Diqqət! 4 aprel 2024-cü il tarixdən saytın yeni versiyası sheki.org domenində fəaliyyət göstərir. Bu köhnə versiyadır və yenilənməsi məhdudlaşdırılıb. Lakin 6 yanvar 2025-ci il tarixədək bu vəziyyətdə internetdə qalacaqdır...
Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur.

"Mustafa Quliyev" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Jump to navigation Jump to search
(43 intermediate revisions by 3 users not shown)
Sətir 1: Sətir 1:
−
[[Kateqoriya:M]]{{Dövlət xadimi
+
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış dövlət xadimləri]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]]
−
| azərbaycan dilində adı      = MUSTAFA QULİYEV
+
{{Dövlət xadimi
−
| adın originalı              = Mustafa Zəkəriyyə oğlu Quluyev
+
| azərbaycan dilində adı      = Mustafa Quliyev
 +
| orijinal adı                = Quluyev Mustafa Zəkəriyyə oğlu  
 
| portret                      =  Mustafa Guliyev.jpg
 
| portret                      =  Mustafa Guliyev.jpg
−
| portretin ölçüsü            = 280
+
| portretin ölçüsü            =  
−
| izah                        =
+
| Şəkil məlumat                = Mustafa Quliyev.
  
 
| titul                        =   
 
| titul                        =   
Sətir 39: Sətir 40:
 
| xələfi_4                        =  
 
| xələfi_4                        =  
  
−
| titul_5                        =  [[Azərbaycan]] SSR Xalq Maarifi Komissarı
+
| titul_5                        =  Azərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarı
 
| bayraq_5                        = COA Azerbaijan SSR.png
 
| bayraq_5                        = COA Azerbaijan SSR.png
 
| bayraq2_5                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
 
| bayraq2_5                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
 
| dövr əvvəl_5                    = 1922
 
| dövr əvvəl_5                    = 1922
 
| dövr son_5                      = 1928
 
| dövr son_5                      = 1928
−
| sələfi_5                        = [[Dadaş Bünyadzadə]]
+
| sələfi_5                        = Dadaş Bünyadzadə
−
| xələfi_5                        = [[Ruhulla Axundov]]
+
| xələfi_5                        = Ruhulla Axundov
  
−
| titul_6                        =  [[Azərbaycan]] SSR Xalq Maarifi Komissarının müavini<ref>[http://adpu.edu.az/gen/html/azl/universitet/about/adpu_tarix-1.htm Azərbaycanda ilk ali pedaqoji təhsil müəssisəsi: təşəkkülü və inkişafı]</ref>
+
| titul_6                        =  Azərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarının müavini
 
| bayraq_6                        = COA Azerbaijan SSR.png
 
| bayraq_6                        = COA Azerbaijan SSR.png
 
| bayraq2_6                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
 
| bayraq2_6                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
−
| dövr əvvəl_6                    = [[1922]]
+
| dövr əvvəl_6                    = 1922
−
| dövr son_6                      =  
+
| dövr son_6                      = 1926
 
| sələfi_6                        =  
 
| sələfi_6                        =  
 
| xələfi_6                        =  
 
| xələfi_6                        =  
Sətir 68: Sətir 69:
 
| bayraq2_8                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
 
| bayraq2_8                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
 
| dövr əvvəl_8                    = 1920
 
| dövr əvvəl_8                    = 1920
−
| dövr son_8                      = 1921
+
| dövr son_8                      = 1920
 
| sələfi_8                        = vəzifə təsis olundu
 
| sələfi_8                        = vəzifə təsis olundu
−
| xələfi_8                        = [[Şirəli Axundov]]
+
| xələfi_8                        = Şirəli Axundov
  
 
| titul_9                        =  
 
| titul_9                        =  
Sətir 80: Sətir 81:
 
