Diqqət! 4 aprel 2024-cü il tarixdən saytın yeni versiyası sheki.org domenində fəaliyyət göstərir. Bu köhnə versiyadır və yenilənməsi məhdudlaşdırılıb. Lakin 6 yanvar 2025-ci il tarixədək bu vəziyyətdə internetdə qalacaqdır...
Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur.

"Mövsüm Salamov" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Jump to navigation Jump to search
(Səhifəni 'Kateqoriya:M{{Şəxs |Adı = Mövsüm Salamov |Orijinal adı = Salamov Mövsüm Əsgər oğlu |Şəkil = Mövsüm_Salamov.jpg |Şəkil miq...' ilə yarat)
 
 
(37 intermediate revisions by 3 users not shown)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Kateqoriya:M]]{{Şəxs
+
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]]
|Adı              = Mövsüm Salamov
+
{{Şəxs
|Orijinal adı    = Salamov Mövsüm Əsgər oğlu
+
|Adı              = Mövsüm Salamov
|Şəkil            = Mövsüm_Salamov.jpg
+
|Orijinal adı    = ''Salamov Mövsüm Əsgər oğlu''
|Şəkil miqyası    =  
+
|Şəkil            = Mövsüm Salamov.jpg
|Şəkil məlumat    =  
+
|Şəkil miqyası    = 140
 +
|Şəkil məlumat    = Mövsüm Salamov.
 
|İlk adı          =  
 
|İlk adı          =  
 
|Doğum tarixi    = {{doğum tarixi |1905||}}
 
|Doğum tarixi    = {{doğum tarixi |1905||}}
|Doğum yeri      = Nuxa
+
|Doğum yeri      = [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
|Vəfatı          = 1985
+
|Vəfatı          = {{Vəfat tarixi|1985| | }} (80 yaşında)
|Vəfat yeri      = Bakı
+
|Vəfat yeri      = Bakı, {{AzSSR}}, {{SSRİ}}
 
|Vəfat səbəbi    =  
 
|Vəfat səbəbi    =  
 
|Atası            = Əsgər Salamov
 
|Atası            = Əsgər Salamov
Sətir 17: Sətir 18:
 
|Peşəsi          =  
 
|Peşəsi          =  
 
|Vətəndaşlıq      = {{SSRİ}}
 
|Vətəndaşlıq      = {{SSRİ}}
|Milliyət        = azərbaycanlı
+
|Milliyət        = [[azərbaycanlı]]
 
|İxtisası        = şərqşünas
 
|İxtisası        = şərqşünas
|Təhsili          = Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərq fakültəsi (1926 – 1930); Azərbaycan Dövlət elmi Tədqiqat İnstitutunun aspiranturası (1930 – 1932)  
+
|Təhsili          = {{*}}Azərbaycan Dövlət Universiteti, şərq fakültəsi (1926–1930)
 +
 
 +
{{*}}Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunu, aspirantura (1930–1932)  
 
|Fəaliyyəti      =  
 
|Fəaliyyəti      =  
 
|Fəaliyyət illəri =  
 
|Fəaliyyət illəri =  
|Mükafatları      =  
+
|Mükafatları      = {{Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi|1978}}<br/>{{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}{{"Əmək veteranı" medalı}}
 
