Changes

  |Commons          =  

  |Commons          =  

}}

}}

'''Zaman bəy Şeyxəlibəyov''' (1838–1904) — tərcüməçi, diplomat və dövlət xadimi; müxtəlif illərdə dörd dövlətə xidmət etmişdir: 1860–1872-ci illərdə Rusiya İmperiyasında əvvəl Nuxa qəza məhkəməsində katib, sonra isə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsinin Nuxa barışdırıcı şöbəsində Məhkəmə icraçısı ({{dil-ru|судебный пристав}}) vəzifəsində işləmiş, 1873–1875-ci illər arasında Osmanlı dövlətinin nümayəndəsi kimi İstanbuldan Türküstana göndərilənlər arasında yer almış, daha sonra {{link-interwiki|az=Yeddişəhər|az_mətn=Yeddişəhər |başqa_dil=az|başqa_dildə_başlıq=Yettişar (Yeddişəhər) xanlığı}} əmirinin nümayəndəsi kimi ruslarla danışıqlarda iştirak etmiş və nəhayət, 1877-ci ilin ikinci yarsından sonra Rusiya İmperiyasında – Türküstan general-qubernatorun dəftərxanasında, tərcüməçi vəzifəsində çalışmış, həmçinin, rəsmi səfərlərdə Buxara əmirini müşayiət etmişdir. Rusiya İmperiyasının mülki məmur rütbələrini daşımış, o cümlədən həyatının son illərində {{link-interwiki|az=Dövlət müşaviri|az_mətn=dövlət müşaviri |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Статский советник}} ({{dil-ru|статский советник}}) rütbəsinə malik olmuşdur{{Sfnru|Генеалогическое общество Алматы||p=|loc=}}, hansı ki bu general-mayor və polkovnik hərbi rütbələri arasındakı hərbi rütbəyə uyğun idi.

'''Zaman bəy Şeyxəlibəyov''' (1838–1904) — tərcüməçi, diplomat və dövlət xadimi. Müxtəlif illərdə dörd dövlətə xidmət etmişdir. 1877-ci ilin ikinci yarsından sonra Rusiya İmperiyasında – Türküstan general-qubernatorun dəftərxanasında, tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır. Rusiya İmperiyasının müxtəlif mülki məmur rütbələrini daşımış, o cümlədən, həyatının son illərində {{link-interwiki|az=Dövlət müşaviri|az_mətn=dövlət müşaviri |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Статский советник}} ({{dil-ru|статский советник}}) rütbəsinə malik olmuşdur{{Sfn|Генеалогическое общество Алматы||p=|loc=}}, hansı ki bu general-mayor və polkovnik hərbi rütbələri arasındakı hərbi rütbəyə uyğun idi.

 

Rusiyanın Şərq tarixçiləri Zaman bəyin özü haqqında, onun səyahətlərdə və diplomatik danışıqlarda ruslara köməyi haqqında kifayət qədər məlumatlıdırlar{{Sfn|Пржевальский Н.М.|1947|с=138 (прм. 18)|loc=}}. O cümlədən, məşhur rus səyyahı və coğrafiyaşünası Nikolay Prijevalskiy Şərqi Türküstana etdiyi səyahətlərinin birində qarşılaşdığı Zaman bəydən öz gündəliyində dəfələrlə bəhs etmiş, həmçinin, geri dönərkən Zaman bəyə səmimi təşəkkür məktubu yazdığını da gündəliyində qeyd etmiş və səyahətinin uğurla başa çatmasında Zaman bəyin xüsusi rolunu vurğulamışdır{{Sfn|Пржевальский Н.М.|1947|с=139 (прм. 18)|loc=}}.

==Haqqında məlumatlar==

==Haqqında məlumatlar==

7 noyabr (26 oktyabr) 1838-ci il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub{{Sfnaz|Tahirzade A.|2016, Aralıq |p=|loc=}}.

7 noyabr (26 oktyabr) 1838-ci il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub{{Sfnaz|Tahirzade A.|2016, Aralıq |p=|loc=}}.

