Diqqət! 4 aprel 2024-cü il tarixdən saytın yeni versiyası sheki.org domenində fəaliyyət göstərir. Bu köhnə versiyadır və yenilənməsi məhdudlaşdırılıb. Lakin 6 yanvar 2025-ci il tarixədək bu vəziyyətdə internetdə qalacaqdır...
Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur.

"Yaşar Qarayev" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Şəki Ensiklopediyası səhifəsi
Jump to navigation Jump to search
(21 intermediate revisions by 3 users not shown)
Sətir 1: Sətir 1:
[[Kateqoriya:Y]]{{Alim  
+
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]]
 +
{{Alim  
 
  |Adı                  = Yaşar Qarayev
 
  |Adı                  = Yaşar Qarayev
  |Orijinal adı        = Yaşar Vahid oğlu Qarayev
+
  |Orijinal adı        = Qarayev Yaşar Vahid oğlu  
 
  |Şəkil                = Yaşar Qarayev.jpg
 
  |Şəkil                = Yaşar Qarayev.jpg
  |Şəkil miqyası        = 200
+
  |Şəkil miqyası        = 140
  |Şəkil məlumat        =  
+
  |Şəkil məlumat        = Yaşar Qarayev, 2000-ci il.
 
  |Doğum tarixi        = {{doğum tarixi|1936|3|5}}
 
  |Doğum tarixi        = {{doğum tarixi|1936|3|5}}
  |Doğum yeri          = [[Nuxa]]
+
  |Doğum yeri          = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa rayonu]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}}
 
  |Vəfatı              = {{vəfat tarixi və yaşı|2002|8|25|1936|3|5}}
 
  |Vəfatı              = {{vəfat tarixi və yaşı|2002|8|25|1936|3|5}}
  |Vəfat yeri          =  [[:az:Bakı]]
+
  |Vəfat yeri          =  Bakı, {{AZE}}
 
  |Atası                =  
 
  |Atası                =  
 
  |Anası                =  
 
  |Anası                =  
Sətir 14: Sətir 15:
 
  |Elm sahəsi          =  
 
  |Elm sahəsi          =  
 
  |Alma mater          =  
 
  |Alma mater          =  
  |Təhsili              =  
+
  |Təhsili              = S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universi­te­ti, filologiya fa­kül­təsi (1954–1958)
 
  |İş yeri              =  
 
  |İş yeri              =  
 
  |Elmi dərəcəsi        = filologiya elmləri doktoru  
 
  |Elmi dərəcəsi        = filologiya elmləri doktoru  
  |Elmi vəzifəsi        = professor
+
  |Elmi vəzifəsi        = professor
 
  |Elmi rəhbəri        =  
 
  |Elmi rəhbəri        =  
 
  |Tanınmış yetirmələri =  
 
  |Tanınmış yetirmələri =  
 
  |Tanınır              = tənqidçi, ədəbiyyatşünas
 
  |Tanınır              = tənqidçi, ədəbiyyatşünas
  |Mükafatları          =[[:az:Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimlərinin siyahısı|Əməkdar Elm Xadimi]]<br/>{{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı|1980}}
+
  |Mükafatları          ={{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi}}{{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı|1980}}
 