|imdb id          =  
 
|imdb id          =  
 
|İmzası          =  
 
|İmzası          =  
 
|Sayt            =  
 
|Sayt            =  
 
}}
 
}}
 +
'''Mövsüm Salamov''' (1905–1985)  — [[Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi]], “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyinin ilk direktoru.
 +
 +
==Haqqında məlumatlar==
 +
1905-ci ildə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
 +
 +
===Təhsili===
 +
1920-ci ildə Nuxada – molla məktəbində, ibtidai təhsilini bitirib.
 +
 +
1920 – 1922-ci illərdə Nuxada – yeni təşkil edilmiş gecə məktəbində,
 +
 +
1922 – 1926-cı illərdə Bakıdakı Fəhlə Fakültəsində (Rabfak),
 +
 +
1926 – 1930-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərq fakültəsində,
 +
 +
1930 – 1932-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsil alıb.
 +
 +
===Əmək fəaliyyəti===
 +
1917-ci ildən – 12 yaşından, atasının dəmirçi emalatxanasında işləməyə başlayıb.
 +
 +
Tələbə ikən – 1929-cu ildə, Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyətinə işə götürülüb.
 +
 +
1934 – 1937-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Muzeyinin/Azərbaycan Tarixi Muzeyinin direktoru vəzifəsində çalışıb.
  
'''Mövsüm Əsgər oğlu Salamov'''  – Azərbaycan SSR-in əməkdar mədəniyyət işçisi (1978), “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyinin ilk direktoru, şərqşünas, dosent.  
+
Həbs müddəti bitdikdən sonra Komi MSSR-də sürgündə olarkən, kərpic zavodunda əvvəlcə fəhlə, sonra baş usta, daha sonra sex rəisi və nəhayət, baş direktor vəzifəsində işləyib.
  
==Həyat və fəaliyyəti==
+
1960-ildə Şirvanşahlar sarayına,
1905-ci ildə Nuxada anadan olub. Atası dəmirçi idi. Molla məktəbində ilk təhsilini aldıqdan sonra 12 yaşından atasının emalatxanasında işləməyə başlayıb. 1920-ci ildə Nuxada yeni təşkil edilmiş gecə məktəbinə yazılır 1922-ci ildə oradan Bakıya Fəhlə fakültəsinə – Rabfaka, oxumağa göndərilir. 1926-cı ildə Fəhlə fakültəsini bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərq fakültəsinə daxil olur. Tələbə ikən – 1929-cu ildə, Azərbaycanı tədqiq təəbbö cəmiyyətinə işə götürülmüşdü. 1930-cu ildə universiteti bitirdikdən sonra təhsilini 1932-ci ilədək Azərbaycan Dövlət elmi Tədqiqat İnstitutunun aspiranturasında davam etdirib. 1934-cü ildə  Azərbaycan Dövlət muzeyinə direktor təyin olunub və  SSRİ xalqları kafedrası üzrə dosent elmi adı alıb<ref>İstifadə edilmiş mənbələrdə Mövsüm Salamovun 1932-ci il dosent adı aldığı göstərilmişdi. Lakin, 13 yanvar 1934-cü il tarixə qədər SSRİ-də heç kimə dosent elmi adı verilməyib.</ref>.  
+
 
 +
1964-cü ildən isə yeni yaradılmış “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət Tarixi-Memarlıq Qoruq-Muzeyinə direktor təyin olunub 1980-cı illərin əvvəllərinə qədər həmin vəzifədə çalışıb, sonra isə görmə qabiliyyətini itirdiyinə yaşına görə təqaüdə çıxıb.  
 +
 
 +
===Elmi fəaliyyəti===
 +
1934-cü ildən sonra SSRİ xalqları kafedrası üzrə dosent elmi adını alıb<ref>İstifadə edilmiş mənbələrdə Mövsüm Salamovun 1932-ci il dosent adı aldığı göstərilmişdi. Lakin, 13 yanvar 1934-cü il tarixə qədər SSRİ-də heç kimə dosent elmi adı verilməmişdir.</ref>.  
  
 
1935-ci ildə Tehranda təşkil olunmuş Şərq xalqlarının tarixinə həsr edilmiş konfransa qatılıb və məruzə ilə çıxış edib.
 
1935-ci ildə Tehranda təşkil olunmuş Şərq xalqlarının tarixinə həsr edilmiş konfransa qatılıb və məruzə ilə çıxış edib.
  
