Changes

Sətir 34: Sətir 34:  
  |Commons                =
 
  |Commons                =
 
}}
 
}}
'''Həsən ağa''' (?–1748) — Şəki xanzadəsi, Şəki xanlarından Hacı Çələbi xanın oğlu və [[Məhəmmədhüseyn xan|Məhəmmədhüseyn xanın]] atası.
+
'''Həsən ağa''' (?–1748) — Şəki xanzadəsi, Şəki xanlarından Hacı Çələbi xanın böyük oğlu və [[Məhəmmədhüseyn xan|Məhəmmədhüseyn xanın]] atası.
    
==Haqqında məlumatlar==
 
==Haqqında məlumatlar==
1746-cı ildə atası Hacı Çələbi tərəfindən Nadir şahın yanına göndərilmişdir. Molla Məhəmməd əl-Cariyə görə o, Nadir şahın yanına atası Hacı Çələbi ilə şah arasında barışığa nail olmaq üçün{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari|1997|s=45}}, [[Hacı Seyid Əbdülhəmid|Hacı Seyid Əbdülhəmidə]] görə isə Nadir şahın adamlarının Nuxadan apardıqları əsir və qarət mallarını geri almaq üçün{{Sfn|Şəki xanlığının tarixindən|1958|ss=27-28}} getmişdi. Molla Məhəmməd əl-Carinin və Hacı Seyid Əbdülhəmidin əsərlərində təsadüf edilən bu məlumatları nə təkzib etmək mümkündür, nə də təsdiq. Çünki ortada həmin məlumatları təkzib, yaxud təsdiq edəcək bir şey yoxdur. Təsdiqlənməsi mümkün olan isə yalnız budur ki, Şəki mahalının kəndxudaları və rəiyyəti Şəki məliyi [[Məlik Cəfər|Məlik Cəfərin]] yerinə Hacı Çələbinin oğlu Həsənin məlik təyin edilməsi üçün Nadir şaha nə vaxtsa kollektiv ərizə ilə müraciət etmiş, Nadir şahın hicri 1159-cu ilin ramazan ayı (sentyabr/oktyabr 1746) tarixli fərmanı ilə isə həmin xahiş rədd edilmişdir{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə)|2023|ss=135-139}}. Və elə həmin hicri ilində də Şəki camaatı Hacı Çələbini xan seçmişdir{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində|2012|ss=27, 381-380}}. Amma bu hadisənin Nadir şahın fərmanından əvvəl, yaxud sonra baş verdiyi bilinmir.
+
1746-cı ildə atası Hacı Çələbi tərəfindən Nadir şahın yanına göndərilmişdir. Molla Məhəmməd əl-Cariyə görə o, Nadir şahın yanına atası Hacı Çələbi ilə şah arasında barışığa nail olmaq üçün{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari|1997|s=45}}, [[Hacı Seyid Əbdülhəmid|Hacı Seyid Əbdülhəmidə]] görə isə Nadir şahın adamlarının Nuxadan apardıqları əsir və qarət mallarını geri almaq üçün{{Sfn|Şəki xanlığının tarixindən|1958|ss=27-28}} getmişdi. [[Salman Mümtaz]] öz məqaləsində Hacı Seyid Əbdülhəmidin yazdıqlarını bir qədər də geniş təsvir etməyə çalışmış, hətta Nadir şahla Həsən ağa arasındakı qısa dialoqu da vermişdir:
 +
 
 +
{{Sitat2|Bundan başqa Nadir şah yenə iki il peydərpey Çələbi xan üzərinə yürümüş və heç bir şey əldə edə bilməyərək geri qayıtmışdır. Son gəlişində Nadir şah Şəkinin görkəmli evlərini, gözə gələn dükanlarını, yandırtmış və ətrafda olan bir neçə kəndlərin əhalisini də əsir sifəti ilə İrana sürgün etdirmişdi. Çələbi xan aparılan əsirlərin dalınca böyük oğlu Həsən ağanı göndərərək əsirləri geri istəmişdir.
 +
 
