43.624
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Sətir 1:
Sətir 1: − + − + − + − + − + − |Adı = Abdulla bəy Əfəndizadə+ − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + − + − − == Həyatı == − Abdulla bəy Əfəndizadə 3 mart 1873-cü ildə Nuxada anadan olmuşdur. 1880-1888-ci illərdə Nuxada (Şəkidə) məhəllə məktəbində ibtidai təhsil almış, 1888-1894-cü illərdə Yelizavetpolda (Gəncədə) sənət məktəbində, 1895-1898-ci illərdə Tiflisdə Aleksandr Müəllimlər İnstitutunda təhsil almışdır. Nuxada müəllim işləmişdir. İki il burada çalışandan sonra Tiflis Aleksandr Müəllimlər institutuna daxil olmuş və 1899-cu ildə orada təhsilini tamamlamışdı. − + − Rəşid bəy Əfəndiyevin qardaşı Abdulla bəyin Ziya bəy adlı oğlu vardır. Əfəndiyev [[Hikmət Ziya]]nın babasıdır.+ − + + − 1898-ci ildə isə Bakıda pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. Həmin illərdə müxtəlif məktəblərdə müəllim və məktəb müdiri vəzifələrində işləmişdir. 1906-cı ildə A.Əfəndizadə Qafqaz Müsəlman Müəllimlərinin I və 1907-ci ildə II qurultaylarında fəal iştirak etmiş, Süleyman Sani Axundov və Fərhad Ağazadə ilə birgə tərtib etdiyi yeni əlifba layihəsini müzakirəyə çıxarmış, onlarla birlikdə həmin əlifba layihəsi və qurultayda qəbul olunan proqram əsasında 1908-ci ildə “''İkinci il''” dərsliyini yazıb nəşr etdirmişdir. O, Azərbaycan Milli Şurasının “''Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanunu''”na əsasən Nuxa (Şəki) şəhərindən ADR parlamentinə deputat seçilmişdir. Parlamentdə əvvəlcə Əhrar fraksiyasına daxil olmuş, 1919-cu il noyabrın əvvəllərində fraksiyadan ayrılaraq özünü sol müstəqil elan etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/oktyabr/329944.htm |archiveurl=http://web.archive.org/web/20190114133420/http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/oktyabr/329944.htm |archivedate=14 Jan 2019 |title=Azərbaycanın görkəmli maarifçilər nəsli |author= |date= |publisher= |accessdate= 2013.- 9 oktyabr. |language= }}</ref>+ − 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin parlamentinə üzv seçilən Əfəndizadə Maarif Nazirliyinin əlifba islahatına dair təşkil etdiyi kommissiyanın tərkibində çalışmışdır. Müzakirəyə təqdim etdiyi əlifba layihəsi komissiya tərəfindən bəyənilmişdir. 1919-cu ildə Əfəndizadənin tərtib etdiyi əlifba əsasında müstəqil dövlətin “''Son türk əlifbası''” adlı əlifba dərsliyinin nəşrinə icazə verilmişdir.+ − Ədəbi yaradıcılıqla məşğul olmuş Əfəndizadə uşaqlar üçün şeirlər, hekayələr də yazmışdır. Onun 1919-cu ildə Şəkinin "''Mədəniyyət''" mətbəəsində onun siyasi lirika janrında qələmə aldığı “''Ya ölüm, ya Türkiyə''” mənzuməsi çox məşhur idi. Abdulla bəy Əfəndizadə Şəkidə ilk oğlan, ilk qız məktəblərinin və gimnaziyanın banisi kimi tanınırdı. Abdulla bəy Əfəndizadə eyni zamanda tərcümə işi ilə də məşğul olmuş, rus şairlərindən İ.A.Krılovun, M.Y.Lermontovun və başqalarının şeirlərini türkçəmizə tərcümə etmişdir. Geniş fəaliyyət, hərtərəfli yaradıcılıq dairəsinə və qabiliyyətinə malik olan Abdulla bəy Şəki folklorunun toplanılması, araşdırılması və təbliği istiqamətində də mühüm işlər görmüşdür. O, topladığı folklor nümunələrini 1894-cü ildə "''Sbornik materialov dlə opisaniə mestnostey i plemen Kavkaza (SMOPK)''" məcmuəsində çap etdirmişdir. − + + − * “''Rüstəmin yuxusu, yaxud röyası''” (1906);+ − * “''Şagirdlərə hədiyyə''” (1914).+ − ===Kitabçası===+ − * "Hər ürəkdə səbt olubdur: ya ölüm, ya Türkiyə+ + − ===Şeirləri===+ − * "''Növhə''";+ − * "''Ümid''"; − * "''Acı həqiqətlər qarşısında böyük ümidvarlılıq''"; − * "''Qafqaza dəvət''".<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/adalet/2018/iyun/595083.htm|archiveurl=http://web.archive.org/web/20190114133737/http://www.anl.az/down/meqale/adalet/2018/iyun/595083.htm |archivedate=14 Jan 2019 |title=AZƏRBAYCAN CÜMHURİYYƏTİ MƏCLİSİ-MƏBUSANINDA NUXA QƏZASINI TƏMSİL EDƏN ŞƏXSLƏR |author= |date= |publisher= |accessdate= 2018. 