===Həbs və sürgün həyatı===
+
===Məhkumluğu===
 +
28 fevral 1938-ci il tarixdə SSRİ əleyhinə fəaliyyət ittihamı ilə həbs olunub. Şəxsi işində həbs edilməsinin əsas səbəblərindən biri kimi pantürkizmə meyl etməsi və həyat yoldaşı Sara Aşurbəylinin qohumları ilə sıx əlaqələrdə olması göstərilirdi. Ona 10 il həbs, 5 il də sürgün cəzası verilir. Həbs illəri Sibirdə keçir (Bəzi məlumatlara<ref>Bu barədə Mövsüm Salamovun yaxın qohumları danışırlar – onlar bunu Mövsüm Salamovun özündən eşitdiklərini deyirlər.</ref> görə Hüseyn Cavidlə eyni həbs düşərgəsində saxlanılmış, Hüseyn Cavid onun qolları arasında dünyasını dəyişmişdir. Mövsüm Salamov Hüseyn Cavidin dəfn olunduğu yeri və qəbrinin nömrəsini yadında saxlamış bunun sayəsində də gələcəkdə Hüseyn Cavidin qalıqlarının tapılıb Azərbaycana aparılması, Azərbaycanda dəfn edilməsi mümkün olmuşdu.) Həbs müddəti bitdikdən sonra Komi MSSR-də sürgün həyatı yaşayıb.
  
28 fevral 1938-ci il tarixdə SSRİ əleyhinə fəaliyyət ittihamı ilə həbs olunub. Şəxsi işində həbs edilməsinin əsas səbəblərindən biri kimi pantürkizmə meyl etməsi və həyat yoldaşı [[Sara Aşurbəyli|Sara Aşurbəylinin]] qohumları ilə sıx əlaqələrdə olması göstərilirdi. Ona 10 il həbs, 5 il də sürgün cəzası verilir. Həbs illəri Sibirdə keçir (Bəzi məlumatlara<ref>Bu barədə Mövsüm Salamovun yaxın qohumları danışırlar – onlar bunu Mövsüm Salamovun özündən eşitdiklərini deyirlər.</ref> görə, Hüseyn Cavidlə eyni həbs düşərgəsində saxlanılmış, Hüseyn Cavid onun qolları arasında dünyasını dəyişmişdir. Mövsüm Salamov Hüseyn Cavidin dəfn olunduğu yeri və qəbrinin nömrəsini yadında saxlamış və bunun sayəsində də gələcəkdə Hüseyn Cavidin qalıqlarının tapılıb Azərbaycana aparılması, Azərbaycanda dəfn edilməsi mümkün olmuşdu.) Həbs müddəti bitdikdən sonra Komi MSSR-də sürgün həyatı yaşayır. Orada kərpic zavodunda əvvəlcə fəhlə işləyir. Sonra həmin zavodda baş usta, sex rəisi və baş direktor vəzifələrində çalışır.
+
1956-cı ildə bəraət verilib.
  
===Yenidən Bakıda===
+
1959-cu ildə Bakıya qayıdıb.
Mövsüm Salamov 1956-cı ildə bəraət alsa da, yalnız 1959-cu ildə Bakıya qayıdır. 1960-cı ildə Şirvanşahlar sarayına direktor təyin olunur. 1964-cü ildən isə yeni yaradılmış “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyinin direktoru olur. Tezliklə, qoruq-muzeyin Mərdəkan, Atəşgah, Qız qalası filialları açılır, Abşeron memarlıq abidələrinin mühafizəsi, istifadəsi tədqiq və təbliği işi də Mövsüm Salamovun sərəncamına verilir.
 