  |İmzası              =  
 
  |İmzası              =  
 
  |İmzanın eni          =  
 
  |İmzanın eni          =  
 
  |Sayt                =  
 
  |Sayt                =  
 
}}
 
}}
 +
'''Yaşar Qarayev''' (1936–2002) — ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru, professor, [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] laureatı, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]], Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adı­na Ədə­biyyat Dil İnstitutunun direktoru.
 +
 +
== Haqqında məlumatlar ==
 +
5 mart 1936-cı il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
 +
 +
=== Təhsili ===
 +
Nuxa şəhər 3 №-li orta məktəbində və Bakı şəhər 31 №-li orta məktəbində təhsil alıb.
 +
 +
1958-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universi­te­tinin filologiya fa­kül­təsini bitirib.
 +
 +
=== Əmək fəaliyyəti ===
 +
1959-cu ildən Azərbaycan SSR EA-da əmək fəa­liy­­­yə­tinə başlayıb.
 +
 +
1975 – 2002-ci illərdə Azərbaycan SSR EA/AMEA Nizami adı­na Ədə­biyyat Dil İnstitutunda/Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda işləyib; o cümlədən,
 +
 +
1975 – 1981-ci illərdə şöbə mü­diri,
 +
 +
1981 – 1985-ci illərdə elmi işlər üzrə direk­tor müa­vini,
 +
 +
1985-ci ildən isə daha sonra direk­to­r vəzifəsində çalışıb.
 +
 +
=== Elmi fəaliyyəti ===
 +
1963-cü ildə filologiya üzrə namizədlik dissertasiyasını,
 +
 +
1979-cu ildə dok­torluq dissertasiyasını müdafiə edib.
 +
 +
1985-ci ildə pro­fessor elmi adını alıb.
 +
 +
2001-ci ildə Azər­bay­can Mil­li Elmlər Akademiyası­nın müx­bir üzvü se­çi­lib.
 +
 +
38 mo­no­qrafik tədqiqat əsərinin və ədəbi-tənqidi məqalələr məc­muə­­sinin, 500-dən artıq məqalənin müəllifidir.
 +
 +
=== İctimai aktivliyi ===
 +
«Dünya ədəbiyyatının inkişaf qa­nu­na­uy­­ğun­luqları» problemi üzrə Əlaqə­lən­dirmə Şu­­ra­sı­nın (1985 – 2002), Ədəbiyyatşünaslıq üz­rə mü­da­fiə şura­sının sədri, Ali Attestasiya Ko­missi­ya­sı Rəyasət Heyətinin, bir sıra elmi və bə­dii şu­ra­ların, Çingiz Aytmatov Aka­­de­mi­ya­sının, Atatürk Araş­dırmalar Mər­kə­zinin, Şəh­ri­yar Konqresinin üzvü olmuşdur.
 +
 +
=== Təltif və mükafatları ===
 +
* [[Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı]] (1980);
 +
* [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]] fəxri adı (1982);
 +
* «Məm­­məd Araz» müka­fat;
 +
* «Həsən Turabov» müka­fat­ı.
 +
 +
=== Vəfatı ===
 +
25 avqust 2002-ci il tarixdə – 66 yaşında, Bakıda vəfat edib. Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
 +
 +
Vəfatı münasibəti ilə Azərbaycan Respublikasının rəsmi kütləvi informasiya vasitələrində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisin sədri Murtuz Ələsgərovun, Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri Artur Rasizadənin və başqa görkəmli şəxslərin imzası ilə nekroloq dərc olunub.
 +
 +
===Xatirəsi===
 
{{Kitab
 
{{Kitab
 
| Adı              = Yaşar Qarayevin "Seçilmiş əsərləri" 5 cild
 
| Adı              = Yaşar Qarayevin "Seçilmiş əsərləri" 5 cild
Sətir 32: Sətir 80:
 
| Şəkil ölçüsü      =  
 
| Şəkil ölçüsü      =  
 
| Şəkil izah        =  
 
| Şəkil izah        =  
| Müəllif          = baş redaktor akademik [[:az:İsa Həbibbəyli]], elmi redaktor fil.e.d.prof. [[:az:Şirindil Alışanlı]],    tərtib edənlər:  fil.e.d.prof. [[:az:Şirindil Alışanlı]], fil.f.d.dos. Aygün Bağırlı
+
| Müəllif          = baş redaktor akademik [[:az:İsa Həbibbəyli|İsa Həbibbəyli]], elmi redaktor fil.e.d.prof. [[:az:Şirindil Alışanlı|Şirindil Alışanlı]],    tərtib edənlər:  fil.e.d.prof. [[:az:Şirindil Alışanlı|Şirindil Alışanlı]], fil.f.d.dos. Aygün Bağırlı
 
| Janr              = Ədəbiyyyat tarixi
 
| Janr              = Ədəbiyyyat tarixi
| Dil              = [[Azərbaycan dili]]
+
| Dil              = [[azərbaycan dili]]
 
| Ölkə              = Azərbaycan
 
| Ölkə              = Azərbaycan
 
| Orijinalın nəşri  =  
 
| Orijinalın nəşri  =  
Sətir 52: Sətir 100:
 
| Lib              =  
 
| Lib              =  
 
}}   
 
}}   
'''Qarayev Yaşar Vahid oğlu''' — tənqidçi, ədəbiyyatşünas, 1964-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1980), professor (1985), Azərbaycan Dövlət mükafatı laureatı (1980), Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi (1982), Azərbaycan Milli Yaradıcılıq Akademiyasının həqiqi üzvü (1990]), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2002).
+
Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq anadan olmasının 80 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq AMEA Rəyasət Heyətinin  2015-ci il, 14/5 nömrəli Qərarına əsasən “Seçilmiş əsərləri” 5 cilddə hazırlanaraq Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu tərəfindən nəşr edilmişdir.
 
 
== Həyatı ==
 
 
 
Yaşar Qarayev 1936-cı il martın 5-də Nuxa şəhərində xırda sənətkar ailəsində anadan olmuşdur. 1946-cı ildə ailəliklə Bakıya köçmüşlər. Burada 31 saylı şəhər orta məktəbini bitirmişdir. ADU-nun filologiya fakültəsində təhsil almışdır (1954-1958).
 