 

1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda adı 35-ci sırada, vəfat etmiş praporşik Şeyxəli bəy Hacı bəy oğlunun böyük oğlu – 22 yaşlı {{link-interwiki|az=quberniya katibi|az_mətn=quberniya katibi |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Губернский секретарь}} mülki məmur rütbəsini daşıyan şəxs kimi, qeyd edilib. Həmin sənəddə Zaman bəyin özünün 4 yaşlı İsa bəy və 1 yaşlı Hacıağa bəy adlı oğullarının, həmçinin, 20 yaşlı Bala bəy, 16 yaşlı Mehdi bəy, 10 yaşlı İbrahim bəy və 8 yaşlı Məhəmməd bəy adlı qardaşlarının da olduğu göstərilib{{Sfnru|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=}}<ref name=Q2 group=qeyd/>.  

1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda adı 35-ci sırada – 22 yaşlı {{link-interwiki|az=quberniya katibi|az_mətn=quberniya katibi |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Губернский секретарь}} mülki məmur rütbəsini daşıyan şəxs kimi, qeyd edilib{{Sfnru|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=}}<ref name=Q2 group=qeyd/>.  

1860 – 1867-ci illərdə Nuxa qəza məhkəməsində katib{{Sfn|Кавказский календарь|1860|с=21|loc=Отд. V}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1861|с=347|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1863|с=319|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1864|с=24 (on-line 340)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1865|с=27 (on-line 414)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1866|с=29 (on-line 491)|loc=}},

1860 – 1867-ci illərdə Nuxa qəza məhkəməsində katib{{Sfn|Кавказский календарь|1860|с=21|loc=Отд. V}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1861|с=347|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1863|с=319|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1864|с=24 (on-line 340)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1865|с=27 (on-line 414)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1866|с=29 (on-line 491)|loc=}},

1872-cı ildən sonra xeyli qafqazlının içərisində Türkiyəyə mühacirət edib<ref name=Q4 group=qeyd/>.

1872-cı ildən sonra xeyli qafqazlının içərisində Türkiyəyə mühacirət edib<ref name=Q4 group=qeyd/>.

1873 – 1875-ci illər arasında Osmanlı dövlətinin nümayəndəsi kimi İstanbuldan Şərqi Türküstana göndərilən rəsmi nümayəndələr arasında olmuş, 1875-ci ildə Kaşğara yetişmiş Osmanlı hərbi yardımını bütün yol boyu – İstanbuldan Kaşğaradək, müşayiət etmişdir{{Sfnaz|Əlizadə Z.|7 iyun 2014|p=|loc=}}.

 

 

 

1873 – 1875-ci illər arasında Osmanlı dövlətinin nümayəndəsi kimi İstanbuldan Şərqi Türküstana göndərilənlər arasında olmuş, 1875-ci ildə Kaşğara yetişmiş Osmanlı hərbi yardımını bütün yol boyu – İstanbuldan Kaşğaradək, müşayiət etmişdir{{Sfnaz|Əlizadə Z.|7 iyun 2014|p=|loc=}}.

1876-cı ilin dekabr ayı üçün Zaman bəyin adı Çindən müstəqilliyini elan etmiş Yeddişəhər (Kaşğar) dövlətinin əmiri {{link-interwiki|az=Yaqub xanın|az_mətn=Yaqub xanın |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Магомет Якуб бек Бадаулет}} etibarlı nümayəndəsi olaraq – “Zaman xan əfəndi” kimi çəkilir{{Sfnru|Куропаткин А.Н.|1879|с=7|loc=}}<ref name=Q3 group=qeyd/>.

1876-cı ilin dekabr ayı üçün Zaman bəyin adı Çindən müstəqilliyini elan etmiş Yeddişəhər (Kaşğar) dövlətinin əmiri {{link-interwiki|az=Yaqub xanın|az_mətn=Yaqub xanın |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Магомет Якуб бек Бадаулет}} etibarlı nümayəndəsi olaraq – “Zaman xan əfəndi” kimi çəkilir{{Sfnru|Куропаткин А.Н.|1879|с=7|loc=}}<ref name=Q3 group=qeyd/>.

1897-сi ildə {{link-interwiki|az=Kollej müşaviri|az_mətn=kollej müşaviri|başqa_dil=ru |başqa_dildə_başlıq=Коллежский советник}} mülki məmur rütbəsinə malik olub{{Sfnru|Россия и Палестина|2018|с=200|loc=}}.

1897-сi ildə {{link-interwiki|az=Kollej müşaviri|az_mətn=kollej müşaviri|başqa_dil=ru |başqa_dildə_başlıq=Коллежский советник}} mülki məmur rütbəsinə malik olub{{Sfnru|Россия и Палестина|2018|с=200|loc=}}.

