Changes

2 mart (Yuli təqvimi ilə 19 fevral) 1745-ci il tarixdə Vasili Bratişşev Nadir şahın Şəkidəki düşərgəsindən öz ölkəsinə göndərdiyi məktubunda göstərirdi ki, Nadir şah havanın kəskin pisləşməsinə, qalın qar yağmasına, çovğuna və ərzaq çatışmamazlığına baxmayaraq, ''“üsyankar Şəki camaatının toplaşdığı sığnaqlara, yaxud dağlardakı möhkəm yerlərə gedir''”. Ordunun ön dəstəsi meşəni təmizləmək üçün balta ilə hərəkət edir. “''İran düşərgəsi elə bir yoxsulluq və yorğunluq vəziyyətinə düşüb ki, bunu təsvir etmək belə mümkün deyil''”, yemək bahalaşdı “''və onu axtarmaq və tapmaq üçün bir yer də yoxdur''”.

2 mart (Yuli təqvimi ilə 19 fevral) 1745-ci il tarixdə Vasili Bratişşev Nadir şahın Şəkidəki düşərgəsindən öz ölkəsinə göndərdiyi məktubunda göstərirdi ki, Nadir şah havanın kəskin pisləşməsinə, qalın qar yağmasına, çovğuna və ərzaq çatışmamazlığına baxmayaraq, ''“üsyankar Şəki camaatının toplaşdığı sığnaqlara, yaxud dağlardakı möhkəm yerlərə gedir''”. Ordunun ön dəstəsi meşəni təmizləmək üçün balta ilə hərəkət edir. “''İran düşərgəsi elə bir yoxsulluq və yorğunluq vəziyyətinə düşüb ki, bunu təsvir etmək belə mümkün deyil''”, yemək bahalaşdı “''və onu axtarmaq və tapmaq üçün bir yer də yoxdur''”.

Şəkililərin möhkəmləndiyi dağlardan yarım mil aralıda yerləşən düşərgədən şah vaxtaşırı olaraq onlara hücum etmək üçün qoşun göndərdi, “''amma indi diqqətəlayiq bir şey əldə edə bilmirəm''”. Şəkililərin əsas qalası “Gələsən və Görəsən” (yəni “gələcəksən, görəcəksən!”) adını aldı.  

Şəkililərin möhkəmləndiyi dağlardan yarım mil aralıda yerləşən düşərgədən şah vaxtaşırı olaraq onlara hücum etmək üçün qoşun göndərdi, “''amma indi diqqətəlayiq bir şey əldə edə bilmirəm''”. Şəkililərin əsas qalası “Gələsən və görəsən” (yəni “gələcəksən, görəcəksən!”) adını aldı.  

Kiçik Şəkidən bir neçə nəfər kəndxuda itaətlərini bildirmək üçün Nadir şahın düşərgəsinə gəldi. Nadir onlara xələt verdi və tapşırdı ki, “''Şəki kəndxudalarının başçısı Hacı Çələbini İran sarayına gəlməyə razı salsınlar''”. Bununla belə, Hacı Çələbi kifayət qədər azuqə və digər ləvazimatlara malik olmaqla möhkəm oturmuşdu və “''könüllü olaraq şaha tabe olmağa meylli deyildi''”{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}}.  

Kiçik Şəkidən bir neçə nəfər kəndxuda itaətlərini bildirmək üçün Nadir şahın düşərgəsinə gəldi. Nadir onlara xələt verdi və tapşırdı ki, “''Bütün şəkililərin başçısı Hacı Çələbini İran sarayına gəlməyə razı salsınlar''”. Bununla belə, Hacı Çələbi kifayət qədər azuqə və digər ləvazimatlara malik olduğuna görə yerində möhkəm oturmuşdu və “''könüllü olaraq şaha tabe olmağa meylli deyildi''”{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}}.  

