Məhəmmədhüseyn xan: Redaktələr arasındakı fərq

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
(2 redaktor tərəfindən edilmiş 16 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]][[Kateqoriya:Şəki xanları]]
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]][[Kateqoriya:Şəki xanları]]
[[Kateqoriya:Şəki xan qəbiristanlığında dəfn olunanlar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]]{{Dövlət xadimi
[[Kateqoriya:Şəki xan qəbiristanlığında dəfn olunanlar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]][[Kateqoriya:Avqustda vəfat edənlər]]{{Dövlət xadimi
| azərbaycan dilində adı        = Məhəmmədhüseyn xan
| azərbaycan dilində adı        = Məhəmmədhüseyn xan
| tam adı                      = Məhəmmədhüseyn xan Həsən ağa oğlu
| tam adı                      = Məhəmmədhüseyn xan Həsən ağa oğlu
| piktoqram                    =xan
| piktoqram                    =xan
| şəkil                        = Şəki xanları və xanzadələri.jpg
| şəkil                        =Məhəmmədhüseyn_xan2.jpg
|şəklin izahı                  = Şəki xanları, yaxud xanzadələri (şərti), — [[Şəki xan sarayı|Şəki xan sarayında]] friz (divar rəfi – irəf) üzərində miniatür.
|şəklin izahı                  = “Şəki xanı Məhəmmədhüseyn xan Müştaqi” heykəlinin eskizi ([[Albert Mustafayev]], 2009-cu il.)
| portretin ölçüsü            =  
| portretin ölçüsü            =  
| titul                        = III [[Şəki xanlığı|Şəki]] xanı
| titul                        = [[Şəki xanlığı|Şəki]] xanı
| dövr əvvəl                  = 1759
| dövr əvvəl                  = 1759
| dövr son                    = avqust 1780
| dövr son                    = avqust 1780
Sətir 20: Sətir 20:
| ölüm tarixi                  = {{Vəfat_tarixi|1780|8|}} (avqust)
| ölüm tarixi                  = {{Vəfat_tarixi|1780|8|}} (avqust)
| ölüm yeri                    = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Şəki xanlığı]]
| ölüm yeri                    = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Şəki xanlığı]]
| dəfn yeri                    = [[Xan qəbiristanlığı|Şəki xan qəbiristanlığı]], (özü tərəfindən tikilmiş [[Xan məscidi|1-ci Cümə məscidinin mehrabının altında]])
| dəfn yeri                    = [[Xan məscidi|Şəki Xan məscidinin]] içində, mehrabın yanında
| sülalə                      =  
| sülalə                      =  
| atası                        = [[Həsən ağa]]
| atası                        = [[Həsən ağa]]
| anası                        =  
| anası                        =  
| həyat yoldaşı                =  
| həyat yoldaşı                =  
| uşaqları                    = [[Məhəmmədhəsən xan]], [[Fətəli xan (Şəki xanı)|Fətəli xan]], [[Səlim xan]]
| uşağı                      = [[Məhəmmədhəsən xan]], [[Fətəli xan (Şəki xanı)|Fətəli xan]], [[Səlim xan]]
}}
}}
'''Məhəmmədhüseyn xan''' (?–1780) — 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş şəxs, [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] nəvəsidir. 1780-cı ilin avqustunda əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan]] tərəfindən hakimiyyətdən devrildikdən sonra boğdurulmaq yolu ilə edam edilmişdir.  
'''Məhəmmədhüseyn xan''' (?–1780) — 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş şəxs, [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] nəvəsidir. 1780-cı ilin avqustunda əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan]] tərəfindən hakimiyyətdən devrildikdən sonra boğdurulmaq yolu ilə edam edilmişdir.  
Sətir 49: Sətir 49:
2021-ci il iyul ayının 3-də həmin yerdə – məscidin 1-ci mehrabın qarşısında, 1-2 metr qərb tərəfdə, insan sümükləri, bir ədəd güllə aşkar edilib.
2021-ci il iyul ayının 3-də həmin yerdə – məscidin 1-ci mehrabın qarşısında, 1-2 metr qərb tərəfdə, insan sümükləri, bir ədəd güllə aşkar edilib.


