14.470
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Səhifəni 'Kateqoriya:T{{Dövlət xadimi | azərbaycan dilində adı = Tofiq Ağahüseynov | adın orijinalı = Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov | portret...' ilə yarat
[[Kateqoriya:T]]{{Dövlət xadimi
| azərbaycan dilində adı = Tofiq Ağahüseynov
| adın orijinalı = Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov
| portret = Tofiq Ağahüseynov.JPG
| portretin ölçüsü = 200
| izah =
| titul = Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Hərbi məsələlər üzrə köməkçisi
| bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg
| bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg
| dövr əvvəl = [[17 aprel]] [[1997]]
| dövr son = [[2 aprel]] [[2002]]
| sələfi =
| xələfi =
| doğum tarixi = {{doğum tarixi və yaşı|1923|2|1}}
| doğum yeri = [[Şəki]], [[Azərbaycan SSR]], [[Zaqafqaziya SFSR]], [[SSRİ]]
| ölüm tarixi =
| ölüm yeri =
| vətəndaşlıq = {{USSR}}→{{AZE}}
| sülaləsi =
| atası =
| anası =
| həyat yoldaşı =
| uşaqları =
| təhsili =
| mükafatları = {{"Qırmızı Ulduz" ordeni}}{{I dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni}}{{"Oktyabr İnqilabı" ordeni}}{{"Varşavanın azad edilməsinə görə" medalı}}{{"Berlinin alınmasına görə" medalı}}<br/>{{"Azərbaycan Bayrağı" ordeni|2013}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2008}}{{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu|2018}}<ref name=":0" />
| rütbəsi ={{General-polkovnik|SSRİ}}
}}
'''Tofiq Ağahüseynov''' - (tam adı: ''Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov'' ({{comment|d.|doğum}} [[1 fevral]] [[1923]], [[Şəki]]) — SSRİ Silahlı Qüvvələrində [[general-polkovnik]] rütbəsi alan ilk azərbaycanlı.
==Həyatı==
Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov [[1923]]-cü il fevral ayının 1-də [[Şəki]]də anadan olub. [[1930]]-cu ildə T.Ağahüseynov atası, anası, özündən böyük iki qardaşından ibarət olan ailəsi ilə birlikdə yeddi yaşında olarkən Bakıya köçüblər. Orta məktəbi [[Bakı]]da bitirib. 4-cü sinifi bitirərkən T.Ağahüsyenov bərk xəstələnir. Ayağa qalxmaq belə iqtidarında olmayan Ağahüseynov buna görə Mərdəkandakı uşaq sanatoriyasına göndərilir. Sonralar səhhəti yaxşılaşan Ağahüseynov 10-cu sinifi əla qiymətlərlə bitirdikdən sonra sənədlərini Azərbaycan Sənaye İnstitunun energetika fakültəsinə verir. [[1941]]-ci ilin [[sentyabr]]ında isə o, Bakı Zenit Artilleriya Məktəbinə daxil olur. Bir il yarımdan sonra Tofiq [[leytenant]] rütbəsi alır və bu rütbə ilə Bakıdan ayrılmalı olur. <ref name=":0">[https://teleqraf.com/news/gundem/163841.html Prezidentin təltif etdiyi Tofiq Ağahüseynov kimdir?]</ref>
==Müharibə illərində==
[[1944]]-cü ilin [[yanvar]]ında Sağsahil Ukraynada Sovet qoşunlarının hücumları başlandı. Korsun - Şevçenko rayonunda düşmənin 10 diviziyası və 1 briqadası mühasirəyə alınaraq məhv edildi. Sonra 4-cü [[Ukrayna]] cəbhəsinin qoşunları [[Pripyat]] çayından [[Dnepr]]in mənbəsinə qədər böyük cəbhə boyu hücuma keçərək cənub qövsündə faşist ordusunun çox güclü qruplaşmasını darmadağın etdi və aprelin 17-də Sağsahil Ukrayna azad oldu. Sovet ordusu [[Rumıniya]] və [[Çexoslovakiya]]nın sərhədlərinə çatdı. Ordumuz qara dəniz donanmasının da iştirakı ilə [[Krım]]ı və [[Odessa]]nı azad etdi. Tofiq Ağahüseynov öz tərcüməyi-halında yazır:
{{cquote|müəllif=|... Qoşunlarımız müvəffəqiyyətlə sərhəd xəttinə yaxınlaşırdı. Hiss edirdik ki, həyatımızda nə isə dəyişiklik olacaq. Tezliklə divizionun yerinin dəyişdirilməsi barədə əmr alındı. Lakin nə [[komandir]], nə də biz haraya göndəriləcəyimizi bilmirdik. Qoşunlarımız artıq [[Polşa]] ərazisinə girmişdi. Eşelona yüklənməyə hazırlıq işləri başlandı. Texnikanı cəmləyib yükləmə stansiyasına gəldik. İki gündən sonra eşelon verdilər. Topları və digər texnikanı platformaya yüklədik, şəxsi heyət isə yük vaqonlarında yerləşdirildi. Mayın 8-də hamının həsrətlə gözlədiyi qələbə qazanıldı.}}
=== Hərbi xidmət yolu ===
1-ci [[Belarusiya]] cəbhəsində vzvod-komandiri, əlahiddə zenit artilleriyası divizionu qərargah rəisinin köməkçisi olmuş, Visla-Oder və Berlin əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Müharibə bitdikdən sonra Tofiq Ağahüseynovun qulluq etdiyi diviziya [[1946]]-cı ilin oktyabrına qədər Almaniyada qalır.
