Məhəmməd Zahid: Redaktələr arasındakı fərq

Məhəmməd Zahid
	türk.: Kotku Mehmed Zahid
	Məhəmməd Zahid.
Doğum tarixi	1897
Doğum yeri	Bursa, Osmanlı dövləti
Vəfat tarixi	13 noyabr 1980 (83 yaşında)
Vəfat yeri	İstanbul, Türkiyə
Vətəndaşlıq	Türkiyə

VizualVikimətn

Səhifəsinin 20:50, 12 noyabr 2023 tarixinə olan son versiyası

Məhəmməd Zahid (1897–1980) — tanınmış islam alimi, yazıçı, din xadimi, vaiz, nəqşibəndiyyə şeyxi və Fateh İsgəndərpaşa məscidinin (İstanbul, Türkiyə) imamı. Məhəmməd Zahidin imam olduğu məscidin icma üzvləri arasında Türkiyənin bir sıra görkəmli dövlət xadimləri, o cümlədən Turqut Özal, Nəcməddin Ərbakan və başqa görkəmli şəxslər də olub.

Haqqında məlumatlar[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

1897-ci ildə Bursada anadan olub.

Təhsili[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

Bursada ibtidai və orta təhsil alıb.

Hərbi xidmətdə[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

Birinci Dünya müharibəsi dövründə – 1915-ci ildə, on səkkiz yaşı olarkən, Osmanlı ordusuna çağırılıb və Suriya cəbhəsinə göndərilib. Osmanlı ordusu Suriyadan çıxdıqdan sonra İstanbula qayıtsa da, 1919-cu ilin iyul ayından hərbi qərargahda katib olaraq hərbi xidmətini davam etdirib. Xatirələrdəki qeydlərdən aydın olur ki, o, 1922-ci ilin martınadək həmin vəzifədə çalışıb.

Dini fəaliyyəti[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

1920-ci ildə − hələ İstanbulda hərbi xidmətdə olarkən, İstanbulun Cağaloğlu məhəlləsində Fatma Sultan məscidinin yanındakı Gümüşxanəvi təkyəyə getmiş, əvvəl Şeyx Dağıstanlı Ömər Ziyaəddin əfəndidən dini dərs almağa başlamış, sonra isə Mustafa Feyzi əfəndinin şagirdi olmuşdur. İyirmi yeddi yaşında xilafət almışdır. Bu illərdə Bəyazit, Fateh və Ayasofya məscidlərində və bir çox mədrəsələrdə dini dərslərə qatılmaqla hafizliyini tamamlamış, həmçinin, Mustafa Feyzi Əfəndinin istəyi ilə müxtəlif şəhər və kəndlərdə dini xidmətlər icra etmişdir.

1925-ci ildə Türkiyədə təkyələrin fəaliyyətinin qadağan edilməsindən sonra Bursaya geri dönmüş, atasının imam olduğu İzvat kəndində yaşamağa başlamışdır. Atasının vəfatından sonra 1946-cı ilə qədər İzvat kənd məscidinin imamı olmuş, 1946-cı ildə Üftadə məscidinə, 1952-ci ilin dekabr ayında Zeyrekdəki Ümmu Gülsüm Məscidinə, 1958-ci ildə isə Fateh İsgəndərpaşa Məscidinə imam təyin edilmişdir və ömrünün sonunadək sonuncu məscidin imamı olmuşdur.

1979-cu ilin əvvəlində Hicaza getmiş, lakin 1980-cı ilin fevralında ağır xəstə vəziyyətdə İstanbula geri dönmüşdür. Əməliyyat olunduqdan sonra növbəti həcc mövsümündə təkrarən həccə gedib-qayıtmışdır.

Vəfatı[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

13 noyabr 1980-ci il tarixdə – 83 yaşında, İstanbulda vəfat edib. Cənazə namazı 14 noyabr tarixdə Süleymaniyə məscidində qılındıqdan sonra nəşi Qanuni Sultan Süleyman Türbəsi məzarlığında dəfn edilmişdir.

Ailəsi[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

Valideynləri 1880-cı ildə Nuxadan Anadoluya köçərək Bursada məskunlaşmışdılar.

Atası: İbrahim əfəndi – Nuxadan Bursaya köçərkən 16 yaşı vardı, müxtəlif məscidlərdə imamlıq etmiş, 1929-cu ildə Bursa düzənliyindəki İzvat kəndində vəfat etmişdir.

