43.626
edits
Changes
Nəzərə çarpan dəyişiklik yoxdur.
[[Kateqoriya:Ə]]{{Dövlət xadimi
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]]{{Dövlət xadimi
| adı = Əli
| adı = Əmir Əli inaq<ref>“İnaq” monqol dövrünə aid rütbələrdən biridir. ''Hasan Rumlu''. Ahsan al-tavarix, Teheran, 1970, səh.824; نزديكان و مقربان درگاه سلطنت، محارم شاه، مشاورين خاص
پادشاه، مقرداين كلمات ايناق،(اناق) است به معناى مصاحب و مقرب (صف) شريك و يار (پا) خالصهء صلطنتى، كسى كه به طريقى خاص در خدمت سلطان باشد</ref>
پادشاه، مقرداين كلمات ايناق،(اناق) است به معناى مصاحب و مقرب (صف) شريك و يار (پا) خالصهء صلطنتى، كسى كه به طريقى خاص در خدمت سلطان باشد</ref>
| orijinal adı =
| portret = Şəki xanları və xanzadələri.jpg
| portret = Şəki xanları və xanzadələri.jpg
| izah = Şəki xanları, yaxud xanzadələri (şərti), - Şəki xan sarayında firiz (divar rəfi - irəf) üzərində miniatür.
| izah = Şəki xanları, yaxud xanzadələri (şərti), - Şəki xan sarayında firiz (divar rəfi - irəf) üzərində miniatür.
| şəklin ölçüsü =
| portretin ölçüsü = 300
| titul = Şəki hökmdarı
| titul = Şəki hökmdarı
| dövr əvvəl = +1435
| dövr əvvəl = +1435
| uşağı =
| uşağı =
}}
}}
'''Əli inaq''' – Orta əsr mənbələrində 1435-ci il üçün adı çəkilən Şəki hökmdarı. Həmin ildə Qarabağda qışlayan Teymuri hökmdarı Şahruxun yanına gedərək ona itaətkarlıq nümayiş etdirmiş, lakin geri dönən kimi Şahruxun müttəfiqi olan Şirvanşah Xəlilullaha qarşı çıxmış, özünün 5 minlik dəstəsi ilə onun Qarasu qalasına sığınmış qiyamçı qardaşlarına köməyə getmişdir; daha sonra Şirvanın qiyamçı qardaşlara verilməsini tələb etmiş, tələbinin yerinə yetirilməyəcəyi təqdirdə Xəlillaha qarşı müharibəya başlayacağını bildirmişdir; tələbinin qəbul olunmadığını gördükdə şəbxun (gecə hücumunu) edir, döyüşdə Şirvanşah Xəlilullahın Əmir Mənsur adlı çox nüfuzlu adamını öldürülür. Lakin Şirvanşah Xəlilullah Sultan Şahruxun yardımı sayəsində qardaşlarının qiyamını yatırmağa, qiyamçı qardaşlarını və Şəki hökmdarı Əli inaqı Şirvandan uzaqlaşdırmağa nail ola bilir.
'''Əli inaq''' – tarixi mənbələrində 1435-ci il üçün adı çəkilən Şəki hökmdarı; həmin ildə Qarabağda qışlayan Teymuri hökmdarı Sultan Şahruxun yanına gedərək ona itaətkarlıq nümayiş etdirmiş, lakin geri dönən kimi Şahruxun müttəfiqi olan Şirvanşah Xəlilullaha qarşı hərəkətə keçərək, 5 min süvari ilə Xəlilullahın Qarasu qalasına sığınmış qiyamçı qardaşlarına köməyə getmişdir. Daha sonra Şirvanın qiyamçı qardaşlara verilməsini tələb etmiş, tələbinin yerinə yetirilməyəcəyi təqdirdə müharibənin qaçılmaz olduğunu bildirmiş, tələbinin qəbul olunmadığını gördükdə Qarasu qalasından qalanı mühasirə edənlərə şəbxun (gecə hücumunu) etmişdir. Orta əsr mənbəsində Əli inaqın etdiyi gecə hücumu zamanı Şirvanşah Xəlilullahın Əmir Mənsur adlı çox nüfuzlu adamının öldürüldüyü qeyd olunur. Lakin həm də göstərilir ki, Şirvanşah Xəlilullah Sultan Şahruxun yardımı sayəsində daha sonra qiyamçı qardaşlarını və Şəki hökmdarı Əli inaqı Şirvandan uzaqlaşdıra bilmişdir.
