Şəki Ensiklopediyası

Changes

Zaman bəy Şeyxəlibəyov (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)

11:18, 14 iyun 2024 versiyası

210 bayt əlavə edildi ,  14 iyun
Nəzərə çarpan dəyişiklik yoxdur.
Sətir 3: Sətir 3:  
  |Tam adı          = ''Şeyxəlibəyov Zaman bəy Şeyxəli bəy oğlu''<br>{{dil-ru|Заманбек Шихалибеков}}
 
  |Tam adı          = ''Şeyxəlibəyov Zaman bəy Şeyxəli bəy oğlu''<br>{{dil-ru|Заманбек Шихалибеков}}
 
  |Piktoqram        = diplomat  
 
  |Piktoqram        = diplomat  
−
  |Şəkil            = Zaman bəy Şıxəlibəyov.jpg
+
  |Şəkil            = Zaman_bəy_Şeyxəlibəyov2.png
 
  |Şəklin ölçüsü    =  
 
  |Şəklin ölçüsü    =  
 
  |Şəklin izahı    = Zaman bəy Şeyxəlibəyov.
 
  |Şəklin izahı    = Zaman bəy Şeyxəlibəyov.
Sətir 32: Sətir 32:  
  |Commons          =  
 
  |Commons          =  
 
}}
 
}}
−
'''Zaman bəy Şeyxəlibəyov''' (1838–1904) — XIX əsrin ikinci yarısında Şərqi Türküstanda/Qərbi Çində və Mərkəzi Asiyada fəaliyyət göstərmiş məşhur diplomat, dövlət xadimi və tərcüməçi. Müxtəlif illərdə dörd dövlətə xidmət etmişdir. 1877-ci ilin ikinci yarsından sonra Rusiya İmperiyasında – Türküstan general-qubernatorun dəftərxanasında, əvvəl tərcüməçi, sonra baş tərcüməçi vəzifəsində çalışmış, həyatının son illərində Rusiya İmperiyasının {{link-interwiki|az=Dövlət müşaviri|az_mətn=dövlət müşaviri |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Статский советник}} ({{dil-ru|статский советник}}) mülki rütbəsinə malik olmuşdur{{Sfn|Офицеры РИА|}}, hansı ki bu mülki rütbə general-mayor və polkovnik hərbi rütbələri arasındakı şərti hərbi rütbəyə uyğun idi.
+
'''Zaman bəy Şeyxəlibəyov''' (1838–1904) — XIX əsrin ikinci yarısında Şərqi Türküstanda/Qərbi Çində və Mərkəzi Asiyada fəaliyyət göstərmiş məşhur diplomat, dövlət xadimi və tərcüməçi. 1877-ci ilin ikinci yarsından sonra Rusiya İmperiyasında – Türküstan general-qubernatorunun dəftərxanasında, əvvəl tərcüməçi, sonra baş tərcüməçi vəzifəsində çalışmış, həyatının son illərində Rusiya İmperiyasının {{link-interwiki|az=Dövlət müşaviri|az_mətn=dövlət müşaviri |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Статский советник}} ({{dil-ru|статский советник}}) mülki rütbəsinə malik olmuşdur{{Sfn|Офицеры РИА|}}, hansı ki bu mülki rütbə general-mayor və polkovnik hərbi rütbələri arasındakı şərti hərbi rütbəyə uyğun idi.
    
==Həyat və fəaliyyəti==
 
==Həyat və fəaliyyəti==
Sətir 52: Sətir 52:  
1876-cı ilin dekabr ayı üçün Zaman bəyin adı Çindən müstəqilliyini elan etmiş Yeddişəhər (Kaşğar) dövlətinin əmiri {{link-interwiki|az=Yaqub xanın|az_mətn=Yaqub xanın |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Магомет Якуб бек Бадаулет}} etibarlı nümayəndəsi olaraq – “Zaman xan əfəndi” kimi çəkilir{{Sfn|Куропаткин А.Н.|1879|с=7|loc=}}<ref name=Q3 group=qeyd/>.
 