Anası: Sabirə – 1900-cu ildə, Məhəmməd Zahid 3 yaşında olarkən vəfat edib.

Böyük qardaşı: Əhməd Şakir əfəndi – Birinci Dünya müharibəsi dövründə Osmanlı ordusuna çağırılmış, Qüds və Çanaqqala cəbhələrində vuruşmuş, cəbhədə xəstələnərək, 28 yaşında şəhid olmuşdur.

Ədəbiyyat[Vizual/Mobil redaktə | HTML redaktə]

Mahmud Esad Coşan (2002). "Kotku, Mehmet Zahit". islamansiklopedisi.org.tr (Türkçe). İslâm Ansiklopedisi. 28 Jun 2019 tarixində arxivləşdirilib.
Ramin Sadıqov (13.09. 2013). "Məhməd Zahid Qutqu (1897-1980)". shrem.io.ua (azərb.). "Şəki bələdiyysi" qəzeti. 28 Jun 2015 tarixində arxivləşdirilib.

@@ Sətir 1: / Sətir 1: @@
-[[Kateqoriya:M]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Kotku Mehmed Zahid ]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış din xadimləri]]
+[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Kotku Mehmed Zahid ]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış din xadimləri]]
 {{Alim
   |Piktoqram             = islam
   |Adı                   = Məhəmməd Zahid
   |Tam adı               = {{dil-tr|Kotku Mehmed Zahid}}
-  |Şəkil                 = Mehmet_Zahit_Kotku.jpg
+  |Şəkil                 = Məhəmməd Zahid.png
   |Şəklin ölçüsü         =
-  |Şəklin izahı          = Mehmed Zahid Kotku
+  |Şəklin izahı          = Məhəmməd Zahid.
   |Doğum tarixi          = {{Doğum tarixi|1897||}}
-  |Doğum yeri            = Bursa, Osmanlı dövləti
+  |Doğum yeri            = Bursa, {{Osm}}
   |Vəfat tarixi          = {{Vəfat tarixi və yaşı|1980|11|13|1897|0|0}}
-  |Vəfat yeri            = İstanbul, Türkiyə
+  |Vəfat yeri            = İstanbul, {{TUR}}
   |Vəfat səbəbi          =
   |Dəfn yeri             =
@@ Sətir 36: / Sətir 36: @@
 }}
-'''Məhəmməd Zahid''' ({{dil-tr|Kotku Mehmed Zahid}} {{d.}}1897-ci ildə, Bursa, Osmanlı dövləti – {{ö.}}13 noyabr 1980-cı ildə, İstanbul, Türkiyə Cümhuriyyəti), İslam alimi, yazıçı, din xadimi, vaiz, Nəqşibəndiyyə şeyxi.
+'''Məhəmməd Zahid''' (1897–1980) — tanınmış islam alimi, yazıçı, din xadimi, vaiz, nəqşibəndiyyə şeyxi və Fateh İsgəndərpaşa məscidinin (İstanbul, Türkiyə) imamı. Məhəmməd Zahidin imam olduğu məscidin icma üzvləri arasında Türkiyənin bir sıra görkəmli dövlət xadimləri, o cümlədən Turqut Özal, Nəcməddin Ərbakan və başqa görkəmli şəxslər də olub.
 == Haqqında məlumatlar ==
--ci ildə Busrsada anadan olub.
+-ci ildə Bursada anadan olub.
 === Təhsili ===
 Bursada ibtidai və orta təhsil alıb.
-Əsgərlikdən geri döndükdən sonra  İstanbulda dini toplantılara qatılmağa başlamış, Gümüşxanəvi dergahında Ömər Ziyaüddin əd-Dağıstaninin tələbəsi olub. Müxtəlif yerlerdə imamlık ve xatiblik edib. 1925-ci ildə Türkiyədə təkkə, zaviyə və türbələrin dövlət tərəfindən qapadılmasından sonra Bursaya qayıtmış və 1952-ci ilə qədər orada qalmışdır.
+=== Hərbi xidmətdə ===
+Birinci Dünya müharibəsi dövründə – 1915-ci ildə, on səkkiz yaşı olarkən, Osmanlı ordusuna çağırılıb və Suriya cəbhəsinə göndərilib. Osmanlı ordusu Suriyadan çıxdıqdan sonra İstanbula qayıtsa da, 1919-cu ilin iyul ayından hərbi qərargahda katib olaraq hərbi xidmətini davam etdirib. Xatirələrdəki qeydlərdən aydın olur ki, o, 1922-ci ilin martınadək həmin vəzifədə çalışıb.
