Changes

  |Commons              =

  |Commons              =

}}

}}

'''Varaz-Peroj''' ('''Varaz-Firuz''') –  Aranşahi<ref name=Q1 group=q/> sülaləsindən olan knyaz<ref name=Q3 group=q/> və Qafqaz Albaniyası şahzadəsi; Albaniya hökmdarlarından Varaz-Qriqorun ({{h.o.}} 628 – 652<ref name=Q4 group=q/>) böyük oğlu, Cavanşirin ({{h.o.}} 652 – 681) böyük qardaşı, Varaz-Tiridatın ({{h.o.}} 682 – 701) isə atası; mənbələrdə adı Şəki knyazı kimi çəkilməsə də, onun həm də [[Şəki dövləti|Şəkinin]] knyazı olduğunu ehtimal etmək üçün ciddi əsaslar var.  “''Laknar''”<ref>Laknar –  “Albaniya tarixi”nin rusca 1861-ci il nəşrində bu söz «Лахнар» kimi çap edilib və aidiyyəti olan 3-cü haşiyədə sözün naməlum olması vurğulanmışdır (Мойсея  Каганкатваци 1861, книга II, глава XXXII, c. 172). “Albaniya tarixi”nin rusca 1985-ci il Yerevan nəşrində isə söz «Лакнар» kimi verilsə də, haşiyədə mənası izah olunmayıb (Мовсес Каланкатуаци 1985; книга II, глава XXXII, с.: 113).  “Albaniya tarixi”nin azərbaycanca 2006-ci il nəşrində bu sözün azərbaycanca qarşılığı «eşikağası»  olaraq göstərilir (Moisey Kalankatuklu 2006, II kitabın XXXIV fəsli, səh.: 237). Eşikağası hökmdar saraylarındakı təsərrüfat müdirlərinin daşıdıqları tütuldur. Əgər «Laknar» sözünün azərbaycanca qarşılığı həqiqətən də «eşikağası»dırsa,  onda deməli, Kiş kəndində Albaniya hökmdarlarının iqamətgahı varmış, yaxud, Albaniya hökmdarlarının yay paytaxtları Kiş kəndində imiş. </ref>  titulu da daşımışdır və ailəsi ilə birlikdə [[Kiş]] kəndində yaşayıb.  

'''Varaz-Peroj''' ('''Varaz-Firuz''') –  Aranşahi<ref name=Q1 group=q/> sülaləsindən olan knyaz<ref name=Q3 group=q/> və Qafqaz Albaniyası şahzadəsi; Albaniya hökmdarlarından Varaz-Qriqorun ({{h.o.}} 628 – 652<ref name=Q4 group=q/>) böyük oğlu, Cavanşirin ({{h.o.}} 652 – 681) böyük qardaşı, Varaz-Tiridatın ({{h.o.}} 682 – 701) isə atası; mənbələrdə adı Şəki knyazı kimi çəkilməsə də, onun həm də [[Şəki dövləti|Şəkinin]] knyazı olduğunu ehtimal etmək üçün ciddi əsaslar var.  “''Laknar''”<ref name=Q8 group=q/>  titulu da daşımışdır və ailəsi ilə birlikdə [[Kiş]] kəndində yaşayıb.  

==Haqqında daha ətraflı==

==Haqqında daha ətraflı==

|refs=

|refs=

<ref name=Q1>'''Aranşahilər sülaləsi''' – “Albaniya tarixi”ndə bu sülalənin adı cəmi bir dəfə və o da Varaz-Perojun əsli-nəcabətini göstərmək üçün çəkilir {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга первая)|1985|p=|loc=}}».</ref>

<ref name=Q1>'''Aranşahilər sülaləsi''' – “Albaniya tarixi”ndə bu sülalənin adı cəmi bir dəfə və o da Varaz-Perojun əsli-nəcabətini göstərmək üçün çəkilir {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга первая)|1985|p=|loc=}}».</ref>

<ref name=Q2>Mətn: «''Впоследствии, спустя длительное время, один из знатных людей – князь Вараз-Перож из рода Араншаhиков – решил обновить Старую Церковь, но не мог сломать кирпичную кладку вершины купола, ибо под ним покоились Крест Господен и мощи мучеников'' {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга первая)|1985|p=|loc=}}»</ref>

<ref name=Q2>Mətn: «''Впоследствии, спустя длительное время, один из знатных людей – князь Вараз-Перож из рода Араншаhиков – решил обновить Старую Церковь, но не мог сломать кирпичную кладку вершины купола, ибо под ним покоились Крест Господен и мощи мучеников'' {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга первая)|1985|p=|loc=}}»</ref>

<ref name=Q3>“Albaniya tarixi”nin azərbaycancaya və ruscaya tərcüməsində «knyaz» sözü böyük ərazi  – vilayət, yaxud mahal sahibi kimi,  «Albaniya knyazı», «Albaniyanın böyük  knyazı»  ifadələri isə Albaniya hökmdarı kimi başa düşülür.</ref>

