Changes

<ref name=Q7>821—831/832-ci illərdə Qelam-Qeqarkunik vilayətinin hakimi [[Saak Süni|Saak]] idi. O,  Sünik knyazı Vasakın kiçik oğlu idi.</ref>

<ref name=Q7>821—831/832-ci illərdə Qelam-Qeqarkunik vilayətinin hakimi [[Saak Süni|Saak]] idi. O,  Sünik knyazı Vasakın kiçik oğlu idi.</ref>

<ref name=Q8>''Xorepiskop''— sanar hakimlərinin titulu. İlk dövrlərdə Sanariya xorepiskopları dini hakimiyyətlə yanaşı, dünyəvi hakimiyyəti də əllərinə almış, bundan sonra sanarlara rəhbərlik edərək Kaxetinin birləşdirilməsinə və erkənfeodal gürcü dövlətinin – [[Kaxeti knyazlığı]]nın yaranmasına nail olmuşlar. Nəticədə bu dövlətin başında duran knyazlar ənənəvi qaydada xorepiskop titulu qəbul edirdilər. Xorepiskop titulu artıq teokratik funksiyasını  itirmiş, feodal dövlətinin dünyəvi başçısının tituluna çevrilmişdir. {{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=167, qeyd 33}}</ref>

<ref name=Q8>''Xorepiskop''— sanar hakimlərinin titulu. İlk dövrlərdə Sanariya xorepiskopları dini hakimiyyətlə yanaşı, dünyəvi hakimiyyəti də əllərinə almış, bundan sonra sanarlara rəhbərlik edərək Kaxetinin birləşdirilməsinə və erkənfeodal gürcü dövlətinin – [[Kaxeti knyazlığı]]nın yaranmasına nail olmuşlar. Nəticədə bu dövlətin başında duran knyazlar ənənəvi qaydada xorepiskop titulu qəbul edirdilər. Xorepiskop titulu artıq teokratik funksiyasını  itirmiş, feodal dövlətinin dünyəvi başçısının tituluna çevrilmişdir. {{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=167, qeyd 33}}</ref>

 

<ref name=Q9>Məsudidən azərbaycan dilinə edilən bir tərcümədə: Azər ibn Nəbih ibn Məhacir, — {{Harvnb|Vəlixanlı N. M.|1974|p=61}} </ref>

<ref name=Q9>Ş.Əliyev yazır: ''Bəzi müasir tədqiqatçılar bu məlumatlara, habelə Məsudinin “şekinlər şahı Adarnerse ibn Hammam” haqqında məlumatına istinad edərək Adarnersehin I Qriqor Hammamın oğlu və varisi hesab etmişlər. Əslində isə A.Y.Krımskinin qeyd  etdiyi (109, s. 376) və yuxarıda göstərdiyimiz kimi, Adarnerseh II Qriqor Hammamın oğlu, Sahaqın nəvəsi, I Qriqor Hammamın nəticəsi idi... M.Kalankatuklu isə öz konsepsiyasında qeyri-dəqiqliyə yol verərək “İşxan adlanan Sevadanı” Adarnersehin qardaşı, II Qriqor Hammamın oğlu olduğunu yazırdı (31, s. 203; , III, 19)''.{{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=85, 90}}. R.Mustafa da öz məqaləsində səhvə yol verərək “Albaniya tarixi”ndə adı çəkilən Atrnerseh barədə yazıb ki, “''məhz bu Adarnerse ərəb mənbələrindəki Şəki hökmdarı kimi qeyd olunan Azərnərsədir''” {{Harvnb|Rəşad M.|2022|s=108}}</ref>