  
Mövsüm Salamov XX əsrin səksənıncı illərinin əvvəllərinə qədər “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyinin direktoru vəzifəsində çalışıb. Sonra görmə qabiliyyətini itirdiyinə və yaşına görə təqaüdə çıxıb, 1985-ci ildə Bakıda vəfat edib, Bakıda da torpağa tapşırılıb.
+
===Təltif və mükafatları===
 
+
* 2 noyabr 1957-ci il – Komi MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı – Böyük Oktyabr Sosialist İnqilabının 40 illiyi və respublikanın tikinti təsərrüfatı sahəsində və mədəni-siyasi həyatında qazandığı nailiyyətlərinə görə;
===Mükafatları===
 
* 2 noyabr 1957-ci il – “''Böyük Oktyabr Sosialist İnqilabının 40 illiyi və respublikanın tikinti təsərrüfatı sahəsində və mədəni-siyasi həyatında qazandığı nailiyyətlərinə görə''” Komi MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı;
 
 
* “Əla işə görə” döş nişanı;
 
* “Əla işə görə” döş nişanı;
 
* 22 noyabr 1967-ci il – “Əmək fədakarlığına görə” medalı;
 
* 22 noyabr 1967-ci il – “Əmək fədakarlığına görə” medalı;
* 31 mart 1970 – “Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar” yubiley medalı;
+
* 31 mart 1970 – [[Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı|“Leninin yubiley” medalı]];
 
* “1973-cü ilin sosialist yarışının qalibi” döş nişanı;
 
* “1973-cü ilin sosialist yarışının qalibi” döş nişanı;
 
* 12 aprel 1977-ci il – “N. K. Krupskaya” medalı;
 
* 12 aprel 1977-ci il – “N. K. Krupskaya” medalı;
* 24 may 1978-ci il – “Azərbaycan SSR-in əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adı;
+
* 24 may 1978-ci il – “[[Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi]]” fəxri adı;
* 31 avqust 1981 – “Əmək veteranı” medalı.
+
* 31 avqust 1981 – [["Əmək veteranı" medalı|“Əmək veteranı” medalı]].
 +
 
 +
===Vəfatı===
 +
1985-ci ildə – 80 yaşında, Bakıda vəfat edib. Bakıda da dəfn edilib.
  
 
===Ailəsi===
 
===Ailəsi===
 
[[Şəkil:Mövsüm Salamov, bacı və qardaşları.jpg|thumb|left|400px|'''Mövsüm Salamov bacı-qardaşları ilə birlikdə''' (''Birinci sırada soldan: [[Saleh Əsgərzadə]], [[Səidə Salamova]], [[Vahid Salamov]]; İkinci sırada sağdan: [[Qurbanəli Salamov]], Mövsüm Salamov, [[Məmmədəmin Əsgərzadə]]'') ]].
 
[[Şəkil:Mövsüm Salamov, bacı və qardaşları.jpg|thumb|left|400px|'''Mövsüm Salamov bacı-qardaşları ilə birlikdə''' (''Birinci sırada soldan: [[Saleh Əsgərzadə]], [[Səidə Salamova]], [[Vahid Salamov]]; İkinci sırada sağdan: [[Qurbanəli Salamov]], Mövsüm Salamov, [[Məmmədəmin Əsgərzadə]]'') ]].
*Atası: Mövsüm Əsgər oğlu Salamov, dəmirçi.  
+
* ''Atası:'' '''Əsgər Salamov''', dəmirçi.  
*Anası: Mariyə Hacı Zəkəriyyə qızı.
+
* ''Anası:'' '''Mariyə Hacı Zəkəriyyə''' qızı.
*Qardaş-bacıları: 1 bacısı və 4 qardaşı olub (şəkildə adları göstərilir).  
+
* ''Qardaş-bacıları:'' 1 bacısı və 4 qardaşı olub (şəkildə adları göstərilir).  
  
