Changes

| izah                        =  Axsartanın fəaliyyəti ilə bağlı mənbələrdə adı çəkilən bəzi qalaların yeri müasir Kaxeti (Gürcüstan) xəritəsində.

| izah                        =  Axsartanın fəaliyyəti ilə bağlı mənbələrdə adı çəkilən bəzi qalaların yeri müasir Kaxeti (Gürcüstan) xəritəsində.

| portretin ölçüsü            =  

| portretin ölçüsü            =  

| titul                        = [[Şəki dövləti|Şəki-Kaxeti hökmdarı]]<br><small> (ranların və kaxların çarı<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42}} {{oq|ru|Офицальная титулатура правителя этого новообразованного царства, которого летопись обычно упоминает как «царя кахов» или «царя Кахети», была – «царь ранов и кахов» .}}</ref>)

| titul                        = [[Şəki dövləti|Şəki-Kaxeti hökmdarı]]<br><small> (ranların və kaxların çarı<ref>{{Harvnbru|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42}} {{oq|ru|Офицальная титулатура правителя этого новообразованного царства, которого летопись обычно упоминает как «царя кахов» или «царя Кахети», была – «царь ранов и кахов» .}}</ref>)

| dövr əvvəl                  = 1058 {{sfn|Вахушти Багратиони.|1976|p=}}

| dövr əvvəl                  = 1058 {{sfn|Вахушти Багратиони.|1976|p=}}

| dövr son                    = 1082

| dövr son                    = 1082

| Commons                      =  

| Commons                      =  

}}

}}

'''I Axsartan''' ({{dil-ka|აღსართან I}}), yaxud '''I Axsitan'''{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}} (?–1082) — Şəki<ref>{{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42}} {{oq|ru|Мусульманский источник, опысываюющий события ХI века несколько раз упоминает «Ахсартана ибн Гагика владетеля Шакки».}}</ref>{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|ss=102, 109, 111, 116, 117, 118, 120, 121}}-Kaxeti hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə 1062-ci, sonuncu dəfə isə 1082-ci ildə baş vermiş hadisələrin təsvirində çəkilir{{Bax|#Ölümü|green}}. Hakimiyyətə başladığı ilk illərdə ölkəsi qərbdən gürcü çarı IV Baqratın (1027–1072), cənubdan Şəddadilərin, şərqdən isə Şirvanşahların hücumlarına məruz qalırdı. IV Baqratın əbədi rəqibi, Şəki-Kaxetinin isə müttəfiqi olan Kldekari eristavı Liparitin (1021–1059) Konstantinopolda vəfat etməsindən sonra isə IV Baqrat Şəki-Kaxeti qalalarını bir-bir ələ keçirməyə başladı. Digər tərəfdən 1065-cı ildə Şəddadilər Şəki-Kaxetinin Vecini qalasını tutdu. Şirvanşahlar isə Şəki-Kaxetinin Maluq qalasını hələ 1053-cü ildə tutmuşdular. 1065-ci ildə I Axsartanın əlində yalnız Kvetera və Naxçivani<ref name=Q1 group=qeyd/> qalaları qalmışdı{{sfn|Картлис Цховреба|2008|с=158}}. Lakin daha sonra I Axsartan əlindən çıxmış qalaları bir-bir geri aldı və buna əksər hallarda heç bir döyüş əməliyyatı keçirmədən, siyasi məharəti sayəsində nail oldu.

