Şəki Ensiklopediyası

Changes

Mustafa Quliyev (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)

21:05, 30 yanvar 2024 versiyası

2.768 bayt əlavə edildi ,  30 yanvar
Nəzərə çarpan dəyişiklik yoxdur.
Sətir 1: Sətir 1: −
[[Kateqoriya:M]]{{Dövlət xadimi
+
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış dövlət xadimləri]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış jurnalistlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış teatr xadimləri]]
−
| azərbaycan dilində adı       = MUSTAFA QULİYEV
+
{{Dövlət xadimi
−
| adın originalı               = Mustafa Zəkəriyyə oğlu Quluyev
+
|adı                   = Mustafa Quliyev
−
| portret                      =  Mustafa Guliyev.jpg
+
|tam adı               = Quliyev Mustafa Zəkəriyyə oğlu
−
| portretin ölçüsü             = 200
+
|piktoqram            =
−
| izah                        =
+
  |şəkil                = Mustafa Quliyev.png
 +
|şəklin ölçüsü         =
 +
|şəklin izahı          = Mustafa Quliyev.
 +
|titul                =
 +
|bayraq                =
 +
|bayraq2              =
 +
|dövr əvvəl            =
 +
|dövr son              =
 +
|sələfi                =
 +
|xələfi                =
 +
|doğum tarixi          = ({{abbr|18|Yuli təqvimi ilə|0}}) {{Doğum_tarixi|1893|1|30}}
 +
|doğum yeri            = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{RUSEMP}} 
 +
|vəfat tarixi          = {{Vəfat_tarixi və yaşı|1938|7|3|1893|1|30}}
 +
|vəfat yeri            =  Bakı, {{AzSSR}} {{SSRİ}}
 +
|vətəndaşlığı          = {{SSRİ}}
 +
|milliyyəti            =
 +
|dini                  =
 +
|sülalə                =
 +
|atası                = Zəkəriyyə Mustafa xəlfə oğlu
 +
|anası                = Fatma Hacı Əbdürrəhman qızı Nəbiyeva
 +
|həyat yoldaşı        = Yelizaveta İvanovna  və Mariya Vladimirovna
 +
|uşağı                = {{*}}(Yelizaveta İvanovnadan:) Saləddin, Səltənət, Boris
   −
| titul                        =   
+
{{*}}(Mariya Vladimirovnadan) Səltənət Quluyeva
−
| bayraq                        = COA Azerbaijan SSR.png
+
|təhsili              =  {{*}}Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti (1913–1918)
−
| bayraq2                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl                    =
  −
| dövr son                      =
  −
| sələfi                        =
  −
| xələfi                        =
     −
| titul_2                        =   
+
{{*}}Qırmızı Professorluq İnstitutu (1930–1933)
−
| bayraq _2                        = COA Azerbaijan SSR.png
+
|elmi dərəcəsi        =  
−
| bayraq2_2                        = Flag of Azerbaijan SSR.svg
+
  |elmi adı              =
−
| dövr əvvəl_2                    =  
+
|imzası                =
−
| dövr son_2                      =  
+
|mükafatları          =  
−
| sələfi_2                        =  
+
|Commons              =
−
| xələfi_2                        =
+
}}
 +
'''Mustafa Quliyev''' (1893–1938) — Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulmasının ilk günlərindən məsul vəzifələr tutmuş partiya, dövlət və maarif xadimi. 7 ilə yaxın müddət ərzində Azərbaycan SSR-in xalq maarif komissarı vəzifəsində çalışmış, öz dövründə ədəbiyyat tənqidçisi, teatrşünas və sənət nəzəriyyəçisi kimi də tanınmışdır. 1937-ci ildə Stalin repressiyasının qurbanı olmuş və güllələnmişdir (1957-ci ildə bəraət alıb).
 +
 
 +
== Haqqında məlumatlar ==
 +
30 ({{abbr|18|Yuli təqvimi ilə|0}}) yanvar 1893-cü il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki), xırda alverçi ailəsində anadan olub.
 +
 
 +
===Təhsili===
 +
1907 – 1913-cü illərdə İmperator I Aleksandr gimnaziyasında (Tiflis),
 +
 
 +
1913 – 1918-ci illərdə Kiyev Müqəddəs Vladimir Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinin riyaziyyat bölməsində,
 +
 
 +
1930 – 1933-cü illərdə isə Qırmızı Professorluq İnstitutunda (Moskva) təhsil alıb.
 +
 
