Məhəmmədhüseyn xan: Redaktələr arasındakı fərq

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Sətir 36: Sətir 36:
Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldütdürdü. İkinci əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan|Hacı Əbdülqadir ağa]] isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, Gürcüstan çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar.  
Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldütdürdü. İkinci əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan|Hacı Əbdülqadir ağa]] isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, Gürcüstan çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar.  


Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də oranı tuta bilmir. Oğlu [[Məhəmmədhəsən xan|Məhəmmədhəsən ağanı]] barışıq üçün əmisinin yanına əmanət göndərir. Lakin Hacı Əbdülqadir ağa Məhəmmədhəsən ağanı Məhəmmədhüseyn xanın qatı düşməni olan İbarahim xana göndərir ki, onu öldürsün. 1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 nəfərlik dəstə gecəliklə gizlincə gəlib Nuxa ətrafındakı dağlarda gizlənirlər. Günorta saatlarında xəlvəti dağdan aşağı düşüb Məhəmmədhəsən xanın iqamətgahını – Qurğuşunlu otağı (indiki [[Şəkixanovların evi]] olmalıdır) mühasirəyə alırlar. Məhəmmədhüseyn xan yanındakı ikinci oğlu [[Fətəli xan|Fətəli ağa]] ilə birlikdə onlara silahlı müqavimət göstərir; oğlu tüfəngi doldurub verir, o isə atəş açır. Amma sonda yaralanaraq təslim olmağa məcbur olur. Onu bir həftə saxlayıb, hansısa müqaviləyə qol çəkdirdikdən sonra boğdurmaq yolu ilə edam edirlər. Bundan sonra hakimiyyət Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadir xana keçir.  
Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də oranı tuta bilmir. Oğlu [[Məhəmmədhəsən xan|Məhəmmədhəsən ağanı]] barışıq üçün əmisinin yanına əmanət göndərir. Lakin Hacı Əbdülqadir ağa Məhəmmədhəsən ağanı tutub Məhəmmədhüseyn xanın qatı düşməni olan İbarahim xana təhvil verir ki, intiqam üçün onu öldürsün. 1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 nəfərlik dəstə gecəliklə gizlincə gəlib Nuxa ətrafındakı dağlarda gizlənirlər. Günorta saatlarında xəlvəti dağdan aşağı düşüb Məhəmmədhəsən xanın iqamətgahını – Qurğuşunlu otağı (indiki [[Şəkixanovların evi]] olmalıdır) mühasirəyə alırlar. Məhəmmədhüseyn xan yanındakı ikinci oğlu [[Fətəli xan|Fətəli ağa]] ilə birlikdə onlara silahlı müqavimət göstərir; oğlu tüfəngi doldurub verir, o isə atəş açır. Amma sonda yaralanaraq təslim olmağa məcbur olur. Onu bir həftə saxlayıb, hansısa müqaviləyə qol çəkdirdikdən sonra boğdurmaq yolu ilə edam edirlər. Bundan sonra hakimiyyət Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadir xana keçir.  


===Digər===
===Digər===

01:08, 4 iyul 2021 versiyası

Məhəmmədhüseyn xan
Məhəmmədhüseyn xan Həsən ağa oğlu
Məhəmmədhüseyn xan
Şəki xanları, yaxud xanzadələri (şərti), — Şəki xan sarayında friz (divar rəfi – irəf) üzərində miniatür.
III Şəki xanı
1759 — avqust 1780
Sələfi Ağakişi bəy
Xələfi Hacı Əbdülqadir xan
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi avqust 1780(1780-08-00) (avqust)
Dəfn yeri Şəki xan qəbiristanlığı, (özü tərəfindən tikilmiş 1-ci Cümə məscidinin mehrabının altında)
Atası Həsən ağa

Məhəmmədhüseyn xan (?–1780) — 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş şəxs. 1780-cı ilin avqustunda əmisi Hacı Əbdülqadir xan tərəfindən hakimiyyətdən devrilərək boğdurulmaq yolu ilə edam edilmişdir.