8 iyun |language= }}</ref> − ==Haqqında==+ − Onun [[1906]]-cı ildə əvvəl "''Dəbistan''" jurnalında, daha sonra isə ayrıca kitabça şəklində nəşr edilmiş "''Rüstəmin yuxusu''" adlı əsərinə XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda gedən ictimai-siyasi hərəkatın görkəmli nümayəndəsi, sonralar Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri olan M.Ə.Rəsulzadə resenziya yazmışdır: + − {{sitat|"Bu mənzumə biz müsəlmanların məişətimizdə ən nazik və ən ağrılı dərdimiz olan dəstəbazlıq və qoçubazlığın bina və əslini və millətimiz arasında cəhl və nadanlıq ucundan cüzi bir şeyin üstə (ki, özgələri o barədə bir-birilərinə söyüş belə deməzlər) özlərini həlakət və fəlakətə sövüq edib böylə bir hərəkəti-dənaətkaranənin adını namus və qeyrət qoyanların biləsəf iştimallarını (əhatə etmək) gözəl bir tərzdə tənqid ediyor. Bu əsər qayət asan bir dil ilə yazılıb "mütəzad" surəti şeriyyəsi ilə tənzim edilmişdir". }}+ + − O, 1928-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.+ − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − * [[Salman Mümtaz]] − − ==Ədəbiyyat== − *{{AME|6|?|ƏFƏNDİYEV (Əfәndizadә) Abdulla bәy İsmayıl bәy oğlu|17173}}
Nəzərə çarpan dəyişiklik yoxdur.
[[Kateqoriya:A]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Əfəndizadə Abdulla bəy]]
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Əfəndizadə Abdulla bəy]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış pedaqoqlar]]
{{Yazıçı
{{Yazıçı
|Şəkil = Abdulla bəy Əfəndizadə.jpg
|Adı = Abdulla bəy Əfəndizadə
|Şəkil məlumat =
|Tam adı = Əfəndizadə Abdulla bəy İsmayıl oğlu
|Şəkil miqyası =
|Şəkil = Abdulla bəy Əfəndizadə.jpg
|Şəklin ölçüsü =
|Tam adı = Abdulla bəy İsmayıl oğlu Əfəndizadə
|Şəklin izahı =
|Digər adları = Azaqbəyli
|İlk adı =
|Fəaliyyəti = Pedaqoq, Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin üzvü
|Təxəllüsü =
|Milliyəti = azərbaycanlı
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1873|3|3}}
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1873|3|3}}
|Doğum yeri = [[Nuxa]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
|Doğum yeri = [[Nuxa]], {{Rusİmp}}
|Vəfat tarixi = {{vəfat tarixi|1928||}}
|Vəfatı = {{vəfat tarixi|1928||}}
|Vəfat yeri = Bakı, {{AzSSR}}
|Vəfat yeri = Bakı, {{AzSSR}}
|Vəfat səbəbi =
|Vəfat səbəbi =
|Dəfn yeri =
|Dəfn yeri =
|Vətəndaşlığı =
|Atası =
|Milliyəti =
|Anası =
|Həyat yoldaşı =
|Həyat yoldaşı =
|Uşağı = [[Ziya Əfəndiyev]]
|Uşaqları = [[Ziya Əfəndiyev]]
|Atası =
|Sayt =
|Anası =
|İmzası =
|Təhsili = Mixaylov Sənət Məktəbi (Yelezavetpol (indiki Gəncə), 1888 – 1894)
Aleksandr Müәllimlәr İnistitutu (Tiflis (indiki Tbilisi), 1895 – 1899)
|İxtisası =
|Fəaliyyəti =
|Fəaliyyət illəri =
|Əsərlərinin dili =
|İstiqamət =
|Janr =
|İlk əsəri =
|Tanınmış əsərləri =
|Mükafatları =
|İmzası =
|Sayt =
|Vikimənbə =
|Commons =
}}
}}
'''Abdulla bəy Əfəndizadə''' (Tam adı:''Əfəndizadə (Əfəndiyev) Abdulla bəy İsmayıl oğlu ''; {{d.}}3 mart 1873, Nuxa - {{ö.}}1928, Bakı) — Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin üzvü, pedaqoq.<ref>{{cite web |url=http://goychay.cls.az/more/text/58725 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20190114133049/http://goychay.cls.az/more/text/58725 |archivedate=14 Jan 2019 |title=Abdulla bəy Əfəndizadə 1873-1928 (145 illiyi) |author= |date= |publisher= |accessdate=3 Yanvar , 2018 |language= }}</ref>
'''Abdulla bəy Əfəndizadə''' – maarif xadimi, yazıçı, tәrcümәçi, Azərbaycan parlamentininin (1918 – 1920) Nuxa şəhərindən seçilmiş deputatı. [[Rәşid bәy Əfәndiyev|Rәşid bәy Əfәndiyevin]] qardaşı, [[Hikmət Ziya|Hikmət Ziyanın]] isə babasıdır.