<ref name=Q3>“Albaniya tarixi”nin azərbaycancaya və ruscaya tərcüməsində «knyaz» sözü böyük ərazi  – vilayət, yaxud mahal sahibi kimi,  «Albaniya knyazı», «Albaniyanın böyük  knyazı»  ifadələri isə Albaniya hökmdarı kimi başa düşülür.</ref>

<ref name=Q4>“Albaniya tarixi”ndə Cavanşirin hakimiyyəti 638-ci ildən hesablansa da {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=202, 293|loc=}}, həm də göstərilir ki, Cavanşirin atası Varaz-Qriqor 652-ci ildə hələ Albaniya hökmdarı olaraq qalırdı və Albaniya üçün həlledici qərarlar vermək səlahiyyəti yalnız ona aid idi {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=203|loc=}}.</ref>

<ref name=Q4>“Albaniya tarixi”ndə Cavanşirin hakimiyyəti 638-ci ildən hesablansa da {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=202, 293|loc=}}, həm də göstərilir ki, Cavanşirin atası Varaz-Qriqor 652-ci ildə hələ Albaniya hökmdarı olaraq qalırdı və Albaniya üçün həlledici qərarlar vermək səlahiyyəti yalnız ona aid idi {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=203|loc=}}.</ref>

<ref name=Q5>“Albaniya tarixi”ndə bu hadisənin 651/652-ci ildə, yaxud bu tarixdən az sonra baş verdiyi göstərilir {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=202, 293|loc=}}.</ref>  

<ref name=Q5>“Albaniya tarixi”ndə bu hadisənin 651/652-ci ildə, yaxud bu tarixdən az sonra baş verdiyi göstərilir {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=202, 293|loc=}}.</ref>  

<ref name=Q6> “Albaniya tarixi”ndə ərəblərin Albaniyaya «Yezdəgirdin şahlığının iyirminci ilində», yəni 651/652-ci ildə, yaxud bundan az sonra gəlib çıxmaları göstərilir {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=202 – 203|loc=}}. Ardınca məlumat verilir ki, «cənubdan gələnlərin amansız olduğunu görən Cavanşir onlara tabe olmayıb Kür çayının o biri sahilinə keçir» {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=203|loc=}}. Hara keçir bəs? Bu sualın cavabı bir az əvvəl verilib: «Kambeçan vilayətində və Kürün o biri sahilində yerləşən öz ata-baba mülkünə» {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=200|loc=}}. Ardınca məlumat verilir ki, «o, bir qədər orada qaldıqdan sonra yenə də ürəyinin atəşini söndürmək üçün ərəblərlə döyüşə yenidən başlamaq və atasını azad eləmək istədi. Lakin atası onu bu fikirdən daşındırdı və könüllü olaraq düşmənə təslim oldu» {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=203|loc=}}. Bundan məlum olur ki, ərəblərin hücumu zamanı Cavanşirin atası Varaz-Qriqor Albaniyanın qış paytaxtı olan Bərdə şəhərində mühasirədə imiş. Cavanşir atasına köməyə getmək istəmiş, lakin atası döyüşməyi məsləhət görməmişdir, ərəblərə könüllü təslim olmuşdur. Ərəb mənbəsinə görə isə Salman ibn Rəbiə bir neçə gün Bərdə şəhərini mühasirədə saxlamış, sonda şəhər əhalisi ilə sülh müqaviləsi bağlayaraq şəhərə daxil olmuşdur {{Sfnaz|əl-Bəlazuri|2005|p=113|loc=}}. Heç şübhə yoxdur ki, “Albaniya tarixi” və ərəb mənbəsində eyni hadisədən bəhs edilir.  Əgər “Albaniya tarixi”ndə Cavanşirin həmin vaxt «Kambeçan vilayətində» olduğu göstərilirsə, ərəb mənbəsinindəki  «Kəmibəranın hökmdarı» da əlbəttə ki Cavanşir olmalıdır, ondan başqa kim ola bilərdi ki? “Albaniya tarixi”ndən bilirik və burada da qeyd etdik ki, Cavanşirin ata-baba yurdu olan Girdiman Kürün sol sahilində –  Kambisiena vilayətində idi. Bu vilayətin adı “Albaniya tarixi”ndə «Kambeçan», ərəb mənbələrində isə «Kəmibəran» kimi gedir. Ərəb mənbələrindən məlum olur ki, bu vilayət Şəkidən qərbdə olub...

