Sətir 1: |
Sətir 1: |
| + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış din xadimləri]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]] |
| {{Alim | | {{Alim |
− | |adı = Vasim Məmmədəliyev | + | |Piktoqram = islam |
− | |orijinal adı = | + | |Adı = Vasim Məmmədəliyev |
− | |digər adları = | + | |Tam adı = Məmmədəliyev Vasim Məmmədəli oğlu |
− | |şəkil = Vasim Məmmədəliyev.jpg | + | |Şəkil = Vasim Məmmədəliyev.jpg |
− | |şəklin ölçüsü = | + | |Şəklin ölçüsü = |
− | |şəklin izahı = Vasim Məmmədəliyev 2011-ci ildə | + | |Şəklin izahı = Vasim Məmmədəliyev 2011-ci il. |
− | |piktoqram = | + | |Doğum tarixi = {{Doğum tarixi|1942|8|27}} |
− | |doğum tarixi = 27.08.1942 | + | |Doğum yeri = Bakı, {{AzSSR}}, {{SSRİ}} |
− | |doğum yeri = Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ | + | |Vəfat tarixi = {{Vəfat tarixi və yaşı|2019|10|13|1942|8|27}} |
− | |vəfat tarixi = 13.10.2019 | + | |Vəfat yeri = Bakı, {{AZE}} |
− | |vəfat yeri = Bakı, Azərbaycan | + | |Vəfat səbəbi = |
− | |vəfat səbəbi = | + | |Dəfn yeri = |
− | |dəfn yeri = | + | |Vətəndaşlığı = {{SSRİ}}→{{AZE}} |
− | |vətəndaşlığı = {{SSRİ}}→<br>{{AZE}} | + | |Milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |
− | |milliyyəti = Azərbaycanlılar|azərbaycanlı | + | |Həyat yoldaşı = |
− | |həyat yoldaşı = | + | |Uşağı = |
− | |uşağı = | + | |Atası = |
− | |atası = | + | |Anası = |
− | |anası = | + | |Elm sahəsi = |
− | |elm sahəsi = şərqşünaslıq | + | |Elmi dərəcəsi = filologiya elmləri doktoru |
− | |elmi dərəcəsi = Akademik | + | |Elmi adı = professor |
− | |elmi adı = | + | |İş yeri = |
− | |iş yeri = Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsi | + | |Alma-mater = <!--Qədim təhsil ocaqları--> |
− | |alma-mater = | + | |Təhsili = S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət universiteti, şərqşünaslıq fakültəsi, ərəb filologiyası şöbəsi (1959–1964) |
− | |təhsili = | + | |
− | |elmi rəhbəri = | + | Xarici Dillər Pedaqoji İnstitutu, aspirantura, sami dilləri ixtisası (1964 – 1967) |
− | |tanınmış yetirmələri = | + | |
− | |tanınır = | + | |Elmi rəhbəri = |
− | |mühüm layihələri = | + | |Tanınmış yetirmələri = |
− | |üzvlüyü = | + | |Tanınır = <!--Alimə fəaliyyətinə görə verilən ləqəb--> |
− | |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi|1992}}<br>{{"Şərəf" ordeni|2009}} {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2002}}<br>{{"Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı|2017}} | + | |Mühüm layihələri = |
− | |imzası = | + | |Üzvlüyü = AMEA, həqiqi üzv |
− | |saytı = | + | |Mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi|1992}}<br>{{"Şərəf" ordeni|2009}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2002}}<br>{{"Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı|2017}} |
− | |vikianbar = | + | |İmzası = |
| + | |Sayt = |
| + | |Commons = Vasim Məmmədəliyev |
| }} | | }} |
| + | '''Vasim Məmmədəliyev''' (1942–2019) — tanınmış şərqşünas-alim, filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi Elmi-Dini Şurasının sədri, [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi]], Bakı Dövlət Universitetinin ilahiyyat fakültəsinin dekanı və ərəb filologiyası kafedrasının müdiri. |
| | | |
− | '''Vasim Məmmədəli oğlu Məmmədəliyev''' — şərqşünas-alim, professor (1979), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (2007), Azərbaycan (1992), Dağıstanın (2003) əməkdar elm xadimi, Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsinin dekanı, BDU-nun ərəb filologiyası kafedrasının müdiri, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi Elmi-Dini Şuranın sədri (1997).