Onun sağlamlığı, fiziki hazırlığı, ətrafındakılara münasibəti, cəsarəti, dönməzliyi, xüsusilə də daim biliyini artırması gələcəkdə böyük hərbçi olacağına yol açan faktorlardan idi. [[1949]]-cu ildə Dzerjinski adına Hərbi Akademiyaya, bunun ardınca Hərbi Artilleriya Akademiyasına daxil olur.
Tofiq Ağahüseynov [[1960]]-64-cü illərdə Hövsanda yerləşən Hava Hücumundan Müdafiə polkuna komandirlik edir, [[1964]]-cü ilin sonlarında Volqoqrada göndərilir və diviziya komandiri kimi orada çalışır. [[1968]]-ci ildə general-mayor rütbəsi alır. 1969-cu ildən Rostovda korpus komandiri təyin edilir.
[[1972]]-ci ildə general-leytenant rütbəsi alır və [[1975]]-ci ildə Bakı Dairəsi Hava Hücumundan Müdafiə Komandanının birinci müavini təyin edilir. [[1980]]-ci ildə general-polkovnik rütbəsini alan Tofiq Ağahüseynova həm də Bakı Dairəsi Hava Hücumundan Müdafiə Komandanı vəzifəsi həvalə edilir. <ref name=":0" />
O, SSRİ Silahlı Qüvvələrində general-polkovnik rütbəsi alan ilk azərbaycanlıdır.Tofiq Ağahüseynova 1982-ci ildə daha böyük bir vəzifə həvalə etdilər. O, Varşava Müqaviləsi dövlətlərinin birləşmiş silahlı qüvvələri baş komandanlığının Çexoslovakiyadakı nümayəndəsi təyin olunur.
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 1997-ci il 17 aprel tarixli sərəncamı ilə Tofiq Ağahüseynov [[prezident]]in hərbi məsələlər üzrə köməkçisi təyin olunur. Eyni zamanda, general-polkovnik rütbəsində [[Azərbaycan Milli Ordusu]] sıralarına bərpa edilir. Bu zaman onun 74 yaşı var idi. O, üç çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin [[deputat]]ı seçilib.
{| align="center" class="wikitable sortable"
|-
!width=1%| İllər !! Tutduğu vəzifə !! Yerləşdiyi yer !! Rütbəsi !!
|-
| [[1942]] || Tağım komandiri || [[Arxangelsk vilayəti]] || {{leytenant|SSRİ}}
|-
| [[1943]] || Zenit artilleriyasının batareya komandiri || [[Arxangelsk vilayəti]] || {{leytenant|SSRİ}}
|-
| [[1944]] || Əlahiddə zenit-artilleriya divizionu qərargah rəisinin köməkçisi || [[Polşa]], [[Almaniya]]|| {{leytenant|SSRİ}}
|-
| [[1946]] || Zenit batareyası komandirinin müavini|| [[Bakı]]||{{Baş leytenant |SSRİ}}
|-
| [[1947]]-[[1949]] || Zenit batareyası komandirinin müavini||[[Bakı]]||[[kapitan]]
|-
| [[1949]]-[[1953]] ||Dzerjiniski adına hərbi akademiyanın dinləyicisi || [[Moskva]]|| [[mayor]]
|-
| [[1953]]-[[1954]] || Hərbi komandirlik artilleriya akademiyasının dinləyicisi|| [[Leninqrad]] ||[[mayor]]
|-
| [[1954]]-[[1955]] || Zenit artilleriya divizionunun komandiri|| [[Bakı]]|| [[mayor]]
|-
| [[1955]]-[[1957]] ||HHM Bakı dairəsi artilleriya qərargahının baş zabiti || [[Bakı]]|| [[Podpolkovnik]]
|-
| [[1957]]-[[1960]] || Zenit-artilleriya alayı komandirinin müavini || [[Bakı]]|| [[Podpolkovnik]]
|-
| [[1960]]-[[1964]] || Zenit-raket alayının komandiri || [[Bakı]]||[[Polkovnik]]
|-
| [[1964]]-[[1967]] || HHM 10-cu diviziyasının komandir müavini || [[Volqoqrad]] || [[Polkovnik]]
|-
| [[1967]]-[[1969]] || HHM 10-cu diviziyasının komandiri || [[Volqoqrad]]|| [[General-mayor]]
|-
| [[1969]]-[[1975]] || HHM 12-ci korpusunun komandir müavini || [[Rostov-Don]] || [[General-mayor]]
|-
| [[1975]]-[[1980]] || HHM Bakı dairəsi qoşunları komandanının birinci müavini || [[Bakı]]||[[General-mayor]]
|-
| [[1980]]-[[1982]] || Zaqafqaziya hərbi Dairəsi HHM komandanı || [[Tbilisi]]|| [[General-mayor]]
|-
| [[1982]]-[[1987]] || Varşava müqaviləsi dövlətləri Birləşmiş Silahlı Qüvvələri komandanının CSSR HHM komandanı yanında nümayəndəsi || [[Praqa]]|| [[General-polkovnik]]
|}
==Hərbi xidmətindən sonrakı fəaliyyəti==