 +
===İctimai-siyasi aktivliyi===
 +
1918-ci ilin yanvarında Kiyevdə bolşeviklər partiyasına üzv olub. Az sonra isə Rusiya {{K(b)P}} Kiyev Komitəsinin tatar (müsəlman) bölməsinin sədri seçilib və bu vəzifədə 1919-cu ilədək fəaliyyət göstərib.
    +
1919-cu ildən siyasi fəaliyyətini əvvəl Bakıda, sonra isə Lənkəranda davam etdirib.
   −
| titul_3                        =  
+
===Əmək fəaliyyəti===
−
| bayraq _3                        = COA Azerbaijan SSR.png
+
1920 – 1921-ci illərdə Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri,
−
| bayraq2_3                        = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_3                    =  
  −
| dövr son_3                      =  
  −
| sələfi_3                        =  
  −
| xələfi_3                        =
     −
| titul_4                        = 
+
1921 – 1922-ci illərdə Azərbaycan {{K(b)P}} Qaraşəhər rayon komitəsinin katibi,
−
| bayraq_4                        = COA Azerbaijan SSR.png
  −
| bayraq2_4                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_4                    =
  −
| dövr son_4                      =
  −
| sələfi_4                        =
  −
| xələfi_4                        =
     −
| titul_5                        =  [[Azərbaycan]] SSR Xalq Maarifi Komissarı
+
1922 – 1929-cu illərdə qısa fasilə ilə Azərbaycan SSR xalq maarifi komissarı (həmin dövrdə maarif komissarlığı təhsil məsələləri ilə yanaşı, həm də mədəniyyət, mətbuat, ədəbiyyat məsələləri ilə də məşğul olurdu),
−
| bayraq_5                        = COA Azerbaijan SSR.png
  −
| bayraq2_5                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_5                    = 1922
  −
| dövr son_5                      = 1928
  −
| sələfi_5                        = [[Dadaş Bünyadzadə]]
  −
| xələfi_5                        = [[Ruhulla Axundov]]
     −
| titul_6                        =  [[Azərbaycan]] SSR Xalq Maarifi Komissarının müavini<ref>[http://adpu.edu.az/gen/html/azl/universitet/about/adpu_tarix-1.htm Azərbaycanda ilk ali pedaqoji təhsil müəssisəsi: təşəkkülü və inkişafı]</ref>
+
1927 – 1928-ci illərdə Azərbaycan {{K(b)P}} Bakı Şəhər Komitəsində təşviqat və təbliğat şöbəsinin müdiri,
−
| bayraq_6                        = COA Azerbaijan SSR.png
  −
| bayraq2_6                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_6                    = [[1922]]
  −
| dövr son_6                      =
  −
| sələfi_6                        =
  −
| xələfi_6                        =
      +
1934-cü ildə Turbatda (Qazaxıstan MSSR) Maşın-Traktor Stansiyasının (MTS) siyasi şöbəsinin rəisi,
   −
| titul_7                        =AK(b)P Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibi
+
1935 – 1937-ci illərdə {{ÜK(b)P}} Çimkənd (Qazaxıstan MSSR/SSR) şəhər komitəsinin birinci katibi,
−
| bayraq_7                        = COA Azerbaijan SSR.png
  −
| bayraq2_7                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_7                    = 1921
  −
| dövr son_7                      = 1922
  −
| sələfi_7                        =
  −
| xələfi_7                        =
     −
| titul_8                        = Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri
+
1937-ci ildə Ukrayna {{K(b)P}} Odessa Vilayət Komitəsində məktəb və elm şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdır.
−
| bayraq_8                        = COA Azerbaijan SSR.png
  −
| bayraq2_8                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_8                    = 1920
  −
| dövr son_8                      = 1921
  −
| sələfi_8                        = vəzifə təsis olundu
  −
| xələfi_8                        = [[Şirəli Axundov]]
     −
| titul_9                        =  
+
===Həbsi və güllələnməsi===
−
| bayraq_9                      = COA Azerbaijan SSR.png
+
30 avqust 1937-ci il tarixdə – Odessada işləyərkən, Azərbaycanla bağlı əks-inqilabi millətçi qruplaşmanın rəhbəri olması ittihamı ilə həbs edilmiş, Azərbaycana gətirilmiş və Azərbaycan SSR CM-nin 64, 70 və 73-cü maddələri ilə təqsirli bilinərək 3 iyul 1938-ci il tarixdə güllələnmişdir.
−
| bayraq2_9                      = Flag of Azerbaijan SSR.svg
  −
| dövr əvvəl_9                  =  
  −
| dövr son_9                    =  
  −
| sələfi_9                      =
  −
| xələfi_9                      =
     −
| doğum tarixi                = {{Doğum_tarixi|1893|5|24}}
+
===Bəraət alması===
−
| doğum yeri                  = [[Şəki]] [[Rusiya İmperiyası]]
+
19 avqust 1955-ci il tarixdə qızı Səltənət Quluyeva xüsusi işlər üzrə SSRİ hərbi prokurorun müavini Çesnokova ərizə ilə müraciət edərək atasına bəraət verilməsini xahiş etmişdir.
−
| ölüm tarixi                  = {{Vəfat_tarixi|1938|7|3}}
+
 
