Sətir 1: |
Sətir 1: |
− | [[Kateqoriya:Y]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]] | + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]] |
| {{Alim | | {{Alim |
| |Adı = Yaşar Qarayev | | |Adı = Yaşar Qarayev |
| |Orijinal adı = Qarayev Yaşar Vahid oğlu | | |Orijinal adı = Qarayev Yaşar Vahid oğlu |
| |Şəkil = Yaşar Qarayev.jpg | | |Şəkil = Yaşar Qarayev.jpg |
− | |Şəkil miqyası = | + | |Şəkil miqyası = 140 |
− | |Şəkil məlumat = Yaşar Qarayev | + | |Şəkil məlumat = Yaşar Qarayev, 2000-ci il. |
| |Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1936|3|5}} | | |Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1936|3|5}} |
− | |Doğum yeri = [[Nuxa]], [[Nuxa rayonu]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}} | + | |Doğum yeri = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa rayonu]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}} |
| |Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|2002|8|25|1936|3|5}} | | |Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|2002|8|25|1936|3|5}} |
− | |Vəfat yeri = Bakı, Azərbaycan Respublikası | + | |Vəfat yeri = Bakı, {{AZE}} |
| |Atası = | | |Atası = |
| |Anası = | | |Anası = |
Sətir 15: |
Sətir 15: |
| |Elm sahəsi = | | |Elm sahəsi = |
| |Alma mater = | | |Alma mater = |
− | |Təhsili = S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti, filologiya fakültəsi (1954 – 1958) | + | |Təhsili = S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti, filologiya fakültəsi (1954–1958) |
| |İş yeri = | | |İş yeri = |
| |Elmi dərəcəsi = filologiya elmləri doktoru | | |Elmi dərəcəsi = filologiya elmləri doktoru |
Sətir 27: |
Sətir 27: |
| |Sayt = | | |Sayt = |
| }} | | }} |
− | '''Yaşar Qarayev''' — ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru (1980), professor (1985), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1980), [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]] (1982), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat Dil İnstitutunun direktoru (1985 – 2002), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2002). | + | '''Yaşar Qarayev''' (1936–2002) — ədəbiyyatşünas alim, filologiya elmləri doktoru, professor, [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] laureatı, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]], Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat Dil İnstitutunun direktoru. |
| | | |
− | == Həyatı == | + | == Haqqında məlumatlar == |
− | 5 mart 1936-cı il tarixdə Nuxa şəhərində anadan olub. | + | 5 mart 1936-cı il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub. |
| | | |
| === Təhsili === | | === Təhsili === |
− | Nuxa şəhər 3 №-li və Bakı şəhər 31 №-li orta məktəblərdə oxuyub. | + | Nuxa şəhər 3 №-li orta məktəbində və Bakı şəhər 31 №-li orta məktəbində təhsil alıb. |
| | | |
| 1958-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib. | | 1958-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib. |
| | | |
| === Əmək fəaliyyəti === | | === Əmək fəaliyyəti === |
− | 1959-cu ildən Azərbaycan SSR EA-da əmək fəaliyyətinə başlayıb; Nizami adına Ədəbiyyat Dil İnstitutunun şöbə müdiri (1975 – 1981), elmi işlər üzrə direktor müavini (1981-1985), daha sonra direktoru olub. | + | 1959-cu ildən Azərbaycan SSR EA-da əmək fəaliyyətinə başlayıb. |
| + | |
| + | 1975 – 2002-ci illərdə Azərbaycan SSR EA/AMEA Nizami adına Ədəbiyyat Dil İnstitutunda/Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda işləyib; o cümlədən, |
| + | |
| + | 1975 – 1981-ci illərdə şöbə müdiri, |
| + | |
| + | 1981 – 1985-ci illərdə elmi işlər üzrə direktor müavini, |
| + | |
| + | 1985-ci ildən isə daha sonra direktor vəzifəsində çalışıb. |
| | | |
| === Elmi fəaliyyəti === | | === Elmi fəaliyyəti === |
− | 1963-cü ildə filologiya üzrə namizədlik, | + | 1963-cü ildə filologiya üzrə namizədlik dissertasiyasını, |