<ref name=Q10>İbn Havqəl X əsrin ortaları üçün öz kitabında həm Əbu Əbdülməlik adı ilə tanınan Şəki hökmdarı Asxasın adını və həm də ətraf vilayətlərin Sanxarib adlı 3 hakiminin adını çəkir. Bunlardan birincisi Rab ərazisini idarə edən ibn Suvar adı ilə tanınan Sanxarib, ikincisi Xacin hakimi Sanxarib. 941-957-cü illər arasında Şəki hakimi [[Salarilər dövləti]]nə bac olaraq ildə 1 milyon dirhəm, Rab ərazisini idarə edən Sanxarib 300 min dirhəm və əlavə hədiyyələr, Xacın hakimi isə 100 min dirhəm və əlavə olaraq 50 min dirhəm dəyərində atlar və hədyyələr verirdi (səh.:105). Bunlar – Şəki hakimi Asxas və 2 Sanxarib eyni dövrdə yaşamışlar. 3-cü Sanxarib isə Sanariya hakimi kimi təqdim olunur (səh.: 99) ({{Harvnb|Ибн Рустэ.|1903|p=99,105}}) və bunun hakimiyyətdə olduğu dövr İbn Havqəlin kitabının yazıldığı illərə – X əsrin 70-ci illərinə, gedib çıxa bilər. Buna görə də Rub ərazilərinin hakimi Sanxaribi Sanariya çarı Sanxariblə eyniləşdirmək mümkündür. [[Aqafangel Krımski]] də İbn Həvqəldəki Rab ərazisini Sanariya ilə, Rab ərazisini idarə edən Sanxaribi, Sanariya çarı kimi təqdim edilən İbn Suvar Sanxarib ilə və “Albaniya tarixi”ndəki  Sevadanın oğlu Sənəkərim ilə eyniləşdirir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=94}}). Çatışmayan yalnız bir şey qalır, o da Sənəkərim adlı çarın Sanariyada hakimiyyətdə olmasını təsdiqləyən digər mənbələrdir. </ref>

 

<ref name=Q11>234 год грузинского хроникона соответствует 1014 году. По сообщению Аристакэса Ластивертци, Баграт скончался в 464 году армянского летосчисления, что соответствует 1015 году (см . Э. Такаишвили, указ. русский перевод, с. 161, прим. 2; К. Н. Юзбашян, комментарии к указ. переводу Аристакэса, с. 114, прим. 22({{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=240, qeyd 129.}}).</ref>

<ref name=Q10>Məsudidən azərbaycan dilinə edilən bir tərcümədə: Azər ibn Nəbih ibn Məhacir, — {{Harvnb|Vəlixanlı N. M.|1974|p=61}} </ref>

<ref name=Q12>ДИДЕБУЛИ (от груз, “диди” - большой, великий) - лицо, принадлежавшее к высшему слою феодального класса, который уже в VII-IX вв. образовали дид-диди азнауры. Когда в XV в. феодальная аристократия сложилась в отдельное сословие тавадов, среди них дидебули тавады или просто дидебулы, букв, вельможи, являлись обладателями наиболее обширных владений и высших должностей; в начале XVIII в. в Картли дидебулами почитались главы пяти-шести наиболее крупных феодальных домов.([http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVIII/1700-1720/Zakony_Wachtang_VI/glossar.htm ]).</ref>

<ref name=Q11>İbn Havqəl X əsrin ortaları üçün öz kitabında həm Əbu Əbdülməlik adı ilə tanınan Şəki hökmdarı Asxasın adını və həm də ətraf vilayətlərin Sanxarib adlı 3 hakiminin adını çəkir. Bunlardan birincisi Rab ərazisini idarə edən ibn Suvar adı ilə tanınan Sanxarib, ikincisi Xacin hakimi Sanxarib. 941-957-cü illər arasında Şəki hakimi [[Salarilər dövləti]]nə bac olaraq ildə 1 milyon dirhəm, Rab ərazisini idarə edən Sanxarib 300 min dirhəm və əlavə hədiyyələr, Xacın hakimi isə 100 min dirhəm və əlavə olaraq 50 min dirhəm dəyərində atlar və hədyyələr verirdi (səh.:105). Bunlar – Şəki hakimi Asxas və 2 Sanxarib eyni dövrdə yaşamışlar. 3-cü Sanxarib isə Sanariya hakimi kimi təqdim olunur (səh.: 99) ({{Harvnb|Ибн Рустэ.|1903|p=99,105}}) və bunun hakimiyyətdə olduğu dövr İbn Havqəlin kitabının yazıldığı illərə – X əsrin 70-ci illərinə, gedib çıxa bilər. Buna görə də Rub ərazilərinin hakimi Sanxaribi Sanariya çarı Sanxariblə eyniləşdirmək mümkündür. [[Aqafangel Krımski]] də İbn Həvqəldəki Rab ərazisini Sanariya ilə, Rab ərazisini idarə edən Sanxaribi, Sanariya çarı kimi təqdim edilən İbn Suvar Sanxarib ilə və “Albaniya tarixi”ndəki  Sevadanın oğlu Sənəkərim ilə eyniləşdirir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=94}}). Çatışmayan yalnız bir şey qalır, o da Sənəkərim adlı çarın Sanariyada hakimiyyətdə olmasını təsdiqləyən digər mənbələrdir. </ref>