−
| ölüm yeri                    = [[Bakı]] şəhəri
+
19 mart 1957-cı il tarixdə Mustafa Quliyevə bəraət verilib.
−
| sülaləsi                    =
  −
| atası                        =  
  −
| anası                        =  
  −
| həyat yoldaşı                =
  −
| uşaqları                    =
  −
| imzası                      =
  −
| mükafatları                  =
  −
| təhsili                  = Tiflisdə gimnaziyanı (1913). [[Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti]]  <ref>[http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2012/sentyabr/266043.htm]</ref>
  −
}}
     −
'''Mustafa Zəkəriyyə oğlu Quluyev''' (1893-1938) — Azərbaycan  ədəbiyyatşünası, tənqidçisi və  publisisti. 1934-cü ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. Azərbaycan  SSR Xalq Maarif Komissarı (1922-1928).Azərbaycan pedaqoji mühitinin təlim tərbiyəsində böyük rol oynamış bir əsrlik qocaman tarixi jurnal [[Azərbaycan məktəbi (jurnal)]]nın ilk Baş redaktoru olmuşdur.  
+
===Digər===
 +
1922-ci ildə Rusiya {{K(b)P}}-nın XI qurultayında iştirak etmiş, Zaqafqaziya partiya təşkilatının bir qrup nümayəndəsi ilə birlikdə V.İ.Leninin qəbulunda olmuşdur.
   −
== Həyatı ==
+
Müxtəlif illərdə Azərbaycan SSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Zaqafqaziya SFSR Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinə, Azərbaycan {{K(b)P}} {{MK}}ya, Azərbaycan {{K(b)P}} Bakı Komitəsinə üzv seçilib.
−
Mustafa Zəkəriyyə oğlu [[1893]]-cü il mayın 24-də Azərbaycanın [[Şəki]] şəhərində anadan olmuşdur. Tiflisdə gimnaziyanı bitirmişdir (1913). Kiyev Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsində təhsil almışdır. RK(b) Kiyev komitəsi müsəlman bölməsinin sədri seçilmişdir. 1919-cu ildə Bakıya qayıtmış, Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynamışdır.<ref>Fərrux Rüstəmov. Azərbaycan pedaqogikaşünaslığı. Bakı: Elm və təhsil, 2016. - səh. 33.</ref> Lənkəran qəza inqilab komitəsinin sədri (1920), AK(b)P Qaraşəhər Rayon Komitəsinin katibi (1921-1922), [[Azərbaycan]] SSR Xalq Maarifi Komissarı (1922-1928), "Maarif və mədəniyyət", "İnqilab və mədəniyyət" jurnallarının (1923-1926; 1929-1932) məsul redaktoru vəzifəsində işləmişdir.
     −
[[1938]]-ci ildə cəza tədbirləri dövründə həbs edilib ölümə məhkum olunmuşdur.{{mənbəsiz}}
+
1923 – 1926-cı illərdə “Maarif və mədəniyyət” jurnalının,
   −
== Əsərləri ==
+
1929 – 1932-ci illərdə isə “İnqilab və mədəniyyət”  jurnalının (“Maarif və mədəniyyət” jurnalının xələfi) məsul redaktoru olub.
−
===Kitabları===
  −
*"Azərbaycanda Oktyabr düşmənləri" (1927)
  −
*"Mədəni inqilab və islam" (1928)
  −
*"Türk qadınının yolu" (1930)
  −
*"Oktyabr və türk ədəbiyyatı" (1930)
  −
*"Cinayət nədir və hardan baş verir" (1935)
     −
== İstinadlar ==
+
Klassik və müasir Azərbaycan ədəbiyyatına dair məqalələri, “Oktyabr və türk ədəbiyyatı” (1930) kitabı mədəni irsə münasibətdə, sovet ədəbiyyatının nəzəri məsələlərində vulqar sosiologizm meyllərinə baxmayaraq, Azərbaycan sovet ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslığının ilk nümunələri kimi qiymətlidir. Bunlar Azərbaycanda marksist estetika və ədəbi tənqidin yaranmasında və inkişafında faydalı olmuşdur.
−
{{İstinad siyahısı}}
      +
==Ədəbiyyat==
 +
# {{kitab3
 +
| müəllif        =
 +
| hissə          = M.Z.Quliyev
 +
| hissənin linki  = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=247760&pno=126
 +
| başlıq          = Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti uğrunda fəal mübarizlər
