Changes

| vəfat tarixi                = {{Vəfat tarixi və yaşı|1831|9|5|1760|0|0}}

| vəfat tarixi                = {{Vəfat tarixi və yaşı|1831|9|5|1760|0|0}}

| vəfat yeri                  = Həştərxan

| vəfat yeri                  = Həştərxan

| dəfn yeri                    = [[Xan qəbiristanlığı (Şəki)]]

| dəfn yeri                    = [[Xan qəbiristanlığı]]

| sülalə                      = Qara keşiş nəsli<ref>Digər bir mənbədə, bu nəsildən olan [[Həsən sultan|Həsən sultandan]] (? -1524) bəhs edilərkən göstərilir ki, “''Həsən bəy ki özünün ata-babası o yerdə'' (Şəkidə) ''hakim idi və şirvanşah şəcərəsindəndir''”; bax: ''İsgəndər bəy Türkman''. Tarix-i aləmara-yi Abbasiy, 1-ci cild,  səh. 82, Tehran, h.ş.1333.</ref>

| sülalə                      = Qara keşiş nəsli<ref>Digər bir mənbədə, bu nəsildən olan [[Həsən sultan|Həsən sultandan]] (? -1524) bəhs edilərkən göstərilir ki, “''Həsən bəy ki özünün ata-babası o yerdə'' (Şəkidə) ''hakim idi və şirvanşah şəcərəsindəndir''”; bax: ''İsgəndər bəy Türkman''. Tarix-i aləmara-yi Abbasiy, 1-ci cild,  səh. 82, Tehran, h.ş.1333.</ref>

| atası                        = [[Məhəmmədhüseyn xan]]

| atası                        = [[Məhəmmədhüseyn xan]]

| uşağı                        = 1-ci arvaddan: Tuti ağa; 2-cı arvaddan: Abdulla ağa, Mədinə xanım; 3-cü arvaddan: Əbdülrəhman ağa; 4-cü arvaddan: Haşım ağa, Fəhra xanım, Əminə xanım; 7-ci arvaddan: Telli xanım; 8-cı arvaddan: Zeynəb xanım; digər arvadlardan Kafiyyə xanım, Asiya xanım, Sədri xanım.

| uşağı                        = 1-ci arvaddan: Tuti ağa; 2-cı arvaddan: Abdulla ağa, Mədinə xanım; 3-cü arvaddan: Əbdülrəhman ağa; 4-cü arvaddan: Haşım ağa, Fəhra xanım, Əminə xanım; 7-ci arvaddan: Telli xanım; 8-cı arvaddan: Zeynəb xanım; digər arvadlardan Kafiyyə xanım, Asiya xanım, Sədri xanım.

| imzası                      = Seal (Mahammadhasan Khan).jpg

| imzası                      = Seal (Mahammadhasan Khan).jpg

}}'''Məhəmmədhəsən xan''' ( ≈1760–1831) — 1783–1795 və 1797–1805-ci illərdə [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]] olmuş şəxs. 1795-ci ildə İran şahının göstərişi ilə kor edilmiş, lakin buna baxmayaraq 2 il sonra Şəkidə hakimiyyətini bərpa etmiş və daha 8 il ərzində Şəki xanı olmuşdur. 1805-ci ildə qardaşı [[Səlim xan|Səlim xanın]] Şəkidə hakimiyyəti ələ keçirməsindən sonra, əvvəl Dağıstana, sonra İrana, daha sonra Türkiyəyə üz tutmuş, lap axırda könüllü şəkildə ruslara təslim olmuşdur. Ona əvvəl Carda, sonra Xarkovda, daha sonra isə Həştərxanda yaşamaq icazəsi verilmiş, ömrünün sonunadək, ailəsinin maddi təminatı Rusiya hökuməti tərəfindən ödənilmişdir. [[Şəki xan sarayı]] onun sifarişi ilə tikilmişdir və daha əvvəllər “Məhəmmədhəsən xan divanxanası” adlanmışdır.

}}'''Məhəmmədhəsən xan''' (≈1760–1831) — 1783 – 1795 və 1797 – 1805-ci illərdə [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]] olmuş şəxs. 1783-cü ildə əmisi [[Hacı Əbdülqadir xan|Haсı Əbdülqadir xanı]] devirərək Şəki xanlığında hakimiyyətə keçmiş, 1795-ci ildə İran şahının göstərişi ilə kor edilməsi və İrana göndərilməsi səbəbindən Şəki xanlığında hakimiyyətini itirmişdir. İranda saxlanıldığı 2 il ərzində Şəki xanlığını qardaşı [[Səlim xan]] idarə etmişdir. 2 ildən sonra – 1797-ci ildə, İrandan Nuxaya (indiki Şəki) geri dönən Məhəmmədhəsən xan Şəki xanlığında hakimiyyətini bərpa edə bilmiş və daha 8 il ərzində – 1805-ci ildə Şamaxı xanı Mustafa xan tərəfindən həbs olunanadək, Şəki xanı olmuşdur. Bundan sonra Şəki xanlığında əvvəl bir qardaşı [[Fətəli xan]], sonra isə digər qardaşı [[Səlim xan]] hakimiyyətə keçmişdir. Məhəmmədhəsən xan isə bir daha Şəki xanı ola bilməmiş, əvvəl Dağıstana, sonra İrana, daha sonra Türkiyəyə üz tutmuş, lap axırda könüllü şəkildə ruslara təslim olmuşdur. Ona əvvəl Carda, sonra Xarkovda, daha sonra isə Həştərxanda yaşamaq icazəsi verilmiş, ömrünün sonunadək, ailəsinin maddi təminatı Rusiya hökuməti tərəfindən ödənilmişdir. [[Şəki xan sarayı]] 1789/1790-сı ildə onun sifarişi ilə tikilməyə başlamış və daha əvvəllər “Məhəmmədhəsən xan divanxanası” adlanmışdır.