Çox güman ki, Nadir şahı Şəkiyə ikinci yürüşü qısamüddətli olmuşdur. Belə ki Məhəmməd Kazım onun məhərrəm ayının sonunda – 4 martda, Bərdəyə qayıtdığını və 20 gün Bərdənin qərb tərəflərində olduğunu yazır{{Sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{Sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}<ref name=Q1b group=qeyd/>.

Çox güman ki, Nadir şahı Şəkiyə ikinci yürüşü qısamüddətli olmuşdur. Belə ki Məhəmməd Kazım onun məhərrəm ayının sonunda – 4 martda, Bərdəyə qayıtdığını və 20 gün Bərdənin qərb tərəflərində olduğunu yazır{{Sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{Sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}<ref name=Q1b group=qeyd/>.

{{Sitat2| [Nadir] Kür çayının şimal tərəfində bol su və ot olduğunu görəndə sözgedən ayın<ref name=Q2 group=qeyd/> iyirmi beşində (29 mart 1745) Kürdən keçərək Ərəş hüdudlarına daxil oldu... Şəki yaylaqları üç aya yaxın dünya fatehinin iqamətgahına çevrildi. Cauza ayının axırlarında (yaz fəslinin sonunda) hərəkət cilovunu Şəki hüdudlarından döndərib, yenidən Kür çayını keçdi{{sfn|Левиатов В.Н. (Мирза Мехти хан Астрабади)|1948|с=97}}, {{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}.}}

{{Sitat2| [Nadir] Kür çayının şimal tərəfində bol su və ot olduğunu görəndə sözgedən ayın<ref name=Q2 group=qeyd/> iyirmi beşində (29 mart 1745) Kürdən keçərək Ərəş hüdudlarına daxil oldu... Şəki yaylaqları üç aya yaxın dünya fatehinin iqamətgahına çevrildi. Cauza ayının axırlarında (yaz fəslinin sonunda) hərəkət cilovunu Şəki hüdudlarından döndərib, yenidən Kür çayını keçdi{{sfn|Левиатов В.Н. (Мирза Мехти хан Астрабади)|1948|с=97}}, {{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}.}}

Lakin bu əsərlərdə iki-üç ay ərzində Şəkidə cərəyan etmiş hadisələr haqqında başqa heç nə deyilmir<ref name=Q3 group=qeyd/>, şahın Şəkiyə birinci və ikinci yürüşü ilə bağlı isə bircə kəlmə belə işlədilmir, hansı ki digər mənbələrdə və arxiv materiallarında Şəkidə Nadir şaha qarşı müqavimət göstərilməsi və şahın uğursuzluğu haqqında yetərincə məlumata rast gəlmək mümkündür. Bu ona görə belədir ki, birinci əsər Nadir şahın sağlığında qələmə alındığına görə müəllif şahın uğursuzluqlarının üstündən sükutla keçməyə məcbur idi, əks-halda şahın qəzəbinə düçar ola bilərdi. İkinci əsər isə Nadir şahın ölümündən sonra tamamlansa da, onun əsas mənbələrindən biri, elə birinci əsər olmuşdur.  

Lakin bu əsərlərdə iki-üç ay ərzində Şəkidə cərəyan etmiş hadisələr haqqında başqa heç nə deyilmir<ref name=Q3 group=qeyd/>, şahın Şəkiyə birinci və ikinci yürüşü ilə bağlı isə bircə kəlmə belə işlədilmir, hansı ki digər mənbələrdə və arxiv materiallarında Şəkidə Nadir şaha qarşı müqavimət göstərilməsi və şahın uğursuzluğu haqqında yetərincə məlumata rast gəlmək mümkündür. Bu ona görə belədir ki, birinci əsər Nadir şahın sağlığında qələmə alındığına görə müəllif şahın uğursuzluqlarının üstündən sükutla keçməyə məcbur idi, əks-təqdirdə şahın qəzəbinə düçar ola bilərdi. İkinci əsər isə Nadir şahın ölümündən sonra tamamlansa da, onun əsas mənbələrindən biri, elə birinci əsər olmuşdur.  

====“Car salnaməsi”ndəki məlumat====

====“Car salnaməsi”ndəki məlumat====