=== Ailəsi ===
== Haqqında məlumatlar ==
3 mart 1873-cü il tarixdə Nuxada anadan olub.
==Fəaliyyəti==
=== Təhsili ===
1880 – 1888-ci illərdə Nuxada evdә vә mәhәllә mәktәbindә ibtidai,
1888 – 1894-cü illərdə Mixaylov Sənət Məktəbində (Yelezavetpol (indiki Gəncə)) kənd təsərrüfatı – bağçılıq və ipəkçilik, üzrә orta ixtisas,
1895 – 1899-ci illərdə dә Aleksandr Müәllimlәr İnistitutunda (Tiflis (indiki Tbilisi)) ali pedaqoji tәhsil alıb.
===Kitabları===
=== Əmək fəaliyyəti ===
1899 – 1920-ci illərdə, əvvəlcə, Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin himayəsi ilə təsis edilmiş və Sultan Məcid Qənizadənin rəhbərlik etdiyi məktəbdə pedaqoji əmək fəaliyyətə başlayıb, daha sonra müxtәlif mәktәblәrdә müәllim vә müdir (1898–1920) işlәmişdir
=== İctimai-siyasi fəaliyyəti ===
1906 və 1907-ci illərdə Qafqaz Müsəlman Müəllimlərinin I və II qurultaylarında iştirak edib.
1918 – 1920-ci illərdə Nuxa şəhərinin təmsilçisi kimi Azərbaycan parlamentinin üzvü olub.
=== Ədəbi, elmi, pedaqoji-elmi, tərcüməçilik fəaliyyəti ===
1894-cü ildə “Sbornik materialov dlya opisaniya mestnostey i plemen Kavkaza” məcmuəsində NUxada topladığı folklor nümunələri,
1906-cı ildə “Rüstəmin yuxusu” kitabı,
1908-ci ildə Süleyman Sani Axundov və Fərhad Ağazadə (Şərqli) birlikdə tərtib etdikləri “İkinci il” məktəb dərsliyi,
1914-cü ildə “Şagirdlərə hədiyyə” kitabı,
1919-cu ildə Nuxadakı “Mədəniyyət” mətbəəsində siyasi lirika janrında qələmə aldığı “Hər ürəkdə səbt olubdur: ya ölüm, ya Türkiyə!” adlı kitabçası çap olunub.
Rus şairlərindən İ.A.Krılovun, M.Y.Lermontovun və başqalarının şeirlərini azərbaycan dilinə tərcümə edib.
==Vəfatı==
==Vəfatı==
1928-ci ildə – 55 yaşında, Bakıda vəfat edib.
==Ədəbiyyat==
# {{AME|8|?|ƏFƏNDİYEV (Əfәndizadә) Abdulla bәy İsmayıl bәy oğlu|17173}}
==Həmçinin bax==
# {{məqalə
| müəllif = Baxışov V.
| başlıq = Azərbaycan Cümhuriyyəti Məclisi-Məbusanında Nuxa qəzasını təmsil edən şəxslər
| orijinal =
| link = http://www.elibrary.az/docs/qazet/qzt2018_3148.htm
| dil = az
| cavabdeh =
| nəşrin müəllifi =
| nəşr = Ədalət
| tip = qəzet
| yer = Bakı
| nəşriyyat =
| il = 1918
| cild =
| buraxılış = 8 iyun
| nömrə = 102
| səhifələr = 7
| isbn =
| issn =
| doi =
| bibcode =
| arxiv =
| pmid =
| ref =
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200701125011/http://www.elibrary.az/docs/qazet/qzt2018_3148.htm
| archivedate = 13 Nov 2018 - 1 Jul 2020
}}
==Həmçinin, bax==
* [[Rəşid bəy Əfəndiyev]]
* [[Rəşid bəy Əfəndiyev]]