 
 
Sonra Azərbaycan EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat [http://www.literature.az/?page=51&lang=aze İnstitutunda] baş laborant, kiçik elmi işçi, baş elmi işçi, nəzəriyyə və ədəbi proses şöbəsinin müdiri, institutda direktorun elmi işlər üzrə müavini işləmiş, həmin şöbəyə başçılıq etməklə yanaşı, institutun direktoru vəzifəsində çalışmışdır (1987).
 
 
 
== Yaradıcılığı ==
 
Ədəbi fəaliyyətə 1955-ci ildə "Lenin tərbiyəsi uğrunda" və "Azərbaycan gəncləri" qəzetlərində çıxan ilk ədəbi qeydləri ilə başlamışdır. Bundan sonra müasir ədəbi prosesə, teatr tənqidinə, bədii ədəbiyyatın digər problemlərinə dair elmi-nəzəri məqalələri ilə dövri mətuatda müntəzəm çıxış etmişdir. Məqalə və kitabları "Yaşar", "Q.Yaşar", "Y.Qarayev" imzaları ilə dərc olunmuşdur.
 
 
 
Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şurasının rəhbəri olmuşdur (1976-1991). Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi işləmişdir (tənqid və ədəbiyyatşünaslıq üzrə) (1991-?). Ali Attestasiya Komissiyası<nowiki/>nın, Azərbaycan Milli Yaradıcılıq Akademiyası rəyasət heyətinin üzvü və humanitar bölməsinin həmsədri (1990-?) seçilmişdir.
 
 
 
Həmçinin Azərbaycanda daimi fəaliyyətdə olan Şəhriyar konqresi komitəsinin sədri (1993-?), "Ədəbi proses" adlı illik elmi-tənqidi məcmuənin təşəbbüsçüsü, müəlliflərindən biri və məsul redaktoru olmuşdur. M.Qorki adına Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunun hazırladığı doqquz cildlik dünya ədəbiyyatı tarixi, "Çoxmillətli Sovet ədəbiyyatı tarixi (inqilaba qədərki dövr)" və Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun hazırladığı yeddicildlik "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi" monumental əsərlərin müəlliflərindən biri idi.
 
 
 
Respublikanın elmi və ədəbi-mədəni inkişafında fəal çalışmış, Dünya ədəbiyyatının inkişaf qanunauyğunluqları problemi üzrə əlaqələndirmə şurasının sədri, ədəbiyyat institutu elmi şurasının sədri, Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun, Türkmənistan EA Dil və Ədəbiyyat İnstitutu elmi şurasının, Azərbaycan Dövlət nəşrkomu yanında redaksiya heyətinin, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin, Mədəniyyət Nazirliyi bədii şurasının, "Yazıçı" nəşriyyatının bədii şurasının, "Azərbaycan" və "Ulduz" jurnalı redaksiya heyətinin, "Bilik" Cəmiyyəti rəyasət heyətinin, ensiklopediya elmi redaksiya heyətinin üzvü olmuşdur.
 
 
 
Eyni zamanda SSRİ Yazıçılar İttifaqı rəyasət heyəti yanında tənqid və ədəbiyyatşünaslıq şurasının, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı M.F.Axundov adına mükafat komissiyasının üzvü idi. "Füzuli Vəqfı" fondunun rəyasət heyətinin üzvü kimi fəaliyyət göstərmişdir (1994-?).
 
 
 
2002-ci il avqustun 25-də vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.
 
 
 
== Əsərləri ==
 
 
 
*1. Faciə və qəhrəman. Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1965, 192 səh.
 
*2. Səhnəmiz və müasirlərimiz. Bakı: Azərnəşr, 1972, 252 səh.
 
*3. Tənqid: problemlər, portretlər. Bakı: Azərnəşr, 1976, 212 səh.
 
*4. Poeziya və nəsr. Bakı: Yazıçı, 1979, 198 səh.
 
*5. Realizm: sənət və həqiqət. Bakı: Elm, 1980, 258 səh.
 
*6. Mirzə Fətəli Axundov. Bakı: Yazıçı, 1982, 36 səh.
 
*7. Poeziyanın kamilliyi. Bakı: Yazıçı, 1985, 190 səh. (şərikli).
 
*8. Ədəbi üfüqlər. Bakı: Gənclik, 1985, 286 səh.
 
*9. Meyar-şəxsiyyətdir. Bakı: Yazıçı, 1989, 494 səh.
 
*10.Xan bülbülün nağılı. Bakı: Azərnəşr, 1994, 56 səh.
 
*11.Tarix: Yaxından və uzaqdan. Bakı: 1996, 710 səh.
 
