Changes

[[Kateqoriya:N]]{{Tarixi abidə

[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]]{{Tarixi abidə

|Azərbaycanca adı        = Üçmüqəddəs kilsəsi

|Azərbaycanca adı        = Üçmüqəddəs kilsəsi

|Orijinal adı            = {{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}}

|Orijinal adı            = {{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}}

|Banisi                  =  

|Banisi                  =  

|İlk xatırlanma          = 1846

|İlk xatırlanma          = 1846

|Təməlinin qoyulması      = XVIII-XIX əsrlər{{sfnaz|ASE,|1987|p=500}}; XIX əsr{{sfn|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı|2001|p=}}{{sfnru|Гаджиева C. Х.|2012|p=2}}

|Təməlinin qoyulması      = XVIII-XIX əsrlər{{sfn|ASE|1987|s=500}}; XIX əsr{{sfn|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı|2001|p=}}{{sfnru|Гаджиева C. Х.|2012|p=2}}

|Xronologiya              =   

|Xronologiya              =   

|Ləğv edilib              =  

|Ləğv edilib              =  

|Commons                  = Round_temple_in_Shaki

|Commons                  = Round_temple_in_Shaki

}}

}}

'''Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi''' ({{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}})  —  1828-ci ildən XX əsrin iyirminci illərinədək [[Şəki qəzası|Nuxa/Şəki qəzasında]] fəaliyyət göstərmiş yeganə<ref name=Q1 group=qeyd/> pravoslav kilsəsi. Binası indiki Şəki şəhərindəki [[Qala (Şəki)| qalanın]] daxilində idi və  hal-hazırda da sağlam vəziyyətdə orada durur; ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi dövlət qeydiyyatındadır{{sfn|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı|2001|p=}} və içində Şəki Xalq Tətbiqi Sənət Muzeyi yerləşir.

'''Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi''' ({{Dil-ru|Нухинская трехсвятительская церковь}})  —  1828-ci ildən XX əsrin iyirminci illərinədək [[Şəki qəzası|Nuxa/Şəki qəzasında]] fəaliyyət göstərmiş iki pravoslav kilsəsindən biri<ref name=Q1 group=qeyd/>. Binası indiki Şəki şəhərindəki [[Qala (Şəki)| qalanın]] daxilində idi və  hal-hazırda da sağlam vəziyyətdə orada durur; ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi dövlət qeydiyyatındadır{{sfn|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı|2001|p=}} və içində Şəki Xalq Tətbiqi Sənət Muzeyi yerləşir.

1851-ci ildən 1916-cı ilədək Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsinin altı keşişi olub {{Bax|#Keşişlərin siyahısı, digər kilsə xidmətçiləri və aid olduğu yeparxiya|green}}.

1851-ci ildən 1916-cı ilədək Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsinin altı keşişi olub {{Bax|#Keşişlərin siyahısı, digər kilsə xidmətçiləri və aid olduğu yeparxiya|green}}.

==Tarixi==

==Tarixi==

1846-cı ilin “Kafkaz” qəzetində Nuxa şəhərindəki qalada rakovist daşlardan tikilmiş Toskan ordeni arxitekturası üslubundа gözəl bir pravoslav kilsəsinin mövcud olması barədə məlumat gedib<ref>{{Harvnbru|Нуха|1846|pp=95-96}}{{oq|ru|...Православная церковь из раковистого камня, красивой архитектуры Тосканского ордена; }}</blockquote></ref>. Rus etnoqrafı İosif Seqal isə 1902-ci ildə çap olunmuş kitabında bu kilsənin 1828-ci ildə fəaliyyətə başladığını göstərir; İosif Seqala görə 1828-ci ildən əvvəl həmin kilsənin binası xanın məscidi olubmuş və qeyd edilən ildə ruslar həmin məscidi kilsəyə çeviriblərmiş{{Sfnru|Сегаль|1902|p=15}}. Lakin  1819-cu ildə tərtib edilmiş “''Nuxa şəhərində və onun kənarında xana aid tikililər və digər müəssisələr haqqında''” raportda  indiki Xan sarayının və ətrafındakı tikililərin vəziyyəti təsvir edilərkən, kilsənin koordinatına uyğun olan yerdə hansısa tikilinin olması barədə heç bir qeydə yer verilməyib<ref name=Q2 group=qeyd/>.