<ref name=Q13>Ruslar Bərdəni 943-cü ildə tutmuşdular.</ref>

<ref name=Q12>234 год грузинского хроникона соответствует 1014 году. По сообщению Аристакэса Ластивертци, Баграт скончался в 464 году армянского летосчисления, что соответствует 1015 году (см . Э. Такаишвили, указ. русский перевод, с. 161, прим. 2; К. Н. Юзбашян, комментарии к указ. переводу Аристакэса, с. 114, прим. 22({{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=240, qeyd 129.}}).</ref>

<ref name=Q14>[[Ziya Bünyadov]] “Albaniya tarixi” kitabında Adarnerseh barədə qeyd edir (III kitab, 118-ci qeyd): «''Adərnersə ibn İshaq əl Xaçinin adı Təbəridə (III, s. 1416) rast olunur''» ({{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=378}}).</ref>

<ref name=Q13>ДИДЕБУЛИ (от груз, “диди” - большой, великий) - лицо, принадлежавшее к высшему слою феодального класса, который уже в VII-IX вв. образовали дид-диди азнауры. Когда в XV в. феодальная аристократия сложилась в отдельное сословие тавадов, среди них дидебули тавады или просто дидебулы, букв, вельможи, являлись обладателями наиболее обширных владений и высших должностей; в начале XVIII в. в Картли дидебулами почитались главы пяти-шести наиболее крупных феодальных домов.([http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVIII/1700-1720/Zakony_Wachtang_VI/glossar.htm ]).</ref>

<ref name=Q15>Tarixçiliyə məlum olan {{link-interwiki|az=Aradeti qalası|az_mətn=“Aradeti” adlı qala|başqa_dil=ka|başqa_dildə_başlıq=არადეთის ციხე}} XVII əsrdə tikilib və indiki [[Gürcüstan|Gürcüstan respublikası]]nın [[Şida Kartli]] ölkəsinin  [[Kareli bələdiyyəsi|Kareli bələdiyyə rayonu]] ərazisindəki {{link-interwiki|az=Aradeti|az_mətn=|başqa_dil=ka|başqa_dildə_başlıq=არადეთი}} kəndindədir. Bu yer həm Kaxeti hüdudlarından bir qədər kənardır və həm də Şəddədilər dövlətinin nüfuz dairəsindən. Ehtimal etmək olar ki “Kartli salnaməsi”ndə adı çəkilən Aradeti, onunla birlidə adı çəkilən və yeri məlum olan  [[Xornabuci‎]]dən çox da uzaqda deyildir.</ref>

<ref name=Q14>Ruslar Bərdəni 943-cü ildə tutmuşdular.</ref>

<ref name=Q16> IV Baqratın söy kökü bir tərəfdən [[Qriqor Hammam]]a  gedib çıxırdı və o, əvvəlki Şəki hökmdarları ilə – Atrnerseh və İşxan Əbu Əbdülmalik ilə uzaq qohumluq əlaqələrinə malik idi: {{Bax|#Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi|green}} </ref>

<ref name=Q15>[[Ziya Bünyadov]] “Albaniya tarixi” kitabında Adarnerseh barədə qeyd edir (III kitab, 118-ci qeyd): «''Adərnersə ibn İshaq əl Xaçinin adı Təbəridə (III, s. 1416) rast olunur''» ({{Harvnb|Moisey Kalankatuklu.|2006|p=378}}).</ref>

<ref name=Q17>Göstərilən ildə və göstərilən ilə yaxın illərdə IV Baqratın Bərdəyə hücum etməsi ilə bağlı digər mənbələrdə, o cümlədən gürcü mənbələrində heç bir məlumat yoxdur. Çox güman ki burada söhbət IV Baqratdan yox, əslində 1065-ci ilin oktyabr ayında Arrana yürüş etmiş, o cümlədən Bərdəni 3 gün mühasirədə saxlamış şəkililərlərlə allanların birgə yürüşündən gedir: {{Bax|#Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun Vecinini tutması və buna cavab reaksiyası|green}} </ref>

