Sətir 1: |
Sətir 1: |
− | [[Kateqoriya:Ş]]{{Ləğv olunmuş inzibati ərazi | + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]]{{Ləğv olunmuş inzibati ərazi |
| |Coğrafi region = Cənubi Qafqaz | | |Coğrafi region = Cənubi Qafqaz |
| |Adı = Şəki qəzası | | |Adı = Şəki qəzası |
Sətir 17: |
Sətir 17: |
| |Dövlət-1 = '''Rusiya İmperiyası''', <br/> Kaspi vilayəti | | |Dövlət-1 = '''Rusiya İmperiyası''', <br/> Kaspi vilayəti |
| |Bayraq-1 = [[Şəkil:Flag of Russia.svg|link=|55px]] | | |Bayraq-1 = [[Şəkil:Flag of Russia.svg|link=|55px]] |
− | |İllər-1 = 1840 – 1846 | + | |İllər-1 = 1840–1846 |
| |Dövlət-2 = '''Rusiya İmperiyası''',<br/> Şamaxı/Bakı qub. | | |Dövlət-2 = '''Rusiya İmperiyası''',<br/> Şamaxı/Bakı qub. |
| |Bayraq-2 = [[Şəkil:Flag of Russia.svg|link=|55px]] | | |Bayraq-2 = [[Şəkil:Flag of Russia.svg|link=|55px]] |
− | |İllər-2 = 1846 – 1867 | + | |İllər-2 = 1846–1867 |
| |Dövlət-3 = '''Rusiya İmperiyası''',<br/> Yelizavetpol qub. | | |Dövlət-3 = '''Rusiya İmperiyası''',<br/> Yelizavetpol qub. |
| |Bayraq-3 = [[Şəkil:Flag of Russia.svg|link=|55px]] | | |Bayraq-3 = [[Şəkil:Flag of Russia.svg|link=|55px]] |
− | |İllər-3 = 1867 – 1917 | + | |İllər-3 = 1867–1917 |
| |Dövlət-4 = '''Zaqafqaziya DFR''', Yelizavetpol qub. | | |Dövlət-4 = '''Zaqafqaziya DFR''', Yelizavetpol qub. |
| |Bayraq-4 = [[Şəkil:Flag of the Transcaucasian Federation.svg|link=|55px]] | | |Bayraq-4 = [[Şəkil:Flag of the Transcaucasian Federation.svg|link=|55px]] |
Sətir 29: |
Sətir 29: |
| |Dövlət-5 = '''Azərbaycan Resp.''', <br/> Gəncə qub. | | |Dövlət-5 = '''Azərbaycan Resp.''', <br/> Gəncə qub. |
| |Bayraq-5 = [[Şəkil:Flag of Azerbaijan 1918.svg| link=|55px]] | | |Bayraq-5 = [[Şəkil:Flag of Azerbaijan 1918.svg| link=|55px]] |
− | |İllər-5 = 1918 – 1920 | + | |İllər-5 = 1918–1920 |
| |Dövlət-6 = '''Azərbaycan SSR''' | | |Dövlət-6 = '''Azərbaycan SSR''' |
| |Bayraq-6 = [[Şəkil:Flag_of_Azerbaijan_SSR_(1920-1921).svg|link=|55px]] | | |Bayraq-6 = [[Şəkil:Flag_of_Azerbaijan_SSR_(1920-1921).svg|link=|55px]] |
− | |İllər-6 = 1920 – 1922 | + | |İllər-6 = 1920–1922 |
| |Dövlət-7 = '''ZSFSR''',<br/> Azərb. SSR | | |Dövlət-7 = '''ZSFSR''',<br/> Azərb. SSR |
− | |Bayraq-7 = [[Şəkil:Flag_of_the_Transcaucasian_Federation.svg|link=|55px]] | + | |Bayraq-7 = [[Şəkil:Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR.svg|link=|55px]] |
− | |İllər-7 = 1922 – 1924 | + | |İllər-7 = 1922–1924 |
| |Dövlət-8 = '''SSRİ''',<br/>ZSFSR, Az. SSR | | |Dövlət-8 = '''SSRİ''',<br/>ZSFSR, Az. SSR |
| |Bayraq-8 = [[Şəkil:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|link=|55px]] | | |Bayraq-8 = [[Şəkil:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|link=|55px]] |