'''I Axsartan''' ({{dil-ka|აღსართან I}}), yaxud '''I Axsitan'''{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}} (?–1082) — Şəki<ref>{{Harvnbru|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=42}} {{oq|ru|Мусульманский источник, опысываюющий события ХI века несколько раз упоминает «Ахсартана ибн Гагика владетеля Шакки».}}</ref>{{sfn|Əliyev Ş. H.|2007|ss=102, 109, 111, 116, 117, 118, 120, 121}}-Kaxeti hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə 1062-ci, sonuncu dəfə isə 1082-ci ildə baş vermiş hadisələrlə bağlı olaraq çəkilir{{Bax|#Ölümü|green}}. Hakimiyyətə başladığı ilk illərdə ölkəsi qərbdən gürcü çarı IV Baqratın (1027–1072), cənubdan Şəddadilərin, şərqdən isə Şirvanşahların hücumlarına məruz qalırdı. IV Baqratın daimi rəqibi, Şəki-Kaxetinin isə müttəfiqi olan Kldekari eristavı Liparitin (1021–1059) Konstantinopolda vəfat etməsindən sonra isə IV Baqrat Şəki-Kaxeti qalalarını bir-bir ələ keçirməyə başladı. Digər tərəfdən 1065-cı ildə Şəddadilər Şəki-Kaxetinin Vecini qalasını tutdu. Şirvanşahlar isə Şəki-Kaxetinin Maluq qalasını hələ 1053-cü ildə tutmuşdular. 1065-ci ildə I Axsartanın əlində yalnız Kvetera və Naxçivani<ref name=Q1 group=qeyd/> qalaları qalmışdı{{sfn|Картлис Цховреба|2008|с=158}}. Lakin daha sonra I Axsartan əlindən çıxmış qalaları bir-bir geri ala bildi və buna əksər hallarda heç bir döyüş əməliyyatı keçirmədən, siyasi məharəti sayəsində nail oldu.

[[Şəkil:Kvetera1.jpg|thumb|200px|right|Kvetera şəhər-qalasının içindəki Kvetera kilsəsi bu gün. ]]

[[Şəkil:Kvetera1.jpg|thumb|200px|right|Kvetera şəhər-qalasının içindəki Kvetera kilsəsi bu gün. ]]

Və məlik Axsitan “Allahdan başqa tanrı yoxdur, Məhəmməd (Allahın ona rəhməti və salamı olsun) onun qulu və onun rəsuludur”, – kəlmeyi-şəhadətini dedi. Sultan öz xəzinəsindən qiymətli daşları götürüb Axsitanın başından tökdü, bundan sonra isə ona fəxri və məxsusi hörmət göstərdi, onu öz atına otuzdurdu. Onların qarşısından atlarından enən əmirlər və xaciblər keçdilər, daha sonra onlar içi yaxşı şeylərlə dolu dəbdəbəli padşah çadırına girdilər.

Və məlik Axsitan “Allahdan başqa tanrı yoxdur, Məhəmməd (Allahın ona rəhməti və salamı olsun) onun qulu və onun rəsuludur”, – kəlmeyi-şəhadətini dedi. Sultan öz xəzinəsindən qiymətli daşları götürüb Axsitanın başından tökdü, bundan sonra isə ona fəxri və məxsusi hörmət göstərdi, onu öz atına otuzdurdu. Onların qarşısından atlarından enən əmirlər və xaciblər keçdilər, daha sonra onlar içi yaxşı şeylərlə dolu dəbdəbəli padşah çadırına girdilər.

Sultan ona din alimi göndərdi ki islamın qanunlarını, namaz qılmağı və Quran surələrini öyrətsin. O, əmr etdi onu sünnət etsinlər və bu vilayətlərin idarəsini ona təhvil verdi<ref>{{Harvnb|Садр ад-Дин Али ал-Хусайни.|1980|p=185, 186}}{{oq|ru|'''Второй поход великого султана 'Адуд ад-Даула Абу Шуджа" Алп-Арслана в ар-Рум'''

Sultan ona din alimi göndərdi ki islamın qanunlarını, namaz qılmağı və Quran surələrini öyrətsin. O, əmr etdi onu sünnət etsinlər və bu vilayətlərin idarəsini ona təhvil verdi<ref>{{Harvnbru|Садр ад-Дин Али ал-Хусайни.|1980|pp=185, 186}}{{oq|ru|'''Второй поход великого султана 'Адуд ад-Даула Абу Шуджа" Алп-Арслана в ар-Рум'''