| xələfi_9                      =
 
| xələfi_9                      =
  
−
| doğum tarixi                = {{Doğum_tarixi|1893|5|24}}
+
| doğum tarixi                = {{Doğum_tarixi|1893|1|30}}
−
| doğum yeri                  =  [[Şəki]] [[Rusiya İmperiyası]]  
+
| doğum yeri                  =  [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{RUSEMP}} 
−
| ölüm tarixi                  =  {{Vəfat_tarixi|1938|7|3}}
+
| ölüm tarixi                  =  {{Vəfat_tarixi və yaşı|1938|7|3|1893|1|30}}
−
| ölüm yeri                    = [[Bakı]] şəhəri
+
| vətəndaşlıq                  =  {{SSRİ}}
 +
| ölüm yeri                    = Bakı, {{AzSSR}} {{SSRİ}}
 
| sülaləsi                    =
 
| sülaləsi                    =
 
| atası                        =  
 
| atası                        =  
Sətir 91: Sətir 93:
 
| imzası                      =  
 
| imzası                      =  
 
| mükafatları                  =  
 
| mükafatları                  =  
−
| təhsili                  = Tiflisdə gimnaziyanı (1913). Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti<ref>[http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2012/sentyabr/266043.htm]</ref>
+
| təhsili                  = Tiflis gimnaziyanı (1913)
 +
 
 +
Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti
 +
 
 +
Kommunist Akademiyası (Moskva)
 
}}
 
}}
 +
'''Mustafa Quliyev''' (1893–1938) — Azərbaycanda sovetləşmənin ilk onilliklərində məsul vəzifələr tutmuş rəhbər kadr; Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri, Azərbaycan SSR Xalq Maarif Komissarı və s. vəzifələrdə çalışıb. 1918-ci ildən Rusiya K(b)P-nın, 1934-cü ildən isə Azərbaycan SSR Yazıçılar Birliyinin üzvü olub. 1937-ci ildə Odessada (Ukrayna SSR) Vilayət partiya komitəsində məktəb və elmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləyərkən Azərbaycanla bağlı siyasi ittihamla – əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə, həbs edilmiş və 3 iyul 1938-ci il tarixdə isə güllələnmişdir; 19 mart 1957-cı il tarixdə bəraət alıb.
 +
 +
== Haqqında məlumatlar ==
 +
1893-cü ildə Nuxada, xırda alverçi ailəsində anadan olub.
 +
 +
1913-cü ildə Tiflis gimnaziyasını bitirdikdən sonra Kiyev universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub.
 +
 +
1918-ci ildə Kiyevdə bolşevik partiyasına üzv olub, çox keçmədən RK(b)P Kiyev Komitəsi müsəlman bölməsinin sədri seçilib.
 +
 +
1919-cu ildə Bakıya gəldikdən sonra gizli siyasi fəaliyyət göstərib. Lənkəran qəzasında yerli bolşeviklərin köməyi ilə qəzanın kəndlərində partiya özəkləri yaradıb.
 +
 +
1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri olub. Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Azərbaycan K(b)P MK-ya, Bakı Komitəsinə üzv seçilib.
 +
 +
1921 – 1922-ci illərdə Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Partiyası Qaraşəhər rayon komitəsinin katibi olub.
 +
 +
1922 – 1928-ci illərdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı vəzifəsində çalışıb, eyni zamanda 1923 – 1926-cı illərdə “Maarif və mədəniyyət” jurnalının məsul redaktoru olub.
 +
 +
1922-ci ildə RK(b)P XI qurultayında iştirak edib, Zaqafqaziya partiya təşkilatının bir qrup nümayəndəsi ilə V.İ.Leninin qəbulunda iştirak edib.
 +
 +
1929 – 1932-ci illərdə “İnqilab və mədəniyyət”  jurnalının (“Maarif və mədəniyyət” jurnalının xələfi) məsul redaktoru olub.
 +
 +
Moskvada Kommunist Akademiyasını bitirdikdən sonra Qarayazı MTS siyasi şöbəsinin rəisi vəzifəsinə təyin edilib. Sonralar Qazaxıstanın Çimkənd Şəhər Partiya Komitəsinin katibi, Odessa Vilayət Partiya Komitəsində məktəb və elmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.
 +
 +
30 avqust 1937-ci il tarixdə – Odessada işləyərkən, Azərbaycanla bağlı əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə həbs edilmiş və Azərbaycan SSR CM-nin 64, 70 və 73-cü maddələri ilə təqsirli bilinərək güllələnmişdir.
 +
 +
===Elmi-publisistik fəaliyyəti===
 +
* “Ə.Əbdülhəsənin “Dünya qopur” romanı haqqında”;
 +
* “S.Vurğun yaradıcılığı yüksəliş yolunda”;
 +
* “Sabir füqəra  şairidir”;
 +
* “Yoldaş Nərimanov haqqında”;
 +
* “Azərbaycanda teatro və teatr məsələləri”;
 +
* “Hazırkı Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında”;
 +
* “M.F.Axundovun yaradıcılığı”;
 +
* “Simurğun bədii yaradıcılığı”;
 +
* “Hüseyn Cavidin “Uçurum”u”;
 +
* “Zaqafqaziya xalqlarının mədəni birliyi”;
 +
* “Ədəbiyyat cəbhəsində mübarizə”
  