 
 
== Filmoqrafiya ==
 
 
 
#[[:az:Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)]]
 
#[[:az:Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)]]
 
#[[:az:Cavad Heyət varlığı (film, 2002)]]
 
#[[:az:Üç zirvənin fatehi (film, 2008)]]
 
 
 
== Mənbələr ==
 
 
 
* Qurban Bayramov, Jalə Qurbanqızı. "Yaşar Qarayev: milli yaddaş təlimi - Azərbaycançılıq." Bakı, BDU nəşriyyatı, 2001. - 138 səh.
 
==Yaşar Qarayevin "Seçilmiş əsərləri" 5 cild ==
 
'''Yaşar Qarayevin "Seçilmiş əsərləri" 5 cild''' - AMEA-nın müxbir üzvü, professor Yaşar Qarayevin Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq anadan olmasının 80 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq AMEA Rəyasət Heyətinin  2015-ci il, 14/5 nömrəli Qərarına əsasən "Seçilmiş əsərləri" 5 cilddə hazırlanaraq Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) [[:az:Ədəbiyyat İnstitutu|Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu]] tərəfindən nəşr edilmişdir
 
== I CİLD ==
 
=== I FƏSİL ===
 
Azərbaycan dramaturgiyasında faciənin bir janr kimi yaranması tarixinə dair
 
* İctimai, fəlsəfi və ədəbi amillər
 
* Faciə və onun foklor mənşəyi məsələsi
 
* Faciənin əsas ünsürləri. Tragik konflikt və kolliziya
 
Bu haqda ənənəvi-nəzəri görüşlər
 
=== II FƏSİL ===
 
Realist Azərbaycan faciələri
 
* Xalqımızın ictimai həyat faciəsi realist faciənin əsas mövzusu kimi. Realist faciədə milli həyat, konflikt və xarakter. "Müsibəti-Fəxrəddin" əsəri
 
* Ölən sinfin müsibətindəki fəciliyin tarixi-ictimai şərtləri "Komik" və "tragik" ölümlər. "Dağılan tifaq"əsəri
 
* Dövrün əsas tragik konflikti. Sinfi zidiyyətlər fəci zidiyyətlərin zirvəsi kimi. "Bəxtsiz cavan" əsəri
 
* Tarixi faciələr. Realist faciədə tarixilik prinsipi. "Nadir şah", "Ağa Məhəmməd şah Qacar"
 
Realist faciə və mənfi qəhrəman
 
 
=== III FƏSİL ===
 
 
Romantik faciələr
 
* İdeya və mövzu. Rəmzi və şərti ünsürlər.KOnflikt. Obrazlar aləmi. Romantik tragik qəhrəman. Şəxsiyyətinböhranlı ideya axtarəşları. "Şeyx Sənan", "İblis"
 
* Feodal-burjua əxlaqının doğurduğu faciələr. Ailə- məişət mövzusu və tragik qadın surətləri "Maral","Uçurum", "Afət"
 
* İctimai-sinfi zidiyyətlər konflikti- "Şeyda". Şərqin uzaq tarixi keçmişi sinfi döyüşlər və mübarizələr keçmişi kimi-"Səyavuş"
 
 
=== IV FƏSİL ===
 
TARİX: YAXINDAN VƏ UZAQDAN
 
Yaddaşdan, idrakdan, görünən yaxınlar və uzaqlar
 
 
 
Yaddaşda fırlanan tarix-ədəbiyyat tarixi
 
* Ədəbiyyat tarixi konsepsiyası (Dövrləşdirmənin meyarı və prinsipləri)
 
* Vahid etnik mehvərdə: ortaq türk söz abidələri
 
* Erkən türk təsəvvüf kültürü-yəsəvilik
 
* Ortaq Şərq-islam intibahı-Nizami Gəncəvi
 
* Türk-islam intibahının zirvəsi-Füzuli
 
* Axundovla başlayan bədii yaddaş
 
* Azərbaycan türk intibahı
 
* Nəsrin və səhnənin ağrı yaddaşı
 
* Cəlil Məmmədquluzadə
 
* Yaddaş özünü satirada dərk edir-Sabir
 
* Kökünə və bütövlüyünə boylanan yaddaş -Əli bəy Hüseynzadə
 
* Romantizmin Cavid yaddaşı
 
 
 
 
 
 
 
Azərbaycan faciəsində yeni qəhrəman
 
*Şəxsiyyət və xalqlar azadlığı probleminin müasir inqilabi həlli yollarında. Mücərrəd-idealist romantikadan inqilabi-romantik məzmunlu faciəyə doğru. "Aydın" və "Oqtay Eloğlu", "Od gəlini" faciəsi
 
* Tarixi faciə yoxsa xalq qəhrəmanlıq dramı? "Vaqif", "Xanlar" və "Fərhad və Şirin". Sinifsiz, sinfi ziddiyyətlərsiz cəmiyyət və fəci kolliziya
 
Müasir mövzulu Azərbaycan sovet faciəsi problemi
 
 
 