===Ədəbiyyat===
==Ədəbiyyat==
# {{kitab3
# {{kitab3
  | müəllif        =  
  | müəllif        =  
Sətir 79: Sətir 79:
  | başlıq          = Şəkinin tarixi qaynaqlarda
  | başlıq          = Şəkinin tarixi qaynaqlarda
  | orijinal        =  
  | orijinal        =  
  | link            = http://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDpiZTg2MTIzOTVhMmU3NDg
  | link            = https://tahirzade.shaki.info/arxiv/%C5%9F%C9%99kinin-tarixi-qaynaqlarda
  | vikimənbə      =  
  | vikimənbə      =  
  | cavabdeh        =  
  | cavabdeh        =  
Sətir 87: Sətir 87:
  | il              = 2005
  | il              = 2005
  | том            =
  | том            =
  | страницы        =  
  | səhifə          =  
  | столбцы        =
  | столбцы        =
  | страниц        =  
  | страниц        =  
Sətir 94: Sətir 94:
  | doi            =  
  | doi            =  
  | тираж          =  
  | тираж          =  
| archiveurl      = https://web.archive.org/web/20210423074732/https://tahirzade.shaki.info/arxiv/%C5%9F%C9%99kinin-tarixi-qaynaqlarda
| archivedate    = 23 Apr 2021
  | ref            = Tahirzadə Ə.Ş.
  | ref            = Tahirzadə Ə.Ş.
}}
}}
# {{məqalə
# {{məqalə
  |müəllif        = Məmmədov A.S.
  |müəllif        = [[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A.S.]]
  |başlıq          = Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı
  |başlıq          = Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı
  |link            = https://sites.google.com/site/shekitarixi/77
  |link            = https://sites.google.com/site/shekitarixi/77
Sətir 119: Sətir 121:
}}
}}
# {{cite web2 | last =|url=http://www.tarix.shaki.info/29 |title=Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti |author=[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Aydın Məmmədov]] |date= |website=http://www.tarix.shaki.info |publisher=Şəki tarixi |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210512063056/http://www.tarix.shaki.info/29 |archivedate = 12 May 2021|ref = harv}}
# {{cite web2 | last =|url=http://www.tarix.shaki.info/29 |title=Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti |author=[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Aydın Məmmədov]] |date= |website=http://www.tarix.shaki.info |publisher=Şəki tarixi |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210512063056/http://www.tarix.shaki.info/29 |archivedate = 12 May 2021|ref = harv}}
# {{cite web2 | last =|url=https://ipekchi.info/?p=1746 |title= Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Şəki Xan məscidində aparılan təmir-bərpa işləri zamanı 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş Məhəmmədhüseyn xanın qəbri aşkar edildi|author=[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A.S.]] |date=04 İyul 2021 |website=https://ipekchi.info |publisher=“İpəkçi” qəzetinin saytı |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210710083116/https://ipekchi.info/?p=1746 |archivedate =10 Jul 2021 |ref = harv}}
#: {{məqalə
| müəllif        = [[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A.S.]]
| başlıq          = Şəki Xan məscidində Məhəmmədhüseyn xanın qəbri aşkar edilib
| orijinal        =
| link            = https://medeniyyet.az/files/medeniyyet_800_1625897924.pdf
| dil            =
| cavabdeh        =
| nəşrin müəllifi =
| nəşr            = Mədəniyyət
| tip            = qəzet
| yer            = Bakı
| nəşriyyat      = Azərbaycan
| il              = 2021
| cild            =
| buraxılış      = 9 iyul
| nömrə          = 51 (1828)
| səhifələr      = 6
| isbn            =
| issn            =
| doi            =
| bibcode        =
| arxiv          =
| pmid            =
| ref            =
| archiveurl      = https://web.archive.org/web/20210710074643/https://medeniyyet.az/files/medeniyyet_800_1625897924.pdf
| archivedate    = 10 Jul 2021
}}
#: {{cite web2 | last =|url= https://medeniyyet.az/page/news/58061/Seki-Xan-mescidinde-Mehemmedhuseyn-xanin-qebri-askar-edilib.html|title=Şəki Xan məscidində Məhəmmədhüseyn xanın qəbri aşkar edilib |author=[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A.S.]] |date= 09-07-2021 |website=https://medeniyyet.az |publisher= “Mədəniyyət” qəzetinin saytı|language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210710082124/https://medeniyyet.az/page/news/58061/Seki-Xan-mescidinde-Mehemmedhuseyn-xanin-qebri-askar-edilib.html |archivedate =10 Jul 2021 |ref = harv}}
== Həmçinin, bax: ==
* [[Ədəbiyyat:Məhəmmədhüseyn xanım aqibəti ilə bağlı 4 yazılı material|Məhəmmədhüseyn xanım aqibəti ilə bağlı 4 yazılı material]]


== Həmçinin bax ==
{{vikimənbə|Müəllif:Məhəmmədhüseyn xan Müştaq}}
{{vikimənbə|Müəllif:Məhəmmədhüseyn xan Müştaq}}


{{Yoxlanılmış məqalə}}
{{Yoxlanılmış məqalə}}
[[az:Məhəmmədhüseyn xan Müştaq]][[en:Muhammad Husayn Khan Mushtaq]]

02:42, 6 fevral 2022 versiyası

Məhəmmədhüseyn xan
Məhəmmədhüseyn xan Həsən ağa oğlu
Məhəmmədhüseyn xan
“Şəki xanı Məhəmmədhüseyn xan Müştaqi” heykəlinin eskizi (Albert Mustafayev, 2009-cu il.)
Şəki xanı
1759 — avqust 1780
Sələfi Ağakişi bəy
Xələfi Hacı Əbdülqadir xan
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi avqust 1780(1780-08-00) (avqust)
Dəfn yeri Şəki Xan məscidinin içində, mehrabın yanında
Atası Həsən ağa
Uşaqları Məhəmmədhəsən xan, Fətəli xan, Səlim xan

Məhəmmədhüseyn xan (?–1780) — 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş şəxs, Hacı Çələbi xanın nəvəsidir. 1780-cı ilin avqustunda əmisi Hacı Əbdülqadir xan tərəfindən hakimiyyətdən devrildikdən sonra boğdurulmaq yolu ilə edam edilmişdir.

Haqqında məlumatlar

Atası Həsən ağa hələ Hacı Çələbi xanın sağlığında, bir döyüşdə həlak olmuşdur.

1955-ci ildə Hacı Çələbi xanın vəfatından sonra onun oğlu Ağakişi bəy Şəkidə hakimiyyətə keçmişdi. Lakin 4 il sonra o, Ərəşdə Qazıqumux hakimi Məhəmməd xan tərəfindən sui-qəsdlə öldürüldü. Bundan sonra isə Məhəmməd xan Şəki xanlığının paytaxtı olan Nuxanı (indiki Şəki) da tutdu. Lakin bu hadisələr vaxtı Nuxanı tərk etmiş Məhəmmədhüseyn xan, Məhəmməd xanın Nuxaya daxil olmasının 40-cı günü qonşu xanların hərbi yardımı ilə Nuxanı Məhəmməd xandan geri aldı və özünü Şəki xanı elan etdi.

Hacı Çələbi xanın iki oğlu sağ ola-ola nəvəsinin özünü Şəki xanı elan etməsi Məhəmmədhüseyn xanın əmilərinin öz qardaşoğulları ilə ədavətə başlamasına səbəb oldu. Nəticədə Məhəmmədhüseyn xan öz əmilərindən birini – Cəfər ağanı, öldürtdürdü. İkinci əmisi Hacı Əbdülqadir ağa isə Dardoqqaza qaçdı (Qanıx çayının Kürə töküldüyü yerdə yarımada). Orada Hacı Əbdülqadir ağanı Qarabağ xanı İbrahim xan, gürcü çarı İrakli dəstəkləməyə başladılar. Məhəmmədhüseyn xan dəfələrlə Dardoqqaza hücum etsə də uğur qazana bilmədi. Əlacı üzülüb, oğlu Məhəmmədhəsən ağanı barışıq üçün əmisinin yanına əmanət göndərdi. Lakin əvəzində, Hacı Əbdülqadir ağa Məhəmmədhəsən ağanı tutub Məhəmmədhüseyn xanın qatı düşməni olan İbrahim xana təhvil verdi ki, Məhəmmədhüseyn xandan intiqam almaq üçün oğlunu – Məhəmmədhəsən ağanı öldürsün...

1780-cı ilin avqust ayında isə Hacı Əbdülqadir ağanın Dardoqqazdan göndərdiyi 60 nəfər gecəliklə gizlincə gəlib Nuxa ətrafındakı dağlarda gizləndilər. Onlar günorta saatlarında dağdan aşağı düşüb Məhəmmədhəsən xanın iqamətgahını – Qurğuşunlu otağı (indiki Şəkixanovların evi olmalıdır) mühasirəyə aldılar. Məhəmmədhüseyn xan yanındakı ikinci oğlu Fətəli ağa ilə birlikdə onlara silahlı müqavimət göstərdi; oğlu tüfəngi doldurub verdi, o isə atəş açdı. Amma sonda yaralanaraq təslim olmağa məcbur oldu. Bundan sonra hakimiyyət Hacı Əbdülqadir xanın əlinə keçdi. Məhəmmədhüseyn xanı isə bir həftə saxlayıb, hansısa müqaviləyə qol çəkdirdikdən sonra boğdurmaq yolu ilə edam etdilər.

Digər

Məhəmmədhüseyn xanın sifarişi ilə 1765/1766-сı ildə (hicri 1179) indiki Şəkixanovların evi, 1769/1770-ci ildə (hicri 1183) indiki Xan məscidi tikilmişdir.

Məhəmmədhüseyn xan “Müşaqi” ədəbi təxəllüsü ilə şeirlər yazmış, o dövrün ən məşhur şairləri ilə məktublaşmışdır.

Faciəli ölümü münasibəti ilə o dövrün ən məşhur şairlərindən biri olan Molla Vəli Vidadi özünün “Müsibətnamə” adlı məşhur müxəmməsini qələmə almışdır.

Salman Mümtaz, Məhəmmədhüseyn xanın özü tikdirdiyi məscidin – Xan məscidinin “mehrabı içində” dəfn edildiyini göstərib;

2021-ci il iyul ayının 3-də həmin yerdə – məscidin 1-ci mehrabın qarşısında, 1-2 metr qərb tərəfdə, insan sümükləri, bir ədəd güllə aşkar edilib.

Ədəbiyyat

  1. Məhəmmədhüseyn xan Müştaq / Salman Mümtazın redaktəsi ilə. — Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyəti. — Bakı, 1925.
  2. Tahirzadə Ə.Ş. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. — Bakı: “Master” nəşriyyatı, 2005. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 23 aprel 2021.
  3. Məmmədov A.S. Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2006.
  4. Aydın Məmmədov. Məhəmmədhüseyn xan Müştaqinin aqibəti. http://www.tarix.shaki.info. Şəki tarixi. Arxivləşdirilib (12 may 2021).
  5. Məmmədov A.S. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Şəki Xan məscidində aparılan təmir-bərpa işləri zamanı 1759–1780-cı illərdə Şəki xanı olmuş Məhəmmədhüseyn xanın qəbri aşkar edildi. https://ipekchi.info. “İpəkçi” qəzetinin saytı (04 İyul 2021). Arxivləşdirilib (10 iyul 2021).
    Məmmədov A.S. Şəki Xan məscidində Məhəmmədhüseyn xanın qəbri aşkar edilib // Mədəniyyət : qəzet. — Bakı: Azərbaycan, 2021. — В. 9 iyul. — № 51 (1828). — Səh. 6. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 10 iyul 2021.
    Məmmədov A.S. Şəki Xan məscidində Məhəmmədhüseyn xanın qəbri aşkar edilib. https://medeniyyet.az. “Mədəniyyət” qəzetinin saytı (09-07-2021). Arxivləşdirilib (10 iyul 2021).

Həmçinin, bax:

Vikimənbədə Məhəmmədhüseyn xan ilə əlaqəli məlumatlar var.