В 460 году1 а царь Абхаза по имени Бакрат совершил набег на ал-Барда'а, а это один из городов в стране мусульман. Тогда султан укрепился в своем намерении и устремился в страну Абхаз. Командующим авангардом был Сау-Тегин. Самыми храбрыми из воинов ар-Рума [были] франки (ал-фарандж) и пешие воины из Шаки. А Шаки — это округ, где княжил Ахситан. Округ Шаки богат лесами и чащами, в которых [и скрывались] разбойники ар-Рума и Абхаза. Султан приказал нефтеметателям поджечь эти чащи, и они сделали это. И увидел султан среди этих чащ две крепости, построенные из железных плит (атбак), (л. 26а) [скрепленных] медными гвоздями. Однако подобраться верхом на конях к этим крепостям было невозможно, и султан, осмотрев их, оставил надежду [завладеть ими].

В 460 году1 а царь Абхаза по имени Бакрат совершил набег на ал-Барда'а, а это один из городов в стране мусульман. Тогда султан укрепился в своем намерении и устремился в страну Абхаз. Командующим авангардом был Сау-Тегин. Самыми храбрыми из воинов ар-Рума [были] франки (ал-фарандж) и пешие воины из Шаки. А Шаки — это округ, где княжил Ахситан. Округ Шаки богат лесами и чащами, в которых [и скрывались] разбойники ар-Рума и Абхаза. Султан приказал нефтеметателям поджечь эти чащи, и они сделали это. И увидел султан среди этих чащ две крепости, построенные из железных плит (атбак), (л. 26а) [скрепленных] медными гвоздями. Однако подобраться верхом на конях к этим крепостям было невозможно, и султан, осмотрев их, оставил надежду [завладеть ими].

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=42|lat_min=03|lon_deg=45|lon_min=05|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22|position=top|label_size=100|label= &nbsp; &nbsp; &nbsp; Kvetera }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=42|lat_min=03|lon_deg=45|lon_min=05|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22|position=top|label_size=100|label= &nbsp; &nbsp; &nbsp; Kvetera }}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=42.027722|lat_min=|lon_deg=45.418392|lon_min=|mark=Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=Naxçivani}}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=42.027722|lat_min=|lon_deg=45.418392|lon_min=|mark=Castlesymbol.svg|marksize=22||label_size=100|label=Naxçivani}}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=42|lon_deg=45|lon_min=49|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22|position=bottom|label_size=100|label=Vecini alası}}

{{Yer xəritəsi~|Gürcüstan Kaxeti|lat_deg=41|lat_min=42|lon_deg=45|lon_min=49|mark =Castlesymbol.svg|marksize=22|position=bottom|label_size=100|label=[[Vecini]] qalası}}

  }} Müasir Kaxeti bölgəsi (Gürcüstan) xəritəsində Kvetera, Naxçivani, Vecini, Boçorma, Ucarma və Xornabuci qalalarının yerləri. |align=left|color=#E0D0D0}}

  }} Müasir Kaxeti bölgəsi (Gürcüstan) xəritəsində Kvetera, Naxçivani, Vecini, Boçorma, Ucarma və Xornabuci qalalarının yerləri. |align=left|color=#E0D0D0}}