[[Sovet Ordusu]] sıralarında azad edildikdən sonra T.Ağahüseynov daimi yaşamaq üçün [[Bakı]]ya qayıdır. İşə düzəlmək barədə Azərbaycan KP MK-nın o zamankı I katibi K.Bağırova dəfələrlə edilən müraciətlər heç bir nəticə vermədi. [[1988]]-ci ilin [[oktyabr]]da ona respublikada "''Avtomobil həvəskarları''" cəmiyyətinə rəhbərlik etməyi təklif etdilər. Bu könüllü cəmiyyət [[1974]]-cü ildə yaradılmışdı. Avtomobil sahiblərini birləşdirirdi. Cəmiyyəti fəaliyyətində əsas məqsəd yol-nəqliyyat hadisələrinin qarşısını almaq idi. Cəmiyyət Respublika DAM ilə sıx əməkdaşlıq edirdi. Cəmiyyətin işinə avtomobil həvəskarlarının geniş dairəsini cəlb etmək məqsədilə həvəskar sürücülərin hazırlığı üzrə kurslar yaradıldı, habelə avtomobil və motosikletlərin iştirakı ilə idman tədbirləri keçirilməyə başladı. Cəmiyyətin tədris avtomaşınları üçün böyük parkı və yaxşı tədris bazası vardı. Bundan başqa respublikanın bütün böyük şəhər və rayonlarda onun filialları fəaliyyət göstərirdi. Yol-qəza hadisələrinin sayını azaltmaq üçün fəal iş aparılırdı. Lakin yenidən qurma ilə əlaqədar cəmiyyət təsərrüfat hesabına keçirildi ki, bu da onun maliyyə imkanlarına mənfi təsir göstərirdi. İdman dərnəkləri maliyyə çatışmazlığı üzündən öz fəaliyyətlərini dayandırmalı oldular, Xalq Cəbhəsinin hakimiyyəti illərində isə onlar bütünlüklə cəmiyyətin gəlirlərindən asılı vəziyyətə düşdülər. Yüksək vergilər ictimai tədbirlər həyata keçirməyə imkan vermirdi. Lakin bu çətinliklərə baxmayaraq T.Ağahüseynov cəmiyyətin fəaliyyətini müəyyən dərəcədə yaxşılaşdıra bildi. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin [[5 iyun]] [[1974]]-cü il tarixli qərarı ilə yaradılmış "''Avtomobil həvəskarları''" könüllü cəmiyyətinə T.Ağahüseynov sədr seçildikdən sonra bu təşkilatın işində böyük dəyişikliklər baş vermişdi. Yol hadisələrini araşdırarkən T.Ağahüseynov uşaqlarla bağlı hadisələri həmişə diqqət mərkəzində saxlamışdır. [[Gəncə]] şəhərində yaradılan və öz fəaliyyətini çoxdan dayandırmış uşaq şəhərciyi T.Ağahüseynovun təşəbbüsü ilə bərpa edilmiş, həyata ikinci vəsiqə qazanmışdır.
== Rütbələri ==
* [[Leytenant]] ([[1942]])
* [[Mayor]] ([[1954]])
* [[Podpolkovnik]] ([[1956]])
* [[Polkovnik]] ([[1960]])
* [[General-mayor]] ([[3 fevral]] [[1968]])
* [[General-leytenant]] ([[5 dekabr]] [[1972]])
* [[General-polkovnik]] ([[6 may]] [[1980]])
==Mükafatları==
Müharibə illərində və sonralar dövlətin ali mükafatlarına, [[orden]] və [[medal]]lara layiq görülüb. Qırmızı Bayraq, Oktyabr İnqilabı, Birinci Dərəcəli Vətən Müharibəsi, Qırmızı Ulduz ordenləri onun yaxasını bəzəyib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[1 fevral]] [[2008]]-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycanda hərbi qulluqçuluq sahəsində xidmətlərinə görə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|“Şöhrət” ordeni]] ilə, [[17 yanvar]] [[2013]]-cü il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin formalaşdırılmasında və hərbçi kadrların hazırlanmasında xüsusi xidmətlərinə görə [["Azərbaycan Bayrağı" ordeni|“Azərbaycan Bayrağı” ordeni]] və [[31 yanvar]] [[2018]]-ci ildə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif olunmuşdur.<ref>[https://azertag.az/xeber/Respublika_Veteranlar_Teskilatinin_sedri_general_polkovnik_Tofiq_Agahuseynovun_95_illik_yubileyi_qeyd_edilib-1132593 general-polkovnik Tofiq Ağahüseynov]</ref>
==Haqqında deyilənlər==
General Ağahüseynovu tanıyanlar, onunla birgə xidmət edənlər hərbi xidmətləri yanaşı onun insani keyfiyyətlərini də yüksək qiymətləndirmişlər. HHM Qırmızı Bayraqlı Bakı dairəsi hərbi Şurasının üzvləri və dairə komandanı, T.Ağahüseynov haqqında xüsusilə yüksək fikirdə olmuşlar.