1876-cı ilin dekabr ayı üçün Zaman bəyin adı Çindən müstəqilliyini elan etmiş Yeddişəhər (Kaşğar) dövlətinin əmiri {{link-interwiki|az=Yaqub xanın|az_mətn=Yaqub xanın |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Магомет Якуб бек Бадаулет}} etibarlı nümayəndəsi olaraq – “Zaman xan əfəndi” kimi çəkilir{{Sfn|Куропаткин А.Н.|1879|с=7|loc=}}<ref name=Q3 group=qeyd/>.
   −
1877-сi ildə məşhur rus səyyahı və coğrafiyaşünası Nikolay Prijevalskiy Şərqi Türküstana etdiyi səyahətində qarşılaşdığı Zaman bəydən öz gündəliyində dəfələrlə bəhs etmiş, həmçinin, geri dönərkən Zaman bəyə səmimi təşəkkür məktubu yazdığını da gündəliyində qeyd etmiş və səyahətinin uğurla başa çatmasında Zaman bəyin xüsusi rolunu vurğulamışdır{{Sfn|Пржевальский Н.М.|1947|с=139 (прм. 18)|loc=}}.
+
1877-сi ildə məşhur rus səyyahı və coğrafiyaşünası Nikolay Prijevalskiy Şərqi Türküstana etdiyi səyahətində qarşılaşdığı Zaman bəy haqqında öz gündəliyində dəfələrlə bəhs etmiş, həmçinin, geri dönərkən Zaman bəyə səmimi təşəkkür məktubu yazdığını da gündəliyində sonda qeyd etmiş və səyahətinin uğurla başa çatmasında Zaman bəyin xüsusi rolunu vurğulamışdır{{Sfn|Пржевальский Н.М.|1947|с=139 (прм. 18)|loc=}}.
    
1877-ci ilin sonunda Yaqub xanın ölümündən və Yeddişəhər dövlətinin Çin tərəfindən tam işğal edilməsindən sonra Zaman bəy Daşkəndə gedib.
 
1877-ci ilin sonunda Yaqub xanın ölümündən və Yeddişəhər dövlətinin Çin tərəfindən tam işğal edilməsindən sonra Zaman bəy Daşkəndə gedib.
Sətir 67: Sətir 67:  
[[Fayl:Zaman bəy Şıxəlibəyov2.jpg|350px|thumb|Sağdan birinci Zaman bəy, mərkəzdə Buxara xanı, 1896-cı il, Moskva.]]
 
[[Fayl:Zaman bəy Şıxəlibəyov2.jpg|350px|thumb|Sağdan birinci Zaman bəy, mərkəzdə Buxara xanı, 1896-cı il, Moskva.]]
   −
1892-сi ildə Rusiya imperatoru {{link-interwiki|az=III Aleksandr|az_mətn= III Aleksandrın|başqa_dil=ru |başqa_dildə_başlıq=Александр III}} ({{h.o.}}1881 – 1894) dəvəti ilə Peterburqa səfər edən və sonra isə öz ölkəsinə geri dönən Buxara xanı {{link-interwiki|az=Seyid Əbdüləhəd xan|az_mətn=Seyid Əbdüləhəd xanı |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Сеид Абдулахад-хан}} ({{h.o.}}1885 – 1910) bütün yol boyu müşayiət etmiş şəxslərdən biri olub (Seyid Əbdüləhəd xan geri dönərkən – 19 fevral 1893-cü il tarixdə, Bakıdan keçmiş, gecələmək üçün Bakıda Zaman bəyin həmyerlisi olan Həsən bəy Nəbibəyovun evinə düşmüşdür{{Sfn|Наш Баку||p=|loc=}}).
+
1892-сi ildə Rusiya imperatoru {{link-interwiki|az=III Aleksandr|az_mətn= III Aleksandrın|başqa_dil=ru |başqa_dildə_başlıq=Александр III}} ({{h.o.}}1881–1894) dəvəti ilə Peterburqa səfər edən və sonra isə öz ölkəsinə geri dönən Buxara xanı {{link-interwiki|az=Seyid Əbdüləhəd xan|az_mətn=Seyid Əbdüləhəd xanı |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Сеид Абдулахад-хан}} ({{h.o.}}1885–1910) bütün yol boyu müşayiət etmiş şəxslərdən biri olub (Seyid Əbdüləhəd xan geri dönərkən – 19 fevral 1893-cü il tarixdə, Bakıdan keçmiş, gecələmək üçün Bakıda Zaman bəyin həmyerlisi olan Həsən bəy Nəbibəyovun evinə düşmüşdür{{Sfn|Наш Баку||p=|loc=}}).
    
1900-cü ilin iyun ayında Minvoda bir aylıq istirahətə getmiş Buxara xanı Seyid Əbdüləhəd xanı bütün istirahəti boyu müşayiət edib{{Sfn|Абдирашидов Д.|2011|с=121|loc=}}.
 
1900-cü ilin iyun ayında Minvoda bir aylıq istirahətə getmiş Buxara xanı Seyid Əbdüləhəd xanı bütün istirahəti boyu müşayiət edib{{Sfn|Абдирашидов Д.|2011|с=121|loc=}}.
Sətir 105: Sətir 105:  
'''Bala bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 20 yaşlı şəxs kimi qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=}}.  
 