1846-cı ilin “Kafkaz” qəzetində Nuxa şəhərindəki qalada rakovist daşlardan tikilmiş {{link-interwiki|az=Toskan ordeni|az_mətn=Toskan ordeni |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Тосканский ордер}} arxitekturası üslubundа gözəl bir pravoslav kilsəsinin mövcud olması barədə məlumat gedib<ref>{{Harvnbru|Нуха|1846|pp=95-96}}{{oq|ru|...Православная церковь из раковистого камня, красивой архитектуры Тосканского ордена; }}</blockquote></ref>. Rus etnoqrafı İosif Seqal isə 1902-ci ildə çap olunmuş kitabında bu kilsənin 1828-ci ildə fəaliyyətə başladığını göstərir; İosif Seqala görə 1828-ci ildən əvvəl həmin kilsənin binası xanın məscidi olubmuş və qeyd edilən ildə ruslar həmin məscidi kilsəyə çeviriblərmiş{{Sfnru|Сегаль|1902|p=15}}. Lakin  1819-cu ildə tərtib edilmiş “''Nuxa şəhərində və onun kənarında xana aid tikililər və digər müəssisələr haqqında''” raportda  indiki Xan sarayının və ətrafındakı tikililərin vəziyyəti təsvir edilərkən, kilsənin koordinatına uyğun olan yerdə hansısa tikilinin olması barədə heç bir qeydə yer verilməyib<ref name=Q2 group=qeyd/>.

1852-ci il mənbəsində Nuxa şəhərində bir pravoslav kilsəsinin olması və həmin kilsədə bir keşişin və iki kilsə xidmətçisinin fəaliyyət göstərməsi qeyd olunub{{sfnru|Кавказский календарь|1852|p=388}}.  

1852-ci il mənbəsində Nuxa şəhərində bir pravoslav kilsəsinin olması və həmin kilsədə bir keşişin və iki kilsə xidmətçisinin fəaliyyət göstərməsi qeyd olunub{{sfnru|Кавказский календарь|1852|p=388}}.  

[[Şəkil:David Utiyev1.JPG|230px|thumbnail|left| Şəki şəhərindəki keçmiş pravoslav kilsəsi binasının cənub tərəfində David Utiyevin adı həkk olunmuş, lakin onun arvadı Annaya aid olduğu hesab edilən qəbir.]]

[[Şəkil:David Utiyev1.JPG|230px|thumbnail|left| Şəki şəhərindəki keçmiş pravoslav kilsəsi binasının cənub tərəfində David Utiyevin adı həkk olunmuş, lakin onun arvadı Annaya aid olduğu hesab edilən qəbir.]]

[[Şəkil:Three Holy Hierarchs.jpg|190px|thumbnail|Üçmüqəddəs: Basil Qeysəriyyəli (Böyük Vasili), Qriqor Nazianzen,  İoann Xrisostom.]]

[[Şəkil:Three Holy Hierarchs.jpg|190px|thumbnail|Üçmüqəddəs: Basil Qeysəriyyəli (Böyük Vasili), Qriqor Nazianzen,  İoann Xrisostom.]]

#[[Yevstafi Xusiyev]],  1851 – 1867;

# [[Yevstafi Xusiyev]],  1851 – 1867;

#[[Semyon Begiyev]], 1868 – 1876;

# [[Semyon Begiyev]], 1868 – 1876;

#[[İrodion Nanobov]], 1877 – 1884;

# [[İrodion Nanobov]], 1877 – 1884;

#[[Vasili Karbelov]], 1885 – 1887;

# [[Vasili Karbelov]], 1885 – 1887;

#[[Canayev (keşiş)|Canayev]], 1888 – 1889;

# [[Canayev (keşiş)|Canayev]], 1888 – 1889;

#[[David Utiyev]], 1890 – ən tezi 1916.

# [[David Utiyev]], 1890 – ən tezi 1916.

1894 – 1896-cı illər üçün kilsədə zəbur oxuyanın ({{Dil-ru|псаломщик}}) adı [[Qavriil Peçenski]] idi.   