General-polkovnik Fyodor Akimoviç Olifirov:
{{cquote|müəllif=|... Tofiq Yaqub oğlu inadlı əməyi, dərin biliyi, cəsarəti, böyük işgüzarlığı və tabeliyində olanlara sonsuz qayğısı ilə özünə qarşı tükənməz hörmət və məhəbbət qazanmışdı.}}
General-polkovnik Stepan Karpoviç Çubarov:
{{cquote|müəllif=|... Mən [[general]] Ağahüseynovu ən müxtəlif vəzifələrdə görmüşəm və bir dəfə də eşitməmişəm ki, o kiməsə səsini qaldırsın. O sadə, qayğıkeş və diqqətcildir. Günahkarı elə formada tənbeh edir ki, ləyaqətinə və qüruruna toxunmur. [[Əsgər]]dən tutmuş generala qədər hamıya "''Siz''" deyə müraciət edir, təkcə elə bununla qarşılıqlı hörmət, işgüzarlıq ab-havası yaradırdı. Tofiq Yaqub oğlu əsgərlərlə ümumi dil tapmağı bacarırdı. Onlarla tez-tez ünsiyyətdə olur, necə yedizdirilmələri barədə sorğu-suala tutur, faydalı məsləhətlər verirdi.}}
T.Ağahüseynovu yaxından tanıyan Sabir Ələkbərovun fikirləri də maraqlıdır. S.Ələkbərov öz xatirələrində yazır:
{{cquote|müəllif=|... [[1971]]-ci ildə Ç.İldırım adına [[Azərbaycan Politexnik İnstitutu]]nu bitirdikdən sonra məni Ordu sıralarına çağırdılar. [[Novorossiysk]] şəhərində - HHM Qoşunları Rostov korpusunda xidmətə başladım. Mənimlə birlikdə SSRİ-nin müxtəlif regionlarından olan millətlərin nümayəndələri, o cümlədən [[azərbaycanlı]]lar da xidmət edirdilər. Vəzifələr bölüşdürüləndə mənə təsərrüfat hissəsi üzrə xidmət təklif olundu. Onda dedim ki, institutu mühəndis-radiotexnik ixtisası üzrə bitirmişəm. Cavabım [[polkovnik]]i təəccübləndirdi və o soruşdu ki, mən haradanam, milliyətim nədir. Cavab verdim ki, [[Bakı]]danam və milliyətcə azərbaycanlıyam. Polkovnik dedi ki, [[cənub]]lular adətən mətbəxdə və təsərrrüfatda işləməyə üstünlük verirlər. Elə buradaca kimsə xəbərdarlıq etdi ki, ehtiyatlı olmaq lazımdır, bu sözlər Ağahüseynova çata bilər. Bu familiyanı ilk dəfə belə eşitdim. Lakin bilmirdim ki, onun bizim xidmətimizlə bağlılığı var. "''Hələlik qərargahda işlə sonrasına baxarıq''" - deyə polkovnik söhbətə nöqtə qoydu. Bir neçə həftədən sonra mən yüksək vəzifəli bir şəxsdən T.Ağahüseynov haqqında məlumat verməsini xahiş etdim. O təəccüblə soruşdu: "''Necə yəni sən öz həmyerlin olan bu böyük şəxsiyyəti tanımırsan?''". Hiss etdim ki, o mənə inanmır, zarafat etdiyimi düşünür. Ağahüseynovu tanımamağıma inanandan sonra dedi ki, Tofiq Ağahüseynov [[general-leytenant]]dır və [[Rostov]] korpusunun komandiridir. Mənə göstərilən xüsusi münasibətin səbəbini yalnız indi anladım. Həmin gündən fəxr etməyə başladım ki, həmyerlim belə yüksək rütbəyə və vəzifəyə çatıb.}}
== Filmoqrafiya ==
#[[Mən Bakıdanam. Tofiq Ağahüseynov (film, 2015)]]
==Mənbə==
* Leytenantdan general-polkovnikədək. - Bakı: "hərbi nəşriyyat", 2001. -184 səhifə
== İstinadlar ==
{{İstinad stili}}
{{İstinad siyahısı}}
== Həmçinin bax ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://az.azeridefence.com/general-polkovnik-tofiq-agahuseynovun-95-ilik-yubileyi-kecirilib/ General-polkovnik Tofiq Ağahüseynovun 95 ilik yubileyi keçirilib]
* [https://www.youtube.com/watch?v=znJ7WAGUIBM 100 ilin generalı]
* [https://www.youtube.com/watch?v=97PsIPYvNmo Tofiq Ağahüseynov - Sovet ordusunda general-polkovnik rütbəsinə qədər yüksələn azərbaycanlı]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Btht8E1wg7Q Память о героях вечна, подвиги их бессмертны]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı generallar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan generalları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]]
[[Kateqoriya:Şəkidə doğulanlar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]]
[[Kateqoriya:SSRİ Ali Sovetinin XI çağırış deputatları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IX çağırış deputatları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan uzunömürlüləri]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı uzunömürlülər]]
| azərbaycan dilində adı = Tofiq Ağahüseynov