== Haqqında məlumatlar ==

== Haqqında məlumatlar ==

Lakin raportda yazılanların əksinə olaraq, bu hadisələr heç də 1-2 gün ərzində baş verməmişdir. Belə ki Fətəli xanın oğlu Kərim ağa Şəkixanovun yazdığına görə onun atası "''iki-üç ay''" xanlıq etmişdir. Səlim xan isə Nuxaya heç də təntənəli şəkildə yox, əslində gizlincə gəlmiş və gecə vaxtı [[Nuxa qalasını]] qoruyan bəylərin Fətəli xana xəyanəti nəticəsində xəlvəti qalaya daxil olmuşdu<ref>[http://history.az/pdf.php?item_id=20100622041749649&ext=pdf Şəki xanlığının tarixindən; Kərim ağa Fateh. Şəki xanlarının müxtəsər tarixi, Bakı, 1993, səh.: 15.].</ref>!

Lakin raportda yazılanların əksinə olaraq, bu hadisələr heç də 1-2 gün ərzində baş verməmişdir. Belə ki Fətəli xanın oğlu Kərim ağa Şəkixanovun yazdığına görə onun atası "''iki-üç ay''" xanlıq etmişdir. Səlim xan isə Nuxaya heç də təntənəli şəkildə yox, əslində gizlincə gəlmiş və gecə vaxtı [[Nuxa qalasını]] qoruyan bəylərin Fətəli xana xəyanəti nəticəsində xəlvəti qalaya daxil olmuşdu<ref>[http://history.az/pdf.php?item_id=20100622041749649&ext=pdf Şəki xanlığının tarixindən; Kərim ağa Fateh. Şəki xanlarının müxtəsər tarixi, Bakı, 1993, səh.: 15.].</ref>!

Bir müddət sonra Mustafa xan Məhəmmədhəsən xanı sərbəst buraxır. Məhəmmədhəsən xan Şəki xanlığında hakimiyyətini bərpa etmək ümidiylə dəstək üçün İrana, Türkiyəyə, Dağıstana üz tutur. Ona heç kimin kömək etməyəcəyini başa düşdükdən sonra isə ruslarla danışığa başlayır. Əvvəl kiçikyaşlı sevimli oğlunu “əmanət” kimi Tüflisə göndərir, sonra özü də Tiflisə gedib Rus çarına sədaqət andı içir. Rus hökuməti onun təhlükəsizliyinə təminat verir və ona gündəlik 5 rubl təqaüd ayırır. 1814-cü ildə Şəki xanı Cəfərqulu xan dünyasını dəyişdiyi zaman onun oğlunun Şəki xanı təyin edilməsinə qarşı Şəkidə baş vermiş iğtişaşlarda ruslar Məhəmmədhəsən xanın əlinin olmasından şübhələnirlər və bu səbəbdən onu əvvəl Xarkova, bir müddət sonra isə Həştərxana göndərdilər. Məhəmmədhəsən xan elə Həştərxanda da dünyasını dəyişib. Ölümündən sonra nəşi Nuxaya gətirilmiş və Xan qəbristanlığında dəfn edilmişdir.

Bir müddət sonra Mustafa xan Məhəmmədhəsən xanı sərbəst buraxır. Məhəmmədhəsən xan Şəki xanlığında hakimiyyətini bərpa etmək ümidiylə dəstək üçün İrana, Türkiyəyə, Dağıstana üz tutur. Ona heç kimin kömək etməyəcəyini başa düşdükdən sonra isə ruslarla danışığa başlayır. Əvvəl kiçikyaşlı sevimli oğlunu “əmanət” kimi Tüflisə göndərir, sonra özü də Tiflisə gedib Rus çarına sədaqət andı içir. Rus hökuməti onun təhlükəsizliyinə təminat verir və ona gündəlik 5 rubl təqaüd ayırır. 1814-cü ildə Şəki xanı Cəfərqulu xan dünyasını dəyişdiyi zaman onun oğlunun Şəki xanı təyin edilməsinə qarşı Şəkidə baş vermiş iğtişaşlarda ruslar Məhəmmədhəsən xanın əlinin olmasından şübhələnirlər və bu səbəbdən onu əvvəl Xarkova, bir müddət sonra isə Həştərxana göndərdilər.  

 

5 sentyabr (24 avqust) 1831-ci il tarixdə – təxminən 71 yaşında, Həştərxanda vəfat edib. Ölümündən sonra qalıqları [[Nuxa|Nuxaya]] gətirilmiş və [[Xan qəbiristanlığı|Xan qəbristanlığında]] dəfn edilmişdir.

== İstinadlar ==

== İstinadlar ==