−
'''Mustafa Zəkəriyyə oğlu Quluyev''' (1893-1938) — Azərbaycan ədəbiyyatşünası, tənqidçisi və publisisti. 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Azərbaycan  SSR Xalq Maarif Komissarı (1922-1928).Azərbaycan pedaqoji mühitinin təlim tərbiyəsində böyük rol oynamış bir əsrlik qocaman tarixi jurnal Azərbaycan məktəbi jurnalının ilk baş redaktoru olmuşdur.  
+
və s. klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatına dair məqalələri, “Oktyabr və türk ədəbiyyatı” (1930) kitabı mədəni irsə münasibətdə, sovet ədəbiyyatının nəzəri məsələlərində vulqar sosiologizm meyllərinə baxmayaraq, Azərbaycan sovet ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslığının ilk nümunələri kimi qiymətlidir. Bunlar Azərbaycanda marksist estetika və ədəbi tənqidin yaranmasında və inkişafında faydalı olmuşdur.
  
−
== Həyatı ==
+
====Kitabları====
−
Mustafa Zəkəriyyə oğlu 1893-cü il mayın 24-də Nuxada anadan olmuşdur. Tiflisdə gimnaziyanı bitirmişdir (1913). Kiyev Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsində təhsil almışdır. RK(b) Kiyev komitəsi müsəlman bölməsinin sədri seçilmişdir. 1919-cu ildə Bakıya qayıtmış, Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynamışdır.<ref>Fərrux Rüstəmov. Azərbaycan pedaqogikaşünaslığı. Bakı: Elm və təhsil, 2016. - səh. 33.</ref> Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri (1920), AK(b)P Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibi (1921-1922), Azərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarı (1922-1928), "Maarif və mədəniyyət", "İnqilab və mədəniyyət" jurnallarının (1923-1926; 1929-1932) məsul redaktoru vəzifəsində işləmişdir.
+
# Azərbaycanda Oktyabr düşmənləri, 1927, 30 səh., 3000 nüs.
 +
# Mədəni inqilab və islam, B., Azərnəşr, 1928, 52 səh., 2000 nüs.
 +
# Türk qadınının yolu, B., Azərnəşr, 1930, 46 səh., 5000 nüs.
 +
# Cinayət nədir və haradan baş verir, İctimai-iqtisadi İnstitutun nəşri, 1935, 32 səh., 1500 nüs.
  