Daha sonra isə ona dövlət müşaviri mülki məmur rütbəsi verilib.

Daha sonra isə ona dövlət müşaviri mülki məmur rütbəsi verilib{{Sfnru|Генеалогическое общество Алматы||p=|loc=}}.

===Təltif və mükafatları===

===Təltif və mükafatları===

Həmçinin, 1897-ci ildə İranın 2-ci dərəcəli “Şiri-Xurşid” ordeni ilə təltif edilməsi üçün isə Rusiya tərəfindən diplomatik təqdimat verilib{{Sfnru|Россия и Палестина|2018|с=200|loc=}}.

Həmçinin, 1897-ci ildə İranın 2-ci dərəcəli “Şiri-Xurşid” ordeni ilə təltif edilməsi üçün isə Rusiya tərəfindən diplomatik təqdimat verilib{{Sfnru|Россия и Палестина|2018|с=200|loc=}}.

===Vəfatı===

===Vəfatı===

6 may (23 aprel) 1904-cü il tarixdə – 65 yaşında, Daşkənddə vəfat edib{{Sfnaz|Tahirzade A.|2016, Aralıq |с=|loc=}}.

6 may (23 aprel) 1904-cü il tarixdə – 65 yaşında, Daşkənddə vəfat edib{{Sfn|Tahirzade A.|2016, Aralıq |с=|loc=}}.

 

1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda atası praporşik Şeyxəli bəy Hacı bəy oğlu vəfat etmiş şəxs kimi qeyd edilsə də{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}, 1866–1880-ci illərdə tərtib edilmiş [[Qazıxana dəftəri|“Qazıxana dəftəri”ndə]] onun 1869-cu ilin mart ayının 21-i tarixdə sağ olması və həmin vaxt oğlu Zaman bəyin kəbini kəsilərkən oğlunun vəkili olması göstərilib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-1|2008|s=151|loc=}}.

===Digər===

====Qardaşları====

Oğlu [[İbrahim bəy Şeyxəlibəyov]] rus ordusunun poruçiki olub, Birinci Dünya müharibəsində – 25 (12) iyul 1915-ci il tarixdə, döyüşdə ağır yaralanıb və həmin yaradan da vəfat edib{{Sfnru|«Русское слово»|12 июль 1915|p=|loc=}}<ref name=Q6 group=qeyd/>.

'''Məhəmməd bəy'''. 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda Zaman bəyin 20 yaşlı Bala bəy adlı qardaşının olduğu göstərilib{{Sfnru|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=}}.  

Tanınmış müğənni və aktrisa, [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti]] [[Nüşabə Ələsgərli]] 2020-ci ilin əvvəllərində mediaya verdiyi müsahibəsində Zaman bəy Şeyxəlibəyovun nəslindən olduğunu iddia edib.

'''Mehdi bəy bəy'''. 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 16 yaşlı şəxs kimi qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 1866–1880-ci illərdə tərtib edilmiş “Qazıxana dəftəri”ndə onun 1 noyabr 1870-ci il tarixdə Abdulla İbrahim oğlunun qızı Əfruzla evlənməsi qeydə alınıb{{Sfn|Qazıxana dəftəri-6|2008|s=143|loc=}}. Mehdi bəy 1873–1874-cü illərdə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsində tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır{{Sfnru|Кавказский календарь|1873|с=51 (on-line 323)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1874|с= 40 (on-line 365)|loc=}}. 11 sentyabr 1874-cü il tarixdə – 30 yaşında, uzun sürən xəstəlikdən sonra Nuxada vəfat edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-4|2008|s=41|loc=}}.

 

 

 

21 mart 1869-cu il tarixdə sabiq [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]] [[Məhəmmədhəsən xan|Məhəmmədhəsən xanın]] qızı Səkinə bəyimlə evlənib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-5|2008|s=41|loc=}}. Lakin bu evlilik 9 ildən çox davam etməyib<ref name=Q6 group=qeyd/>.

 

1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda Zaman bəyin 4 yaşlı İsa bəy və 1 yaşlı Hacıağa bəy adlı oğullarının adları qeyd edilib.