| adın orijinalı = Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov
| portret = Tofiq Ağahüseynov.JPG
| portretin ölçüsü = 200
| izah =
| titul = Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Hərbi məsələlər üzrə köməkçisi
| bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg
| bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg
| dövr əvvəl = [[17 aprel]] [[1997]]
| dövr son = [[2 aprel]] [[2002]]
| sələfi =
| xələfi =
| doğum tarixi = {{doğum tarixi və yaşı|1923|2|1}}
| doğum yeri = [[Şəki]], [[Azərbaycan SSR]], [[Zaqafqaziya SFSR]], [[SSRİ]]
| ölüm tarixi =
| ölüm yeri =
| vətəndaşlıq = {{USSR}}→{{AZE}}
| sülaləsi =
| atası =
| anası =
| həyat yoldaşı =
| uşaqları =
| təhsili =
| mükafatları = {{"Qırmızı Ulduz" ordeni}}{{I dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni}}{{"Oktyabr İnqilabı" ordeni}}{{"Varşavanın azad edilməsinə görə" medalı}}{{"Berlinin alınmasına görə" medalı}}<br/>{{"Azərbaycan Bayrağı" ordeni|2013}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2008}}{{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu|2018}}<ref name=":0" />
| rütbəsi ={{General-polkovnik|SSRİ}}
}}
'''Tofiq Ağahüseynov''' - (tam adı: ''Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov'' ({{comment|d.|doğum}} [[1 fevral]] [[1923]], [[Şəki]]) — SSRİ Silahlı Qüvvələrində [[general-polkovnik]] rütbəsi alan ilk azərbaycanlı.
==Həyatı==
Tofiq Yaqub oğlu Ağahüseynov [[1923]]-cü il fevral ayının 1-də [[Şəki]]də anadan olub. [[1930]]-cu ildə T.Ağahüseynov atası, anası, özündən böyük iki qardaşından ibarət olan ailəsi ilə birlikdə yeddi yaşında olarkən Bakıya köçüblər. Orta məktəbi [[Bakı]]da bitirib. 4-cü sinifi bitirərkən T.Ağahüsyenov bərk xəstələnir. Ayağa qalxmaq belə iqtidarında olmayan Ağahüseynov buna görə Mərdəkandakı uşaq sanatoriyasına göndərilir. Sonralar səhhəti yaxşılaşan Ağahüseynov 10-cu sinifi əla qiymətlərlə bitirdikdən sonra sənədlərini Azərbaycan Sənaye İnstitunun energetika fakültəsinə verir. [[1941]]-ci ilin [[sentyabr]]ında isə o, Bakı Zenit Artilleriya Məktəbinə daxil olur. Bir il yarımdan sonra Tofiq [[leytenant]] rütbəsi alır və bu rütbə ilə Bakıdan ayrılmalı olur. <ref name=":0">[https://teleqraf.com/news/gundem/163841.html Prezidentin təltif etdiyi Tofiq Ağahüseynov kimdir?]</ref>
==Müharibə illərində==
[[1944]]-cü ilin [[yanvar]]ında Sağsahil Ukraynada Sovet qoşunlarının hücumları başlandı. Korsun - Şevçenko rayonunda düşmənin 10 diviziyası və 1 briqadası mühasirəyə alınaraq məhv edildi. Sonra 4-cü [[Ukrayna]] cəbhəsinin qoşunları [[Pripyat]] çayından [[Dnepr]]in mənbəsinə qədər böyük cəbhə boyu hücuma keçərək cənub qövsündə faşist ordusunun çox güclü qruplaşmasını darmadağın etdi və aprelin 17-də Sağsahil Ukrayna azad oldu. Sovet ordusu [[Rumıniya]] və [[Çexoslovakiya]]nın sərhədlərinə çatdı. Ordumuz qara dəniz donanmasının da iştirakı ilə [[Krım]]ı və [[Odessa]]nı azad etdi. Tofiq Ağahüseynov öz tərcüməyi-halında yazır:
{{cquote|müəllif=|... Qoşunlarımız müvəffəqiyyətlə sərhəd xəttinə yaxınlaşırdı. Hiss edirdik ki, həyatımızda nə isə dəyişiklik olacaq. Tezliklə divizionun yerinin dəyişdirilməsi barədə əmr alındı. Lakin nə [[komandir]], nə də biz haraya göndəriləcəyimizi bilmirdik. Qoşunlarımız artıq [[Polşa]] ərazisinə girmişdi. Eşelona yüklənməyə hazırlıq işləri başlandı. Texnikanı cəmləyib yükləmə stansiyasına gəldik. İki gündən sonra eşelon verdilər. Topları və digər texnikanı platformaya yüklədik, şəxsi heyət isə yük vaqonlarında yerləşdirildi. Mayın 8-də hamının həsrətlə gözlədiyi qələbə qazanıldı.}}
=== Hərbi xidmət yolu ===
1-ci [[Belarusiya]] cəbhəsində vzvod-komandiri, əlahiddə zenit artilleriyası divizionu qərargah rəisinin köməkçisi olmuş, Visla-Oder və Berlin əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Müharibə bitdikdən sonra Tofiq Ağahüseynovun qulluq etdiyi diviziya [[1946]]-cı ilin oktyabrına qədər Almaniyada qalır.
