Changes

1743-cü ildə Şəkidə Nadir şaha qarşı üsyanın başlaması barədə Məhəmməd Kazımın, Molla Məhəmməd əl-Carinin, Kərim ağa Şəkixanovun və digər müəlliflərin əsərlərində məlumat var. Lakin Kərim ağa Şəkixanov bu üsyanı Şəki məliyi Məlik Nəcəfqulu ilə vəkil Hacı Çələbi arasındakı ziddiyyətlərin inikası kimi təqdim edirsə{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}, birinci və ikinci müəlliflər isə 1743-cü ildə Şirvanda və ətrafında  baş vermiş Səfi mirzə (Sam mirzə) üsyanının Şəkini də əhatə etdiyini göstərirlər{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|сс=98-99}}^,{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari (1)|1997|s=42}}. 20 dekabr 1743-cü il tarixdə Sam mirzənin ordusu Şamaxı yaxınlığında şah ordusuna məğlub oldu. Bundan sonra Sam mirzənin müxtəlif yerlərdəki, o cümlədən Qəbələdəki və Şəkidəki tərəfdarlarınin ailəvi məhv edilməsinə göstəriş verildi. Şirvanda çox adam öldürüldü{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|сс=98-99}}, lakin cəza dəstəsinin Şəkiyə gəlib çıxıb-çıxmaması məlum deyil.  

1743-cü ildə Şəkidə Nadir şaha qarşı üsyanın başlaması barədə Məhəmməd Kazımın, Molla Məhəmməd əl-Carinin, Kərim ağa Şəkixanovun və digər müəlliflərin əsərlərində məlumat var. Lakin Kərim ağa Şəkixanov bu üsyanı Şəki məliyi Məlik Nəcəfqulu ilə vəkil Hacı Çələbi arasındakı ziddiyyətlərin inikası kimi təqdim edirsə{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}, birinci və ikinci müəlliflər isə 1743-cü ildə Şirvanda və ətrafında  baş vermiş Səfi mirzə (Sam mirzə) üsyanının Şəkini də əhatə etdiyini göstərirlər{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|сс=98-99}}^,{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari (1)|1997|s=42}}. 20 dekabr 1743-cü il tarixdə Sam mirzənin ordusu Şamaxı yaxınlığında şah ordusuna məğlub oldu. Bundan sonra Sam mirzənin müxtəlif yerlərdəki, o cümlədən Qəbələdəki və Şəkidəki tərəfdarlarınin ailəvi məhv edilməsinə göstəriş verildi. Şirvanda çox adam öldürüldü{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|сс=98-99}}, lakin cəza dəstəsinin Şəkiyə gəlib çıxıb-çıxmaması məlum deyil.  

Şəki üsyanı 1743-cü ilin payızında başlasa da Nadir şah yalnız 1745-ci ilin aprel ayının əvvəlində bu işlə ciddi məşğul olmağa imkan tapdı və göstərilən tarixdə Kür çayını keçərək Şəkiyə yürüş etdi{{sfn|Левиатов В.Н (03)|1948|с=99}}{{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}.  

Şəki üsyanı 1743-cü ilin payızında başlasa da Nadir şah yalnız 1745-ci ilin aprel ayının əvvəlində bu işlə ciddi məşğul olmağa imkan tapdı və göstərilən tarixdə Kür çayını keçərək Şəkiyə yürüş etdi{{sfn|Левиатов В.Н (03)|1948|с=99}}{{Bax|#Y.Senyukovun məlumatı|2}}.  

Onun ordusunda 100 min adam vardı, lakin döyüşçülərin sayı 30-35 mindən çox deyildi{{sfn|Левиатов В.Н (04)|1948|с=100-101}}. Nadir şahın Şəkiyə yürüşü Rusiya İmperiyası tərəfindən diqqətlə izlənilirdi{{sfn|Бутков П.Г. (часть первая 36) |1869|с=232}}{{sfn|Левиатов В.Н (03)|1948|с=98-102}}{{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}.  