SƏHNƏMİZ VƏ MÜASİRLƏRİMİZ
 
 
 
I DRAMATURGİYA
 
*Səhnəmiz və müasirlik problemi
 
*Konfliktlərimiz və qəhrəmanlarımız
 
*Dramaturgiyada janrlar zənginliyi və yüksək realizm uğrunda
 
* Cabbarlı müasirliyi
 
II Teatr
 
* Teatrın ədəbi gəncliyi
 
* Düşündürən "Ölülər"
 
* Tolstoy ittiham edir
 
* Cabbarlı nəfəsi
 
* Hüseyn Cavidin "Xəyyamı"
 
* Boy çiçəyinin ətri
 
* Ayrılıq unudulmur
 
* Günlər və "gündəliklər"
 
* Küləklər gülürlər
 
 
 
TƏNQİD:PROBLEMLƏR, PORTRETLƏR
 
 
 
Realizmin gücü
 
* Realizm: mübahisələr və həqiqətlər
 
* Romantizm: mübahisələrin davamı
 
* Tənqidi realizm : estetik ideal və müsbət qəhrəman
 
 
 
Tənqidin nüfuzu
 
* Tənqidin nüfuzu
 
* Tənqidçinin müdrikliyi
 
* Tənqidçinin şəxsiyyəti (Ədəbi portret)
 
* Tənqidçinin sənətkarlığı
 
* Tənqidimiz və ədəbi əlaqələr
 
== II CİLD ==
 
POEZİYA VƏ NƏSR
 
 
 
Poeziya
 
 
 
* Klassik poeziya və intibah problemi
 
* Füzulidən Sabirə
 
* Poeziyanın illəri və yolları
 
* Şairin romantikası
 
* Poetik nikbinliyin qaynaqları
 
* Həmişə səfərdə
 
 
 
Nəsr
 
 
 
* Klassik nəsr və maarifçilik problemi
 
* Janrın ölçülərini qorumalı
 
* Mənəvi gözəllik üçün məsuliyyət hissi ilə
 
* Nəsrin müasirlik axtarışları
 
* Duyğuların rəngi
 
* Dədə Bəhmənin gücü və gücsüzlüyü
 
 
 
ƏDƏBİ ÜFÜQLƏR
 
 
 
Üfüqlər
 
* Müasirlik meyarı ilə
 
* Zaman və şeirin nəbzi
 
* İmzalar və ümidlər
 
* klassiki axtarıram
 
Ulduzlar
 
 
 
* Müasirimiz Axundov
 
* Poetik vicdanın səsi
 
* Sənətkar və tarix
 
* Gülüşün işığı
 
* Bir ömrün işıqları
 
 
 
XARIBÜLBÜLÜN NAĞILI
 
 
 
== III CİLD ==
 
REALİZM:SƏNƏT VƏ HƏQİQƏT
 
Bir neçə söz
 
 
 
=== I FƏSİL ===
 
* Azərbaycan ədəbiyyatında realizmin mənşəyi, mərhələ və tip təsnifi problemi
 
=== II FƏSİL ===
 
* Azərbaycanda maarifçilik hərəkatı və maarifçi realizm dövrü
 
=== III FƏSİL ===
 
* XX əsrin tənqidi realizmi
 
 
 
Meyar-şəxsiyyətdir
 
* Səhər mehi kimi
 
 
 
YENİ TƏFƏKKÜR
 
* Cəsarət-sərvətdir
 
* Millilik amili
 
 
 
POEZİYA VƏ NƏSR
 
* Nəsrin yeniliyi
 
* Ağ limanda başlayan yol
 
* Qətl günü
 
* Ulduzların müdrikliyi
 
* Anlamaq və yanmaq ehtirası
 
* Oxu, saz!
 
* Təbiət: poeziya və ekologiya
 
* Tarix: salnamə, yoxsa yaddaş?
 
 
 
DRAMATURGİYA
 
* Dramaturgiyanın axtarışları
 
* Durğunluq: uğurlar və itkilər
 
* "Vulqar sosiologiyası" dövründə
 
* Yaddaşdan yarpaqlar
 
 
 
TƏNQİD
 
* Ədəbi tənqidin bir ili
 
* Tənqidçi təfəkkürü və tənqidin dili
 
* Tənqiddə müasirlik
 
* Tənqidin gəncliyi
 
* Tənqidin portretləri
 
 
 
== IV CİLD ==
 
TARİX:YAXINDAN VƏ UZAQDAN
 
Yaddaşdan, idrakdan görünən yaxınlar və uzaqlar
 
 
 
Yaddaşda fırlanan tarix-ədəbiyyat tarixi
 
* Ədəbiyyat tarixi konsepsiyası (dövrləşdirmənin meyarı və prinsipləri)
 