<ref name=Q16>Tarixçiliyə məlum olan {{link-interwiki|az=Aradeti qalası|az_mətn=“Aradeti” adlı qala|başqa_dil=ka|başqa_dildə_başlıq=არადეთის ციხე}} XVII əsrdə tikilib və indiki [[Gürcüstan|Gürcüstan respublikası]]nın [[Şida Kartli]] ölkəsinin  [[Kareli bələdiyyəsi|Kareli bələdiyyə rayonu]] ərazisindəki {{link-interwiki|az=Aradeti|az_mətn=|başqa_dil=ka|başqa_dildə_başlıq=არადეთი}} kəndindədir. Bu yer həm Kaxeti hüdudlarından bir qədər kənardır və həm də Şəddədilər dövlətinin nüfuz dairəsindən. Ehtimal etmək olar ki “Kartli salnaməsi”ndə adı çəkilən Aradeti, onunla birlidə adı çəkilən və yeri məlum olan [[Xornabuci‎]]dən çox da uzaqda deyildir.</ref>

<ref name=Q18>[[Vaxuşti Baqrationi]]yə görə Naxçivani qalası Ştoris-Xevi çayının Alazan çayına töküldüyü yerdə idi ({{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=177, qeyd 250.}})</ref>

<ref name=Q17> IV Baqratın söy kökü bir tərəfdən [[Qriqor Hammam]]a  gedib çıxırdı və o, əvvəlki Şəki hökmdarları ilə – Atrnerseh və İşxan Əbu Əbdülmalik ilə uzaq qohumluq əlaqələrinə malik idi: {{Bax|#Mehranilərin, o cümlədən, Qriqori Hammamın nəsil şəcərəsi|green}} </ref>

<ref name=Q19>Yuxarıda qeyd edildiyi kimi ({{Bax|#Səhl ibn Sunbat, yaxud Müaviyə ibn Səhl (?)|green}}) Səhl ibn Sunbata xəlifə tərəfindən “Erməniyyə, İberiya və Albaniya üzərində” ali hakimiyyətin verilməsini göstərən “Alban ölkəsinin tarixi”ndə,  cəmi 1 il sonra adı çəkilən 3 ölkə hakiminin artıq  “''hökmdarlar ağası''” Hovannesin olması qeyd edilir. Bundan sonra tarix səhnəsində uzun müddət Səhl ibn Sunbatın adına təsadüf olunmur. Yalnız X əsrin ikinci yarısı – X əvvəllərində yaşamış erməni tarixçisi [[Tovma Artsruni]], 980-cı ildə yazmağa başlıadığı əsərində  Səhl ibn Smbatın 854-cü ildə [[Xaçın knyazlığı|Xaçın]] hakimi [[Atrnerseh]] və [[Artsak]]dakı [[Ktiş qalası|Ktiş]] hakimi [[Yesai Əbu Musa|Yesai əbu Musa]] ilə birlikdə ərəb sərkərdəsi [[Buğa əl-Kəbir]] tərəfindən tutularaq [[Xilafət]]in paytaxtına aparıldığını yazır ({{Harvnb|Dowsett C.|1957|p=463}}{{oq|en|Among theprisoners captured by Boga al Kabir in 854 John Catalicos and Tovma Arcrunimention three Albanian princes: Atrnerseh, lord of Xacen, Sahl son of Smbat, lord of Sake, and Esay Abu Muse, lord of Ktis in Arcax..}}). Lakin eyni hadisə barədə məlumat verən ərəb mənbəsi Samirəyə göndərilənlərin adları arasında Səhlin yox, oğlunun – Arran patriki Müəvviyə İbn Səhl, ibn Sunbatın adını çəkir( {{Harvnb|Ибн-ал-Асир|1940|p=}}). Mümkündüqr ki, Tovma Artsruni mətndə Müəvviyənin adını buraxmış, əvəzində mətndə yalnız Müəvviyənin atasının adı qalmışdır; əgər belədirsə, deməli, Tovma Artsruninin Şəki hakimi kimi təqdim etdiyi şəxs, [[İbn əl-Əsir]]də Arran batriki kimi göstərilir;  Səhl ibn Sunbat isə Babəyi ərəblərə təslim edəndən 1 il sonra artıq həyatda olmamışdır. </ref>