<ref name=Q6> “Albaniya tarixi”ndə ərəblərin Albaniyaya «Yezdəgirdin şahlığının iyirminci ilində», yəni 651/652-ci ildə, yaxud bundan az sonra gəlib çıxmaları göstərilir {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=202 – 203|loc=}}. Ardınca məlumat verilir ki, «cənubdan gələnlərin amansız olduğunu görən Cavanşir onlara tabe olmayıb Kür çayının o biri sahilinə keçir» {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=203|loc=}}. Hara keçir bəs? Bu sualın cavabı bir az əvvəl verilib: «Kambeçan vilayətində və Kürün o biri sahilində yerləşən öz ata-baba mülkünə» {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=200|loc=}}. Ardınca məlumat verilir ki, «o, bir qədər orada qaldıqdan sonra yenə də ürəyinin atəşini söndürmək üçün ərəblərlə döyüşə yenidən başlamaq və atasını azad eləmək istədi. Lakin atası onu bu fikirdən daşındırdı və könüllü olaraq düşmənə təslim oldu» {{Harvnbaz|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=203|loc=}}. Bundan məlum olur ki, ərəblərin hücumu zamanı Cavanşirin atası Varaz-Qriqor Albaniyanın qış paytaxtı olan Bərdə şəhərində mühasirədə imiş. Cavanşir atasına köməyə getmək istəmiş, lakin atası döyüşməyi məsləhət görməmişdir, ərəblərə könüllü təslim olmuşdur. Ərəb mənbəsinə görə isə Salman ibn Rəbiə bir neçə gün Bərdə şəhərini mühasirədə saxlamış, sonda şəhər əhalisi ilə sülh müqaviləsi bağlayaraq şəhərə daxil olmuşdur {{Sfnaz|əl-Bəlazuri|2005|p=113|loc=}}. Heç şübhə yoxdur ki, “Albaniya tarixi” və ərəb mənbəsində eyni hadisədən bəhs edilir.  Əgər “Albaniya tarixi”ndə Cavanşirin həmin vaxt «Kambeçan vilayətində» olduğu göstərilirsə, ərəb mənbəsinindəki  «Kəmibəranın hökmdarı» da əlbəttə ki Cavanşir olmalıdır, ondan başqa kim ola bilərdi ki? “Albaniya tarixi”ndən bilirik və burada da qeyd etdik ki, Cavanşirin ata-baba yurdu olan Girdiman Kürün sol sahilində –  Kambisiena vilayətində idi. Bu vilayətin adı “Albaniya tarixi”ndə «Kambeçan», ərəb mənbələrində isə «Kəmibəran» kimi gedir. Ərəb mənbələrindən məlum olur ki, bu vilayət Şəkidən qərbdə olub...

O ki qaldı eyni ərəb mənbəsində Kəmibəranla yanaşı qeyd olunan Şəkkən hökmdarının kim olmasına, biz “Albaniya tarixi”ndən bilirik ki,  Uxtanesin katolikosluğu dövründə (671 – 680) Cavanşirin böyük qardaşı Varaz-Perojun ailəsi Kürün sol sahilindəki Həcəri nahiyəsində – Uti vilayətinin Kiş kəndində  yaşayırdı {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга вторая)|1985|p=|loc=''...и на другом берегу реки Куры hЕджери, семья Вараз-Перожа, носящего патив лакнара в Гисе в гаваре Ути, [семья] Варажна из Аражакана и семья Туерака.''}}, bundan başqa, Varaz-Peroj şəxsən özü Kiş kilsəsini təmir etməyə çaışmışdır, həm də knyaz titulu daşıyırdı {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга первая)|1985|p=|loc=''Впоследствии, спустя длительное время, один из знатных людей – князь Вараз-Перож из рода Араншаhиков – решил обновить Старую Церковь, но не мог сломать кирпичную кладку вершины купола, ибо под ним покоились Крест Господен и мощи мучеников''}} və knyaz titulu daşıması isə onun həmin ərazinin hakimi olduğunu göstərir (bax: 3-cü qeydə).

O ki qaldı eyni ərəb mənbəsində Kəmibəranla yanaşı qeyd olunan Şəkkən hökmdarının kim olmasına, biz “Albaniya tarixi”ndən bilirik ki,  Uxtanesin katolikosluğu dövründə (671 – 680) Cavanşirin böyük qardaşı Varaz-Perojun ailəsi Kürün sol sahilindəki Həcəri nahiyəsində – Uti vilayətinin Kiş kəndində  yaşayırdı {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга вторая)|1985|p=|loc=''...и на другом берегу реки Куры hЕджери, семья Вараз-Перожа, носящего патив лакнара в Гисе в гаваре Ути, [семья] Варажна из Аражакана и семья Туерака.''}}, bundan başqa, Varaz-Peroj şəxsən özü Kiş kilsəsini təmir etməyə çaışmışdır, həm də knyaz titulu daşıyırdı {{Harvnbru|Мовсес Каланкатуаци (книга первая)|1985|p=|loc=''Впоследствии, спустя длительное время, один из знатных людей – князь Вараз-Перож из рода Араншаhиков – решил обновить Старую Церковь, но не мог сломать кирпичную кладку вершины купола, ибо под ним покоились Крест Господен и мощи мучеников''}} və knyaz titulu daşıması isə onun həmin ərazinin hakimi olduğunu göstərir (bax: 3-cü qeydə).

  | тираж          =  

  | тираж          =  

  | ref            = Мовсес Каланкатуаци (книга вторая)

  | ref            = Мовсес Каланкатуаци (книга вторая)

}}

}}

#{{kitab3

#{{kitab3

  | ref            = əl-Bəlazuri

  | ref            = əl-Bəlazuri

}}

}}

{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}

{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}