Changes

Tuti ağa 1783 – 1795 və 1797 – 1805-ci illərdə Şəki xanı olmuş [[Məhəmmədhəsən xan|Şəki xanı Məhəmmədhəsən xanın]] (≈1760 – 1831) birinci arvadı Xeyrannisə xanımdan (?  – ?) doğulmuş qızı idi. Məhəmmədhəsən xanın bu arvadından başqa uşaqları da olmuşdu, lakin onların hamısını qardaşı [[Səlim xan]] (?–1826) qətlə yetirmişdir{{Sfn|AKAK1|1874|s=759}}. Səlim xan 1805-ci ildə Şəkidə hakimiyyətə keçdikdən sonra isə Şəki xanlığını Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatdı, lakin cəmi bir il sonra ruslara üsyan etdi. Nəticədə ruslar Şəki ilə heç bir əlaqəsi olmayan sabiq Xoy xanı [[Cəfərqulu xan|Cəfərqulu xanı]] Şəkiyə xan təyin etdilər. Bundan sonra Cəfərqulu xanın oğlu və xələfi [[İsmayıl xan]] (?–1819) Tuti ağya evlənmək təklifləri etdi. Tuti ağa bir neçə il bu təkliflərə rədd cavabı versə də sonda ona ərə getməyə razılaşdı{{Sfn|AKAK2|1874|s=758}}. Bəzi məlumatlara görə İsmayıl xanla Tuti ağanın kəbini 15 iyun 1814-cü il tarixdə, Cəfərqulu xanın tikdirdiyi  [[Üçmüqəddəs kilsəsi (Nuxa)|məscid-mədrəsədə]] kəsilmişdir{{Sfn|Məmmədov A.S.|2021|s=6|loc=}}.

Tuti ağa 1783 – 1795 və 1797 – 1805-ci illərdə Şəki xanı olmuş [[Məhəmmədhəsən xan|Şəki xanı Məhəmmədhəsən xanın]] (≈1760 – 1831) birinci arvadı Xeyrannisə xanımdan (?  – ?) doğulmuş qızı idi. Məhəmmədhəsən xanın bu arvadından başqa uşaqları da olmuşdu, lakin onların hamısını qardaşı [[Səlim xan]] (?–1826) qətlə yetirmişdir{{Sfn|AKAK1|1874|s=759}}. Səlim xan 1805-ci ildə Şəkidə hakimiyyətə keçdikdən sonra isə Şəki xanlığını Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatdı, lakin cəmi bir il sonra ruslara üsyan etdi. Nəticədə ruslar Şəki ilə heç bir əlaqəsi olmayan sabiq Xoy xanı [[Cəfərqulu xan|Cəfərqulu xanı]] Şəkiyə xan təyin etdilər. Bundan sonra Cəfərqulu xanın oğlu və xələfi [[İsmayıl xan]] (?–1819) Tuti ağya evlənmək təklifləri etdi. Tuti ağa bir neçə il bu təkliflərə rədd cavabı versə də sonda ona ərə getməyə razılaşdı{{Sfn|AKAK2|1874|s=758}}. Bəzi məlumatlara görə İsmayıl xanla Tuti ağanın kəbini 15 iyun 1814-cü il tarixdə, Cəfərqulu xanın tikdirdiyi  [[Üçmüqəddəs kilsəsi (Nuxa)|məscid-mədrəsədə]] kəsilmişdir{{Sfn|Məmmədov A.S.|2021|s=6|loc=}}.