| | | |
| 1979-cu ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. | | 1979-cu ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. |
Sətir 50: |
Sətir 58: |
| | | |
| 38 monoqrafik tədqiqat əsərinin və ədəbi-tənqidi məqalələr məcmuəsinin, 500-dən artıq məqalənin müəllifidir. | | 38 monoqrafik tədqiqat əsərinin və ədəbi-tənqidi məqalələr məcmuəsinin, 500-dən artıq məqalənin müəllifidir. |
− |
| |
− | Azərbaycan ədəbiyyatının tarixi və nəzəriyyəsi, ədəbi əlaqələr, teatrşünaslıq, ədəbi tənqid və publisistika, estetika, mədəniyyətşünaslıq onun yaradıcılığının əsas istiqamətləridir. Bədii metod nəzəriyyəsi, Renessans və maarifçilik, cari ədəbi proses, ədəbiyyat tarixçiliyində, ədəbi tənqiddə analitik-nəzəri məktəb və üslub alimin yazdığı tədqiqatların əsas mövzu və problemlərini təşkil edir. Şərqdə realizmin genezisi, tipologiyası barədə fundamental nəzəri ideyalar ümumtürk miqyasında həmin problemlərin həllində elmi məktəb və təlim rolunu oynayıb. Azərbaycanda milli ədəbi tərəqqinin inkişafı, mərhələ təsnifi və bədii tipologiyası haqqında yeni konsepsiya da ilk dəfə alimin «Tarix: yaxından və uzaqdan» (1996) kitabında irəli sürülmüş və «Azərbaycan ədəbiyyatı: XIX və XX yüzillər» (2002) kitabında elmi həllini tapmışdır. Bu məsələlər, həmçinin «Faciə və qəhrəman» (1965), «Azərbaycan realizminin mərhələləri» (1980), «Meyar - şəxsiyyətdir» (1988), «Min ilin sonu» (2002) və s. kitablarında öz həllini tapıb.
| |
| | | |
| === İctimai aktivliyi === | | === İctimai aktivliyi === |
Sətir 57: |
Sətir 63: |
| | | |
| === Təltif və mükafatları === | | === Təltif və mükafatları === |
− | *[[Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı]] (1980), | + | * [[Azərbaycan SSR Dövlət Mükafatı]] (1980); |
− | *[[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]] fəxri adı (1982), | + | * [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]] fəxri adı (1982); |
− | *«Məmməd Araz» mükafat. | + | * «Məmməd Araz» mükafat; |
− | *«Həsən Turabov» mükafatı. | + | * «Həsən Turabov» mükafatı. |
| | | |
| === Vəfatı === | | === Vəfatı === |
− | | + | 25 avqust 2002-ci il tarixdə – 66 yaşında, Bakıda vəfat edib. Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. |
− | 25 avqust 2002-ci il tarixdə Bakıda vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub. | |
| | | |
| Vəfatı münasibəti ilə Azərbaycan Respublikasının rəsmi kütləvi informasiya vasitələrində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisin sədri Murtuz Ələsgərovun, Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri Artur Rasizadənin və başqa görkəmli şəxslərin imzası ilə nekroloq dərc olunub. | | Vəfatı münasibəti ilə Azərbaycan Respublikasının rəsmi kütləvi informasiya vasitələrində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin, Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisin sədri Murtuz Ələsgərovun, Azərbaycan Respublikasının Baş Naziri Artur Rasizadənin və başqa görkəmli şəxslərin imzası ilə nekroloq dərc olunub. |
Sətir 97: |
Sətir 102: |
| Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq anadan olmasının 80 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq AMEA Rəyasət Heyətinin 2015-ci il, 14/5 nömrəli Qərarına əsasən “Seçilmiş əsərləri” 5 cilddə hazırlanaraq Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu tərəfindən nəşr edilmişdir. | | Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminin inkişafındakı xidmətlərini nəzərə alaraq anadan olmasının 80 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq AMEA Rəyasət Heyətinin 2015-ci il, 14/5 nömrəli Qərarına əsasən “Seçilmiş əsərləri” 5 cilddə hazırlanaraq Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu tərəfindən nəşr edilmişdir. |
| | | |
− | == Əsərləri == | + | === Əsərləri === |
− | *1. Faciə və qəhrəman. Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1965, 192 səh. | + | * Faciə və qəhrəman. Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1965, 192 səh. |