Onun sağlamlığı, fiziki hazırlığı, ətrafındakılara münasibəti, cəsarəti, dönməzliyi, xüsusilə də daim biliyini artırması gələcəkdə böyük hərbçi olacağına yol açan faktorlardan idi. [[1949]]-cu ildə Dzerjinski adına Hərbi Akademiyaya, bunun ardınca Hərbi Artilleriya Akademiyasına daxil olur.
Tofiq Ağahüseynov [[1960]]-64-cü illərdə Hövsanda yerləşən Hava Hücumundan Müdafiə polkuna komandirlik edir, [[1964]]-cü ilin sonlarında Volqoqrada göndərilir və diviziya komandiri kimi orada çalışır. [[1968]]-ci ildə general-mayor rütbəsi alır. 1969-cu ildən Rostovda korpus komandiri təyin edilir.
[[1972]]-ci ildə general-leytenant rütbəsi alır və [[1975]]-ci ildə Bakı Dairəsi Hava Hücumundan Müdafiə Komandanının birinci müavini təyin edilir. [[1980]]-ci ildə general-polkovnik rütbəsini alan Tofiq Ağahüseynova həm də Bakı Dairəsi Hava Hücumundan Müdafiə Komandanı vəzifəsi həvalə edilir. <ref name=":0" />
O, SSRİ Silahlı Qüvvələrində general-polkovnik rütbəsi alan ilk azərbaycanlıdır.Tofiq Ağahüseynova 1982-ci ildə daha böyük bir vəzifə həvalə etdilər. O, Varşava Müqaviləsi dövlətlərinin birləşmiş silahlı qüvvələri baş komandanlığının Çexoslovakiyadakı nümayəndəsi təyin olunur.
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 1997-ci il 17 aprel tarixli sərəncamı ilə Tofiq Ağahüseynov [[prezident]]in hərbi məsələlər üzrə köməkçisi təyin olunur. Eyni zamanda, general-polkovnik rütbəsində [[Azərbaycan Milli Ordusu]] sıralarına bərpa edilir. Bu zaman onun 74 yaşı var idi. O, üç çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin [[deputat]]ı seçilib.
{| align="center" class="wikitable sortable"
|-
!width=1%| İllər !! Tutduğu vəzifə !! Yerləşdiyi yer !! Rütbəsi !!
|-
| [[1942]] || Tağım komandiri || [[Arxangelsk vilayəti]] || {{leytenant|SSRİ}}
|-
| [[1943]] || Zenit artilleriyasının batareya komandiri || [[Arxangelsk vilayəti]] || {{leytenant|SSRİ}}
|-
| [[1944]] || Əlahiddə zenit-artilleriya divizionu qərargah rəisinin köməkçisi || [[Polşa]], [[Almaniya]]|| {{leytenant|SSRİ}}
|-
| [[1946]] || Zenit batareyası komandirinin müavini|| [[Bakı]]||{{Baş leytenant |SSRİ}}
|-
| [[1947]]-[[1949]] || Zenit batareyası komandirinin müavini||[[Bakı]]||[[kapitan]]
|-
| [[1949]]-[[1953]] ||Dzerjiniski adına hərbi akademiyanın dinləyicisi || [[Moskva]]|| [[mayor]]
|-
| [[1953]]-[[1954]] || Hərbi komandirlik artilleriya akademiyasının dinləyicisi|| [[Leninqrad]] ||[[mayor]]
|-
| [[1954]]-[[1955]] || Zenit artilleriya divizionunun komandiri|| [[Bakı]]|| [[mayor]]
|-
| [[1955]]-[[1957]] ||HHM Bakı dairəsi artilleriya qərargahının baş zabiti || [[Bakı]]|| [[Podpolkovnik]]
|-
| [[1957]]-[[1960]] || Zenit-artilleriya alayı komandirinin müavini || [[Bakı]]|| [[Podpolkovnik]]
|-
| [[1960]]-[[1964]] || Zenit-raket alayının komandiri || [[Bakı]]||[[Polkovnik]]
|-
| [[1964]]-[[1967]] || HHM 10-cu diviziyasının komandir müavini || [[Volqoqrad]] || [[Polkovnik]]
|-
| [[1967]]-[[1969]] || HHM 10-cu diviziyasının komandiri || [[Volqoqrad]]|| [[General-mayor]]
|-
| [[1969]]-[[1975]] || HHM 12-ci korpusunun komandir müavini || [[Rostov-Don]] || [[General-mayor]]
|-
| [[1975]]-[[1980]] || HHM Bakı dairəsi qoşunları komandanının birinci müavini || [[Bakı]]||[[General-mayor]]
|-
| [[1980]]-[[1982]] || Zaqafqaziya hərbi Dairəsi HHM komandanı || [[Tbilisi]]|| [[General-mayor]]
|-
| [[1982]]-[[1987]] || Varşava müqaviləsi dövlətləri Birləşmiş Silahlı Qüvvələri komandanının CSSR HHM komandanı yanında nümayəndəsi || [[Praqa]]|| [[General-polkovnik]]
|}
==Hərbi xidmətindən sonrakı fəaliyyəti==