| + | == Haqqında məlumatlar == |
| + | 27 avqust 1942-ci il tarixində Bakıda anadan olub. |
| | | |
− | == Həyatı və fəaliyyəti == | + | === Təhsili === |
− | Vasim Məmmədəliyev 1942-ci il avqust ayının 27-də Bakı şəhəri Kürdəxanı kəndində anadan olmuşdur . 1949-1959-cu illərdə Bakı şəhər 113 saylı orta məktəbdə təhsil almışdır.
| + | 1949 – 1959-cu illərdə Bakı şəhər 113 saylı orta məktəbində, |
| | | |
− | 1959-1964 — BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb filologiyası şöbəsini bitirmişdir. 1965-1968 — Tbilisi Dövlət Universitetində aspirant. | + | 1959 – 1964-cü illərdə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb filologiyası şöbəsində, |
| | | |
− | *1978-ci ildən professor olmuşdur.
| + | 1964 – 1967-ci illərdə isə Xarici Dillər Pedaqoji İnstitutunun aspiranturasında sami dilləri ixtisası üzrə təhsil alıb. |
− | *1981-1991 — BDU-nun Şərqşünaslıq fakültəsinin dekanı.
| |
− | *1989 — İraq Elmlər Akademiyası, 1994 — İslam Təşkilatı Konfransı nəzdində İslam Hüququ Akademiyası, 1995 — Suriya Quran Elmləri və Ərəb Filologiyası Akademiyası, 2003 — Misir Ərəb dili Akademiyasının üzvü seçilmişdir.
| |
− | *1991-1992 — BDU-nun prorektoru.
| |
− | *1992-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsinin dekanı, ərəb filologiyası kafedrasının müdiri.
| |
− | *1992 — Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülmüşdür.
| |
− | *1997-ci ildən Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi Elmi-Dini Şuranın sədri.
| |
− | * 2001 — AMEA-nın müxbir üzvü seçilmişdir.
| |
− | * 2002 — «Şöhrət ordeni» ilə təltif edilmişdir.
| |
− | * 2003 — Dağıstan Respublikasının Əməkdar elm xadimi adına layiq görülmüşdür.
| |
− | * 2007 — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademiki seçilmişdir.
| |
− | *30-dan artıq dissertasiya işinə elmi rəhbərlik, 40-dan çox dissertasiya işinə rəsmi opponentlik etmişdir. 20 kitabın, 600-dən çox elmi və elmi-kütləvi məqalənin müəllifidir. Əsərləri dünyanın 15-dən artıq ölkəsində nəşr edilmişdir.
| |
− | *Türkiyə, İran, İraq, Misir, Liviya, Gürcüstan, Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı, Suriya, BƏƏ, Küveyt və digər ölkələrlə sıx elmi əməkdaşlıq əlaqələri var.
| |
− | *Vasim Məmmədəliyev akademik Ziya Bünyadov ilə sovet rejimi dövründə Qurani-Kərimi ilk dəfə Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. İlk dəfə 1991-ci ildə işıq üzü görmüş bu tərcümə indiyə qədər müxtəlif illərdə 10 dəfə nəşr olunmuşdur.
| |
| | | |
− | Azərbaycan — İraq Dostluq Cəmiyyətinin sədri olmuşdur.
| + | === Elmi fəaliyyəti === |
| + | 1968-ci ildə “Müasir ərəb, azərbaycan dillərində və Bağdad dialektində felin zaman formalarının müqayisəli-tipoloji təhlil” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını, |
| | | |
− | 27 dekabr 2018-ci ildən Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun Himayəçilər Şurasının üzvü olmuşdur.<ref name="HŞ">[http://scwra.gov.az/az/view/news/8512/azerbaycan-ilahiyyat-institutunun-himayechiler-shurasinin-terkibi-tesdiq-edilib Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun Himayəçilər Şurasının tərkibi təsdiq edilib]. scwra.gov.az, 27.12.2018 {{az}}</ref>
| + | 1974-cü ildə isə “Müasir ərəb ədəbi dilinin felin zaman, şəxs və şəkil kateqoriyaları” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. |
| | | |
− | Uzun illər Azərbaycan Televiziyasında yayımlanan "Haqqın dərgahı" verilişinin aparıcısı olmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=Ih-nJXz3J-A |title=Akademik Vasim Məmmədəliyevin tarixin bu günü xatırlanır |author=Mədəniyyət TV |date= 13.10.2020|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2020-10-15 |language=az }}</ref>
| + | 1978-ci il professor elmi adını alıb. |
| | | |
− | İki qızı, bir oğlu var.