==Haqqında məlumatlar==
==Mənbələrdə==
Tarixi mənbələrdə Teymuri hökmdarı Sultan Şahruxun 1435-ci ilin sonunda Qarabağda qışlaması zamanı onun yanına gəlmiş və sonra – 20 noyabr tarixdə, öz ərazilərinə geri dönmüş hakımlərinin adları sadalanarkən, ilk dəfə olaraq Əli inaqın da adı çəkilib; qeyd olunub ki, həmin tarixdə
{{Sitat2|Nüsrət əd-din Xəlilullah Şirvana və Əli inaq Şəkiyə və Əmir Bəyazid Bistam Muğana və İspaxbad isə Tavalaşa qayıtdılar<ref>''Фасих Ахмад ибн Джалал ад-дин Мухаммад ал-Хавафи''. Муджмал-и Фасихи, Ташкент, 1980, 213; ''Hasan Rumlu''. Ahsan al-tavarix, Teheran, 1970, 222 (Amma Həsən Rumluda sonuncunun adı yoxdur).</ref>.}}
{{Sitat2|Nüsrət əd-din Xəlilullah Şirvana və Əli inaq Şəkiyə və Əmir Bəyazid Bistam Muğana və İspaxbad isə Tavalaşa qayıtdılar<ref>''Фасих Ахмад ибн Джалал ад-дин Мухаммад ал-Хавафи''. Муджмал-и Фасихи, Ташкент, 1980, 213; ''Hasan Rumlu''. Ahsan al-tavarix, Teheran, 1970, 222 (Amma Həsən Rumluda sonuncunun adı yoxdur).</ref>.}}
Tarixi mənbələrdə Əli inaqın adı çəkilən ikincici hadisə isə elə birinci hadisənin ardınca baş vermişdir. [[Həsən bəy Rumlu|Həsən bəy Rumlunun]] yazdığına görə,
{{Sitat2|Şirvanşah Xəlilullah Şirvana gedən kimi'' [Sultan Şahruxa] xəbər çatdı ki [Xəlilullahın] qardaşları Keyqubad və Fərruxzad və Əbu İshəq və Haşım, Şəki hakimi Əmir Əli inaq ilə birlikdə bu iddiadadırlar ki, Şirvanşah Xəlilullahı Şirvandan çıxarsınlar. Ona görə o həzrət (Sultan Şahrux) Əmir Bayazid Xətlani və Əmir Çaqmaq Şami və Əmir Əli Bərəndəqini çoxlu qoşunla Şirvan padşahına köməyə göndərdi. Xəlilullahın qardaşları Qarasu qalasında möhkəmləndilər və [Sultan Şahruxa məxsus] əsgərlər qalanın ətrafını dövrəyə aldılar. Onlar (yəni qaladakılar) öz qardaşları Fərruxzadı bayıra göndərib xahiş etdilər ki, əmirlər qaladan kənara çəkilsinlər ki bayıra çıxaq və sülh edək. Ona görə əmirlər oradan uzaqlaşdılar və Əmir Əli inaq beş min atlı ilə gəlib onlarla (qaladakılarla) birləşdi və əmirlər də yenə qayıtdılar əvvəlki yerlərinə – onların qarşısında durdular. Və Əmir Əli inaq xəbər göndərdi ki, [Şirvanşah Xəlilullahın atası] Şeyx İbrahim məmləkəti öz sağlığında oğlanlarına vermişdi və Əmir Xəlil[ullah] onları qovub. Əgər məmləkəti qardaşlarına geri qaytararsa aralarında sülh və dostluq olacaq, və əgər əksini edərsə o an müharibə başlamalıdır.</ref>.}}