[[Sovet Ordusu]] sıralarında azad edildikdən sonra T.Ağahüseynov daimi yaşamaq üçün [[Bakı]]ya qayıdır. İşə düzəlmək barədə Azərbaycan KP MK-nın o zamankı I katibi K.Bağırova dəfələrlə edilən müraciətlər heç bir nəticə vermədi. [[1988]]-ci ilin [[oktyabr]]da ona respublikada "''Avtomobil həvəskarları''" cəmiyyətinə rəhbərlik etməyi təklif etdilər. Bu könüllü cəmiyyət [[1974]]-cü ildə yaradılmışdı. Avtomobil sahiblərini birləşdirirdi. Cəmiyyəti fəaliyyətində əsas məqsəd yol-nəqliyyat hadisələrinin qarşısını almaq idi. Cəmiyyət Respublika DAM ilə sıx əməkdaşlıq edirdi. Cəmiyyətin işinə avtomobil həvəskarlarının geniş dairəsini cəlb etmək məqsədilə həvəskar sürücülərin hazırlığı üzrə kurslar yaradıldı, habelə avtomobil və motosikletlərin iştirakı ilə idman tədbirləri keçirilməyə başladı. Cəmiyyətin tədris avtomaşınları üçün böyük parkı və yaxşı tədris bazası vardı. Bundan başqa respublikanın bütün böyük şəhər və rayonlarda onun filialları fəaliyyət göstərirdi. Yol-qəza hadisələrinin sayını azaltmaq üçün fəal iş aparılırdı. Lakin yenidən qurma ilə əlaqədar cəmiyyət təsərrüfat hesabına keçirildi ki, bu da onun maliyyə imkanlarına mənfi təsir göstərirdi. İdman dərnəkləri maliyyə çatışmazlığı üzündən öz fəaliyyətlərini dayandırmalı oldular, Xalq Cəbhəsinin hakimiyyəti illərində isə onlar bütünlüklə cəmiyyətin gəlirlərindən asılı vəziyyətə düşdülər. Yüksək vergilər ictimai tədbirlər həyata keçirməyə imkan vermirdi. Lakin bu çətinliklərə baxmayaraq T.Ağahüseynov cəmiyyətin fəaliyyətini müəyyən dərəcədə yaxşılaşdıra bildi. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin [[5 iyun]] [[1974]]-cü il tarixli qərarı ilə yaradılmış "''Avtomobil həvəskarları''" könüllü cəmiyyətinə T.Ağahüseynov sədr seçildikdən sonra bu təşkilatın işində böyük dəyişikliklər baş vermişdi. Yol hadisələrini araşdırarkən T.Ağahüseynov uşaqlarla bağlı hadisələri həmişə diqqət mərkəzində saxlamışdır. [[Gəncə]] şəhərində yaradılan və öz fəaliyyətini çoxdan dayandırmış uşaq şəhərciyi T.Ağahüseynovun təşəbbüsü ilə bərpa edilmiş, həyata ikinci vəsiqə qazanmışdır.
== Rütbələri ==
* [[Leytenant]] ([[1942]])
* [[Mayor]] ([[1954]])
* [[Podpolkovnik]] ([[1956]])
* [[Polkovnik]] ([[1960]])
* [[General-mayor]] ([[3 fevral]] [[1968]])
* [[General-leytenant]] ([[5 dekabr]] [[1972]])
* [[General-polkovnik]] ([[6 may]] [[1980]])
==Mükafatları==
Müharibə illərində və sonralar dövlətin ali mükafatlarına, [[orden]] və [[medal]]lara layiq görülüb. Qırmızı Bayraq, Oktyabr İnqilabı, Birinci Dərəcəli Vətən Müharibəsi, Qırmızı Ulduz ordenləri onun yaxasını bəzəyib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[1 fevral]] [[2008]]-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycanda hərbi qulluqçuluq sahəsində xidmətlərinə görə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|“Şöhrət” ordeni]] ilə, [[17 yanvar]] [[2013]]-cü il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin formalaşdırılmasında və hərbçi kadrların hazırlanmasında xüsusi xidmətlərinə görə [["Azərbaycan Bayrağı" ordeni|“Azərbaycan Bayrağı” ordeni]] və [[31 yanvar]] [[2018]]-ci ildə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif olunmuşdur.<ref>[https://azertag.az/xeber/Respublika_Veteranlar_Teskilatinin_sedri_general_polkovnik_Tofiq_Agahuseynovun_95_illik_yubileyi_qeyd_edilib-1132593 general-polkovnik Tofiq Ağahüseynov]</ref>
==Haqqında deyilənlər==
General Ağahüseynovu tanıyanlar, onunla birgə xidmət edənlər hərbi xidmətləri yanaşı onun insani keyfiyyətlərini də yüksək qiymətləndirmişlər. HHM Qırmızı Bayraqlı Bakı dairəsi hərbi Şurasının üzvləri və dairə komandanı, T.Ağahüseynov haqqında xüsusilə yüksək fikirdə olmuşlar.