'''Bala bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 20 yaşlı şəxs kimi qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=}}.  
   −
'''Mehdi bəy bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 16 yaşlı şəxs olaraq qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 1866–1880-ci illərdə tərtib edilmiş “Qazıxana dəftəri”ndə onun 1 noyabr 1870-ci il tarixdə Abdulla İbrahim oğlunun qızı Əfruzla evlənməsi qeydə alınıb{{Sfn|Qazıxana dəftəri-6|2008|s=143|loc=}}. Mehdi bəy 1873–1874-cü illərdə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsində tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır{{Sfn|Кавказский календарь|1873|с=51 (on-line 323)|loc=}}{{Sfn|Кавказский календарь|1874|с= 40 (on-line 365)|loc=}}. 11 sentyabr 1874-cü il tarixdə – 30 yaşında, uzun sürən xəstəlikdən sonra Nuxada vəfat edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-4|2008|s=41|loc=}}.
+
'''Mehdi bəy bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 16 yaşlı şəxs olaraq qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 1866–1880-ci illərdə tərtib edilmiş “Qazıxana dəftəri”ndə onun 1 noyabr 1870-ci il tarixdə Abdulla İbrahim oğlunun qızı Əfruzla evlənməsi qeydə alınıb{{Sfn|Qazıxana dəftəri-6|2008|s=143|loc=}}. Mehdi bəy 1873 – 1874-cü illərdə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsində tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır{{Sfn|Кавказский календарь|1873|с=51 (on-line 323)|loc=}}{{Sfn|Кавказский календарь|1874|с= 40 (on-line 365)|loc=}}. 11 sentyabr 1874-cü il tarixdə – 30 yaşında, uzun sürən xəstəlikdən sonra Nuxada vəfat edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-4|2008|s=41|loc=}}.
   −
'''İbrahim bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda  10 yaşlı şəxs olaraq qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 1866–1880-ci illərdə tərtib edilmiş “Qazıxana dəftəri”ndə onun 7 noyabr 1871-ci il tarixdə Mustafa bəy Hacı Şəmsəddin bəy oğlunun qızı Ballı bəyimlə evlənməsi qeydə alınıb{{Sfn|Qazıxana dəftəri-2|2008|s=138|loc=}}. 1 noyabr 1870-ci il tarixdə qardaşı Mehdi bəyin kəbin mərasimində qardaşının vəkili kimi iştirak edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-6|2008|s=143|loc=}}. İbrahim bəy 1874-cü ildə Zaqatala dairəsinin idarə aparatında tərcüməçi işləyirdi{{Sfn|Кавказский календарь|1874|с= 141 (on-line 466)|loc=}}. 19 avqust 1876-cı il tarixdə – 26 yaşında, uzun sürən xəstəlikdən sonra Nuxada vəfat edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-3|2008|s=49|loc=}}.  
+
'''İbrahim bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda  10 yaşlı şəxs olaraq qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 1866 – 1880-ci illərdə tərtib edilmiş “Qazıxana dəftəri”ndə onun 7 noyabr 1871-ci il tarixdə Mustafa bəy Hacı Şəmsəddin bəy oğlunun qızı Ballı bəyimlə evlənməsi qeydə alınıb{{Sfn|Qazıxana dəftəri-2|2008|s=138|loc=}}. 1 noyabr 1870-ci il tarixdə qardaşı Mehdi bəyin kəbin mərasimində qardaşının vəkili kimi iştirak edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-6|2008|s=143|loc=}}. İbrahim bəy 1874-cü ildə Zaqatala dairəsinin idarə aparatında tərcüməçi işləyirdi{{Sfn|Кавказский календарь|1874|с= 141 (on-line 466)|loc=}}. 19 avqust 1876-cı il tarixdə – 26 yaşında, uzun sürən xəstəlikdən sonra Nuxada vəfat edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-3|2008|s=49|loc=}}.  
    
'''Məhəmməd bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 8 yaşlı şəxs olaraq qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 23 noyabr 1871-ci il tarixdə qardaşı İbrahim bəyin kəbin mərasimində qardaşının vəkili kimi iştirak edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-2|2008|s=138|loc=}}.
 
