılı başdaşı qəlpələrindən və bir yazılı qəbirüstü abidədən ibarətdir.

Ümumi məlumat

Şəki Xan məscidinın şərq tərəfində yerləşən Şəki Xan qəbiristanlığında vaxtilə 15-20-yə qədər yazılı başdaşı olmuşdur[1]. Hal-hazırda orada cəmi 10 yazılı başdaşı və bir yazılı qəbirüstü abidə var.

Qəbiristanlıqdakı 9 başdaşının kitabəsi haqqında Məşədixanım Nemət 1961-ci ildə elmi nəşrdə dərc olunmuş məqaləsində[1], bir neçə başdaşı haqqında isə 1984-cü və 2001-ci ildə çap olunmuş kitablarında[2][3] məlumat vermişdir. Bir başdaşı hissəsi üzərindəki kitabəni 2009-cu ildə Aydın Məmmədov oxumuş və həmin başdaşının İsmayıl xanın qızı Saadət bəyimə aid olduğunu ilk dəfə müəyyənləşdirmişdir[4].

Qəbiristanlıqda Şəki xanlarından cəmi birinin — Fətəli xanın, qəbrinin üzərində başdaşı var. Onun 1831-ci ildə Həştərxanda vəfat etmiş qardaşı Məhəmmədhəsən xanın da bu qəbiristanlıqda dəfn edilməsi[5], atası Məhəmmədhüseyn xanın isə Xan məscidinin mehrabı içində dəfn edilməsi[6] məlum olsa da başdaşıları aşkar edilməmişdir.

Heç bir şübhə yoxdur ki, gəncəli Cavad xanın arvadının da qəbri buradadır; mənbədə göstərilir ki, Cavad xan ruslarla döyüşdə öldürüldükdən sonra onun arvadı Nuxaya qayıtmış (Məhəmmədhəsən xanın bacısı idi) və 1830-cu ildə burada vəfat etmişdir[7].

2010-cu ilin əvvəllərində salamat vəziyyətdə olan bir bütöv başdaşı və bir neçə başdaşı hissəsi qəbristanlıqdan götürülərək R.B.Əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinə aparılmışdır[8] və indiyə qədər orada saxlanılmaqdadır. Xan qəbristanlığından götürülmüş bütöv başdaşı Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi Fətəli xan Xoyskinin atabir bacısı Səltənət bəyimə, başdaşı qəlpələrindən biri isə Səltənət bəyimin anası Səadət bəyimə (İsmayıl xan Xoyskinin qızı) aid idi.