1894 – 1896-cı illər üçün kilsədə zəbur oxuyanın ({{Dil-ru|псаломщик}}) adı [[Qavriil Peçenski]] idi.   

|group=qeyd

|group=qeyd

|refs=

|refs=

<ref name=Q1> [[Aleksey Yermolov]] Qafqaz canişini olarkən (1816–1827) Vartaşen kəndində pravoslav udinlər üçün kilsə tikdirmişdir {{Harvnbru|Кавказ|1853|p=263-266}}. Lakin hansısa səbəbdənsə, statistik məlumatlarda həmin kilsə qeyd edilmirdi {{Bax|Şəki qəzası#1897-ci il ensiklopediyasında Nuxa qəzası haqqında məlumat (ixtisarla)|green}} .</ref>

<ref name=Q1> [[Aleksey Yermolov]] Qafqaz canişini olarkən (1816 – 1827) Vartaşen kəndində pravoslav udinlər üçün kilsə tikdirmişdir {{Harvnbru|Кавказ|1853|p=263-266}}. O dövrün statistik məlumatlarında Nuxa qəzasında yalnız 1 pravoslav kilsəsin olması qeyd edilir {{Bax|Şəki qəzası#1897-ci il ensiklopediyasında Nuxa qəzası haqqında məlumat (ixtisarla)|green}} Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, həmin dövrlərdə qəza mərkəzinin statistik göstəriciləri ənənəvi olaraq ayrıca verilirdi.</ref>

<ref name=Q2>

<ref name=Q2>

== Ədəbiyyat ==

== Ədəbiyyat ==

#{{ASE|10|500|Şəki}}

# {{ASE|10|500|Şəki}}

#{{cite web| authorlink =  | last =Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı  | first =  | others = | title =Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında | publisher = e-qanun.az | location =  | year = 2001 |access-date=2015-04-25  |date=2001-08-02 | url =http://www.e-qanun.az/framework/2847  | language=Azer.| oclc = |archivedate=8 Dec 2015| |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709180722/http://www.e-qanun.az/framework/2847 |ref = harv}}

# {{cite web2| last =  | title =Azərbaycan Respublikası ərazisində dövlət mühafizəsinə götürülmüş daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyət dərəcələrinə görə bölgüsünün təsdiq edilməsi haqqında | publisher = e-qanun.az | date = 2001 |access-date=2015-04-25  |date=2001-08-02 | url =http://www.e-qanun.az/framework/2847  | language=az| archivedate=8 Dec 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180709180722/http://www.e-qanun.az/framework/2847 |ref = Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı}}

#{{məqalə

# {{məqalə

  |başlıq        = Дворцовые сооружения города Шеки

  |başlıq        = Дворцовые сооружения города Шеки

  |yer            = Баку

  |yer            = Баку

| ref            = Гаджиева C. Х.

| ref            = Гаджиева C. Х.

}}

}}

#{{məqalə

# {{məqalə

  |başlıq        = Об удинах, обитающих в Нухинском уезде Шемахинской губернии

  |başlıq        = Об удинах, обитающих в Нухинском уезде Шемахинской губернии

  |yer            = Тифлис

  |yer            = Тифлис

| ref            = Кавказ

| ref            = Кавказ

}}

}}

#{{kitab3

# {{kitab3

  | müəllif        =  

  | müəllif        =  

  | hissə          = Метеорологический отдел  

  | hissə          = Метеорологический отдел  

  | ref            = Кавказский календарь

  | ref            = Кавказский календарь

}}

}}

#{{məqalə

# {{məqalə

  |başlıq        = Нуха

  |başlıq        = Нуха

  |yer            = Тифлис

  |yer            = Тифлис

| ref            = Нуха

| ref            = Нуха

}}

}}

#{{Kitab3

# {{Kitab3

  |müəllif      = Сегаль  И. Л.  

  |müəllif      = Сегаль  И. Л.  

  |başlıq      = Елисаветпольская губернии. Впечатления и воспоминания

  |başlıq      = Елисаветпольская губернии. Впечатления и воспоминания

  |ref          = Сегаль

  |ref          = Сегаль

}}

}}

#{{kitab3

# {{kitab3

  | müəllif        =  

  | müəllif        =  

  | hissə          = Опись: строениям и прочим заведениям ханским в городе Нухе и вне оного: В крепости

  | hissə          = Опись: строениям и прочим заведениям ханским в городе Нухе и вне оного: В крепости

  | ref            = Описание Шекинской провинции

  | ref            = Описание Шекинской провинции

}}

}}

#{{kitab3

# {{kitab3

  | müəllif        =  

  | müəllif        =  

  | hissə          = III Перечен/Церкви:  

  | hissə          = III Перечен/Церкви:  

  | ref            = Кавказский календарь

  | ref            = Кавказский календарь

}}

}}

#{{məqalə

# {{məqalə

  | müəllif        =  

  | müəllif        =  

  | hissə          = Списокъ лицамъ духовнаго званія, кои Святѣйшимъ Сѵнодомъ удостоены награжденія за заслуги по духовному вѣдомству ко дню Рожденія Его Императорскаго Величества  

  | hissə          = Списокъ лицамъ духовнаго званія, кои Святѣйшимъ Сѵнодомъ удостоены награжденія за заслуги по духовному вѣдомству ко дню Рожденія Его Императорскаго Величества  

  | ref            = Церковныя вѣдомости

  | ref            = Церковныя вѣдомости

}}

}}

#{{Kitab3

# {{Kitab3

  |müəllif          =  Дадашев С. А., Усейнов М. А.

  |müəllif          =  Дадашев С. А., Усейнов М. А.

  |başlıq          = Архитектура Азербайджана

  |başlıq          = Архитектура Азербайджана

  | ref            = Дадашев С. А., Усейнов М. А.

  | ref            = Дадашев С. А., Усейнов М. А.

}}

}}

#{{cite web| authorlink = | last =Rəşid bəy Əfəndiyev| first =  | others = | title = Nuxa qəzasındakı asarü-ətiqələr haqqında| publisher = https://sites.google.com/site/shekitarixi/  | location =Bakı | year = 1925 |access-date=  |date= | url = https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDo1NTljM2E3Y2ZmNDVhMTQ3  | language=Azrerb.| oclc = |archivedate=04.07.2012| |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151206004504/http://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDo1NTljM2E3Y2ZmNDVhMTQ3 |ref = harv}}

# {{kitab3

#{{kitab3

  | müəllif        = Əfəndiyev R.b.

| hissə          =  

  | hissənin linki  =  

| başlıq          = Nuxa qəzasındakı asarü-ətiqələr haqqında

  | orijinal        =  

  | link            = https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDo1NTljM2E3Y2ZmNDVhMTQ3

  | vikimənbə      =  

| isbn            =  

| doi            =  

| tiraj          =

| archiveurl     = https://web.archive.org/web/20151206004504/http://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxzaGVraXRhcml4aXxneDo1NTljM2E3Y2ZmNDVhMTQ3

| ref             = Rəşid bəy Əfəndiyev

}}

# {{kitab3

  | müəllif        = Мамедова Г. Г.

  | müəllif        = Мамедова Г. Г.

  | hissə          =  

  | hissə          =  

  | ref            = Мамедова Г. Г.

  | ref            = Мамедова Г. Г.

}}

}}

#{{kitab3

# {{kitab3

  | müəllif        = Firudin bəy Köçərli.  

  | müəllif        = Firudin bəy Köçərli.  

  | hissə          = Mirzə Fətəli Axundov

  | hissə          = Mirzə Fətəli Axundov

  | ref            = Firudin bəy Köçərli.

  | ref            = Firudin bəy Köçərli.

}}

}}

#{{məqalə

# {{məqalə

  |başlıq        = Üç-Müqəddəs kilsəsi

  |başlıq        = Üç-Müqəddəs kilsəsi

  |yer            =  

  |yer            =  

  | ref          = Məmmədov A. S.

  | ref          = Məmmədov A. S.

}}

}}

#{{ŞAZ|Rəşidov Məmməd İsmayıl oğlu|465–467}}

# {{məqalə

| müəllif        =[[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A. S.]]

#: {{cite web2 | last =|url=https://medeniyyet.az/page/news/57567/Sekideki-Dairevi-mebed-haqqinda-bilmediklerimiz.html |title=Şəkidəki Dairəvi məbəd haqqında bilmədiklərimiz |author= [[Aydın Məmmədov (jurnalist)|Məmmədov A. S.]] |date=04-06-2021 |website=https://medeniyyet.az/ |publisher= “Mədəniyyət” qəzeti|language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20210605155633/https://medeniyyet.az/page/news/57567/Sekideki-Dairevi-mebed-haqqinda-bilmediklerimiz.html|archivedate =5 Jun 2021 |ref = harv}}

== Həmçinin bax ==

== Həmçinin bax ==

{{Vikianbar kateqoriyası|Round_temple_in_Shaki}}

{{Vikianbar kateqoriyası|Round_temple_in_Shaki}}

{{Üçmüqəddəs kilsəsi}}

{{Üçmüqəddəs kilsəsi}}

{{Yuxarı Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}}

{{Yuxarı Baş Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}}

{{Seçilmiş məqalə}}

{{Seçilmiş məqalə}}

[[Kateqoriya:Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi]]

 

[[en:Three Saints Church (Shaki)]]

[[Kateqoriya:Nuxa Üçmüqəddəs kilsəsi]][[en:Three Saints Church (Shaki)]][[ru:Трёхсвятительская церковь (Шеки)]]

[[ru:Трёхсвятительская церковь (Шеки)]]