"Məhəmmədhüseyn xan" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər
(25211 dəyişikliyi Aydinsalis (Müzakirə) tərəfindən geri qaytarıldı.) Teq: Undo |
|||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
| + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]][[Kateqoriya:Şəki xanları]] | ||
| + | [[Kateqoriya:Şəki xan qəbiristanlığında dəfn olunanlar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]]{{Dövlət xadimi | ||
| + | | azərbaycan dilində adı = Məhəmmədhüseyn xan | ||
| + | | tam adı = Məhəmmədhüseyn xan Həsən ağa oğlu | ||
| + | | piktoqram =xan | ||
| + | | şəkil = Şəki xanları və xanzadələri.jpg | ||
| + | |şəklin izahı = Şəki xanları, yaxud xanzadələri (şərti), — [[Şəki xan sarayı|Şəki xan sarayında]] friz (divar rəfi – irəf) üzərində miniatür. | ||
| + | | portretin ölçüsü = | ||
| + | | titul = III [[Şəki xanlığı|Şəki]] xanı | ||
| + | | dövr əvvəl = 1759 | ||
| + | | dövr son = avqust 1780 | ||
| + | | sələfi = [[Ağakişi bəy]] | ||
| + | | xələfi = [[Hacı Əbdülqadir xan]] | ||
| + | | tacqoyma = | ||
| + | | varisi = | ||
| + | | milliyəti = | ||
| + | | dini = | ||
| + | | doğum tarixi = | ||
| + | | doğum yeri = | ||
| + | | ölüm tarixi = {{Vəfat_tarixi|1780|8|}} (avqust) | ||
| + | | ölüm yeri = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Şəki xanlığı]] | ||
| + | | dəfn yeri = [[Xan qəbiristanlığı|Şəki xan qəbiristanlığı]], (özü tərəfindən tikilmiş [[Xan məscidi|1-ci Cümə məscidinin mehrabının altında]]) | ||
| + | | sülalə = | ||
| + | | atası = [[Həsən ağa]] | ||
| + | | anası = | ||
| + | | həyat yoldaşı = | ||
| + | | uşaqları = [[Məhəmmədhəsən xan]], [[Fətəli xan (Şəki xanı)|Fətəli xan]], [[Səlim xan]] | ||
| + | }} | ||
| + | '''Məhəmmədhüseyn xan''' (?–1780) — 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş şəxs. 1780-cı ilin avqustunda əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan]] tərəfindən hakimiyyətdən devrilərək boğdurulmaq yolu ilə edam edilmişdir. | ||
| + | |||
==Haqqında məlumatlar== | ==Haqqında məlumatlar== | ||
[[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] nəvəsidir. Atası Həsən ağa isə hələ Hacı Çələbi xanın sağlığında, bir döyüşdə həlak olmuşdur. | [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] nəvəsidir. Atası Həsən ağa isə hələ Hacı Çələbi xanın sağlığında, bir döyüşdə həlak olmuşdur. | ||
| − | 1955-ci ildə Hacı Çələbi xanın vəfatından sonra onun oğlu Ağakişi bəy Şəkidə hakimiyyətə | + | 1955-ci ildə Hacı Çələbi xanın vəfatından sonra onun oğlu Ağakişi bəy Şəkidə hakimiyyətə keçmişdi. Lakin 4 il sonra o, Ərəşdə Qazıqumuxlu Məhəmməd xan tərəfindən sui-qəsdlə öldürüldü. Bundan sonra Məhəmməd xan Nuxanı da tutdu. Lakin bu hadisələr vaxtı Nuxanı tərk etmiş Məhəmmədhüseyn xan, Məhəmməd xanın Nuxaya daxil olmasının 40-cı günü qonşu xanların hərbi yardımı ilə Nuxanı Məhəmməd xandan geri aldı və özünü Şəki xanı elan etdi. |
| − | Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldütdürdü. İkinci əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan|Hacı Əbdülqadir ağa]] isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, gürcü çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar. Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də | + | Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldütdürdü. İkinci əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan|Hacı Əbdülqadir ağa]] isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, gürcü çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar. Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də oranı tuta bilmədi. Oğlu [[Məhəmmədhəsən xan|Məhəmmədhəsən ağanı]] barışıq üçün əmisinin yanına əmanət göndərdi. Lakin Hacı Əbdülqadir ağa Məhəmmədhəsən ağanı tutub Məhəmmədhüseyn xanın qatı düşməni olan İbarahim xana təhvil verdi ki, intiqam almaq üçün onu öldürsün... |
| − | 1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 | + | 1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 nəfərlik dəstə gecəliklə gizlincə gəlib Nuxa ətrafındakı dağlarda gizlənirlər. Günorta saatlarında xəlvəti dağdan aşağı düşüb Məhəmmədhəsən xanın iqamətgahını – Qurğuşunlu otağı (indiki [[Şəkixanovların evi]] olmalıdır) mühasirəyə alırlar. Məhəmmədhüseyn xan yanındakı ikinci oğlu [[Fətəli xan|Fətəli ağa]] ilə birlikdə onlara silahlı müqavimət göstərir; oğlu tüfəngi doldurub verir, o isə atəş açır. Amma sonda yaralanaraq təslim olmağa məcbur olur. Onu bir həftə saxlayıb, hansısa müqaviləyə qol çəkdirdikdən sonra boğdurmaq yolu ilə edam edirlər. Bundan sonra hakimiyyət Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadir xana keçir. |
===Digər=== | ===Digər=== | ||
| Sətir 89: | Sətir 119: | ||
}} | }} | ||