 +
| orijinal        =
 +
| link            = http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=247760
 +
| vikimənbə      =
 +
| cavabdeh        =
 +
| nəşr            = Azərb. KP MK yanında Partiya Tarixi İn-tu, Sov. İKP MK yanında Marksizm-Leninizm İn-tunun Filialı.
 +
| yer            = Bakı
 +
| nəşriyyat      = Azərnəşr
 +
| il              = 1958
 +
| cild            =
 +
| səhifə          = 245-246
 +
| sütunlar        =
 +
| səhifələr      = 419
 +
| seriya          =
 +
| isbn            =
 +
| doi            =
 +
| tiraj          =
 +
| archiveurl      = https://web.archive.org/web/20230423081353/http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=247760&pno=126
 +
| archivedate    = 23 Apr 2023
 +
| ref            =
 +
}}
 +
# {{ASE|3|268|QLUYEV Mustafa Zəkəriyyə oğlu}}
 +
# {{cite web |url=http://www.azyb.az/index.php/repression/post/24 |title=Mustafa Quliyev |author=Azərbaycan Yazıçılar Birliyi |date= |website=http://www.azyb.az/ |publisher=www.azyb.az |language=az |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190812021357/http://www.azyb.az/index.php/repression/post/24 |archivedate =8 Nov 2016 - 16 Sep 2019 }}
 +
# {{cite web |url=https://ru.openlist.wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1893) |title=Кулиев Мустафа Закарья оглы (1893) |author="Открытый список" |date= |website=ru.openlist.wiki |publisher=ru.openlist.wiki |language=ru |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190408065955/https://ru.openlist.wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B5%D0%B2_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8C%D1%8F_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1893) |archivedate =8 Apr 2019 - 8 Apr 2019 }}
 +
# {{ŞAZ|1|340-341}}
 +
# {{kitab3
 +
| müəllif        = [[:az:Misir Mərdanov|Mərdanov M.C.]], [[Ədalət Tahirzadə|Tahirzadə Ə.Ş.]]
 +
| hissə          = QULUYEV Mustafa Zəkəriyyə oğlu
 +
| hissənin linki  = https://tahirzade.shaki.info/arxiv/mustafa-quluyev
 +
| başlıq          = 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar (ensiklopedik soraq kitabı)
 +
| orijinal        =
 +
| link            =
 +
| vikimənbə      =
 +
| cavabdeh        =
 +
| nəşr            = F – İ hərfləri
 +
| yer            = Bakı
 +
| nəşriyyat      = Təhsil
 +
| il              = 2019
 +
| cild            = III
 +
| səhifə          = 486-493
 +
| sütunlar        =
 +
| səhifələr      =
 +
| seriya          =
 +
| isbn            =
 +
| doi            =
 +
| tiraj          =
 +
| archiveurl      = https://web.archive.org/web/20210828160439/https://tahirzade.shaki.info/arxiv/mustafa-quluyev
 +
| archivedate    = 23 Apr 2021 - 28 Aug 2021
 +
| ref            =
 +
}}
 +
# {{ŞGS|174-176}}
    +
{{Yoxlanılmış məqalə}}
   −
[[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]]
+
[[az:Mustafa Quliyev]] [[ru:Кулиев, Мустафа Закария оглы]]
−
[[Kateqoriya:Şəkidə doğulanlar]]
  −
[[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]]
  −
[[Kateqoriya:Azərbaycanın təhsil nazirləri]]
  −
[[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]]
  −
[[Kateqoriya:Azərbaycan kommunistləri]]
  −
[[Kateqoriya:Azərbaycan inqilabçıları]]
  −
[[Kateqoriya:Kiyevdə oxuyan azərbaycanlı tələbələr]]
  −
[[Kateqoriya:Taras Şevçenko adına Kiyev Milli Universitetinin məzunları]]
  −
[[Kateqoriya:SSRİ-də repressiya qurbanları]]
 
Mənbə — "https://shaki.info/wiki/Xidməti:MobileDiff/1262...61236"