General-polkovnik Fyodor Akimoviç Olifirov:
{{cquote|müəllif=|... Tofiq Yaqub oğlu inadlı əməyi, dərin biliyi, cəsarəti, böyük işgüzarlığı və tabeliyində olanlara sonsuz qayğısı ilə özünə qarşı tükənməz hörmət və məhəbbət qazanmışdı.}}
General-polkovnik Stepan Karpoviç Çubarov:
{{cquote|müəllif=|... Mən [[general]] Ağahüseynovu ən müxtəlif vəzifələrdə görmüşəm və bir dəfə də eşitməmişəm ki, o kiməsə səsini qaldırsın. O sadə, qayğıkeş və diqqətcildir. Günahkarı elə formada tənbeh edir ki, ləyaqətinə və qüruruna toxunmur. [[Əsgər]]dən tutmuş generala qədər hamıya "''Siz''" deyə müraciət edir, təkcə elə bununla qarşılıqlı hörmət, işgüzarlıq ab-havası yaradırdı. Tofiq Yaqub oğlu əsgərlərlə ümumi dil tapmağı bacarırdı. Onlarla tez-tez ünsiyyətdə olur, necə yedizdirilmələri barədə sorğu-suala tutur, faydalı məsləhətlər verirdi.}}
T.Ağahüseynovu yaxından tanıyan Sabir Ələkbərovun fikirləri də maraqlıdır. S.Ələkbərov öz xatirələrində yazır:
{{cquote|müəllif=|... [[1971]]-ci ildə Ç.İldırım adına [[Azərbaycan Politexnik İnstitutu]]nu bitirdikdən sonra məni Ordu sıralarına çağırdılar. [[Novorossiysk]] şəhərində - HHM Qoşunları Rostov korpusunda xidmətə başladım. Mənimlə birlikdə SSRİ-nin müxtəlif regionlarından olan millətlərin nümayəndələri, o cümlədən [[azərbaycanlı]]lar da xidmət edirdilər. Vəzifələr bölüşdürüləndə mənə təsərrüfat hissəsi üzrə xidmət təklif olundu. Onda dedim ki, institutu mühəndis-radiotexnik ixtisası üzrə bitirmişəm. Cavabım [[polkovnik]]i təəccübləndirdi və o soruşdu ki, mən haradanam, milliyətim nədir. Cavab verdim ki, [[Bakı]]danam və milliyətcə azərbaycanlıyam. Polkovnik dedi ki, [[cənub]]lular adətən mətbəxdə və təsərrrüfatda işləməyə üstünlük verirlər. Elə buradaca kimsə xəbərdarlıq etdi ki, ehtiyatlı olmaq lazımdır, bu sözlər Ağahüseynova çata bilər. Bu familiyanı ilk dəfə belə eşitdim. Lakin bilmirdim ki, onun bizim xidmətimizlə bağlılığı var. "''Hələlik qərargahda işlə sonrasına baxarıq''" - deyə polkovnik söhbətə nöqtə qoydu. Bir neçə həftədən sonra mən yüksək vəzifəli bir şəxsdən T.Ağahüseynov haqqında məlumat verməsini xahiş etdim. O təəccüblə soruşdu: "''Necə yəni sən öz həmyerlin olan bu böyük şəxsiyyəti tanımırsan?''". Hiss etdim ki, o mənə inanmır, zarafat etdiyimi düşünür. Ağahüseynovu tanımamağıma inanandan sonra dedi ki, Tofiq Ağahüseynov [[general-leytenant]]dır və [[Rostov]] korpusunun komandiridir. Mənə göstərilən xüsusi münasibətin səbəbini yalnız indi anladım. Həmin gündən fəxr etməyə başladım ki, həmyerlim belə yüksək rütbəyə və vəzifəyə çatıb.}}
== Filmoqrafiya ==
#[[Mən Bakıdanam. Tofiq Ağahüseynov (film, 2015)]]
==Mənbə==
* Leytenantdan general-polkovnikədək. - Bakı: "hərbi nəşriyyat", 2001. -184 səhifə
== İstinadlar ==
{{İstinad stili}}
{{İstinad siyahısı}}
== Həmçinin bax ==
== Xarici keçidlər ==
* [http://az.azeridefence.com/general-polkovnik-tofiq-agahuseynovun-95-ilik-yubileyi-kecirilib/ General-polkovnik Tofiq Ağahüseynovun 95 ilik yubileyi keçirilib]
* [https://www.youtube.com/watch?v=znJ7WAGUIBM 100 ilin generalı]
* [https://www.youtube.com/watch?v=97PsIPYvNmo Tofiq Ağahüseynov - Sovet ordusunda general-polkovnik rütbəsinə qədər yüksələn azərbaycanlı]
* [https://www.youtube.com/watch?v=Btht8E1wg7Q Память о героях вечна, подвиги их бессмертны]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı generallar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan generalları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]]
[[Kateqoriya:Şəkidə doğulanlar]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]]
[[Kateqoriya:SSRİ Ali Sovetinin XI çağırış deputatları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IX çağırış deputatları]]
[[Kateqoriya:Azərbaycan uzunömürlüləri]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı uzunömürlülər]]