“Kartli salnaməsi”nə görə Alp Arslanın bu yürüşü ərəfəsində Axsartan öz ölkəsinin ərazisinin çox yerinə nəzarəti itirmiş, əlində yalnız “''azacıq əmlak''” qalmışdır. Ölkənin didebulları IV Baqratın tərəfində idilər və ölkəni ona təslim etmək istəyirdilər<ref name=Q3 group=qeyd/>. Hamısı qalalarını buraxıb Qafqaz dağlarına qaçmışdılar. Belə bir vəziyyətdə IV Baqrat Kaxetini tutmaq üçün yürüşə başladı. İlk olaraq Vecini eristavı Sirkvalelinin üzərinə qoşun göndərdi. Gedənlər sülhlə qayıtdılar və sultan Alp Arslanın yürüşə başlaması səbəbindən qalanı tuta bilmədiklərini, yaxud tutub əllərində saxlaya bilmədiklərini məruzə etdilər. Bunu eşidən IV Baqrat ləngimədən öz ölkəsinə geri döndü. Axsartan isə Alp Arslanın tərəfinə keçdi, ona çoxlu hədiyyələr apardı, dinindən döndü, sünnət etdirdi və xərac verməyi boynuna götürdü. Alp Arslan isə istər IV Baqratın adamları tərəfindən, istərsə də Axsartanın öz adamları tərəfindən tərk edilmiş bütün qalaları ona qaytardı. Üç həftədən sonra Alp Arslan IV Baqrata qarşı yürüşə başlayır. Bu yürüşdə Axsartan Alp Arslan tərəfində iştirak edir<ref>{{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=159}} {{oq|ru|А затем он выдал замуж дочь своей сестры за персидского султана. Через три года выступил султан неожиданно, обошел Ран и вступил в Эрети. А дидебулы страны той (Эрети) были сторонниками (царя) и преданными Баграту. В это время царь Кахети Ахсартан, сын Гагика, был с небольшим имуществом (или находился с небольшим имуществом). Все оставили крепости свои и бежали в Кавказские горы. В это время царь Баграт находился в походе, намереваясь взять Кахети, и войско свое он послал вперед к вежинскому эриставу Цирквалели. Вернулось (войско) с миром, и доложили (царю) о вступлении султана и (о том, как) бросили крепости. Вернулся (Баграт) немедля в страну свою Картли. А Ахсартан перешел на сторону султана. Преподнес ему большие дары, оставил (христианскую) веру (принял ислам), совершил обряд обрезания и обещал платить харадж, а султан передал ему все (те) крепости, которые были покинуты (их владетелями): как людьми царя абхазов, так и (людьми) самого Ахсартана. А через три недели направился он против царя абхазов. Примкнули к нему царь армян Квирике, тбилисский эмир и Ахсартан, вошли вместе с ним в Картли через Джачви. }}</ref>.

“Kartli salnaməsi”nə görə Alp Arslanın bu yürüşü ərəfəsində Axsartan öz ölkəsinin ərazisinin çox yerinə nəzarəti itirmiş, əlində yalnız “''azacıq əmlak''” qalmışdır. Ölkənin didebulları IV Baqratın tərəfində idilər və ölkəni ona təslim etmək istəyirdilər<ref name=Q3 group=qeyd/>. Hamısı qalalarını buraxıb Qafqaz dağlarına qaçmışdılar. Belə bir vəziyyətdə IV Baqrat Kaxetini tutmaq üçün yürüşə başladı. İlk olaraq Vecini eristavı Sirkvalelinin üzərinə qoşun göndərdi. Gedənlər sülhlə qayıtdılar və sultan Alp Arslanın yürüşə başlaması səbəbindən qalanı tuta bilmədiklərini, yaxud tutub əllərində saxlaya bilmədiklərini məruzə etdilər. Bunu eşidən IV Baqrat ləngimədən öz ölkəsinə geri döndü. Axsartan isə Alp Arslanın tərəfinə keçdi, ona çoxlu hədiyyələr apardı, dinindən döndü, sünnət etdirdi və xərac verməyi boynuna götürdü. Alp Arslan isə istər IV Baqratın adamları tərəfindən, istərsə də Axsartanın öz adamları tərəfindən tərk edilmiş bütün qalaları ona qaytardı. Üç həftədən sonra Alp Arslan IV Baqrata qarşı yürüşə başlayır. Bu yürüşdə Axsartan Alp Arslan tərəfində iştirak edir<ref>{{Harvnbru|Картлис Цховреба|2008|p=159}} {{oq|ru|А затем он выдал замуж дочь своей сестры за персидского султана. Через три года выступил султан неожиданно, обошел Ран и вступил в Эрети. А дидебулы страны той (Эрети) были сторонниками (царя) и преданными Баграту. В это время царь Кахети Ахсартан, сын Гагика, был с небольшим имуществом (или находился с небольшим имуществом). Все оставили крепости свои и бежали в Кавказские горы. В это время царь Баграт находился в походе, намереваясь взять Кахети, и войско свое он послал вперед к вежинскому эриставу Цирквалели. Вернулось (войско) с миром, и доложили (царю) о вступлении султана и (о том, как) бросили крепости. Вернулся (Баграт) немедля в страну свою Картли. А Ахсартан перешел на сторону султана. Преподнес ему большие дары, оставил (христианскую) веру (принял ислам), совершил обряд обрезания и обещал платить харадж, а султан передал ему все (те) крепости, которые были покинуты (их владетелями): как людьми царя абхазов, так и (людьми) самого Ахсартана. А через три недели направился он против царя абхазов. Примкнули к нему царь армян Квирике, тбилисский эмир и Ахсартан, вошли вместе с ним в Картли через Джачви. }}</ref>.