−
1938-ci ildə Stalin repressiyalırı dövründə həbs edilib ölümə məhkum olunmuşdur.
+
==İstifadə edilmiş mənbələr==
 +
# {{ASE|3|268|QLUYEV Mustafa Zəkəriyyə oğlu}}
 +
# {{cite web |url=http://www.azyb.az/index.php/repression/post/24 |title=Mustafa Quliyev |author=Azərbaycan Yazıçılar Birliyi |date= |website=http://www.azyb.az/ |publisher=www.azyb.az |language=az |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190812021357/http://www.azyb.az/index.php/repression/post/24 |archivedate =8 Nov 2016 - 16 Sep 2019 }}
 +
# {{cite web |url=https://ru.openlist.wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1893) |title=Кулиев Мустафа Закарья оглы (1893) |author="Открытый список" |date= |website=ru.openlist.wiki |publisher=ru.openlist.wiki |language=ru |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190408065955/https://ru.openlist.wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1893) |archivedate =8 Apr 2019 - 8 Apr 2019 }}
 +
# {{ŞAZ|1|340-341}}
  
−
== Əsərləri ==
+
{{Yoxlanılmış məqalə}}
−
===Kitabları===
 
−
*"Azərbaycanda Oktyabr düşmənləri" (1927)
 
−
*"Mədəni inqilab və islam" (1928)
 
−
*"Türk qadınının yolu" (1930)
 
−
*"Oktyabr və türk ədəbiyyatı" (1930)
 
−
*"Cinayət nədir və hardan baş verir" (1935)
 
  
−
== İstinadlar ==
+
[[az:Mustafa Quliyev]]
−
{{İstinad siyahısı}}
 

19:34, 1 sentyabr 2021 versiyası

Mustafa Quliyev
Quluyev Mustafa Zəkəriyyə oğlu
Mustafa Quliyev
Mustafa Quliyev.
bayraqAzərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarıbayraq
1922 — 1928
Sələfi Dadaş Bünyadzadə
Xələfi Ruhulla Axundov
bayraqAzərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarının müavinibayraq
1922 — 1926
bayraqAK(b)P Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibibayraq
1921 — 1922
bayraqLənkəran qəza inqilab komitəsinin sədribayraq
1920 — 1920
Sələfi vəzifə təsis olundu
Xələfi Şirəli Axundov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 30 yanvar 1893(1893-01-30)
Doğum yeri Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Flag of Russia.svg Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi 3 iyul 1938 (45 yaşında)
Təhsili

Tiflis gimnaziyanı (1913)

Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti

Kommunist Akademiyası (Moskva)

Mustafa Quliyev (1893–1938) — Azərbaycanda sovetləşmənin ilk onilliklərində məsul vəzifələr tutmuş rəhbər kadr; Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri, Azərbaycan SSR Xalq Maarif Komissarı və s. vəzifələrdə çalışıb. 1918-ci ildən Rusiya K(b)P-nın, 1934-cü ildən isə Azərbaycan SSR Yazıçılar Birliyinin üzvü olub. 1937-ci ildə Odessada (Ukrayna SSR) Vilayət partiya komitəsində məktəb və elmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləyərkən Azərbaycanla bağlı siyasi ittihamla – əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə, həbs edilmiş və 3 iyul 1938-ci il tarixdə isə güllələnmişdir; 19 mart 1957-cı il tarixdə bəraət alıb.

Haqqında məlumatlar

1893-cü ildə Nuxada, xırda alverçi ailəsində anadan olub.

1913-cü ildə Tiflis gimnaziyasını bitirdikdən sonra Kiyev universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub.

1918-ci ildə Kiyevdə bolşevik partiyasına üzv olub, çox keçmədən RK(b)P Kiyev Komitəsi müsəlman bölməsinin sədri seçilib.

1919-cu ildə Bakıya gəldikdən sonra gizli siyasi fəaliyyət göstərib. Lənkəran qəzasında yerli bolşeviklərin köməyi ilə qəzanın kəndlərində partiya özəkləri yaradıb.

1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri olub. Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Azərbaycan K(b)P MK-ya, Bakı Komitəsinə üzv seçilib.

1921 – 1922-ci illərdə Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Partiyası Qaraşəhər rayon komitəsinin katibi olub.