Siyahı

Telli bəyimin başdaşıƏbdülhəmid ağanın başdaşıTutu ağanın başdaşıHacı Ağa Nigarın/Zeynəbin başdaşıQəbirüstü abidəCəmilə xanımın başdaşıKərim ağa Şəkixanovun başdaşıFətəli xanın başdaşıGüllü xanımın başdaşıGöyçək xanımın başdaşıMustafa ağanın başdaşıŞəki Xan qəbiristanlığındakı epiqrafik abidələr
About this image
Şəkil Adı,
atasının adı,
və familiyası
Anadan
olduğu
il
Vəfat
tarixi
Əlavə qeyd
Mustafa ağanın başdaşı
Mustafa aqa Shekikhanof.jpg Mustafa ağa
Kərim ağa oğlu
Şəkixanov
≈1831 1895, 5 noyabr
(Hicri 1313, cəmadiyəl-əvvəl ayının 17-si)
Göyçək xanımın başdaşı
Sheki khan gebiristanligi.jpg Göyçək xanım
Məhəmmədhüseyn xan qızı
1849, may/iyun ayı
(Hicri 1265-ci il ilin rəcəb ayı)
Güllü xanımın başdaşı
Gullu khanim.jpg Güllü xanım
Kərim ağa qızı
Şəkixanova
19.11.1858-ci il
(Hicri 12.04.1275-ci il)
Fətəli xanın başdaşı
Feteli khan.jpg Fətəli xan
Məhəmmədhüseyn xan oğlu
11.05.1815-ci il
(Hicri 02.05.1230-cu il)
Kərim ağa Şəkixanovun başdaşı
Kerim aga.jpg Kərim ağa
Fətəli xan oğlu Şəkixanov
≈1788 10.12.1858-ci il
(Hicri 14.05.1275-ci il)
Cəmilə xanımın başdaşı
Camile khanim.jpg Cəmilə xanım
Məhəmmədhüseyn xan qızı
26.07.1835-ci il
(Hicri 02.01.1251-ci il)
Telli bəyimin başdaşı
Telli beyim.jpg Telli bəyim
Əbdülhəmid ağa qızı
1899/1900-ci il
(Hicri 1317-ci il)
Əbdülhəmid ağanın başdaşı
Abdulhemid aga.jpg Əbdülhəmid ağa
Əbdülhəşım ağa oğlu
1854/55-ci il
(Hicri 1271-ci il)
Baş daşı kitabəsində öz əcəli ilə ölmədiyi, öldürüldüyü qeyd olunub.
Tutu ağanın başdaşı
Tuti aga.jpg Tutu ağa
Məhəmmədhəsən xan qızı
23.11.1859-ci il
(Hicri 23.04. 1276-cı il)
Hacı Ağa Nigarın/Zeynəbin başdaşı
Sheki KQ-namelum.jpg Hacı Ağa Nigarın/
Zeynəbin başdaşı
1817/1818
(Hicri 1233)
Meşədixanım Neymət 2001-ci ildə çap olunmuş kitabında başdaşı üzərindəki adı "şəkili Hacı Ağa bəyin qızı Zeynəb" [3] kimi göstərsə də, 1981-ci ildə çap olunan kitabında bu adı "Hacı Ağa Nigar Hacı qızı"[9] kimi təqdim edib.
Səltənət bəyimin başdaşı
Seltenet beyim.jpg Səltənət bəyim
İskəndər xan qızı
06.01.1869-cu il
(Hicri 22.09.1285-cı il)
2010-cu ilin əvvəllərində salamat vəziyyətdə olan bu başdaşı bir neçə başdaşı hissəsi ilə birlikdə qəbristanlıqdan götürülərək R.b.əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinə aparılmış[8] və indiyə qədər orada saxlanılmaqdadır. Səltənət bəyim Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi Fətəli xan Xoyskinin atabir bacısı idi.
Səadət xanımın başdaşı
Saadet beyim.jpg Səadət xanım
İsmayıl xan qızı
1819 24.07.1892
(Hicri 28.12.1309 -cu il)
2010-cu ilin əvvəllərində qəbristanlıqdan götürülərək R.b.əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinə aparılmış və indiyə qədər orada saxlanılmaqdadır. Səadət xanımın anası Tuti ağa idi.
Qəbirüstü abidə
Bulaq 1275.jpg Məhəmməd paşa
Əhməd xan oğlu
20 may
1859
(Hicri 17 şəvval 1275-ci il)
5 oktyabr 1920-ci il
(Hicri 21 məhərrəm 1339-cu il)
Qəbirüstü abidə üzərinə həkk olunmuş kitabə.

İstinadlar

İstifadə edilmiş mənbələr

  1. Nemətova M.S. Nuxa “Xan qəbiristanlığı”ndakı başdaşıların kitabələri haqqında (azərb.) // Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri : İctimai elmlər seriyası. — Bakı, 1961. — № 6.
  2. Tahirzadə Ə.Ş. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. — Bakı: “Master” nəşriyyatı, 2005.
  3. Нейматова М.С. Мемориальные памятники Азербайджана: XII-XIX века. — Элм, 1981.
  4. Неймат М.С. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана / ред. З. М. Буниятов. — Баку: XXI-YNE, 2001. — Т. II : Арабо-персо-тюркоязычные надписи Шеки-Закатальской зоны : ХIV век. — 1.000 экз.
  5. Mətnin linki // Акты, собранные Кавказской археографической комиссией / под редакцией: А. П. Берже. — Тифлис, 1875. — Т. VI, часть вторая. — С. 905.
  6. Məmmədov A.S. F. x. Xoyskinin bacısının baş daşı Şəki Xan qəbristanlığından “yığışdırılmış”dır! (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2010.
  7. Məmmədov A.S. Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2006.
  8. Məmmədov A.S. Şəki Xan qəbiristanlığı (azərb.) : “Şəkinin səsi” qəzeti. — 2009. — № 3 (436).
  9. Məhəmmədhüseyn xan Müştaq / Salman Mümtazın redaktəsi ilə. — Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyəti. — Bakı, 1925.

Həmçinin, bax: