Şəki Ensiklopediyası

Changes

İsa xan (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)

23:17, 27 aprel 2024 versiyası

5.296 bayt əlavə edildi ,  27 aprel
62406 dəyişikliyi Aydinsalis (Müzakirə) tərəfindən geri qaytarıldı.
Sətir 1: Sətir 1:  +
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]]
 +
{{Dövlət xadimi
 +
|adı                  = İsa xan
 +
|tam adı              = (İsa xan Gürcü)
 +
|piktoqram            =  xan
 +
|şəkil                = Osmanlı-Səfəvi müharibələri (1514-1590).JPG
 +
|şəklin ölçüsü        =
 +
|şəklin izahı          = Osmanlı-Səfəvi müharibələri (1514-1590).
 +
|titul                = Şəki hakimi <br/>(Səfəvilər dövlətinin Şəkidəki canişini)
 +
|bayraq                =
 +
|bayraq2              =
 +
|dövr əvvəl            = 1578
 +
|dövr son              = 1578
 +
|sələfi                =
 +
|xələfi                =
 +
|doğum tarixi          =
 +
|doğum yeri            =
 +
|vəfat tarixi          = {{Vəfat tarixi|1580||}}
 +
|vəfat yeri            =
 +
|vətəndaşlığı          =
 +
|milliyyəti            =
 +
|dini                  =
 +
|sülalə                =
 +
|atası                = Levon
 +
|anası                =
 +
|həyat yoldaşı        =
 +
|uşağı                =
 +
|təhsili              =
 +
|elmi dərəcəsi        =
 +
|elmi adı              =
 +
|imzası                =
 +
|mükafatları          =
 +
|Commons              =
 +
}}
 +
'''İsa xan''' (?–1580) — Kaxetiya şahzadəsi. 1578-ci ildə bir müddət Səfəvilər dövlətinin Şəkidəki canişini (Şəki hakimi) olmuşdur. 
 +
 +
==Haqqında məlumatlar==
 +
[[Fayl:Levan of Kakheti, Philotheou fresco.jpg|200px|thumb|left|İsa xanın atası {{link-interwiki|az=Levan|az_mətn=Levan |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Леван (царь Кахетии)}} (1504—1574). 1518 – 1574-ci illərdə Kaxetiyanın çarı olmuşdur.]]
 +
Kaxetiya çarı {{link-interwiki|az=Levan|az_mətn=Levanın |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Леван (царь Кахетии)}} (1504–1574) oğlu idi.
 +
 +
1550-ci illərin birinci yarısından Səfəvi sarayında girov saxlanılmışdı. Bir mənbədə göstərilir ki,
 +
 +
12 fevral 1560-cı il tarixdə islam dinini qəbul etmiş{{Sfn|Xacə Zeynalabidin Əli Əbdi bəy Şirazi-1|1996|s=113}},
 +
 +
25 dekabr 1562-ci il tarixdə dönük çıxdığına görə həbs edilmiş,
 +
 +
11 yanvar 1563-cü il tarixdə Ələmut qalasına göndərilmişdir{{Sfn|Xacə Zeynalabidin Əli Əbdi bəy Şirazi-2|1996|s=116}}. Digər mənbədə isə qeyd edilir ki o, aznaurlar ilə şərab içirmiş və donuz ətindən kabab yeyirmiş. Onun yaxın adamları bunu Şah Təhmasibə xəbər veriblərmiş və şaha xəbərdarlıq ediblərmiş ki, o, qaçmaq fikrindədir. 23 dekabr 1562-ci il tarixdə həbs edilərkən isə atının nalında xaç və büt surəti tapılıbmış{{Sfn|Xacə Zeynalabidin Əli Əbdi bəy Şirazi-3|1996|s=189}}.
 +
 +
1576-cı ildə II Şah İsmayılın hakimiyyətə gəlməsindən az sonra həbsdən azad edilib.
 +
 +
22 avqust 1576-ci il tarixdə Qəzvində II Şah İsmayılın taxta çıxma mərasimində iştirak edib{{Sfn|İsgəndər bəy Münşi Türkman-1|2009|s=420}}.
 +
 +
11 fevral 1578-ci il tarixdə hakimiyyətə başlayan Məhəmməd Xudabəndə onu Şah Təhmasibin qardaşı Sam mirzənin qızı ilə evləndirib və Şəkiyə hakim təyin edib{{Sfn|İsgəndər bəy Münşi Türkman-2|2009|s=456}}. Elə həmin ildə Lələ Mustafa paşanın başçılığı altında Osmanlı ordusu Cənubi Qafqaza daxil olub və İsa xan özünün kiçik qardaşı Əli xanla birlikdə Şəki vilayəti ordusunun Osmanlılara qarşı mübarizəsinə rəhbərlik etməyə başlayıb. Lakin İsa xanın Gürcüstandakı böyük qardaşı Aleksandr həmin dövrdə Səfəvilərlə əlaqəni kəsmiş, xərac verməkdən boyun qaçırmış və Osmanlıların tərəfinə keçmişdi{{Sfn|Musəvi T.|1969|s=4}}. Lələ Mustafa paşanın katibi Gelibolulu Əlinin “Nüsrətnamə” adlı əsərində göstərilir ki, 5 sentyabr 1578-ci il tarixdə Aleksandr özünün üç minlik qoşunu ilə Qanıx çayını keçmiş və Şəkinin Osmanlılar tərəfindən tutulmasına yardımçı olmuşdur. Bundan sonra Aleksandrın oğlu İrakli mirzə Şəkiyə sancaqbəyi təyin edilib. Lakin sentyabrın axırlarında keçmiş Şəki ölkəsi hakiminin (Dərvişməhəmməd xanın?) Mirzə Ömər adlı oğlu bir neçə yüz nəfər piyada və süvari ilə Osmanlı qərargahına gəlib və İrakli mirzənin yerinə Şəkiyə sancaqbəyi təyin olunub{{Sfn|Kırızoğlu F.|1976|ss=297-299}}. 28 noyabr 1578-ci il tarixdə Səfəvi ordusu Ağsu çayı sahilində Osmanlı ordusunu məğlub etdikdən sonra Şah Məhəmməd Xudabəndənin oğlu Salman mirzə 20 min nəfərlik ordu ilə Tiflisə hücum edir. Aleksandr belə ağır vəziyyətdə hiylə işlədərək bir tərəfdən Salman mirzəyə 5 min tümən nağd pul verməklə Səfəvi hökmdarını razı salır, digər tərəfdən isə qardaşı İsa xanın Gürcüstanda qalması haqqında ondan razılıq alaraq qardaşını Şəki hakimliyindən kənarlaşdırır{{Sfn|Musəvi T.|1969|s=4}}.
 +
 +
===Vəfatı===
 +
İsgəndər bəy Münşinin “Tarix-i aləmara-yi Abbasi” əsərində verilən məlumatdan məlum olur ki, İsa xan 1580-cı ildə Gürcüstanda öz böyük qardaşının göstərişi ilə gizlincə öldürülmüşdür{{Sfn|İsgəndər bəy Münşi Türkman-3|2009|s=535-536}}{{Sfn|Musəvi T.|1969|s=4}}.
 +
 +
== İstinadlar ==
 +
{{İstinad siyahısı}}
 +
 
== Ədəbiyyat ==
 
== Ədəbiyyat ==
 
# {{məqalə
 
# {{məqalə
Sətir 208: Sətir 268:     
{{Çapa hazır məqalə}}
 
{{Çapa hazır məqalə}}
−
  −
{{Akademik məqalə}}
      
[[az:İsa xan Gürcü]][[el:Ιεσσαί του Καχέτι (γιος του Λέβαν)]][[en:Prince Jesse of Kakheti]]
 
[[az:İsa xan Gürcü]][[el:Ιεσσαί του Καχέτι (γιος του Λέβαν)]][[en:Prince Jesse of Kakheti]]
Mənbə — "https://shaki.info/wiki/Xidməti:MobileDiff/62407"