1922 – 1928-ci illərdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı vəzifəsində çalışıb, eyni zamanda 1923 – 1926-cı illərdə “Maarif və mədəniyyət” jurnalının məsul redaktoru olub.

1922-ci ildə RK(b)P XI qurultayında iştirak edib, Zaqafqaziya partiya təşkilatının bir qrup nümayəndəsi ilə V.İ.Leninin qəbulunda iştirak edib.

1929 – 1932-ci illərdə “İnqilab və mədəniyyət” jurnalının (“Maarif və mədəniyyət” jurnalının xələfi) məsul redaktoru olub.

Moskvada Kommunist Akademiyasını bitirdikdən sonra Qarayazı MTS siyasi şöbəsinin rəisi vəzifəsinə təyin edilib. Sonralar Qazaxıstanın Çimkənd Şəhər Partiya Komitəsinin katibi, Odessa Vilayət Partiya Komitəsində məktəb və elmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.

30 avqust 1937-ci il tarixdə – Odessada işləyərkən, Azərbaycanla bağlı əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə həbs edilmiş və Azərbaycan SSR CM-nin 64, 70 və 73-cü maddələri ilə təqsirli bilinərək güllələnmişdir.

Elmi-publisistik fəaliyyəti

  • “Ə.Əbdülhəsənin “Dünya qopur” romanı haqqında”;
  • “S.Vurğun yaradıcılığı yüksəliş yolunda”;
  • “Sabir füqəra şairidir”;
  • “Yoldaş Nərimanov haqqında”;
  • “Azərbaycanda teatro və teatr məsələləri”;
  • “Hazırkı Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında”;
  • “M.F.Axundovun yaradıcılığı”;
  • “Simurğun bədii yaradıcılığı”;
  • “Hüseyn Cavidin “Uçurum”u”;
  • “Zaqafqaziya xalqlarının mədəni birliyi”;
  • “Ədəbiyyat cəbhəsində mübarizə”

və s. klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatına dair məqalələri, “Oktyabr və türk ədəbiyyatı” (1930) kitabı mədəni irsə münasibətdə, sovet ədəbiyyatının nəzəri məsələlərində vulqar sosiologizm meyllərinə baxmayaraq, Azərbaycan sovet ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslığının ilk nümunələri kimi qiymətlidir. Bunlar Azərbaycanda marksist estetika və ədəbi tənqidin yaranmasında və inkişafında faydalı olmuşdur.

Kitabları

  1. Azərbaycanda Oktyabr düşmənləri, 1927, 30 səh., 3000 nüs.
  2. Mədəni inqilab və islam, B., Azərnəşr, 1928, 52 səh., 2000 nüs.
  3. Türk qadınının yolu, B., Azərnəşr, 1930, 46 səh., 5000 nüs.
  4. Cinayət nədir və haradan baş verir, İctimai-iqtisadi İnstitutun nəşri, 1935, 32 səh., 1500 nüs.

İstifadə edilmiş mənbələr

  1. QLUYEV Mustafa Zəkəriyyə oğlu // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası  : [10 cilddə] = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / baş red. C.B.Quliyev. — Bakı: Qızıl Şərq, 1979. — III  cild. — Səhifələrin sayı:  628. — Səh.: 268. — 80.000 nüsx.
  2. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi. "Mustafa Quliyev". http://www.azyb.az/ (azərb.). www.azyb.az. 8 Nov 2016 – 16 Sep 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  3. "Открытый список". "Кулиев Мустафа Закарья оглы (1893)". ru.openlist.wiki (русский). ru.openlist.wiki. 8 Apr 2019 - 8 Apr 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  4. Məmmədov Ə., Xalıqov F. Quliyev Mustafa // Şəki: Alim və ziyalılar. — Bakı: Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2002. — 2 cilddə. — I  cild. — Səhifələrin sayı:  582. — Səh.: 340-341. — 1.000 nüsx.
Mənbə — "https://shaki.info/wiki/index.php?title=Mustafa_Quliyev&oldid=27131"