*Həyat yoldaşları: Mövsüm Salamov sürgünə göndərilərkən birinci həyat yoldaşı Sara Aşurbəyli ilə nikahını rəsmi şəkildə pozdurmuşdu. Bundan sonra Sara Aşurbəyli başqa bir kişi ilə evlilik həyatı yaşayıb. Mövsüm Salamov isə Komidə Mariya Qorban adlı bir ukraynalı qadınla ailə qurub. Onun ölümündən sonra, ömrünün sonuna yaxın anasının dayısı nəvəsi olan Şəfiqə Bağbanlı ilə evli olub.
+
* ''Həyat yoldaşları'': Mövsüm Salamov sürgünə göndərilərkən birinci həyat yoldaşı Sara Aşurbəyli ilə nikahını rəsmi şəkildə pozdurmuşdu. Bundan sonra '''Sara Aşurbəyli''' başqa bir kişi ilə evlilik həyatı yaşayıb. Mövsüm Salamov isə Komidə '''Mariya Qorban''' adlı bir ukraynalı qadınla ailə qurub. Onun ölümündən sonra, ömrünün sonuna yaxın anasının dayısı nəvəsi olan '''Şəfiqə Bağbanlı''' ilə evli olub.
  
==100 illik yubileyi==
+
===Xatirəsi===
 
[[Şəkil:Mövsüm Salamov-100.jpg|thumb|right|400px|2005-ci ildə “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyində Mövsüm Salamovun anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə təşkil olunmuş tədbir iştirakçilarından bir qurup.]]
 
[[Şəkil:Mövsüm Salamov-100.jpg|thumb|right|400px|2005-ci ildə “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyində Mövsüm Salamovun anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə təşkil olunmuş tədbir iştirakçilarından bir qurup.]]
Mövsüm Salamovun anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi əməkdaşlarının və respublikanın elm və mədəniyyət xadimlərinin iştirakı ilə 19 oktyabr 2005-ci il tarixdə toplantı təşkil edilmişdir. Tədbir barədə Azərbaycanın aparıcı KİV-də məlumat gedib<ref>[https://azertag.az/xeber/MOVSUM_SALAMOVUN_100_ILLIK_YUBILEYI_QEYD_OLUNMUSDUR-326822 AZƏRTAC/Mədəniyyət/Mövsüm Salamovun 100 illik yubileyi qeyd olunmuşdur]</ref>, “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyi tərəfindən aşağıda adları göstərilən məqalələrdən ibarət kitabça nəşr olunub:
+
Mövsüm Salamovun anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi əməkdaşlarının və respublikanın elm və mədəniyyət xadimlərinin iştirakı ilə 19 oktyabr 2005-ci il tarixdə toplantı təşkil edilmişdir. Tədbir barədə Azərbaycanın aparıcı KİV-də məlumat gedib{{Sfn|AZƏRTAC}}, “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyi tərəfindən aşağıda adları göstərilən məqalələrdən ibarət kitabça nəşr olunub:
  
 
# ''Dadaşova S.U.'' Zəhmətinin bəhrəsi görünsə də, çoxlarına bəlli olmayan şəxsiyyət haqqında...;
 
# ''Dadaşova S.U.'' Zəhmətinin bəhrəsi görünsə də, çoxlarına bəlli olmayan şəxsiyyət haqqında...;
Sətir 72: Sətir 102:
 
# ''Джафарова Р.А.'' Мой первый директор.
 
# ''Джафарова Р.А.'' Мой первый директор.
  
== İstinad və qeydlər ==
+
== İstinadlar və qeydlər ==
 
{{İstinad siyahısı}}
 
{{İstinad siyahısı}}
  
==İstifadə edilmiş əsas mənbələr==
+
==Ədəbiyyat==
*{{kitab3
+
# {{ŞAZ|2|338-340}}
 +
# {{kitab3
 
  | müəllif        =  
 
  | müəllif        =  
 
  | hissə          =  
 
  | hissə          =  
Sətir 99: Sətir 130:
 
