Mustafa Quliyev

Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur.
Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Aydinsalis (müzakirə | redaktələr) tərəfindən edilmiş 19:34, 1 sentyabr 2021 tarixli redaktə
Mustafa Quliyev
Quluyev Mustafa Zəkəriyyə oğlu
Mustafa Quliyev
Mustafa Quliyev.
bayraqAzərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarıbayraq
1922 — 1928
Sələfi Dadaş Bünyadzadə
Xələfi Ruhulla Axundov
bayraqAzərbaycan SSR Xalq Maarifi Komissarının müavinibayraq
1922 — 1926
bayraqAK(b)P Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibibayraq
1921 — 1922
bayraqLənkəran qəza inqilab komitəsinin sədribayraq
1920 — 1920
Sələfi vəzifə təsis olundu
Xələfi Şirəli Axundov
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 30 yanvar 1893(1893-01-30)
Doğum yeri Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi 3 iyul 1938 (45 yaşında)
Təhsili

Tiflis gimnaziyanı (1913)

Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti

Kommunist Akademiyası (Moskva)

Mustafa Quliyev (1893–1938) — Azərbaycanda sovetləşmənin ilk onilliklərində məsul vəzifələr tutmuş rəhbər kadr; Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri, Azərbaycan SSR Xalq Maarif Komissarı və s. vəzifələrdə çalışıb. 1918-ci ildən Rusiya K(b)P-nın, 1934-cü ildən isə Azərbaycan SSR Yazıçılar Birliyinin üzvü olub. 1937-ci ildə Odessada (Ukrayna SSR) Vilayət partiya komitəsində məktəb və elmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində işləyərkən Azərbaycanla bağlı siyasi ittihamla – əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə, həbs edilmiş və 3 iyul 1938-ci il tarixdə isə güllələnmişdir; 19 mart 1957-cı il tarixdə bəraət alıb.

Haqqında məlumatlar

1893-cü ildə Nuxada, xırda alverçi ailəsində anadan olub.

1913-cü ildə Tiflis gimnaziyasını bitirdikdən sonra Kiyev universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub.

1918-ci ildə Kiyevdə bolşevik partiyasına üzv olub, çox keçmədən RK(b)P Kiyev Komitəsi müsəlman bölməsinin sədri seçilib.

1919-cu ildə Bakıya gəldikdən sonra gizli siyasi fəaliyyət göstərib. Lənkəran qəzasında yerli bolşeviklərin köməyi ilə qəzanın kəndlərində partiya özəkləri yaradıb.

1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri olub. Azərbaycan Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Azərbaycan K(b)P MK-ya, Bakı Komitəsinə üzv seçilib.

1921 – 1922-ci illərdə Azərbaycan Kommunist (bolşevik) Partiyası Qaraşəhər rayon komitəsinin katibi olub.

1922 – 1928-ci illərdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı vəzifəsində çalışıb, eyni zamanda 1923 – 1926-cı illərdə “Maarif və mədəniyyət” jurnalının məsul redaktoru olub.

1922-ci ildə RK(b)P XI qurultayında iştirak edib, Zaqafqaziya partiya təşkilatının bir qrup nümayəndəsi ilə V.İ.Leninin qəbulunda iştirak edib.

1929 – 1932-ci illərdə “İnqilab və mədəniyyət” jurnalının (“Maarif və mədəniyyət” jurnalının xələfi) məsul redaktoru olub.

Moskvada Kommunist Akademiyasını bitirdikdən sonra Qarayazı MTS siyasi şöbəsinin rəisi vəzifəsinə təyin edilib. Sonralar Qazaxıstanın Çimkənd Şəhər Partiya Komitəsinin katibi, Odessa Vilayət Partiya Komitəsində məktəb və elmlər şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.

30 avqust 1937-ci il tarixdə – Odessada işləyərkən, Azərbaycanla bağlı əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə həbs edilmiş və Azərbaycan SSR CM-nin 64, 70 və 73-cü maddələri ilə təqsirli bilinərək güllələnmişdir.

Elmi-publisistik fəaliyyəti

  • “Ə.Əbdülhəsənin “Dünya qopur” romanı haqqında”;
  • “S.Vurğun yaradıcılığı yüksəliş yolunda”;
  • “Sabir füqəra şairidir”;
  • “Yoldaş Nərimanov haqqında”;
  • “Azərbaycanda teatro və teatr məsələləri”;
  • “Hazırkı Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında”;
  • “M.F.Axundovun yaradıcılığı”;
  • “Simurğun bədii yaradıcılığı”;
  • “Hüseyn Cavidin “Uçurum”u”;
  • “Zaqafqaziya xalqlarının mədəni birliyi”;
  • “Ədəbiyyat cəbhəsində mübarizə”

və s. klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatına dair məqalələri, “Oktyabr və türk ədəbiyyatı” (1930) kitabı mədəni irsə münasibətdə, sovet ədəbiyyatının nəzəri məsələlərində vulqar sosiologizm meyllərinə baxmayaraq, Azərbaycan sovet ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslığının ilk nümunələri kimi qiymətlidir. Bunlar Azərbaycanda marksist estetika və ədəbi tənqidin yaranmasında və inkişafında faydalı olmuşdur.

Kitabları

  1. Azərbaycanda Oktyabr düşmənləri, 1927, 30 səh., 3000 nüs.
  2. Mədəni inqilab və islam, B., Azərnəşr, 1928, 52 səh., 2000 nüs.
  3. Türk qadınının yolu, B., Azərnəşr, 1930, 46 səh., 5000 nüs.
  4. Cinayət nədir və haradan baş verir, İctimai-iqtisadi İnstitutun nəşri, 1935, 32 səh., 1500 nüs.

İstifadə edilmiş mənbələr

  1. QLUYEV Mustafa Zəkəriyyə oğlu // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası  : [10 cilddə] = Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы / baş red. C.B.Quliyev. — Bakı: Qızıl Şərq, 1979. — III  cild. — Səhifələrin sayı:  628. — Səh.: 268. — 80.000 nüsx.
  2. Azərbaycan Yazıçılar Birliyi. "Mustafa Quliyev". http://www.azyb.az/ (azərb.). www.azyb.az. 8 Nov 2016 – 16 Sep 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  3. "Открытый список". "Кулиев Мустафа Закарья оглы (1893)". ru.openlist.wiki (русский). ru.openlist.wiki. 8 Apr 2019 - 8 Apr 2019 tarixində arxivləşdirilib.
  4. Məmmədov Ə., Xalıqov F. Quliyev Mustafa // Şəki: Alim və ziyalılar. — Bakı: Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2002. — 2 cilddə. — I  cild. — Səhifələrin sayı:  582. — Səh.: 340-341. — 1.000 nüsx.