 

1876-cı ildə vəfat etmiş qardaşı İbrahim bəyin adını verdiyi oğlu [[İbrahim bəy Şeyxəlibəyov]] rus ordusunun poruçiki olub, Birinci Dünya müharibəsində – 25 (12) iyul 1915-ci il tarixdə, döyüşdə ağır yaralanıb və həmin yaradan da vəfat edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-1|2008|s=151|loc=}}.

== Qeydlər ==

== Qeydlər ==

|group=qeyd

|group=qeyd

|refs=

|refs=

<ref name=Q2>Lakin daha sonrakı rəsmi sənədlərdə Zaman bəyin atasının adı Şeyxəli kimi yox, “Hacı bəy” kimi, bir sənəddə isə “Hacı xan” {{Harvnb|Генеалогическое общество Алматы}} kimi göstərilir. Şəki əyalətinin 1824-cü il kameral siyahıyaalınmasında – bəylərin siyahısında, Hacı bəy Hacı Rəsul bəy oğlu qeydə alınıb {{Harvnbru|Камералное описание|1824|p=|loc=}} ki, bu Hacı Rəsul bəy isə çox güman ki, [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] əmisi oğlu Şeyxəlinin oğludur. Belədirsə, deməli, Zaman bəy də Hacı Çələbi xanın əmisi oğlu Hacı Şeyxəlinin nəslindəndir.</ref>

<ref name=Q2>Lakin daha sonrakı bəzi rəsmi sənədlərdə Zaman bəyin atasının adı Şeyxəli kimi yox, “Hacı bəy” kimi, bir sənəddə isə “Hacı xan” {{Harvnb|Генеалогическое общество Алматы}} kimi göstərilir. Şəki əyalətinin 1824-cü il kameral siyahıyaalınmasında – bəylərin siyahısında, Hacı bəy Hacı Rəsul bəy oğlu qeydə alınıb {{Harvnbru|Камералное описание|1824|p=|loc=}} ki, bu Hacı Rəsul bəy isə çox güman ki, [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] əmisi oğlu Şeyxəlinin oğludur. Belədirsə, deməli, Zaman bəy də Hacı Çələbi xanın əmisi oğlu Hacı Şeyxəlinin nəslindəndir.</ref>

<ref name=Q3>Rus səyyahı {{link-interwiki|az=Nikolay Prjevalski|az_mətn=Nikolay Prjevalski |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Пржевальский, Николай Михайлович}} (1839 – 1888) 1877-ci ildə Şərqi Türküstandakı Robnor gölü istiqamətində səyahətə başlayarkən ilk dəfə 13 – 16 (1 – 4) may tarixləri arasında Yaqub xanın nümayəndəsi olan Zaman bəylə qarşılaşıb {{Harvnbru|Пржевальский Н.М.|1947|p=5|loc=}}.

<ref name=Q3>Rus səyyahı {{link-interwiki|az=Nikolay Prjevalski|az_mətn=Nikolay Prjevalski |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Пржевальский, Николай Михайлович}} (1839 – 1888) 1877-ci ildə Şərqi Türküstandakı Robnor gölü istiqamətində səyahətə başlayarkən ilk dəfə 13 – 16 (1 – 4) may tarixləri arasında Yaqub xanın nümayəndəsi olan Zaman bəylə qarşılaşıb {{Harvnbru|Пржевальский Н.М.|1947|p=5|loc=}}.

Lakin Zaman bəyin 1876-cı ildə Türkiyəyə mühacirət etməsi doğru görünmür. Çünki, o, 1875-ci ildə artıq Kaşğarda idi. Bundan başqa, Türkiyə-Rusiya müharibəsi də 1876-cı ildə başlamamışdı, 1877-ci ildə başlayıb. </ref>

Lakin Zaman bəyin 1876-cı ildə Türkiyəyə mühacirət etməsi doğru görünmür. Çünki, o, 1875-ci ildə artıq Kaşğarda idi. Bundan başqa, Türkiyə-Rusiya müharibəsi də 1876-cı ildə başlamamışdı, 1877-ci ildə başlayıb. </ref>