-=== Təhsili ===
+=== Dini fəaliyyəti ===
-I. Dünya Savaşı sırasında on sekiz yaşlarında askere alınarak Suriye cephesine gönderildi. Ordunun Suriye’den çekilmesinin ardından İstanbul’a döndü. Temmuz 1919’dan itibaren askerlik şubesinde yazıcı olarak askerlik görevine devam etti. Hâtıra defterindeki kayıtlardan 1922 Martında bu görevi sürdürdüğü anlaşılmaktadır.
+-ci ildə − hələ İstanbulda hərbi xidmətdə olarkən, İstanbulun Cağaloğlu məhəlləsində Fatma Sultan məscidinin yanındakı Gümüşxanəvi təkyəyə getmiş, əvvəl Şeyx Dağıstanlı Ömər Ziyaəddin əfəndidən dini dərs almağa başlamış, sonra isə Mustafa Feyzi əfəndinin şagirdi olmuşdur. İyirmi yeddi yaşında xilafət almışdır. Bu illərdə Bəyazit, Fateh və Ayasofya məscidlərində və bir çox mədrəsələrdə dini dərslərə qatılmaqla hafizliyini tamamlamış, həmçinin, Mustafa Feyzi Əfəndinin istəyi ilə müxtəlif şəhər və kəndlərdə dini xidmətlər icra etmişdir.
-İstanbul’da cami derslerine ve vaazlara devam eden Mehmet Zahit 1920’de, Cağaloğlu’nda bulunan Fatma Sultan Camii yanındaki Gümüşhânevî Tekkesi’ne giderek Şeyh Dağıstanlı Ömer Ziyâeddin Efendi’ye intisap etti. Seyrüsülûkünü onun vefatı üzerine postnişin olan Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi’nin yanında sürdürdü. Yirmi yedi yaşında hilâfet aldı. Beyazıt, Fâtih ve Ayasofya cami ve medreselerindeki derslere devam ettiği bu yıllarda bir yandan da hâfızlığını tamamladı. Mustafa Feyzi Efendi’nin isteğiyle çeşitli kasaba ve köylerde dinî hizmetlerde bulundu.
+-ci ildə Türkiyədə təkyələrin fəaliyyətinin qadağan edilməsindən sonra Bursaya geri dönmüş, atasının imam olduğu İzvat kəndində yaşamağa başlamışdır. Atasının vəfatından sonra 1946-cı ilə qədər İzvat kənd məscidinin imamı olmuş, 1946-cı ildə Üftadə məscidinə, 1952-ci ilin dekabr ayında Zeyrekdəki Ümmu Gülsüm Məscidinə, 1958-ci ildə isə Fateh İsgəndərpaşa Məscidinə imam təyin edilmişdir və ömrünün sonunadək sonuncu məscidin imamı olmuşdur.
+-cu ilin əvvəlində Hicaza getmiş, lakin 1980-cı ilin fevralında ağır xəstə vəziyyətdə İstanbula geri dönmüşdür. Əməliyyat olunduqdan sonra növbəti həcc mövsümündə təkrarən həccə gedib-qayıtmışdır.
-İlk ve orta öğretimini [[Bursa]]'da tamamladı. [[I. Dünya Savaşı]] sebebiyle 18 yaşında askere çağrılmış, Suriye cephesinde uzun yıllar askerlik yapmıştır. Ağabeyi Ahmet Şakir Efendi de [[Kudüs]] ve [[Çanakkale]] cephelerinde savaştıktan sonra 28 yaşında cephede hastalanarak şehit olmuştur.<ref name=harunyahya /> Askerden döndükten sonra [[İstanbul]]'da dini toplantılara katılmaya başladı. [[Gümüşhanevi Dergahı]]nda [[Ömer Ziyaüddin ed-Dağıstanî]]'nin öğrencisi oldu. Çeşitli yerlerde imamlık ve hatiplik yaptı. [[Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması]]ndan sonra Bursa'ya döndü ve 1952 yılına kadar orada kaldı.
+=== Vəfatı ===