− | |İllər-8 = 1924 – 1929 | + | |İllər-8 = 1924–1929 |
| |Commons = }} | | |Commons = }} |
− | '''Şəki qəzası''' ('''Nuxa qəzası''') — 1840 – 1929-cu illər arasında Cənubi Qafqazda inzibati ərazi. İnzibati mərkəzi Nuxa şəhəri idi. Cənubi Qafqazın Rusiya İmperiyasının tərkibində olduğu dövrdə – 22 (10) aprel 1840 il tarixli “Zaqafqaziyada inzibati islahat qanunu”na əsasən, Şəki əyalətinin yerində və Kaspi vilayətinin tərkibinə yaradılmışdır. Kaspi vilayətinin 1846-cı ildə ləğv olunmasından sonra, əvvəl Kaspi vilayətinin yerində yaradılmış Şamaxı quberniyasının (1859-cu ildən Bakı quberniyası) tərkibində saxlanılsa da, 1867-ci ilin sonunda Bakı quberniyasının tərkibindən çıxarılaraq yeni yaradılmış Yelizavetpol quberniyasının tərkibinə verilmişdir. 1873 ildə ərazisinin bir hissəsində ayrıca bir qəza – Ərəş qəzası, təşkil edilmiş və bununla da ərazisi yarıbayarı kiçildilmişdir. | + | '''Şəki qəzası''' ('''Nuxa qəzası''') — 1840–1929-cu illər arasında Cənubi Qafqazda inzibati ərazi. İnzibati mərkəzi Nuxa şəhəri idi. Cənubi Qafqazın Rusiya İmperiyasının tərkibində olduğu dövrdə – 22 (10) aprel 1840 il tarixli “Zaqafqaziyada inzibati islahat qanunu”na əsasən, [[Şəki əyaləti|Şəki əyalətinin]] yerində və Kaspi vilayətinin tərkibinə yaradılmışdır. Kaspi vilayətinin 1846-cı ildə ləğv olunmasından sonra, əvvəl Kaspi vilayətinin yerində yaradılmış Şamaxı quberniyasının (1859-cu ildən Bakı quberniyası) tərkibində saxlanılsa da, 1867-ci ilin sonunda Bakı quberniyasının tərkibindən çıxarılaraq yeni yaradılmış Yelizavetpol quberniyasının tərkibinə verilmişdir. 1873-cü ildə ərazisinin bir hissəsində ayrıca bir qəza – Ərəş qəzası, təşkil edilmiş və bununla da ərazisi yarıbayarı kiçildilmişdir. |
| | | |
| Qəza Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə (1918-1920)<ref>Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə (1918-1920) ölkə Bakı, Gəncə və Zaqatala quberniyalarına bölündü. Çar Rusiyası dövründəki Yelizavetpol quberniyası isə artıq “Gəncə quberniyası” adlanırdı.</ref> və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının ilk 9 ili ərzində də inzibati-ərazi kimi mövcud olmuşdur. 1929-cu ildə ləğv edilmiş, ərazisi yeni yaradılmış [[Zaqatala-Şəki mahalı|Zaqatala-Şəki mahalına]] daxil edilmişdir. | | Qəza Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə (1918-1920)<ref>Azərbaycan Demokratik Respublikası dövründə (1918-1920) ölkə Bakı, Gəncə və Zaqatala quberniyalarına bölündü. Çar Rusiyası dövründəki Yelizavetpol quberniyası isə artıq “Gəncə quberniyası” adlanırdı.</ref> və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının ilk 9 ili ərzində də inzibati-ərazi kimi mövcud olmuşdur. 1929-cu ildə ləğv edilmiş, ərazisi yeni yaradılmış [[Zaqatala-Şəki mahalı|Zaqatala-Şəki mahalına]] daxil edilmişdir. |