'''Məhəmməd bəy'''; 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda 8 yaşlı şəxs olaraq qeydə alınıb{{Sfn|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=ряд: 35}}. 23 noyabr 1871-ci il tarixdə qardaşı İbrahim bəyin kəbin mərasimində qardaşının vəkili kimi iştirak edib{{Sfn|Qazıxana dəftəri-2|2008|s=138|loc=}}.
Sətir 142: Sətir 142:  
<ref name=Q5>Zaman bəyin fotoşəkilinə əsasən onun 4-cü dərəcəli Georgiyev xaçı ilə təltif olunduğunu güman etmək olar; belə ki sinəsindəki nişanlardan biri Georgiyev xaçına çox bənzəyir.</ref>
 
<ref name=Q5>Zaman bəyin fotoşəkilinə əsasən onun 4-cü dərəcəli Georgiyev xaçı ilə təltif olunduğunu güman etmək olar; belə ki sinəsindəki nişanlardan biri Georgiyev xaçına çox bənzəyir.</ref>
   −
<ref name=Q6>[[Qazıxana dəftəri|“Qazıxana dəftəri”ndə]] Səkinə bəyim Məhəmmədhəsən xanın qızı kimi təqdim olunur {{Harvnb|Qazıxana dəftəri-4|2008|s=41|loc=}}. Əslində isə o, Məhəmmədhəsən xanın qız nəvəsi olmaqla Şəki xanı İsmayıl (?–1819) xanın qızıdır və İsmayıl xanın qızı Səkinə bəyimin Zaman bəyə ərə getməsi barədə [[Hacı Seyid Əbdülhəmid|Hacı Seyid Əbdülhəmiddə]] də məlumat var {{Harvnb|ŞXT-1958|1958|s=31|loc=}}.</ref>
+
<ref name=Q6>[[Qazıxana dəftəri|“Qazıxana dəftəri”ndə]] Səkinə bəyim Məhəmmədhəsən xanın qızı kimi təqdim olunur {{Harvnb|Qazıxana dəftəri (2)|2008|s=41|loc=}} və {{Harvnb|Qazıxana dəftəri (3)|2008|s=102|loc=}}. Əslində isə o, Məhəmmədhəsən xanın qız nəvəsi olmaqla Şəki xanı İsmayıl (?–1819) xanın qızıdır və İsmayıl xanın qızı Səkinə bəyimin Zaman bəyə ərə getməsi barədə [[Hacı Seyid Əbdülhəmid|Hacı Seyid Əbdülhəmiddə]] də məlumat var {{Harvnb|Şəki xanlığının tarixindən|1958|s=31|loc=}}.</ref>
    
<ref name=Q7>13 mart 1878-ci ildə Səkinə bəyim Mirzə bəy Sultanovun oğlu Həsən xanla ailə qurub {{Harvnb|Qazıxana dəftəri-5|2008|s=102|loc=}}. </ref>
 
<ref name=Q7>13 mart 1878-ci ildə Səkinə bəyim Mirzə bəy Sultanovun oğlu Həsən xanla ailə qurub {{Harvnb|Qazıxana dəftəri-5|2008|s=102|loc=}}. </ref>
Sətir 456: Sətir 456:  
}}
 
}}
 
# {{cite web | last =|url=https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |title=Vətən mənim içimdədir |author=Teymurqızı T. |date=16/04/20 |website=https://azadaz.com/ |publisher=Azadaz.com |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201226140757/https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |archivedate =26 Dec 2020 |ref = harv}}
 
# {{cite web | last =|url=https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |title=Vətən mənim içimdədir |author=Teymurqızı T. |date=16/04/20 |website=https://azadaz.com/ |publisher=Azadaz.com |language= az|accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201226140757/https://azadaz.com/xeber/4720/veten-menim-icimdedir |archivedate =26 Dec 2020 |ref = harv}}
 +
 
# {{QD|151|ref=Qazıxana dəftəri-1}}
 
# {{QD|151|ref=Qazıxana dəftəri-1}}
 
#: {{QD|138|ref=Qazıxana dəftəri-2}}
 
#: {{QD|138|ref=Qazıxana dəftəri-2}}
 
#: {{QD|49|ref=Qazıxana dəftəri-3}}
 
#: {{QD|49|ref=Qazıxana dəftəri-3}}
 +
#: {{QD|151|ref=Qazıxana dəftəri (2)}}
 +
#: {{QD|102|ref=Qazıxana dəftəri (3)}}
 
#: {{QD|41|ref=Qazıxana dəftəri-4}}
 
#: {{QD|41|ref=Qazıxana dəftəri-4}}
 
#: {{QD|102|ref=Qazıxana dəftəri-5}}
 
#: {{QD|102|ref=Qazıxana dəftəri-5}}
Sətir 501: Sətir 504:  
{{Yoxlanılmış məqalə}}  
 
{{Yoxlanılmış məqalə}}  
   −
[[ru:Шихалибеков, Заман бек]]
+
{{Akademik məqalə}}
 +
 
 +
[[az:Zaman bəy Şeyxəlibəyov]][[ru:Шихалибеков, Заман бек]][[uz:Zamonbek Shayxalibekov]]
Mənbə — "https://shaki.info/wiki/Xidməti:MobileDiff/38085...63366"