| + | 1997-ci ildən Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi Elmi-Dini Şuranın sədri olub. |
| + | |
| + | 2001-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü, |
| + | |
| + | 2007-ci ildən müxbir üzvü seçilib. |
| + | |
| + | 40 fəlsəfə doktorunun, 5 elmlər doktorunun elmi rəhbəri olub. |
| + | |
| + | 160-dək elmi əsərin, o cümlədən 21 monoqrafiyanın müəllifidir. Xaricdə 50-dən çox elmi əsəri dərc olunub. |
| + | |
| + | === Əmək fəaliyyəti === |
| + | 1981 – 1991-ci illərdə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət universitetinin şərqşünaslıq fakültəsinin dekanı, |
| | | |
− | Vasim Məmmədəliyev 13 oktyabr 2019-cu ildə vəfat etmiş, II Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur.
| + | 1991 – 1992-ci illərdə Məmmədəmin Rəsulzadə adına Bakı Dövlət universitetinin prorektoru, |
| | | |
− | == Beynəlxalq seminar, simpozium və konfraslarda iştirakı ==
| + | 1992 – 2019-cu illərdə Bakı Dövlət Universitetinin ilahiyyat fakültəsinin dekanı və ərəb filologiyası kafedrasının müdiri olub. |
− | * Rusiya — 1978, 1981
| |
− | * Polşa — 1979, 1995
| |
− | * ABŞ — 1996
| |
− | * İndoneziya — 1998, 1996, 2000
| |
− | * İraq — 2000, 2004
| |
− | * Türkiyə — 2002, 2004
| |
− | * İran — 2002, 2004
| |
− | * Gürcüstan — 2005
| |
− | * Fransa — 2005
| |
− | * Misir — 2006
| |
| | | |
− | == Seçilmiş əsərləri == | + | === Ailəsi === |
− | * 2006 — İslam və gənclik
| + | İki qızı, bir oğlu var. |
− | * 2006 — Mövlana Cəlaləddin Rumi yaradıcılığında Məsnəvi (Q.T. Məmmədəliyeva ilə birlikdə)
| |
− | * 2006 — Milli jurnalistikamızın patriarxı. Mətbuatımızm klassiki.
| |
− | * 2006 — Ərəb dili proqramı (bakalavr pilləsi üçün) (N. Məmmədovla birlikdə)
| |
− | * 2006 — Globalization in Estimation of Muslim Scientists (ingilis dilində)
| |
− | * 2005 — İslamda məzhəblərin yaxınlığı və yaxınlaşmanın əsas istiqamətlərinə dair bəzi mülahizələr
| |
− | * 2005 — Ərəb dilçiliyi ümumi dilçiliyin əsas qollarından biri kimi
| |
− | * 2004 — Dünya şöhrətli alim Rüstəm Əliyev fenomeni
| |
− | * 2004 — Ərəb ədəbi dilində şərt budaq cümləli tabeli mürəkkəb cümlələr
| |
− | * 2004 — İslam əxlaqı və onun əsas prinsipləri
| |
− | * 2004 — Müsəlman alimlərinin qloballaşmaya münasibətinə dair bəzi qeydlər
| |
− | * 2004 — S.S.Rəşadinin «Sərf nəhv» kitabı haqqında
| |
− | * 2004 — Sibəveyhiyə tutulan iki məşhur irad barəsində bir neçə söz. Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan mədəniyyəti tarixi problemləri
| |
− | * 2003 — Əbu Həyyanın bəzi dilçilik görüşləri
| |
− | * 2003 — Təsəvvüfdə ariflə alimin fərqi. Şərqşünaslığın aktual problemləri.(Q.T. Məmmədəliyeva ilə birlikdə)
| |
− | * 2003 — Aida İmanquliyeva Azərbaycan şərqşünaslığının ən görkəmli nümayəndələrindən biri kimi
| |
− | * 2002 — Islam against terrorism, extremism and aggression. Cooperation for peace in the Caucasus. (Tbilisi)
| |
− | * 2002 — Сравнительный анализ индикативных и императивных наклонений в арабском языке и иврите (C. Fərzəliyevlə birlikdə)
| |
| | | |
− | == Mükafatları == | + | === Vəfatı === |
− | * "[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi]]" fəxri adı — 28 oktyabr 1992
| + | 13 oktyabr 2019-cu il tarixdə – 77 yaşında, Bakıda vəfat edib. Bakıda İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub. |
− | * "Dağıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi" fəxri adı 2003
| |
− | * [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — 26 avqust 2002<ref>[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=1574&doctype=0 ''"V. M. Məmmədəliyevin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 26 avqust 2002-ci il tarixli, 777 nömrəli '''Fərmanı'''.]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} e-qanun.az {{az}}</ref>.