| | | |
− | Qəza 1840-1846-cı illərdə “Şəki qəzası”, 1846-1918-ci illərdə isə “Nuxa qəzası” adlanmışdı. 1918-1929-cu illərdə qəza həm “Nuxa qəzası” və həm də “Şəki qəzası” adlanırdı. Məsələn, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə parlament müzakirələrində qəzanın adı “Şəki qəzası” şəklində işlədilirdi. 1925-ci ildən 1929-cu ilə qədər – qəzanın ləğv edilməsinə qədər, qəzanın rəsmi qəzeti olan [[Şəki fəhləsi (qəzet)|“Şəki fəhləsi”]] qəzetində qəzanın adı "Şəki qəzası" olaraq göstərilir. Lakin paralel olaraq eyni dövrə aid rusca statistik mənbələrdə qəzanın adı həm də “Nuxa qəzası” göstərilməkdə davam edirdi. | + | Qəza 1840–1846-cı illərdə “Şəki qəzası”, 1846–1918-ci illərdə isə “Nuxa qəzası” adlanmışdı. 1918–1929-cu illərdə qəza həm “Nuxa qəzası” və həm də “Şəki qəzası” adlanıb. Məsələn, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə parlament müzakirələrində qəzanın adı “Şəki qəzası” şəklində işlədilirdi. 1925-ci ildən 1929-cu ilə qədər – qəzanın ləğv edilməsinə qədər, qəzanın rəsmi qəzeti olan [[“Şəki fəhləsi” qəzeti|“Şəki fəhləsi” qəzetində]] qəzanın adı “Şəki qəzası” olaraq göstərilir. Lakin paralel olaraq eyni dövrə aid rusca statistik mənbələrdə qəzanın adı həm də “Nuxa qəzası” göstərilməkdə davam edirdi. |
| | | |
| == Tarixi coğrafiyası == | | == Tarixi coğrafiyası == |
Sətir 62: |
Sətir 62: |
| ! scope="row" colspan="2" | Polis dairənin !! scope="row" colspan="4" | Sahə !! !! scope="row" colspan="4" | Kənd evlərinin sayı !! scope="row" colspan="6" | | | ! scope="row" colspan="2" | Polis dairənin !! scope="row" colspan="4" | Sahə !! !! scope="row" colspan="4" | Kənd evlərinin sayı !! scope="row" colspan="6" | |
| |- | | |- |
− | ! nömrəsi !! inzibati mərkəzin adı !!Km²/<small>Verst</small>² !! Desyatin !! Mil²!! Km² !! İcma sayı !! 50-dək ev !!50-100 ev !!100-200 ev !!200-dən çox ev !! Kənd sayı !! Evlər !! Kişilər !! Qadınlar !! Kişi-qadın birlikdə !! Milli çoxluq | + | ! nömrəsi !! inzibati mərkəzin adı !!Km²<small>Verst²</small> !! Desyatin !! Mil²!! Km² !! İcma sayı !! 50-dək ev !!50-100 ev !!100-200 ev !!200-dən çox ev !! Kənd sayı !! Evlər !! Kişilər !! Qadınlar !! Kişi-qadın birlikdə !! Milli çoxluq |
| |- | | |- |
| | ||Nuxa şəhəri || || || || || || || || || || şəhər ||5.268 ||14.462 ||11.432 ||25.894 || | | | ||Nuxa şəhəri || || || || || || || || || || şəhər ||5.268 ||14.462 ||11.432 ||25.894 || |
Sətir 152: |
Sətir 152: |
| | | |
| 1926-cı ildə isə qəza ərazisi inzibati cəhətdən 7 hissəyə bölünmüşdü. Bunlardan biri Nuxa şəhəri, 6-sı isə (Aşağı Göynük, Vartaşen, Cəfərabad, Qutqaşen, Nic, Xaldan) dairə idi. | | 1926-cı ildə isə qəza ərazisi inzibati cəhətdən 7 hissəyə bölünmüşdü. Bunlardan biri Nuxa şəhəri, 6-sı isə (Aşağı Göynük, Vartaşen, Cəfərabad, Qutqaşen, Nic, Xaldan) dairə idi. |