* Vahid etnik mehvərdə:ortaq türk söz abidələri
 
* Erkən türk təsəvvüf kültürü
 
* Ortaq Şərq-islam intibahı-Nizami Gəncəvi
 
* Türk-islam intibahının zirvəsi-Füzuli
 
* Axundovla başlayan bədii yaddaş-Azərbaycan türk intibahı
 
* Nəsrin və səhnənin ağrı yaddaşı-Cəlil Məmmədquluzadə
 
* Yaddaş özünü satirada dərk edir-Sabir
 
* Kökünə və bütövlüyünə boylanan yaddaş- Əli bəy Hüseynzadə
 
* Romantizmin Cavid yaddaşı
 
* Cumhuriyyət dövrü və onun poeziyada yaddaşı-Əhməd Cavad
 
* Yaddaşın kədərdə və gülüşdə intibahı- Nəcəf bəy Vəzirov və Üzeyir bəy Hacıbəyov
 
* Klassik sosialist realizmi -Cəfər Cabbarlı
 
* Sovet dövrü satirası-Sabit Rəhman
 
* Poeziyanın Araz ağrısı və yaddaşı-Şəhriyar
 
* Dildə daşalaşan və yaddaşlaşan tarix- xalqın soy adı, ana dili, baba yazısı
 
* Ən yeni dövrün Azərbaycan ədəbiyyatı (İyirminci illərdən günümüzə qədərki yaddaş)
 
 
 
 
 
Azərbaycan istiqlalı-yaxın və uzaq tarixlər
 
 
 
* Tarixin Qarabağ yaddaşı:dünən və bu gün
 
* Müharibə və yaddaş ədəbiyyatı
 
* Ruhlar yaddaşda yaşayır
 
* Milli "mən" yaddaşı-azərbaycançılıq
 
* Yaddaşsızlıq və zamansızlıq- "bazar dövrü"
 
 
 
MİN İLİN SONU
 
* XXI əsr: qlobal sivilizasiya və Şərq dəyəri (Elmi forumun açılışında giriş nitqi)
 
* Milli "mən" şüuru və etnik yaddaş-azərbaycançılıq
 
* Ədəbiyyat tarixi milli (etnik) kimlik və mentalitet tarixi kimi
 
* "Məsləkim-tərcümeyi-halımdır..."
 
* "Həpimiz bir günəşin zərrəsiyik"
 
* İntellektin bədii yaddaşı
 
 
 
== V CİLD ==
 
* Müstəqillik dövrünün milli öndəri
 
* Bütün xalqların və dövrlərin kitabı
 
* Dədə Qorquddan Ata Türkə- Atattürkə qədər
 
* Göyçəyə qayıdan yol foklordan keçir
 
* Prototip-şəkilidir, yaxud nəfəsdə zümzümə, tələffüzdə rəqs- Şəki şivəsi
 
* İntibah düşüncəsi Xalq Cümhuriyyəti dövründə:ədəbiyyat, dil, mədəniyyət quruculuğu
 
* Cümhuriyyətə qədərki ədəbiyyatda milli intibah və istiqlal ideyaları
 
* Əli bəy Hüseynzadənin irsi və varisləri
 
* Şərqin və Əli bəy Hüseynzadənin dörd dastanında türk
 
* Humanitar düşüncə iki əsrin qovşağında
 
* Nakam məhəbbətim-Təbrizim mənim
 
* Azərbaycanşünaslığın Təbriz uğuru
 
* Mənəvi vəhdətin və bütövlüyün rəmzi
 
* Həsrətin beş əsri, yaxud vüsalın yeddi günü
 
* Bayatıdan, xoyratdan başlayan yollar və illər
 
* Bədii qəhrəman: tarix mövzu və müasir poetika axtarışları
 
* Romantikaya yeni baxış
 
* Azərbaycan ədəbiyyatının Vurğun dövrü
 
* Böyük sovet şairi
 
* Poeziyanın sərhədləri
 
* Bədii tədqiqlər və kəşflər yolu ilə
 
* Dramaturgiyamızın müasirlik ənənələri
 
* Dramaturgiya
 
* Əlvan tamaşa
 
* "Büllur" saraylar və adamlar
 
* Əbədi müasirimiz
 
* Ön söz ("ədəbi proses-78" kitabına)
 
* Əziz Mirəhmədov.Romantizmin hüdudlarını realistcəsinə müəyyənləşdirməli
 
* Mübahisənin davamı
 
* Əli Sultanlı
 
* Cəfər Xəndan
 
* Mirzə İbrahimov
 
* Durnalar Dağıstandan uçur
 
* Düşünmək səadəti
 
* Poeziyanın və ömrün yaşı
 
* Təbiət: poeziya və ekologiya
 
* Karvan Laçından keçecek
 
* "Yanar zəkanı tərənnnüm edirəm"
 