{{Sitat2|Şirvanşah Xəlilullah Şirvana gedən kimi'' [Sultan Şahruxa] xəbər çatdı ki [Xəlilullahın] qardaşları Keyqubad və Fərruxzad və Əbu İshəq və Haşım, Şəki hakimi Əmir Əli inaq ilə birlikdə bu iddiadadırlar ki, Şirvanşah Xəlilullahı Şirvandan çıxarsınlar. Ona görə o həzrət (Sultan Şahrux) Əmir Bayazid Xətlani və Əmir Çaqmaq Şami və Əmir Əli Bərəndəqini çoxlu qoşunla Şirvan padşahına köməyə göndərdi. Xəlilullahın qardaşları Qarasu qalasında möhkəmləndilər və [Sultan Şahruxa məxsus] əsgərlər qalanın ətrafını dövrəyə aldılar. Onlar (qaladakılar) öz qardaşları Fərruxzadı bayıra göndərib xahiş etdilər ki, əmirlər qaladan kənara çəkilsinlər ki bayıra çıxaq və sülh edək. Ona görə əmirlər oradan uzaqlaşdılar və Əmir Əli inaq beş min atlı ilə gəlib onlarla (qaladakılarla) birləşdi və əmirlər də yenə qayıtdılar əvvəlki yerlərinə – onların qarşısında durdular. Və Əmir Əli inaq xəbər göndərdi ki, [Şirvanşah Xəlilullahın atası] Şeyx İbrahim məmləkəti öz sağlığında oğlanlarına vermişdi və Əmir Xəlil[ullah] onları qovub. Əgər məmləkəti qardaşlarına geri qaytararsa aralarında sülh və dostluq olacaq, və əgər əksini edərsə o an müharibə başlamalıdır.
Əmirlər xəbəri ... [Sultan Şahruxa] çatdırdılar. O həzrət Əmir Yadigarşah Orlatı əmirlərə köməyə göndərdi. O əsnada Əli inaq əmirlərin üstünə şəbxun (gecə hücumu) etdi... və Əmir Mənsur ki Xəlilullahın mötəbər əmirlərdən idi – onu öldürdülər. Və o əsnada Əmir Yadigarşah Orlat köməyə gəlib çatdı. Əmir Əli inaq və Əmir Xəlilullahın qardaşı yüz min həsrət və ahla meşə tərəfə fərar etdilər və şanlı əmirlər geri dönüb qüdrətli orduya qatıldılar''<ref>''Hasan Rumlu''. Ahsan al-tavarix, Teheran, 1970, 222-223.</ref>.
Əmirlər xəbəri ... [Sultan Şahruxa] çatdırdılar. O həzrət Əmir Yadigarşah Orlatı əmirlərə köməyə göndərdi. O əsnada Əli inaq əmirlərin üstünə şəbxun (gecə hücumu) etdi... və Əmir Mənsur ki Xəlilullahın mötəbər əmirlərdən idi – onu öldürdülər. Və o əsnada Əmir Yadigarşah Orlat köməyə gəlib çatdı. Əmir Əli inaq və Əmir Xəlilullahın qardaşı yüz min həsrət və ahla meşə tərəfə fərar etdilər və şanlı əmirlər geri dönüb qüdrətli orduya qatıldılar''<ref>''Hasan Rumlu''. Ahsan al-tavarix, Teheran, 1970, 222-223.</ref>.}}
== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
* [http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Fasihi/frametext5.htm ''Фасих Хавафи''. Муджмал-и Фасихи >>]
* [http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Fasihi/frametext5.htm ''Фасих Хавафи''. Муджмал-и Фасихи >>]
{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}
{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}
{{Yoxlanılmış məqalə}}