<ref name=Q18>Göstərilən ildə və göstərilən ilə yaxın illərdə IV Baqratın Bərdəyə hücum etməsi ilə bağlı digər mənbələrdə, o cümlədən gürcü mənbələrində heç bir məlumat yoxdur. Çox güman ki burada söhbət IV Baqratdan yox, əslində 1065-ci ilin oktyabr ayında Arrana yürüş etmiş, o cümlədən Bərdəni 3 gün mühasirədə saxlamış şəkililərlərlə allanların birgə yürüşündən gedir: {{Bax|#Şəddadi hökmdarı Əbüləsvar Şavurun Vecinini tutması və buna cavab reaksiyası|green}} </ref>

<ref name=Q20>Şəki hökmdarlarının “ranlar çarı” titulu daşıması səbəbindən bu bayrağın Şəki dövlətinə aid olması ehtimalı var.</ref>

<ref name=Q19>[[Vaxuşti Baqrationi]]yə görə Naxçivani qalası Ştoris-Xevi çayının Alazan çayına töküldüyü yerdə idi ({{Harvnb|Картлис Цховреба|2008|p=177, qeyd 250.}})</ref>

<ref name=Q21>19-cu əsrdə Şəki xanlığının gerbi olması ilə bağlı iddialar var, Sfinksin yunan mifologiyasına aid olması və 1010—1029-cu illər arasında tikilmiş [[Svetitsxoveli kafedralı|Svetitsxoveli]] kilsəsinin divar rəsmlərində də anoloji təsvirə təsadüf edilməsi, bu təsvirin xristianlıq dövründən Şəkinin gerbi olması ehtimalını doğurur. [[Şəkil:Here_be_monsters.jpg|thumb|left|200px|1010—1029-cu illər arasında tikilmiş [[Svetitsxoveli kafedralı|Svetitsxoveli]] kilsəsinin divar rəsmlərində Sfinks təsviri.]]  </ref>

<ref name=Q20>Yuxarıda qeyd edildiyi kimi ({{Bax|#Səhl ibn Sunbat, yaxud Müaviyə ibn Səhl (?)|green}}) Səhl ibn Sunbata xəlifə tərəfindən “Erməniyyə, İberiya və Albaniya üzərində” ali hakimiyyətin verilməsini göstərən “Alban ölkəsinin tarixi”ndə,  cəmi 1 il sonra adı çəkilən 3 ölkə hakiminin artıq  “''hökmdarlar ağası''” Hovannesin olması qeyd edilir. Bundan sonra tarix səhnəsində uzun müddət Səhl ibn Sunbatın adına təsadüf olunmur. Yalnız X əsrin ikinci yarısı – X əvvəllərində  yaşamış erməni tarixçisi [[Tovma Artsruni]], 980-cı ildə yazmağa başlıadığı əsərində  Səhl ibn Smbatın 854-cü ildə [[Xaçın knyazlığı|Xaçın]] hakimi [[Atrnerseh]] və [[Artsak]]dakı [[Ktiş qalası|Ktiş]] hakimi [[Yesai Əbu Musa|Yesai əbu Musa]] ilə birlikdə ərəb sərkərdəsi [[Buğa əl-Kəbir]] tərəfindən tutularaq [[Xilafət]]in paytaxtına aparıldığını yazır ({{Harvnb|Dowsett C.|1957|p=463}}{{oq|en|Among theprisoners captured by Boga al Kabir in 854 John Catalicos and Tovma Arcrunimention three Albanian princes: Atrnerseh, lord of Xacen, Sahl son of Smbat, lord of Sake, and Esay Abu Muse, lord of Ktis in Arcax..}}). Lakin eyni hadisə barədə məlumat verən ərəb mənbəsi Samirəyə göndərilənlərin adları arasında Səhlin yox, oğlunun – Arran patriki Müəvviyə İbn Səhl, ibn Sunbatın adını çəkir( {{Harvnb|Ибн-ал-Асир|1940|p=}}). Mümkündüqr ki, Tovma Artsruni mətndə Müəvviyənin adını buraxmış, əvəzində mətndə yalnız Müəvviyənin atasının adı qalmışdır; əgər belədirsə, deməli, Tovma Artsruninin Şəki hakimi kimi təqdim etdiyi şəxs, [[İbn əl-Əsir]]də Arran batriki kimi göstərilir;  Səhl ibn Sunbat isə Babəyi ərəblərə təslim edəndən 1 il sonra artıq həyatda olmamışdır. </ref>