* Türkiyə Cümhuriyyeti Büyükelçiliginin mektubu
 
* Bir millət, iki dövlət: Azərbaycan-Türkiyə
 
* Ömrün qürubu, yaxud... "infarkt"
 
* Bir görüşdən qalan bəxşiş
 
  
 +
=== Əsərləri ===
 +
* Faciə və qəhrəman. Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1965, 192 səh.
 +
* Səhnəmiz və müasirlərimiz. Bakı: Azərnəşr, 1972, 252 səh.
 +
* Tənqid: problemlər, portretlər. Bakı: Azərnəşr, 1976, 212 səh.
 +
* Poeziya və nəsr. Bakı: Yazıçı, 1979, 198 səh.
 +
* Realizm: sənət və həqiqət. Bakı: Elm, 1980, 258 səh.
 +
* Mirzə Fətəli Axundov. Bakı: Yazıçı, 1982, 36 səh.
 +
* Poeziyanın kamilliyi. Bakı: Yazıçı, 1985, 190 səh. (şərikli).
 +
* Ədəbi üfüqlər. Bakı: Gənclik, 1985, 286 səh.
 +
* Meyar-şəxsiyyətdir. Bakı: Yazıçı, 1989, 494 səh.
 +
* Xan bülbülün nağılı. Bakı: Azərnəşr, 1994, 56 səh.
 +
* Tarix: Yaxından və uzaqdan. Bakı: 1996, 710 səh.
  
 +
=== Filmoqrafiya ===
 +
* [[:az:Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)|Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)]].
 +
* [[:az:Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)|Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)]].
 +
* [[:az:Cavad Heyət varlığı (film, 2002)|Cavad Heyət varlığı (film, 2002)]].
 +
* [[:az:Üç zirvənin fatehi (film, 2008)|Üç zirvənin fatehi (film, 2008)]].
  
 +
== Ədəbiyyat ==
 +
# {{ŞAZ|1|318-321}}
 +
# {{cite web |url=https://azertag.az/xeber/YASAR_VAHID_OGLU_QARAYEV-965914 |title= YAŞAR VAHİD OĞLU QARAYEV|author= |date=25.08.2002|website= azertag.az|publisher=AZƏRTAC |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20200825144146/https://azertag.az/xeber/YASAR_VAHID_OGLU_QARAYEV-965914 |archivedate =25 Aug 2020 }}
 +
# {{cite web |url=http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3433 |title=Vəfat etmiş müxbir üzvlər/Qarayev Yaşar Vahid oğlu |author= |date= |website=science.gov.az |publisher=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190722140252/http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3433 |archivedate =19 Sep 2018 - 22 Jul 2019 }}
  
== İstinadlar ==
+
{{Yoxlanılmış məqalə}}  
{{İstinad siyahısı}}
 
  
[[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]]
+
[[az: Yaşar Qarayev]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]]
 
[[Kateqoriya:Azərbaycan tənqidçiləri]]
 
[[Kateqoriya:Azərbaycan ədəbiyyatşünasları]]
 
[[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]]
 
[[Kateqoriya:Şəkidə doğulanlar]]
 
[[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]]
 

11:33, 25 avqust 2022 versiyası

Yaşar Qarayev
Qarayev Yaşar Vahid oğlu
Yaşar Qarayev
Yaşar Qarayev, 2000-ci il.
Doğum tarixi 5 mart 1936(1936-03-05)
Doğum yeri Nuxa (indiki Şəki), Nuxa rayonu, Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic (1956–1991).svg Azərbaycan SSR, Flag of the Transcaucasian SFSR.svg ZSFSR, Flag of the Soviet Union.svg SSRİ
Vəfat tarixi 25 avqust 2002 (66 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Flag of Azerbaijan.svg Azərbaycan
Vətəndaşlıq Flag of the Soviet Union.svg SSRİ→Flag of Azerbaijan.svg Azərbaycan
Elmi dərəcəsi filologiya elmləri doktoru
Elmi adı professor
Təhsili S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universi­te­ti, filologiya fa­kül­təsi (1954–1958)
Tanınır tənqidçi, ədəbiyyatşünas
Mükafatları “Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi” fəxri adıAzərbaycan SSR dövlət mükafatı — 1980

Yaşar Qarayev (1936–2002) — ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adı­na Ədə­biyyat Dil İnstitutunun direktoru.

Haqqında məlumatlar

5 mart 1936-cı il tarixdə Nuxada (indiki Şəki) anadan olub.

Təhsili

Nuxa şəhər 3 №-li orta məktəbində və Bakı şəhər 31 №-li orta məktəbində təhsil alıb.

1958-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universi­te­tinin filologiya fa­kül­təsini bitirib.

Əmək fəaliyyəti

1959-cu ildən Azərbaycan SSR EA-da əmək fəa­liy­­­yə­tinə başlayıb.