Altı həftə davam etmiş bu yürüşdən sonra Sultan Alp Arslan  Tiflis və ətrafındakı ərazilərin idarəsini Şəddadi hakimi Fəzl ibn Şavurun ixtiyarına buraxır. 1068-ci ilin avqustunda Fəzl ibn Şavur 33 minlik qoşunla Tiflisə gələrək həmsərhəd Kartli vilayətlərini qarət etməyə başlayır. Lakin IV Baqrat onu Silkan dağı yaxınlığında haqlayaraq ağır məğlubiyyətə uğradır. Mühasirədən və təqibdən çox çətinliklə canını qurtaran Fəzl ibn Şavur cəmi 15 süvari ilə Kaxetinin Erso vilayətinə keçə bilir. Burada qarşısına çıxan sakinə əvvəlcə özünü Fəzlin elçisi kimi təqdim edir, guya Fəzl ibn Şavur IV Baqrata qalıb gəlib və bu xəbəri Axsartana çatdırmaq üçün onu Axsartanın yanına göndərib. Lakin onu dərhal tanıyırlar və cavab verirlər ki, “''sən Fəzlin elçisi deyilsən, Fəzlin özüsən!''”. Fəzl ibn Şavurun onu gizlətməsi müqabilində qızıl-gümüş, var-dövlət təklifini qəbul etməyən sakin, onu  Jaletiyə –  Mesx aznauru İsak Toloşelisdzenin yanına, İsak isə onu Telaviyə – Axsartanın yanına aparır. Axsartan Fəzli Xornabuci və Aradeti<ref name=Q4 group=qeyd/> müdafiəçilərinə göstərir və hər iki qalanı döyüşsüz geri alır. Sonra isə Fəzli IV Baqrata təhvil verir, əvəzində Boçorma və Ucarmanı IV Baqratdan döyüşsüz geri alır{{sfn|Картлис Цховреба|2008|p=160, 161}}.

Altı həftə davam etmiş bu yürüşdən sonra Sultan Alp Arslan  Tiflis və ətrafındakı ərazilərin idarəsini Şəddadi hakimi Fəzl ibn Şavurun ixtiyarına buraxır. 1068-ci ilin avqustunda Fəzl ibn Şavur 33 minlik qoşunla Tiflisə gələrək həmsərhəd Kartli vilayətlərini qarət etməyə başlayır. Lakin IV Baqrat onu Silkan dağı yaxınlığında haqlayaraq ağır məğlubiyyətə uğradır. Mühasirədən və təqibdən çox çətinliklə canını qurtaran Fəzl ibn Şavur cəmi 15 süvari ilə Kaxetinin Erso vilayətinə keçə bilir. Burada qarşısına çıxan sakinə əvvəlcə özünü Fəzlin elçisi kimi təqdim edir, guya Fəzl ibn Şavur IV Baqrata qalıb gəlib və bu xəbəri Axsartana çatdırmaq üçün onu Axsartanın yanına göndərib. Lakin onu dərhal tanıyırlar və cavab verirlər ki, “''sən Fəzlin elçisi deyilsən, Fəzlin özüsən!''”. Fəzl ibn Şavurun onu gizlətməsi müqabilində qızıl-gümüş, var-dövlət təklifini qəbul etməyən sakin, onu  Jaletiyə –  Mesx aznauru İsak Toloşelisdzenin yanına, İsak isə onu Telaviyə – Axsartanın yanına aparır. Axsartan Fəzli Xornabuci və Aradeti<ref name=Q4 group=qeyd/> müdafiəçilərinə göstərir və hər iki qalanı döyüşsüz geri alır. Sonra isə Fəzli IV Baqrata təhvil verir, əvəzində Boçorma və Ucarmanı IV Baqratdan döyüşsüz geri alır{{sfn|Картлис Цховреба|2008|сс=160, 161}}.