  | ref            =  
 
  | ref            =  
 
}}
 
}}
 +
# {{Sayta istinad|url=https://azertag.az/xeber/MOVSUM_SALAMOVUN_100_ILLIK_YUBILEYI_QEYD_OLUNMUSDUR-326822 |author = |authorlink= |title=Mövsüm Salamovun 100 illik yubileyi qeyd olunmuşdur |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210714115603/https://azertag.az/xeber/MOVSUM_SALAMOVUN_100_ILLIK_YUBILEYI_QEYD_OLUNMUSDUR-326822 |archivedate=14 Jul 2021 |lang=az |showlang=yes|responsible=  |website=AZƏRTAC  |websiteurl=https://azertag.az/ |type= |date=19.10.2005|accessdate= 14.07.2021|quote= |quoteup= |description= |ref=AZƏRTAC}}
 +
# {{Sayta istinad|url=https://www.ourbaku.com/index.php/Саламов_Мовсум_Аскер_оглу |author = |authorlink= |title=Саламов Мовсум Аскер оглу историк-востоковед, первый директор комплекса Дворца Ширваншахов, репрессирован |subtitle= |deadlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190728220056/https://www.ourbaku.com/index.php/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2_%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D1%83%D0%BC_%D0%90%D1%81%D0%BA%D0%B5%D1%80_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%83 |archivedate=28 Jul 2019 |lang=ru |showlang=yes|responsible=  |website=Наш Баку|websiteurl=https://ourbaku.com/ |type= |date= |accessdate= 14.07.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }}
 +
# {{Sayta istinad|url=https://shaki.info/wiki/%C6%8Fd%C9%99biyyat:Bizim_n%C9%99sil |author =Əsgərzadə F. |authorlink=Firəngiz Əsgərzadə |title=[[Ədəbiyyat:Bizim nəsil|Bizim nəsil]] |subtitle= |deadlink= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20210714124014/https://shaki.info/wiki/%C6%8Fd%C9%99biyyat:Bizim_n%C9%99sil|archivedate=14 Jul 2021 |lang=az |showlang=yes|responsible=  |website=Şəki Ensiklopediyası |websiteurl= https://shaki.info/|type= |date= |accessdate= 14.07.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }}
  
*[https://web.archive.org/web/20190728220056/https://www.ourbaku.com/index.php/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2_%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%81%D1%83%D0%BC_%D0%90%D1%81%D0%BA%D0%B5%D1%80_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%83 www.ourbaku.com/Саламов Мовсум Аскер оглу...]
+
{{Yoxlanılmış məqalə}}
  
{{Seçilmiş məqalə}}
+
[[az:Mövsüm Salamov]]
[[Kateqoriya:Şəkidə doğulanlar]]
 

Səhifəsinin 17:05, 10 sentyabr 2023 tarixinə olan son halı

Mövsüm Salamov
Salamov Mövsüm Əsgər oğlu
Mövsüm Salamov
Mövsüm Salamov.
Doğum tarixi 1905(1905-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00)
Doğum yeri Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Flag of Russia.svg Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi 1985(1985-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00) (80 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic (1956–1991).svg Azərbaycan SSR, Flag of the Soviet Union.svg SSRİ
Həyat yoldaşları Sara Aşurbəyli, Mariya Qorban, Şəfiqə Bağbanlı
Atası Əsgər Salamov
Anası Mariyə Salamova
Vətəndaşlıq Flag of the Soviet Union.svg SSRİ
Milliyyəti azərbaycanlı
İxtisası şərqşünas
Təhsili

 • Azərbaycan Dövlət Universiteti, şərq fakültəsi (1926–1930)

 • Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunu, aspirantura (1930–1932)
Mükafatları "Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adı — 1978
Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı"Əmək veteranı" medalı

Mövsüm Salamov (1905–1985) — Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi, “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyinin ilk direktoru.

Haqqında məlumatlar

1905-ci ildə Nuxada (indiki Şəki) anadan olub.

Təhsili

1920-ci ildə Nuxada – molla məktəbində, ibtidai təhsilini bitirib.

1920 – 1922-ci illərdə Nuxada – yeni təşkil edilmiş gecə məktəbində,

1922 – 1926-cı illərdə Bakıdakı Fəhlə Fakültəsində (Rabfak),

1926 – 1930-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin şərq fakültəsində,

1930 – 1932-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutunun aspiranturasında təhsil alıb.