Haqqında məlumatlar

Hacı Çələbi xanın nəvəsidir. Atası Həsən ağa isə hələ Hacı Çələbi xanın sağlığında, bir döyüşdə həlak olmuşdur.

1955-ci ildə Hacı Çələbi xanın vəfatından sonra onun oğlu Ağakişi bəy Şəkidə hakimiyyətə keçmişdi. Lakin 4 il sonra o, Ərəşdə Qazıqumuxlu Məhəmməd xan tərəfindən sui-qəsdlə öldürüldü. Bundan sonra Məhəmməd xan Nuxanı tutdu. Lakin bu hadisələr vaxtı Nuxanı tərk etmiş Məhəmmədhüseyn xan, Məhəmməd xanın Nuxaya daxil olmasının 40-cı günü qonşu xanların hərbi yardımı ilə Nuxanı Məhəmməd xandan geri aldı və özünü Şəki xanı elan etdi.

Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldütdürdü. İkinci əmisi Hacı Əbdülqadir ağa isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, Gürcüstan çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar.

Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də oranı tuta bilmir. Oğlu Məhəmmədhəsən ağanı barışıq üçün əmisinin yanına əmanət göndərir. Lakin Hacı Əbdülqadir ağa Məhəmmədhəsən ağanı tutub Məhəmmədhüseyn xanın qatı düşməni olan İbarahim xana təhvil verir ki, intiqam üçün onu öldürsün. 1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 nəfərlik dəstə gecəliklə gizlincə gəlib Nuxa ətrafındakı dağlarda gizlənirlər. Günorta saatlarında xəlvəti dağdan aşağı düşüb Məhəmmədhəsən xanın iqamətgahını – Qurğuşunlu otağı (indiki Şəkixanovların evi olmalıdır) mühasirəyə alırlar. Məhəmmədhüseyn xan yanındakı ikinci oğlu Fətəli ağa ilə birlikdə onlara silahlı müqavimət göstərir; oğlu tüfəngi doldurub verir, o isə atəş açır. Amma sonda yaralanaraq təslim olmağa məcbur olur. Onu bir həftə saxlayıb, hansısa müqaviləyə qol çəkdirdikdən sonra boğdurmaq yolu ilə edam edirlər. Bundan sonra hakimiyyət Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadir xana keçir.

Digər

Məhəmmədhüseyn xanın sifarişi ilə 1765/1766-сı ildə (hicri 1179) indiki Şəkixanovların evi, 1769/1770-ci ildə (hicri 1183) indiki Xan məscidi tikilmişdir.

“Müşaqi” ədəbi təxəllüsü ilə şeirlər də yazmış, o dövrün ən məşhur şairləri ilə məktublaşmışdır.

Ölümü münasibəti ilə Molla Vəli Vidadi “Müsibətnamə” adlı məşhur müxəmməsini qələmə almışdır.

Salman Mümtaz Məhəmmədhüseyn xanın özü tikdirdiyi məscidin – Xan məscidinin mehrabı içində dəfn edildiyini göstərib;

2021-ci il iyul ayının 3-də həmin yerdə onun qəbri açılmış, sümükləri və yaralandığı güllə aşkar edilmişdir.

Ədəbiyyat

  1. Məhəmmədhüseyn xan Müştaq / Salman Mümtazın redaktəsi ilə. — Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyəti. — Bakı, 1925.
  2. Tahirzadə Ə.Ş. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. — Bakı: “Master” nəşriyyatı, 2005.
  3. Məmmədov A.S. Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2006.
  4. Aydın Məmmədov. Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti. http://www.tarix.shaki.info. Şəki tarixi. Arxivləşdirilib (12 may 2021).

Həmçinin bax

Vikimənbədə Məhəmmədhüseyn xan ilə əlaqəli məlumatlar var.