“Tarix-i əl-Bab”da Fəzl ibn Şavurun Şəki hökmdarı Axsartana əsir düşməsi səhnəsi “Kartli salnaməsi”ndən bir qədər fərqlidir. “Tarix-i əl-Bab”a görə Fəzl ibn Şavur bütün adamları həlak olduqdan sonra azıb səhvən “''Şəki-Curzan''” batriklərindən biri olan İvan ibn Lifaritin (Liparitin) kəndinə gedib çıxıbmış. Fəzl ibn Şavur İvan ibn Lifaritin yanında bir saat qalır, sonra İvan ibn Lifarit onu “''lənətə gəlmiş Axsartan ibn Qaqiqin''” yanına aparır. Fəzl ibn Şavur Axsartanın yanında olanda, Axsartan “''xəyanət yolu''” seçir və onu həbs edib bir neçə gün saxlayır, sonra isə “''Apxaz hakiminə''” verir{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}}.

“Tarix-i əl-Bab”da Fəzl ibn Şavurun Şəki hökmdarı Axsartana əsir düşməsi səhnəsi “Kartli salnaməsi”ndən bir qədər fərqlidir. “Tarix-i əl-Bab”a görə Fəzl ibn Şavur bütün adamları həlak olduqdan sonra azıb səhvən “''Şəki-Curzan''” batriklərindən biri olan İvan ibn Lifaritin (Liparitin) kəndinə gedib çıxıbmış. Fəzl ibn Şavur İvan ibn Lifaritin yanında bir saat qalır, sonra İvan ibn Lifarit onu “''lənətə gəlmiş Axsartan ibn Qaqiqin''” yanına aparır. Fəzl ibn Şavur Axsartanın yanında olanda, Axsartan “''xəyanət yolu''” seçir və onu həbs edib bir neçə gün saxlayır, sonra isə “''Apxaz hakiminə''” verir{{sfn|Мунадджим-Баши|1957|p=}}.

===Məlikşahın yanına getməsi və ikinci dəfə islamı qəbul etməsi===

===Məlikşahın yanına getməsi və ikinci dəfə islamı qəbul etməsi===

[[Şəkil:Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah.jpg|thumb|350px|left|Məlikşah]]

[[Şəkil:Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah.jpg|thumb|350px|left|Məlikşah]]

Alp-Arslan vəfatından sonra (1072) Səlcuqilər dövlətində hakimiyyətə gələn oğlu I Məlikşahın dövründə səlcuqilərin Gürcüstana yürüşləri xeyli intensivləşdi. “Çarlar-çarı Davidin həyatı” adlanan ХII əsr anonim gürcü mənbəsinə görə II Georgi 1082-ci ildə ölkəsindəki “''xristianları xilas etmək üçün''” İsfahana – Məlikşahın yanına getməyə məcbur olur. Mənbəyə görə Məlikşah II Georgini sevimli oğlu kimi qarşılamış, Gürcüstana hücumları dayandırmağa söz vermiş, Kaxeti və Heretini ona vermiş və üstəlik, Kaxetini ələ keçirə bilməsi üçün ona böyük ordu da qoşmuşdur. Buna görə də II Georgi Kaxetiyə gəlir və Vecini qalasını mühasirə edir. Lakin qarın yağması ilə əlaqədar mühasirə baş tutmur. II Georgi ilə gələn türk ordusu isə Qabırrı çayı ətrafındakı ərazilərdə qışlayır. Bu zaman Axsartan Məlikşahın yanına gedir və yenidən islam dinini qəbul edir. “''Bu yolla o, Kaxetini sultandan alır''”{{sfn|Картлис Цховреба|2008|страниц=182, 183}}.