Tuti ağa İsmayıl xanın tək arvadı olmuş, ondan iki qız uşağı  doğmuşdur və İsmayıl xanın vəfatına qədər qalada, atası Məhəmmədhəsən xanın tikdirdiyi [[Şəki xan sarayı|Divanxananın]] (indiki Xan sarayı) yanındakı evdə yaşamışdır{{Sfn|Описание Шекинской провинции|1866|s=|loc=}}. Bundan başqa, Çinaxbulaq{{Sfn|Описание Шекинской провинции-1|1866|s=|loc=}}, Çarxana{{Sfn|Описание Шекинской провинции-2|1866|s=|loc=}}, Neymətabad{{Sfn|Описание Шекинской провинции-3|1866|s=|loc=}}, Qumlaqeqarasu{{Sfn|Описание Шекинской провинции-4|1866|s=|loc=}} kəndlərinin bütün vergi və töycüsü, xanlıq üzrə boyaq töycüsü{{Sfn|Описание Шекинской провинции-5|1866|s=|loc=}}, Məhəmmədhəsən xan tərəfindən vaxtilə satın alınmış torpaqlardan Yaramar və Çarxana kəndlərindəki çəltik sahələrindən{{Sfn|Описание Шекинской провинции-6|1866|s=|loc=}}{{Sfn|Описание Шекинской провинции-7|1866|s=|loc=}} gələn gəlir də Tuti ağaya çatırdı. 5 avqust 1819-cu il tarixdə İsmayıl xanın vəfat etməsindən sonra ruslar xan üsul-idarəsini dərhal ləğv etdilər, Tuti ağaya müəyyən məbləğdə maaş kəsərək, əvəzində əvvəlki gəlirlərindən məhrum etdilər. Bununla yanaşı İsmayıl xanın bütün qohum qardaşını Nuxadan çıxarıb Yelizavetpola (indiki) köçürdülər. Lakin bu zaman Tuti ağa inad göstərərək nəinki Nuxada qala bildi, hətta İsmayıl xandan doğduğu iki qızını da Nuxada saxladı. O, Gürcüstanın mülki işlərini idarə edən general-leytenant İvan Velyaminova məktub yazaraq Nuxada qalmalı olduğunu əsaslandırmış və Nuxada qalmağa icazə istəmiş{{Sfn|AKAK2|1874|s=758–759}}, İvan Velyaminov isə ona xahişinə 7 noyabr (25 oktyabr) tarixdə müsbət cavab vermişdir{{Sfn|AKAK2|1874|s=759}}.  

Tuti ağa İsmayıl xanın tək arvadı olmuş, ondan iki qız uşağı  doğmuşdur və İsmayıl xanın vəfatına qədər qalada, atası Məhəmmədhəsən xanın tikdirdiyi [[Şəki xan sarayı|Divanxananın]] (indiki Xan sarayı) yanındakı evdə yaşamışdır{{Sfn|Описание Шекинской провинции|1866|s=|loc=}}. Bundan başqa, Çinaxbulaq{{Sfn|Описание Шекинской провинции-1|1866|s=|loc=}}, Çarxana{{Sfn|Описание Шекинской провинции-2|1866|s=|loc=}}, Neymətabad{{Sfn|Описание Шекинской провинции-3|1866|s=|loc=}}, Qumlaqeqarasu{{Sfn|Описание Шекинской провинции-4|1866|s=|loc=}} kəndlərinin bütün vergi və töycüsü, xanlıq üzrə boyaq töycüsü{{Sfn|Описание Шекинской провинции-5|1866|s=|loc=}}, Məhəmmədhəsən xan tərəfindən vaxtilə satın alınmış torpaqlardan Yaramar və Çarxana kəndlərindəki çəltik sahələrindən{{Sfn|Описание Шекинской провинции-6|1866|s=|loc=}}{{Sfn|Описание Шекинской провинции-7|1866|s=|loc=}} gələn gəlir də Tuti ağaya çatırdı. 5 avqust 1819-cu il tarixdə İsmayıl xanın vəfat etməsindən sonra ruslar xan üsul-idarəsini dərhal ləğv etdilər, Tuti ağaya müəyyən məbləğdə maaş kəsərək, əvəzində əvvəlki gəlirlərindən məhrum etdilər. Bununla yanaşı İsmayıl xanın bütün qohum qardaşını Nuxadan çıxarıb Yelizavetpola (indiki) köçürdülər. Lakin bu zaman Tuti ağa inad göstərərək nəinki Nuxada qala bildi, hətta İsmayıl xandan doğduğu iki qızını da Nuxada saxladı. O, Gürcüstanın mülki işlərini idarə edən general-leytenant İvan Velyaminova məktub yazaraq Nuxada qalmalı olduğunu əsaslandırmış və Nuxada qalmağa icazə istəmiş{{Sfn|AKAK2|1874|s=758–759}}, İvan Velyaminov isə ona xahişinə 7 noyabr (25 oktyabr) tarixdə müsbət cavab vermişdir{{Sfn|AKAK1|1874|s=759}}.  

===Vəfatı===

===Vəfatı===