Changes

====Şəki ilə Kaxetinin birləşməsi və Arevmanel sülələsinin hakimiyyət dövrü====

====Şəki ilə Kaxetinin birləşməsi və Arevmanel sülələsinin hakimiyyət dövrü====

Şəkinin qərbində yerləşən Sanariya/Kaxetinin hakimləri XI əsrin birinci rübünün ortalarına qədər “xorepiskop” titulu daşıyırdılar. Belə ki ilk dövrlərdə Sanariya xorepiskopları dini hakimiyyətlə yanaşı, dünyəvi hakimiyyəti də əllərinə almış, bundan sonra sanarlara rəhbərlik edərək Kaxetinin birləşdirilməsinə və erkənfeodal gürcü dövlətinin – [[Kaxeti knyazlığı]]nın yaranmasına nail olmuşdular. Nəticədə bu dövlətin başında duran knyazlar ənənəvi qaydada xorepiskop titulu qəbul edirdilər. Xorepiskop titulu artıq teokratik funksiyasını  itirmiş, feodal dövlətinin dünyəvi başçısının tituluna çevrilmişdir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=167, qeyd 33}}.  

Şəkinin qərbində yerləşən Sanariya/Kaxetinin hakimləri XI əsrin birinci rübünün ortalarına qədər “xorepiskop” titulu daşıyırdılar. Belə ki ilk dövrlərdə Sanariya xorepiskopları dini hakimiyyətlə yanaşı, dünyəvi hakimiyyəti də əllərinə almış, bundan sonra sanarlara rəhbərlik edərək Kaxetinin birləşdirilməsinə və erkənfeodal gürcü dövlətinin – [[Kaxeti knyazlığı]]nın yaranmasına nail olmuşdular. Nəticədə bu dövlətin başında duran knyazlar ənənəvi qaydada xorepiskop titulu qəbul edirdilər. Xorepiskop titulu artıq teokratik funksiyasını  itirmiş, feodal dövlətinin dünyəvi başçısının tituluna çevrilmişdir{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=167, qeyd 33}}.  

===== I Axsartan=====

===== I Axsartan=====

[[Şəkil:Kvetera1.jpg|thumb|250px|right|[[Kvetera]] şəhər-qalasının içindəki Kvetera kilsəsi bu gün. ]]

[[Şəkil:Kvetera1.jpg|thumb|250px|right|[[Kvetera]] şəhər-qalasının içindəki Kvetera kilsəsi bu gün. ]]

Султан послал к нему факиха, который обучил бы его канонам ислама, молитве и сурам Корана. Он приказал подвергнуть его обрезанию и вручил ему управление этими областями.}}  .</ref>.}}

Султан послал к нему факиха, который обучил бы его канонам ислама, молитве и сурам Корана. Он приказал подвергнуть его обрезанию и вручил ему управление этими областями.}}  .</ref>.}}

{{Şəkillər sırası2|ş1=270|Khornabuji Fortress, Georgia.jpg|mətn= [[Xornabuci qalası]]  {{Yer xəritəsi+|Gürcüstan Kaxeti|width=270|float=|caption=||places=

{{Şəkillər sırası2|ş1=270|Khornabuji Fortress, Georgia.jpg|mətn= [[Xornabuci qalası]]  {{Yer xəritəsi+|Gürcüstan Kaxeti|width=270|float=|caption=||places=

  {{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=28|lon_deg=46|lon_min=05|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Xornabuci qalası|Xornabuci<br />qalası]] }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=28|lon_deg=46|lon_min=05|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Xornabuci qalası|Xornabuci<br />qalası]] }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=54|lon_deg=45|lon_min=07|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Boçorma]] }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=54|lon_deg=45|lon_min=07|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Boçorma]] }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=47|lon_deg=45|lon_min=09|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Ucarma]] }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=47|lon_deg=45|lon_min=09|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=[[Ucarma]] }}

==Nümuzmatika==

==Nümuzmatika==

[[Şəkil:III 2.jpg|alt=Coin of Kvirike III|thumb|Böyük Kvirikenin kəsdirdiyi sikkə.]]

[[Şəkil:III 2.jpg|alt=Coin of Kvirike III|thumb|Böyük Kvirikenin kəsdirdiyi sikkə.]]

Nümuzmatikada Böyük Kvirikenin adı olan 3 dənə sikkə məlumdur. Bunlar 2012-2013-cü illərdə – ikisi [[Çuxur Qəbələ]]də, biri isə [[Sisian]]da  ([[Ermənistan]]) tapılmışdır. İslam nümuzmatik ənənələrinə uyğun olaraq sikkələrdə [[kəlmeyi-şəhadət]], [[Abbasilər xilafəti|xəlifə]]nin adı da həkk olunub. Ermənistanda tapılan sikkənin metal təlkibi 60 % [[gümüş]], 40 %-i isə [[mis]]dən ibarətdir. Sikkələrin bir üzündə Kvirikenin adı, titulu, atasının adı ərəb hərfləri ilə ərəb dilində üç sətrdə belə həkk olunub:  

Nümuzmatikada Böyük Kvirikenin adı olan 3 dənə sikkə məlumdur. Bunlar 2012-2013-cü illərdə – ikisi [[Çuxur Qəbələ]]də, biri isə [[Sisian]]da  ([[Ermənistan]]) tapılmışdır. İslam nümuzmatik ənənələrinə uyğun olaraq sikkələrdə [[kəlmeyi-şəhadət]], [[Abbasilər xilafəti|xəlifə]]nin adı da həkk olunub. Ermənistanda tapılan sikkənin metal təlkibi 60 % [[gümüş]], 40 %-i isə [[mis]]dən ibarətdir. Sikkələrin bir üzündə Kvirikenin adı, titulu, atasının adı ərəb hərfləri ilə ərəb dilində üç sətrdə belə həkk olunub:  