 +
Həsən ağa hüzura qəbul edilərkən arada aşağıdakı mükalimə olmuş və nəticədə də Çələbi xan yenə məqsuduna nail olmuşdu.
 +
 
 +
Nadir şah: – Ey bədzad, niçün sənin atan məndən rukərdan olub mənə itaət eləmədi?
 +
 
 +
Həsən ağa: – Sənə fəda olum, mənim o həddim yoxdur ki, sənə cavab verəm və nə o həddim yoxdur ki, atama bir söz deyə bilim. Mən qulluğuna ölməyə gəlmişəm, ya məni öldür və ya izn ver əsirləri aparım.
 +
 
 +
Həsən ağanın böylə cəsuranə danışmağı Nadir şahın xoşuna getdiyindən əsirləri azad edərək Həsən ağanı da mürəxxəs etmişdi{{Sfn|Salman Mümtaz|1986|s=80}}.}}
 +
 
 +
Molla Məhəmməd əl-Carinin və Hacı Seyid Əbdülhəmidin əsərlərində, Salman Mümtazın məqaləsində təsadüf edilən bu məlumatları nə təkzib etmək mümkündür, nə də təsdiq. Çünki ortada həmin məlumatları təkzib, yaxud təsdiq edəcək bir şey yoxdur. Təsdiqlənməsi mümkün olan isə yalnız budur ki, Şəki mahalının kəndxudaları və rəiyyəti Şəki məliyi [[Məlik Cəfər|Məlik Cəfərin]] yerinə Hacı Çələbinin oğlu Həsənin məlik təyin edilməsi üçün Nadir şaha nə vaxtsa kollektiv ərizə ilə müraciət etmiş, Nadir şahın hicri 1159-cu ilin ramazan ayı (sentyabr/oktyabr 1746) tarixli fərmanı ilə isə həmin xahiş rədd edilmişdir{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə)|2023|ss=135-139}}. Və elə həmin hicri ilində də Şəki camaatı Hacı Çələbini xan seçmişdir{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində|2012|ss=27, 381-380}} (Amma bu hadisənin Nadir şahın fərmanından əvvəl, yaxud sonra baş verdiyi bilinmir).
    
===Vəfatı===
 
===Vəfatı===
Sətir 51: Sətir 63:     
==Ədəbiyyat==
 
==Ədəbiyyat==
# {{ŞXT-1958|27-28}}
   
# {{CS|45}}
 
# {{CS|45}}
 
#:{{CS|46-47}}
 
#:{{CS|46-47}}
 
#:{{CS|58}}
 
#:{{CS|58}}
 +
# {{ŞXT-1958|27-28}}
 +
# {{kitab3
 +
| müəllif        = [[Salman Mümtaz|Mümtaz S.]]
 +
| hissə          = Məhəmmədhüseyn xan Müştaq
 +
| hissənin linki  = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=5734&pno=42
 +
| başlıq          = Azərbaycan ədəbiyyatının qaynaqları
 +
| orijinal        = Азәрбајҹан әдәбијјатынын гајнаглары
 +
| link            = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=5734&pno=1
 +
| vikimənbə      =
 +
| cavabdeh        =
 +
| nəşr            =
 +
| yer            = B.
 +
| nəşriyyat      = Yazıçı
 +
| il              = 1986
 +
| cild            =
 +
| səhifə          =
 +
| sütunlar        =
 +
| səhifələr      =
 +
| seriya          =
 +
| isbn            =
 +
| doi            =
 +
| tiraj          = 10.000
 +
| archiveurl      = https://web.archive.org/web/20240427061432/http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=5734&pno=42
 +
| archivedate    = 27 Apr 2024
 +
| ref            = Mümtaz S.
 +
}}
 
# {{ŞOƏT (TMTÜ)|135-139}}
 
# {{ŞOƏT (TMTÜ)|135-139}}
 
# {{kitab3
 
# {{kitab3