1975 – 2002-ci illərdə Azərbaycan SSR EA/AMEA Nizami adı­na Ədə­biyyat Dil İnstitutunda/Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda işləyib; o cümlədən,

1975 – 1981-ci illərdə şöbə mü­diri,

1981 – 1985-ci illərdə elmi işlər üzrə direk­tor müa­vini,

1985-ci ildən isə daha sonra direk­to­r vəzifəsində çalışıb.

Elmi fəaliyyəti

1963-cü ildə filologiya üzrə namizədlik dissertasiyasını,

1979-cu ildə dok­torluq dissertasiyasını müdafiə edib.

1985-ci ildə pro­fessor elmi adını alıb.

2001-ci ildə Azər­bay­can Mil­li Elmlər Akademiyası­nın müx­bir üzvü se­çi­lib.

38 mo­no­qrafik tədqiqat əsərinin və ədəbi-tənqidi məqalələr məc­muə­­sinin, 500-dən artıq məqalənin müəllifidir.

İctimai aktivliyi

«Dünya ədəbiyyatının inkişaf qa­nu­na­uy­­ğun­luqları» problemi üzrə Əlaqə­lən­dirmə Şu­­ra­sı­nın (1985 – 2002), Ədəbiyyatşünaslıq üz­rə mü­da­fiə şura­sının sədri, Ali Attestasiya Ko­missi­ya­sı Rəyasət Heyətinin, bir sıra elmi və bə­dii şu­ra­ların, Çingiz Aytmatov Aka­­de­mi­ya­sının, Atatürk Araş­dırmalar Mər­kə­zinin, Şəh­ri­yar Konqresinin üzvü olmuşdur.

Təltif və mükafatları

Vəfatı

25 avqust 2002-ci il tarixdə – 66 yaşında, Bakıda vəfat edib. Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Vəfatı münasibəti ilə Azərbaycan Respublikasının rəsmi kütləvi informasiya vasitələrində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisin sədri Murtuz Ələsgərovun, Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri Artur Rasizadənin və başqa görkəmli şəxslərin imzası ilə nekroloq dərc olunub.

Xatirəsi

Yaşar Qarayevin "Seçilmiş əsərləri" 5 cild
Müəlliflər baş redaktor akademik İsa Həbibbəyli, elmi redaktor fil.e.d.prof. Şirindil Alışanlı, tərtib edənlər: fil.e.d.prof. Şirindil Alışanlı, fil.f.d.dos. Aygün Bağırlı
Janr Ədəbiyyyat tarixi
Orijinalın dili azərbaycan dili
Ölkə Azərbaycan
Nəşriyyat "Elm"
Cild 5

Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq anadan olmasının 80 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq AMEA Rəyasət Heyətinin 2015-ci il, 14/5 nömrəli Qərarına əsasən “Seçilmiş əsərləri” 5 cilddə hazırlanaraq Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu tərəfindən nəşr edilmişdir.

Əsərləri

  • Faciə və qəhrəman. Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1965, 192 səh.
  • Səhnəmiz və müasirlərimiz. Bakı: Azərnəşr, 1972, 252 səh.
  • Tənqid: problemlər, portretlər. Bakı: Azərnəşr, 1976, 212 səh.
  • Poeziya və nəsr. Bakı: Yazıçı, 1979, 198 səh.
  • Realizm: sənət və həqiqət. Bakı: Elm, 1980, 258 səh.
  • Mirzə Fətəli Axundov. Bakı: Yazıçı, 1982, 36 səh.
  • Poeziyanın kamilliyi. Bakı: Yazıçı, 1985, 190 səh. (şərikli).
  • Ədəbi üfüqlər. Bakı: Gənclik, 1985, 286 səh.
  • Meyar-şəxsiyyətdir. Bakı: Yazıçı, 1989, 494 səh.
  • Xan bülbülün nağılı. Bakı: Azərnəşr, 1994, 56 səh.
  • Tarix: Yaxından və uzaqdan. Bakı: 1996, 710 səh.

Filmoqrafiya

Ədəbiyyat

  1. Məmmədov Ə., Xalıqov F. Qarayev Yaşar // Şəki: Alim və ziyalılar. — Bakı: Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2002. — 2 cilddə. — I  cild. — Səhifələrin sayı:  582. — Səh.: 318-321. — 1.000 nüsx.
  2. "YAŞAR VAHİD OĞLU QARAYEV". azertag.az (azərb.). AZƏRTAC. 25.08.2002. 25 Aug 2020 tarixində arxivləşdirilib.
  3. "Vəfat etmiş müxbir üzvlər/Qarayev Yaşar Vahid oğlu". science.gov.az (azərb.). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. 19 Sep 2018 – 22 Jul 2019 tarixində arxivləşdirilib.