Onun ordusunda 100 min adam vardı, lakin döyüşçülərin sayı 30-35 mindən çox deyildi{{sfn|Левиатов В.Н (04)|1948|с=100-101}}. Nadir şahın Şəkiyə yürüşü Rusiya İmperiyası tərəfindən diqqətlə izlənilirdi{{sfn|Бутков П.Г. (часть первая 36) |1869|с=232}}{{Bax|#Rusiyanın narahatçılığı|2}}, {{Bax|#General-leytenant Dmitri Yeropkinin cəsusları|2}}.  

21 apreldə Nadir şah Şəki, yaxud Nuxa sığnağına hücum etdi, lakin əks-tərəfin güclü müqaviməti ilə qarşılaşdı və ordusunu geri çəkməyə məcbur oldu. Bu döyüşdə üsyançılardan cəmi 40 nəfər, onun ordusundan isə 100-dən çox adam həlak oldu. Sığnağı ala bilməyən şah, şəkililərin evlərinin yandırılmasına, həyətlərindəki ağacların kəsilməsinə göstəriş verdi. Bununla yanaşı, şirin vədlərlə üsyançıların könlünü ələ almağa və öz tərəfinə çəkməyə də çalışırdı{{sfn|Левиатов В.Н (03)|1948|с=99}}{{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}.  

21 apreldə Nadir şah Şəki, yaxud Nuxa sığnağına hücum etdi, lakin əks-tərəfin güclü müqaviməti ilə qarşılaşdı və ordusunu geri çəkməyə məcbur oldu. Bu döyüşdə üsyançılardan cəmi 40 nəfər, onun ordusundan isə 100-dən çox adam həlak oldu. Sığnağı ala bilməyən şah, şəkililərin evlərinin yandırılmasına, həyətlərindəki ağacların kəsilməsinə göstəriş verdi. Bununla yanaşı, şirin vədlərlə üsyançıların könlünü ələ almağa və öz tərəfinə çəkməyə də çalışırdı{{sfn|Левиатов В.Н (03)|1948|с=99}}{{Bax|#Vasili Bratişşevin məlumatı|2}}.  

6 mayda Nadir şah öz ordusunu Şəkinin 14 – 15 km-dəki Belyazin adlı yerə apardı və oradan isə Yar adlı yerə üz tutmaq niyyətində idi{{sfn|Левиатов В.Н (04)|1948|с=100}}{{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}.  

6 mayda Nadir şah öz ordusunu Şəkinin 14 – 15 km-dəki Belyazin adlı yerə apardı və oradan isə Yar adlı yerə üz tutmaq niyyətində idi{{sfn|Левиатов В.Н (04)|1948|с=100}}{{Bax|#Yusup Qayuçevin məlumatı|2}}.  

1 iyunda sığnaq istisna olmaqla artıq bütün Şəkiyə nəzarət edirdi{{sfn|Левиатов В.Н (05)|1948|с=102}}{{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}.  

1 iyunda sığnaq istisna olmaqla artıq bütün Şəkiyə nəzarət edirdi{{sfn|Левиатов В.Н (05)|1948|с=102}}{{Bax|#Vasili Çerkasovun məlumatları|2}}.  

Sonra 15 minlik yüngül ordu ilə Şəkidən Dağıstana keçdi və bir gündən sonra Şəkiyə geri döndü{{sfn|Левиатов В.Н (05)|1948|с=103}}{{Bax|#Hökmdarlığın meydana çıxması və anonim hakimlər|green}}.

Sonra 15 minlik yüngül ordu ilə Şəkidən Dağıstana keçdi və bir gündən sonra Şəkiyə geri döndü{{sfn|Левиатов В.Н (05)|1948|с=103}}{{Bax|#HFyodr Matveyevin məlumatları|2}}.

Daha sonra isə sığnağı tuta bilmədən, ordusu ilə Şəki hüdudlarını tərk etdi{{sfn|Левиатов В.Н (05)|1948|с=103}}{{Bax|#Aşur Ağayevin məlumatları|green}}.

Daha sonra isə sığnağı tuta bilmədən, ordusu ilə Şəki hüdudlarını tərk etdi{{sfn|Левиатов В.Н (05)|1948|с=103}}{{Bax|#Aşur Ağayevin məlumatları|2}}.

===İran – Osmanlı müharibəsinin (1743–1746) başlanması və Şirvanda Sam mirzənin üsyanı===

===İran – Osmanlı müharibəsinin (1743–1746) başlanması və Şirvanda Sam mirzənin üsyanı===