Əmək fəaliyyəti

1917-ci ildən – 12 yaşından, atasının dəmirçi emalatxanasında işləməyə başlayıb.

Tələbə ikən – 1929-cu ildə, Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyətinə işə götürülüb.

1934 – 1937-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Muzeyinin/Azərbaycan Tarixi Muzeyinin direktoru vəzifəsində çalışıb.

Həbs müddəti bitdikdən sonra Komi MSSR-də sürgündə olarkən, kərpic zavodunda əvvəlcə fəhlə, sonra baş usta, daha sonra sex rəisi və nəhayət, baş direktor vəzifəsində işləyib.

1960-cı ildə Şirvanşahlar sarayına,

1964-cü ildən isə yeni yaradılmış “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət Tarixi-Memarlıq Qoruq-Muzeyinə direktor təyin olunub və 1980-cı illərin əvvəllərinə qədər həmin vəzifədə çalışıb, sonra isə görmə qabiliyyətini itirdiyinə və yaşına görə təqaüdə çıxıb.

Elmi fəaliyyəti

1934-cü ildən sonra SSRİ xalqları kafedrası üzrə dosent elmi adını alıb[1].

1935-ci ildə Tehranda təşkil olunmuş Şərq xalqlarının tarixinə həsr edilmiş konfransa qatılıb və məruzə ilə çıxış edib.

Məhkumluğu

28 fevral 1938-ci il tarixdə SSRİ əleyhinə fəaliyyət ittihamı ilə həbs olunub. Şəxsi işində həbs edilməsinin əsas səbəblərindən biri kimi pantürkizmə meyl etməsi və həyat yoldaşı Sara Aşurbəylinin qohumları ilə sıx əlaqələrdə olması göstərilirdi. Ona 10 il həbs, 5 il də sürgün cəzası verilir. Həbs illəri Sibirdə keçir (Bəzi məlumatlara[2] görə Hüseyn Cavidlə eyni həbs düşərgəsində saxlanılmış, Hüseyn Cavid onun qolları arasında dünyasını dəyişmişdir. Mövsüm Salamov Hüseyn Cavidin dəfn olunduğu yeri və qəbrinin nömrəsini yadında saxlamış və bunun sayəsində də gələcəkdə Hüseyn Cavidin qalıqlarının tapılıb Azərbaycana aparılması, Azərbaycanda dəfn edilməsi mümkün olmuşdu.) Həbs müddəti bitdikdən sonra Komi MSSR-də sürgün həyatı yaşayıb.

1956-cı ildə bəraət verilib.

1959-cu ildə Bakıya qayıdıb.

Təltif və mükafatları

  • 2 noyabr 1957-ci il – Komi MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri Fərmanı – Böyük Oktyabr Sosialist İnqilabının 40 illiyi və respublikanın tikinti təsərrüfatı sahəsində və mədəni-siyasi həyatında qazandığı nailiyyətlərinə görə;
  • “Əla işə görə” döş nişanı;
  • 22 noyabr 1967-ci il – “Əmək fədakarlığına görə” medalı;
  • 31 mart 1970 – “Leninin yubiley” medalı;
  • “1973-cü ilin sosialist yarışının qalibi” döş nişanı;
  • 12 aprel 1977-ci il – “N. K. Krupskaya” medalı;
  • 24 may 1978-ci il – “Azərbaycan SSR əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adı;
  • 31 avqust 1981 – “Əmək veteranı” medalı.

Vəfatı

1985-ci ildə – 80 yaşında, Bakıda vəfat edib. Bakıda da dəfn edilib.

Ailəsi

Mövsüm Salamov bacı-qardaşları ilə birlikdə (Birinci sırada soldan: Saleh Əsgərzadə, Səidə Salamova, Vahid Salamov; İkinci sırada sağdan: Qurbanəli Salamov, Mövsüm Salamov, Məmmədəmin Əsgərzadə)

.