# {{cite web2 | last =|url=http://www.tarix.shaki.info/29 |title=Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti |author=[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Aydın Məmmədov]] |date= |website=http://www.tarix.shaki.info |publisher=Şəki tarixi |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210512063056/http://www.tarix.shaki.info/29 |archivedate = 12 May 2021|ref = harv}} | # {{cite web2 | last =|url=http://www.tarix.shaki.info/29 |title=Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti |author=[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Aydın Məmmədov]] |date= |website=http://www.tarix.shaki.info |publisher=Şəki tarixi |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210512063056/http://www.tarix.shaki.info/29 |archivedate = 12 May 2021|ref = harv}} | ||
| + | |||
| + | == Həmçinin bax == | ||
| + | {{vikimənbə|Müəllif:Məhəmmədhüseyn xan Müştaq}} | ||
| + | |||
| + | {{Yoxlanılmış məqalə}} | ||
02:18, 4 iyul 2021 versiyası
| Məhəmmədhüseyn xan | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Məhəmmədhüseyn xan Həsən ağa oğlu | |||||
 | |||||
| Şəki xanları, yaxud xanzadələri (şərti), — Şəki xan sarayında friz (divar rəfi – irəf) üzərində miniatür. | |||||
|
|||||
| Sələfi | Ağakişi bəy | ||||
| Xələfi | Hacı Əbdülqadir xan | ||||
| Vəfat tarixi | avqust 1780 (avqust) | ||||
| Dəfn yeri | Şəki xan qəbiristanlığı, (özü tərəfindən tikilmiş 1-ci Cümə məscidinin mehrabının altında) | ||||
| Atası | Həsən ağa | ||||
Məhəmmədhüseyn xan (?–1780) — 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş şəxs. 1780-cı ilin avqustunda əmisi Hacı Əbdülqadir xan tərəfindən hakimiyyətdən devrilərək boğdurulmaq yolu ilə edam edilmişdir.
Haqqında məlumatlar
Hacı Çələbi xanın nəvəsidir. Atası Həsən ağa isə hələ Hacı Çələbi xanın sağlığında, bir döyüşdə həlak olmuşdur.
1955-ci ildə Hacı Çələbi xanın vəfatından sonra onun oğlu Ağakişi bəy Şəkidə hakimiyyətə keçmişdi. Lakin 4 il sonra o, Ərəşdə Qazıqumuxlu Məhəmməd xan tərəfindən sui-qəsdlə öldürüldü. Bundan sonra Məhəmməd xan Nuxanı da tutdu. Lakin bu hadisələr vaxtı Nuxanı tərk etmiş Məhəmmədhüseyn xan, Məhəmməd xanın Nuxaya daxil olmasının 40-cı günü qonşu xanların hərbi yardımı ilə Nuxanı Məhəmməd xandan geri aldı və özünü Şəki xanı elan etdi.
Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldütdürdü. İkinci əmisi Hacı Əbdülqadir ağa isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, gürcü çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar. Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də oranı tuta bilmədi. Oğlu Məhəmmədhəsən ağanı barışıq üçün əmisinin yanına əmanət göndərdi. Lakin Hacı Əbdülqadir ağa Məhəmmədhəsən ağanı tutub Məhəmmədhüseyn xanın qatı düşməni olan İbarahim xana təhvil verdi ki, intiqam almaq üçün onu öldürsün...
1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 nəfərlik dəstə gecəliklə gizlincə gəlib Nuxa ətrafındakı dağlarda gizlənirlər. Günorta saatlarında xəlvəti dağdan aşağı düşüb Məhəmmədhəsən xanın iqamətgahını – Qurğuşunlu otağı (indiki Şəkixanovların evi olmalıdır) mühasirəyə alırlar. Məhəmmədhüseyn xan yanındakı ikinci oğlu Fətəli ağa ilə birlikdə onlara silahlı müqavimət göstərir; oğlu tüfəngi doldurub verir, o isə atəş açır. Amma sonda yaralanaraq təslim olmağa məcbur olur. Onu bir həftə saxlayıb, hansısa müqaviləyə qol çəkdirdikdən sonra boğdurmaq yolu ilə edam edirlər. Bundan sonra hakimiyyət Məhəmmədhüseyn xanın əmisi Hacı Əbdülqadir xana keçir.
Digər
Məhəmmədhüseyn xanın sifarişi ilə 1765/1766-сı ildə (hicri 1179) indiki Şəkixanovların evi, 1769/1770-ci ildə (hicri 1183) indiki Xan məscidi tikilmişdir.
Məhəmmədhüseyn xan “Müşaqi” ədəbi təxəllüsü ilə şeirlər yazmış, o dövrün ən məşhur şairləri ilə məktublaşmışdır.
Məhəmmədhüseyn xanın ölümü münasibəti ilə Molla Vəli Vidadi “Müsibətnamə” adlı məşhur müxəmməsini qələmə almışdır.
Salman Mümtaz Məhəmmədhüseyn xanın özü tikdirdiyi məscidin – Xan məscidinin mehrabı içində dəfn edildiyini göstərib;
2021-ci il iyul ayının 3-də həmin yerdə onun qəbri açılmış, sümükləri və yaralandığı güllə aşkar edilmişdir.
Ədəbiyyat
- Məhəmmədhüseyn xan Müştaq / Salman Mümtazın redaktəsi ilə. — Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyəti. — Bakı, 1925.
- Tahirzadə Ə.Ş. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. — Bakı: “Master” nəşriyyatı, 2005.
- Məmmədov A.S. Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2006.
- Aydın Məmmədov. Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti. http://www.tarix.shaki.info. Şəki tarixi. Arxivləşdirilib (12 may 2021).
Həmçinin bax
 | © 2019 – 2024 Şəki Ensiklopediyası Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur. |