<ref name=Q22>Bəzi tədqiqatçılara görə Qriqor Hammam Hereti knyazlarından ilk olaraq – 893-cü ildə, çar titulu qəbul etmiş hökmdardır {{oq|ru|Из эретских князей титул царя в 893 г. принимает князь Амам (Папуашвили Т. Г. Из политической истории Эрети, с. 70—71) – {{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети|1988|p=}}.}}. Şirinbəy Hacıəli isə David Musxelişviliyə istinad edərək {{link-interwiki|az=Eredvi|az_mətn=Eredvi|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ередви}}  kəndindəki kilsənin kitabəsində Hammamın adının çəkildiyini göstərir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=82}}). Lakin David Musxelişvili Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsində Hammamın adının çəkildiyini yox, yalnız “''herlər çarının varisi''” ifadəsinin işləndiyini yazır və əlavə edir ki, herlər çarının varisi, yəni ki Hammamın varisi deməkdir ({{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=38}}). Yuxarıda Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsinin mətni iqtibas gətirilib və orada nə Şirinbəy Hacıəlinin yazdığı kimi Hammamın adı var, nə də David Musxelişvilinin yazdığı kimi “''herlər çarının varisi''” ifadəsi. İqtibas gətirilən mətndə heretililərin çarından, yəni Atrnersehdən söhbət gedir ({{Harvnb|Гунба М. М. |2012|}}): {{Bax|#Atrnerseh|green}}</ref>.

<ref name=Q22>19-cu əsrdə Şəki xanlığının gerbi olması ilə bağlı iddialar var, Sfinksin yunan mifologiyasına aid olması və 1010—1029-cu illər arasında tikilmiş [[Svetitsxoveli kafedralı|Svetitsxoveli]] kilsəsinin divar rəsmlərində də anoloji təsvirə təsadüf edilməsi, bu təsvirin xristianlıq dövründən Şəkinin gerbi olması ehtimalını doğurur. [[Şəkil:Here_be_monsters.jpg|thumb|left|200px|1010—1029-cu illər arasında tikilmiş [[Svetitsxoveli kafedralı|Svetitsxoveli]] kilsəsinin divar rəsmlərində Sfinks təsviri.]]  </ref>

<ref name=Q23>Bəzi tədqiqatçılara görə Qriqor Hammam Hereti knyazlarından ilk olaraq – 893-cü ildə, çar titulu qəbul etmiş hökmdardır {{oq|ru|Из эретских князей титул царя в 893 г. принимает князь Амам (Папуашвили Т. Г. Из политической истории Эрети, с. 70—71) – {{Harvnb|Лордкипанидзе М. Д., § 2. Эрети|1988|p=}}.}}. Şirinbəy Hacıəli isə David Musxelişviliyə istinad edərək {{link-interwiki|az=Eredvi|az_mətn=Eredvi|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Ередви}}  kəndindəki kilsənin kitabəsində Hammamın adının çəkildiyini göstərir ({{Harvnb|Əliyev Ş. H.|2007|p=82}}). Lakin David Musxelişvili Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsində Hammamın adının çəkildiyini yox, yalnız “''herlər çarının varisi''” ifadəsinin işləndiyini yazır və əlavə edir ki, herlər çarının varisi, yəni ki Hammamın varisi deməkdir ({{Harvnb|Мусхелишвили Д. Л.|1982|p=38}}). Yuxarıda Eredvi kəndindəki kilsənin kitabəsinin mətni iqtibas gətirilib və orada nə Şirinbəy Hacıəlinin yazdığı kimi Hammamın adı var, nə də David Musxelişvilinin yazdığı kimi “''herlər çarının varisi''” ifadəsi. İqtibas gətirilən mətndə heretililərin çarından, yəni Atrnersehdən söhbət gedir ({{Harvnb|Гунба М. М. |2012|}}): {{Bax|#Atrnerseh|green}}</ref>.

}}

}}

}}

}}