Alp-Arslan vəfatından sonra (1072) Səlcuqilər dövlətində hakimiyyətə gələn oğlu I Məlikşahın dövründə səlcuqilərin Gürcüstana yürüşləri xeyli intensivləşdi. “Çarlar-çarı Davidin həyatı” adlanan ХII əsr anonim gürcü mənbəsinə görə II Georgi 1082-ci ildə ölkəsindəki “''xristianları xilas etmək üçün''” İsfahana – Məlikşahın yanına getməyə məcbur olur. Mənbəyə görə Məlikşah II Georgini sevimli oğlu kimi qarşılamış, Gürcüstana hücumları dayandırmağa söz vermiş, Kaxeti və Heretini ona vermiş və üstəlik, Kaxetini ələ keçirə bilməsi üçün ona böyük ordu da qoşmuşdur. Buna görə də II Georgi Kaxetiyə gəlir və Vecini qalasını mühasirə edir. Lakin qarın yağması ilə əlaqədar mühasirə baş tutmur. II Georgi ilə gələn türk ordusu isə Qabırrı çayı ətrafındakı ərazilərdə qışlayır. Bu zaman Axsartan Məlikşahın yanına gedir və yenidən islam dinini qəbul edir. “''Bu yolla o, Kaxetini sultandan alır''”{{sfn|Картлис Цховреба|2008|сс=182, 183}}.

=== Ölümü ===

=== Ölümü ===

|group=qeyd

|group=qeyd

|refs=

|refs=

<ref name=Q1>Vaxuşti Baqrationiyə görə Naxçivani qalası Ştoris-Xevi çayının Alazan çayına töküldüyü yerdə idi {{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=177, qeyd 250}}.</ref>

<ref name=Q1>Vaxuşti Baqrationiyə görə Naxçivani qalası Ştoris-Xevi çayının Alazan çayına töküldüyü yerdə idi {{Harvnbru|Картлис Цховреба|2008|p=177, qeyd 250}}.</ref>

<ref name=Q2>Göstərilən ildə və göstərilən ilə yaxın illərdə IV Baqratın Bərdəyə hücum etməsi ilə bağlı digər mənbələrdə, o cümlədən gürcü mənbələrində heç bir məlumat yoxdur. Çox güman ki burada söhbət IV Baqratdan yox, əslində 1065-ci ilin oktyabr ayında Arrana yürüş etmiş, o cümlədən Bərdəni 3 gün mühasirədə saxlamış şəkililərlərlə allanların birgə yürüşündən gedir: {{Bax|#Əbüləsvar Şavurun Vecinini tutması|green}}</ref>

<ref name=Q2>Göstərilən ildə və göstərilən ilə yaxın illərdə IV Baqratın Bərdəyə hücum etməsi ilə bağlı digər mənbələrdə, o cümlədən gürcü mənbələrində heç bir məlumat yoxdur. Çox güman ki burada söhbət IV Baqratdan yox, əslində 1065-ci ilin oktyabr ayında Arrana yürüş etmiş, o cümlədən Bərdəni 3 gün mühasirədə saxlamış şəkililərlərlə allanların birgə yürüşündən gedir: {{Bax|#Əbüləsvar Şavurun Vecinini tutması|green}}</ref>

<ref name=Q3>IV Baqratın söy kökü bir tərəfdən [[Qriqor Hammam|Qriqor Hammama]] gedib çıxırdı və o, əvvəlki Şəki hökmdarları ilə – Atrnerseh və İşxan Əbu Əbdülmalik ilə uzaq qohumluq əlaqələrinə malik idi.</ref>

<ref name=Q3>IV Baqratın söy kökü bir tərəfdən [[Qriqor Hammam|Qriqor Hammama]] gedib çıxırdı və o, əvvəlki Şəki hökmdarları ilə – Atrnerseh və İşxan Əbu Əbdülmalik ilə uzaq qohumluq əlaqələrinə malik idi.</ref>

{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}

{{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}}

{{Yaxşı məqalə}}

{{Yoxlanılmış məqalə}}