| |
− | * [["Şərəf" ordeni]] — 30 oktyabr 2009<ref>[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=18547&doctype=0 ''"V.M.Məmmədəliyevin “Şərəf” ordeni ilə təltif edilməsi haqqında"'' Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 oktyabr 2009-cu il tarixli, 541 nömrəli '''Sərəncamı'''.]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} e-qanun.az {{az}}</ref>
| |
− | * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü]] — 30 avqust 2012
| |
− | * "Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı — 10 may 2017<ref>[http://azertag.az/xeber/Umummilli_Liderin_anadan_olmasinin_94_cu_ildonumune_ve_Heyder_Aliyev_Fondunun_fealiyyetinin_13_illiyine_hesr_olunan_tenteneli_merasim_kechirilib_Azerbaycan_Prezidenti_Ilham_Aliyev_merasimde_istirak_edib-1058806 Vasim Məmmədəliyev “Qızıl çinar” beynəlxalq mükafatına layiq görülüb]</ref>
| |
| | | |
− | == İstinadlar == | + | === Təltif və mükafatları === |
− | {{İstinad stili}}
| + | * “[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi]]” fəxri adı (28 oktyabr 1992); |
− | {{İstinad siyahısı}}
| + | * “Dağıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi” fəxri adı (2003); |
| + | * [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|“Şöhrət” ordeni]] (26 avqust 2002); |
| + | * [["Şərəf" ordeni|“Şərəf” ordeni]] (30 oktyabr 2009); |
| + | * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdü]] (30 avqust 2012); |
| + | * [["Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatı|“Qızıl çinar” beynəlxalq mükafatı]] (10 may 2017). |
| | | |
− | == Həmçinin bax == | + | ==Ədəbiyyat == |
− | {{Vikianbar kateqoriyası|Vasim Məmmədəliyev}} | + | # {{ŞAZ|2|282-283}} |
| + | # {{cite web | last =|url=http://science.gov.az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3724|title= Vəfat etmiş həqiqi üzvlər:Məmmədəliyev Vasim Məmmədəli oğlu |author= |date= |website=http://science.gov.az/ |publisher=Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası |language=az |accessdate= |archiveurl = https://web.archive.org/web/20210121230306/http://science.gov.az/forms/skonchavshiesya-deystvitelnyie-chlenyi/3724|archivedate =3 Apr 2020 - 21 Jan 2021 |ref = harv}} |
| + | # {{cite web | last =|url=http://bsu.edu.az/az/news/unudulmaz_rqnas_alim_v__mllim |title=Unudulmaz şərqşünas alim və müəllim|author= |date= |website=http://bsu.edu.az/ |publisher=Bakı Dövlət Universiteti |language=az |accessdate= |archiveurl = https://web.archive.org/web/20201020170814/http://bsu.edu.az/az/news/unudulmaz_rqnas_alim_v__mllim|archivedate = 20 Oct 2020|ref = harv}} |
| | | |
− | == Xarici keçidlər ==
| + | {{Yoxlanılmış məqalə}} |
− | * {{facebook|vasimmemmedeliyev}} {{az}}
| |
| | | |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycan şərqşünasları]] | + | [[ar:وسيم محمد علييف]][[arz:وسيم محمد علييف]][[az:Vasim Məmmədəliyev]][[en:Vasim Mammadaliyev]][[ru:Мамедалиев, Васим Мамедали оглы]][[simple:Vasim Mammadaliyev]] |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] | |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycanlı alimlər]] | |
− | [[Kateqoriya:Ərəbşünaslar]] | |
− | [[Kateqoriya:Dinşünaslar]] | |
− | [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] | |
− | [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin məzunları]]
| |
− | [[Kateqoriya:Quran tərcüməçiləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:AMEA-nın müxbir üzvləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:AMEA-nın həqiqi üzvləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:"Qızıl çinar" beynəlxalq mükafatının qalibləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:II Fəxri Xiyabanda dəfn olunanlar]]
| |