− | *2. Səhnəmiz və müasirlərimiz. Bakı: Azərnəşr, 1972, 252 səh. | + | * Səhnəmiz və müasirlərimiz. Bakı: Azərnəşr, 1972, 252 səh. |
− | *3. Tənqid: problemlər, portretlər. Bakı: Azərnəşr, 1976, 212 səh. | + | * Tənqid: problemlər, portretlər. Bakı: Azərnəşr, 1976, 212 səh. |
− | *4. Poeziya və nəsr. Bakı: Yazıçı, 1979, 198 səh. | + | * Poeziya və nəsr. Bakı: Yazıçı, 1979, 198 səh. |
− | *5. Realizm: sənət və həqiqət. Bakı: Elm, 1980, 258 səh. | + | * Realizm: sənət və həqiqət. Bakı: Elm, 1980, 258 səh. |
− | *6. Mirzə Fətəli Axundov. Bakı: Yazıçı, 1982, 36 səh. | + | * Mirzə Fətəli Axundov. Bakı: Yazıçı, 1982, 36 səh. |
− | *7. Poeziyanın kamilliyi. Bakı: Yazıçı, 1985, 190 səh. (şərikli). | + | * Poeziyanın kamilliyi. Bakı: Yazıçı, 1985, 190 səh. (şərikli). |
− | *8. Ədəbi üfüqlər. Bakı: Gənclik, 1985, 286 səh. | + | * Ədəbi üfüqlər. Bakı: Gənclik, 1985, 286 səh. |
− | *9. Meyar-şəxsiyyətdir. Bakı: Yazıçı, 1989, 494 səh. | + | * Meyar-şəxsiyyətdir. Bakı: Yazıçı, 1989, 494 səh. |
− | *10.Xan bülbülün nağılı. Bakı: Azərnəşr, 1994, 56 səh. | + | * Xan bülbülün nağılı. Bakı: Azərnəşr, 1994, 56 səh. |
− | *11.Tarix: Yaxından və uzaqdan. Bakı: 1996, 710 səh. | + | * Tarix: Yaxından və uzaqdan. Bakı: 1996, 710 səh. |
| + | |
| + | === Filmoqrafiya === |
| + | * [[:az:Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)|Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)]]. |
| + | * [[:az:Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)|Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)]]. |
| + | * [[:az:Cavad Heyət varlığı (film, 2002)|Cavad Heyət varlığı (film, 2002)]]. |
| + | * [[:az:Üç zirvənin fatehi (film, 2008)|Üç zirvənin fatehi (film, 2008)]]. |
| + | |
| + | == Ədəbiyyat == |
| + | # {{ŞAZ|1|318-321}} |
| + | # {{cite web |url=https://azertag.az/xeber/YASAR_VAHID_OGLU_QARAYEV-965914 |title= YAŞAR VAHİD OĞLU QARAYEV|author= |date=25.08.2002|website= azertag.az|publisher=AZƏRTAC |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20200825144146/https://azertag.az/xeber/YASAR_VAHID_OGLU_QARAYEV-965914 |archivedate =25 Aug 2020 }} |
| + | # {{cite web |url=http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3433 |title=Vəfat etmiş müxbir üzvlər/Qarayev Yaşar Vahid oğlu |author= |date= |website=science.gov.az |publisher=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190722140252/http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3433 |archivedate =19 Sep 2018 - 22 Jul 2019 }} |
| | | |
− | == Filmoqrafiya ==
| + | {{Yoxlanılmış məqalə}} |
− | #[[:az:Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)|Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)].
| |
− | #[[:az:Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)|Sən həmişə bizimləsən (film, 1997)]].
| |
− | #[[:az:Cavad Heyət varlığı (film, 2002)|Cavad Heyət varlığı (film, 2002)]].
| |
− | #[[:az:Üç zirvənin fatehi (film, 2008)|Üç zirvənin fatehi (film, 2008)]].
| |
| | | |
− | == İstifadə edilmiş mənbələr ==
| + | [[az: Yaşar Qarayev]] |
− | *{{ŞAZ|1|318 – 321}}
| |
− | *{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/YASAR_VAHID_OGLU_QARAYEV-965914 |title= YAŞAR VAHİD OĞLU QARAYEV|author= |date=25.08.2002 [16:0 |website= azertag.az|publisher=AZƏRTAC |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20200825144146/https://azertag.az/xeber/YASAR_VAHID_OGLU_QARAYEV-965914 |archivedate =25 Aug 2020 }}
| |
− | *{{cite web |url=http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3433 |title=Vəfat etmiş müxbir üzvlər/Qarayev Yaşar Vahid oğlu |author= |date= |website=science.gov.az |publisher=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190722140252/http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3433 |archivedate =19 Sep 2018 - 22 Jul 2019 }}
| |