===Etnik tərkib ===

===Etnik tərkib ===

Tədqiqatçıların fikrincə, XI əsr gürcü tarixçisi Sumbat Davitisdze sanarlar ilə şakları eyni xalq kimi göstərir<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 1. Кахети|1988|p=}} {{oq|ru|Грузинский историк XI в. Сумбат Давитисдзе считает цанаров идентичными шакам; А по Сумбату Давитисдзе, царь Георгий привел на помощь «цанаров и шаков». Следовательно, здесь «кахи» и «цанары» являются идентичными понятиями.}}</ref>.  

Tədqiqatçıların fikrincə, XI əsr gürcü tarixçisi Sumbat Davitisdze sanarlar ilə şakları eyni xalq kimi göstərir<ref>{{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 1. Кахети|1988|p=}} {{oq|ru|Грузинский историк XI в. Сумбат Давитисдзе считает цанаров идентичными шакам; А по Сумбату Давитисдзе, царь Георгий привел на помощь «цанаров и шаков». Следовательно, здесь «кахи» и «цанары» являются идентичными понятиями.}}</ref>.  

David Musxeleşviliyə görə,

David Musxeleşviliyə görə,

{{sitat2| ...əgər V əsr üçün Hereti eristavlığı ərazisində əsasən alban-iber əhalinin yaşadığını, cənub hissəsində həm də ermənilərin məskunlaşdığını söyləmək mümkündürsə, X əsrin ortaları üçün, hansı ki bu vaxt herlərin xalkedonizmə keçməsi artıq başa çatmışdır, bu ərazinin bütün əhalisi, kiçik erməni icması ilə birlikdə tamamilə gürcüləşmişdir{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=367}}.}}

{{sitat2| ...əgər V əsr üçün Hereti eristavlığı ərazisində əsasən alban-iber əhalinin yaşadığını, cənub hissəsində həm də ermənilərin məskunlaşdığını söyləmək mümkündürsə, X əsrin ortaları üçün, hansı ki bu vaxt herlərin xalkedonizmə keçməsi artıq başa çatmışdır, bu ərazinin bütün əhalisi, kiçik erməni icması ilə birlikdə tamamilə gürcüləşmişdir{{sfn|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=367}}.}}

==Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi==

==Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi==

{{nəsil ağacı/baş|style=font-size:75%;}}

{{nəsil ağacı/baş|style=font-size:75%;}}

{{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}

{{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}

==Arevmanelilərin nəsil şəcərəsi==

==Arevmanelilərin nəsil şəcərəsi==

{{nəsil ağacı/baş|style=font-size:75%;}}

{{nəsil ağacı/baş|style=font-size:75%;}}

{{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}

{{nəsil ağacı| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}

{{nəsil ağacı| | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}

{{nəsil ağacı| | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |}}

{{nəsil ağacı| | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=II Axsartan|az_mətn=II Axsartan|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=Aghsartan II de Kakhétie}}|boxstyle_111=background-color: #afa;}}

{{nəsil ağacı| | | | |111| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |111={{link-interwiki|az=II Axsartan|az_mətn=II Axsartan|başqa_dil=fr|başqa_dildə_başlıq=Aghsartan II de Kakhétie}}|boxstyle_111=background-color: #afa;}}

{{nəsil ağacı/son}}

{{nəsil ağacı/son}}

==Ədəbiyyat==

==Ədəbiyyat==

{{Siyahı|2|

{{Siyahı sütunlarla|2|

#{{kitab3

#{{kitab3

  | müəllif        =  [[Yaqub Mahmudov|Mahmudov Y. M.]]

  | müəllif        =  [[Yaqub Mahmudov|Mahmudov Y. M.]]

*[http://www.iranicaonline.org/articles/sakki-district ENCYCLOPÆDIA IRANICA. ŠAKKI.]

*[http://www.iranicaonline.org/articles/sakki-district ENCYCLOPÆDIA IRANICA. ŠAKKI.]

{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}

{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}

{{Yaxşı məqalə}}

{{Yoxlanılmış məqalə}}

[[az:Şəki dövləti]][[ca:Herèthia]][[cs:Heretie]][[de:Heretien]][[en:Kingdom of Hereti]][[es:Reino de Hereti]][[fi:Hereti]][[fr:Héréthie]][[he:הרתי]][[hr:Kraljevina Heretija]][[it:Erezia]][[ka:ჰერეთის სამეფო]][[ko:헤레티]][[lt:Heretija]][[nl:Hereti]][[pt:Reino de Hereti]][[ru:Шекинское царство]][[tr:Hereti Krallığı]][[uk:Гереті]][[xmf:ჰერეთიშ ომაფე]]

[[az:Şəki dövləti]][[ca:Herèthia]][[cs:Heretie]][[de:Heretien]][[en:Kingdom of Hereti]][[es:Reino de Hereti]][[fi:Hereti]][[fr:Héréthie]][[he:הרתי]][[hr:Kraljevina Heretija]][[it:Erezia]][[ka:ჰერეთის სამეფო]][[ko:헤레티]][[lt:Heretija]][[nl:Hereti]][[pt:Reino de Hereti]][[ru:Шекинское царство]][[tr:Hereti Krallığı]][[uk:Гереті]][[xmf:ჰერეთიშ ომაფე]]