<ref name=Q5>Özbək və qazax dillərində ilk qəzet olan “Türkistan vilayətinin qəzeti” ({{dil-uz|{{link-interwiki|az=Turkiston viloyatining gazeti|az_mətn=“Turkiston viloyatining gazeti”|başqa_dil=uz|başqa_dildə_başlıq=Turkiston viloyatining gazeti}}}}; {{dil-kk|{{link-interwiki|az=Türkistan uəlayatının qazeti|az_mətn=“Түркістан уәлаятының газеті”|başqa_dil=kk|başqa_dildə_başlıq=Түркістан Уәлаятының Газеті}}}}) Türküstan general-qubernatorluğu dəftərxanasının rusca rəsmi “Turkestanskiye vedomosti” ({{dil-ru|«Туркестанские ведомости»}}) qəzetinə əlavə olaraq  1870 – 1882-ci illərdə Daşkənddə çap olunub. Qəzet həftədə iki dəfə qazax, iki dəfə isə özbək dilində çıxırdı. Qəzetdə əsasən rus dilindən tərcümələr dərc olunurdu. Qazax dilində məqalələri redaktor Şahmərdan İbrahimov və yanındakı ədəbi işçilər – Zaman bəy Şeyxəlibəyov, Yusup Qazıbəyov, Hasan Janışevtar hazırlayırdılar. Qazax versiyasının hazırlanmasında əsas işi bu dörd nəfər görmüşdür {{Harvnbaz|«Түркістан уалаятының газетінде»|p=122 – 123|loc=}}.</ref>

<ref name=Q5>Özbək və qazax dillərində ilk qəzet olan “Türkistan vilayətinin qəzeti” ({{dil-uz|{{link-interwiki|az=Turkiston viloyatining gazeti|az_mətn=“Turkiston viloyatining gazeti”|başqa_dil=uz|başqa_dildə_başlıq=Turkiston viloyatining gazeti}}}}; {{dil-kk|{{link-interwiki|az=Türkistan uəlayatının qazeti|az_mətn=“Түркістан уәлаятының газеті”|başqa_dil=kk|başqa_dildə_başlıq=Түркістан Уәлаятының Газеті}}}}) Türküstan general-qubernatorluğu dəftərxanasının rusca rəsmi “Turkestanskiye vedomosti” ({{dil-ru|«Туркестанские ведомости»}}) qəzetinə əlavə olaraq  1870 – 1882-ci illərdə Daşkənddə çap olunub. Qəzet həftədə iki dəfə qazax, iki dəfə isə özbək dilində çıxırdı. Qəzetdə əsasən rus dilindən tərcümələr dərc olunurdu. Qazax dilində məqalələri redaktor Şahmərdan İbrahimov və yanındakı ədəbi işçilər – Zaman bəy Şeyxəlibəyov, Yusup Qazıbəyov, Hasan Janışevtar hazırlayırdılar. Qazax versiyasının hazırlanmasında əsas işi bu dörd nəfər görmüşdür {{Harvnbaz|«Түркістан уалаятының газетінде»|p=122 – 123|loc=}}.</ref>

}}

}}

}}

}}

  | müəllif        = Пржевальский Н.М.  

  | müəllif        = Пржевальский Н.М.  

  | hissə          =  

  | hissə          =  

  | hissənin linki  =  

  | hissənin linki  = https://archive.org/download/20220114_20220114_2343

  | başlıq          = От Кульджи за Тянь-Шань и на Лоб-Нор

  | başlıq          = От Кульджи за Тянь-Шань и на Лоб-Нор

  | orijinal        =  

  | orijinal        =  

  | doi            =  

  | doi            =  

  | tiraj          =  

  | tiraj          =  

  | archiveurl      =  

  | archiveurl      = https://web.archive.org/web/20220114234545/http://91.144.189.235/fulltext/Kultshi.pdf

  | archivedate    =

  | archivedate    = 14 Jan 2022

  | ref            = Пржевальский Н.М.  

  | ref            = Пржевальский Н.М.  

}}

}}

}}

}}

# {{cite web | last =|url=https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |title=Vətən mənim içimdədir |author=Teymurqızı T. |date=16/04/20 |website=https://azadaz.com/ |publisher=Azadaz.com |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201226140757/https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |archivedate =26 Dec 2020 |ref = harv}}

# {{cite web | last =|url=https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |title=Vətən mənim içimdədir |author=Teymurqızı T. |date=16/04/20 |website=https://azadaz.com/ |publisher=Azadaz.com |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201226140757/https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |archivedate =26 Dec 2020 |ref = harv}}

}}

}}}}

{{Yaxşı məqalə}}

{{Yoxlanılmış məqalə}}  

[[ru:Шихалибеков, Заман бек]]

[[ru:Шихалибеков, Заман бек]]