  • Atası: Əsgər Salamov, dəmirçi.
  • Anası: Mariyə Hacı Zəkəriyyə qızı.
  • Qardaş-bacıları: 1 bacısı və 4 qardaşı olub (şəkildə adları göstərilir).
  • Həyat yoldaşları: Mövsüm Salamov sürgünə göndərilərkən birinci həyat yoldaşı Sara Aşurbəyli ilə nikahını rəsmi şəkildə pozdurmuşdu. Bundan sonra Sara Aşurbəyli başqa bir kişi ilə evlilik həyatı yaşayıb. Mövsüm Salamov isə Komidə Mariya Qorban adlı bir ukraynalı qadınla ailə qurub. Onun ölümündən sonra, ömrünün sonuna yaxın anasının dayısı nəvəsi olan Şəfiqə Bağbanlı ilə evli olub.

Xatirəsi

2005-ci ildə “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyində Mövsüm Salamovun anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə təşkil olunmuş tədbir iştirakçilarından bir qurup.

Mövsüm Salamovun anadan olmasının 100 illiyi münasibəti ilə “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi əməkdaşlarının və respublikanın elm və mədəniyyət xadimlərinin iştirakı ilə 19 oktyabr 2005-ci il tarixdə toplantı təşkil edilmişdir. Tədbir barədə Azərbaycanın aparıcı KİV-də məlumat gedib[3], “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət tarixi-memarlıq qoruq-muzeyi tərəfindən aşağıda adları göstərilən məqalələrdən ibarət kitabça nəşr olunub:

  1. Dadaşova S.U. Zəhmətinin bəhrəsi görünsə də, çoxlarına bəlli olmayan şəxsiyyət haqqında...;
  2. Əsgərzadə N.S. Düşüncə və duyğularımızdan...;
  3. Mirzəyeva S.M. Mövsüm müəllimi xatırlarkən;
  4. Рзаева Р.Ф. Мое воспоминания о директоре музея-заповедника Саламове Мовсум Аскар оглы;
  5. Джафарова Р.А. Мой первый директор.

İstinadlar və qeydlər

  1. İstifadə edilmiş mənbələrdə Mövsüm Salamovun 1932-ci il dosent adı aldığı göstərilmişdi. Lakin, 13 yanvar 1934-cü il tarixə qədər SSRİ-də heç kimə dosent elmi adı verilməmişdir.
  2. Bu barədə Mövsüm Salamovun yaxın qohumları danışırlar – onlar bunu Mövsüm Salamovun özündən eşitdiklərini deyirlər.
  3. AZƏRTAC.

Ədəbiyyat

  1. Məmmədov Ə., Xalıqov F. Salamov Mövsüm // Şəki: Alim və ziyalılar. — Bakı: “Elm”, 2007. — 2 cilddə. — II  cild. — Səhifələrin sayı:  428. — Səh.: 338-340. — 600 nüsx. — ISBN 5-8066-1708-4.
  2. Mövsüm Salamov; “Şirvanşahlar Saray Kompleksi” Dövlət Tarixi-Memarlıq Qoruq-Muzeyinin ilk direktoru / Pərviz Əsgərov. — Bakı: “Best Print” mətbəəsi, 2005. — 100 nüsx.
  3. Mövsüm Salamovun 100 illik yubileyi qeyd olunmuşdur : [arx. 14.07.2021] : [azərb.] // AZƏRTAC. — 2005. — 19 oktyabr. — Müraciət tarixi: 14.07.2021.
  4. Саламов Мовсум Аскер оглу историк-востоковед, первый директор комплекса Дворца Ширваншахов, репрессирован : [arx. 28.07.2019] : [rus.] // Наш Баку. — Müraciət tarixi: 14.07.2021.
  5. Əsgərzadə F. Bizim nəsil : [arx. 14.07.2021] : [azərb.] // Şəki Ensiklopediyası. — Müraciət tarixi: 14.07.2021.