− | [[File:Shaki fahlasi - 24.01.1925 (№6(393)).JPG|300px|thumb|"Şəki fəhləsi" qəzeti, 24.01.1925 (№6 (393)); qəzet Şəki qəza Kommunist (b) firqəsi, icraiyyə komitəsi nəşr əfkarı. ]] | + | [[File:Shaki fahlasi - 24.01.1925 (№6(393)).JPG|300px|thumb|“Şəki fəhləsi” qəzeti, 24.01.1925 (№6 (393)); qəzet Şəki qəza Kommunist (b) firqəsi, icraiyyə komitəsi nəşr əfkarı. ]] |
− | [[File:Shaki_fahlasi_-_aprel.1929_(№24(692)).JPG|300px|thumb|"Şəki fəhləsi" qəzeti, aprel, 1929 (№24 (692)); qəzet Şəki qəza K (b) F, icraiyyə komitəsi və Həmkarlar ittifaqının orqanı. ]] | + | [[File:Shaki_fahlasi_-_aprel.1929_(№24(692)).JPG|300px|thumb|“Şəki fəhləsi” qəzeti, aprel, 1929 (№24 (692)); qəzet Şəki qəza K (b) F, icraiyyə komitəsi və Həmkarlar ittifaqının orqanı. ]] |
| | | |
| ==Statistik məlumatlar== | | ==Statistik məlumatlar== |
Sətir 200: |
Sətir 200: |
| *[[Şəki əyaləti]] | | *[[Şəki əyaləti]] |
| | | |
| + | == Ədəbiyyat == |
| | | |
− | == Xarici keçidlər == | + | # {{BEEL|Нуха|В. М.}} |
| + | #: ([http://www.runivers.ru/bookreader/book10172/#page/444/mode/1up Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, Том XXI, стр.: 431-432, С.-Петербург, 1897.]) |
| + | # [https://9dc7a3bd-a-62cb3a1a-s-sites.googlegroups.com/site/shekitarixi/Nuxaqazasindaolanasaruatiqelerhaqqinda.pdf?attachauth=ANoY7creLrC4BLMw8oqdoibguxYUT21kny-_QHbEPoscL2eqhgAc9POx-V4ffATwJ7qtwGxZu49WOnSiayumkuHUetcgf8IdLn6Dz0gHb5FDweSXKn-h95LYRpK16Kuwx0kHA7ZawnndWvzS2sF8v5xWg7xy80uPjgAtzhpxDlbfp651XAxaYid-92aNcwUDXEj0gtzbTOtorsV3eZ9JJ3GSD0M2h7lbpsa066dxjO7d5RWZi3fimzZezCLUWAVCgUkQRubKBV3C&attredirects=0 Rəşid bəy Əfəndiyev. Nuxa qəzasındakı asarü-ətiqələr haqqında, Bakı-1925. ] |
| | | |
− | * {{BEEL|Нуха|В. М.}}
| + | {{Yoxlanılmış məqalə}} |
− | *([http://www.runivers.ru/bookreader/book10172/#page/444/mode/1up Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона, Том XXI, стр.: 431-432, С.-Петербург, 1897.])
| + | |
− | * [https://9dc7a3bd-a-62cb3a1a-s-sites.googlegroups.com/site/shekitarixi/Nuxaqazasindaolanasaruatiqelerhaqqinda.pdf?attachauth=ANoY7creLrC4BLMw8oqdoibguxYUT21kny-_QHbEPoscL2eqhgAc9POx-V4ffATwJ7qtwGxZu49WOnSiayumkuHUetcgf8IdLn6Dz0gHb5FDweSXKn-h95LYRpK16Kuwx0kHA7ZawnndWvzS2sF8v5xWg7xy80uPjgAtzhpxDlbfp651XAxaYid-92aNcwUDXEj0gtzbTOtorsV3eZ9JJ3GSD0M2h7lbpsa066dxjO7d5RWZi3fimzZezCLUWAVCgUkQRubKBV3C&attredirects=0 Rəşid bəy Əfəndiyev. Nuxa qəzasındakı asarü-ətiqələr haqqında, Bakı-1925. ]
| + | {{Ən çox oxunan on məqalədən biri}} |
− | {{Yaxşı məqalə}}
| + | |
| + | [[az:Nuxa qəzası]][[en:Nukhinsky Uyezd]][[ka:შაქის მაზრა]][[ru:Нухинский уезд]] |