+noyabr 1980-ci il tarixdə – 83 yaşında, İstanbulda vəfat edib. Cənazə namazı 14 noyabr tarixdə Süleymaniyə məscidində qılındıqdan sonra nəşi Qanuni Sultan Süleyman Türbəsi məzarlığında dəfn edilmişdir.
 === Ailəsi ===
+Valideynləri 1880-cı ildə [[Nuxa|Nuxadan]] Anadoluya köçərək Bursada məskunlaşmışdılar.
-Valideynləri 1880-cı ildə Nuxadan Anadoluya köçərək Bursada məskunlaşmışdırlar. M
+''Atası'': '''İbrahim əfəndi''' –  Nuxadan Bursaya köçərkən 16 yaşı vardı, müxtəlif məscidlərdə imamlıq etmiş, 1929-cu ildə Bursa düzənliyindəki İzvat kəndində vəfat etmişdir.
-''Atası'': '''İbrahim əfəndi'''–  Nuxadan Bursaya köçərkən 16 yaşı vardı, müxtəlif məscidlərdə imamlıq etmiş 1929-cu ildə Bursa düzənliyindəki İzvat kəndində vəfat etmişdir.
-''Anası'': '''Sabirə'''–  1900-cu ildə, Məhəmməd Zahid 3 yaşında olarkən, vəfat edib.
-''Böyük qardaşı:'' Əhməd Şakir əfəndi Birinci Dünya müharibəsi dövründə Osmanlı ordusuna çağırılmış,  Qüds və çanaqqala cəphələrində vuruşmuş, 28 yaşında cəphədə xəstələnərək vəfat etmişdir.
-Mehmet Zahit, Oruç Bey Mahalle Mektebi’nde başladığı öğrenimini Maksem’deki idâdîde ve Bursa Sanat Mektebi’nde sürdürdü. I. Dünya Savaşı sırasında on sekiz yaşlarında askere alınarak Suriye cephesine gönderildi. Ordunun Suriye’den çekilmesinin ardından İstanbul’a döndü. Temmuz 1919’dan itibaren askerlik şubesinde yazıcı olarak askerlik görevine devam etti. Hâtıra defterindeki kayıtlardan 1922 Martında bu görevi sürdürdüğü anlaşılmaktadır.
-İstanbul’da cami derslerine ve vaazlara devam eden Mehmet Zahit 1920’de, Cağaloğlu’nda bulunan Fatma Sultan Camii yanındaki Gümüşhânevî Tekkesi’ne giderek Şeyh Dağıstanlı Ömer Ziyâeddin Efendi’ye intisap etti. Seyrüsülûkünü onun vefatı üzerine postnişin olan Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi’nin yanında sürdürdü. Yirmi yedi yaşında hilâfet aldı. Beyazıt, Fâtih ve Ayasofya cami ve medreselerindeki derslere devam ettiği bu yıllarda bir yandan da hâfızlığını tamamladı. Mustafa Feyzi Efendi’nin isteğiyle çeşitli kasaba ve köylerde dinî hizmetlerde bulundu.
-== İskenderpaşa Cemaati ==
-İstanbul'a döndükten sonra çeşitli camilerde ve son olarak [[İskenderpaşa Camii, İstanbul-Fatih|İskenderpaşa Camii]]'nde imamlık ve hatiplik yapmaya başladı.
-Çevresince çok sevilen ve [[vaaz]]ları ilgiyle izlenen Kotku'nun [[tebliğ]] misyonu cemaati mensuplarınca benimsenerek cemaate dönüştü. Böylece başlayan [[İskenderpaşa Cemaati]] adını vaazların başladığı [[İskenderpaşa Camii, İstanbul-Fatih|İskenderpaşa Camii]]'nden aldı.
-== Ölümü ==
-Mehmed Zahid Kotku kalmak üzere 1979 yılında gittiği, [[Hicaz]]'dan 1980 yılında ağır hastalıkları sebebiyle geri dönmüş, 13 Kasım 1980'de vefat etmiştir. 14 Kasım 1980 günü [[Süleymaniye Camii]]'nde çok kalabalık bir topluluğun eşliğinde kılınan cenaze namazının ardından [[Süleymaniye Camii]] haziresine defnedilmiştir.<ref name=harunyahya />
-== Eserleri ==
-Kitapları Server Yayınları tarafından yeniden düzenlenerek basılmaktadır.<ref>https://www.serveryayinlari.com/mehmed-zahid-kotku/</ref>
-'''Kitapları'''
-* Tasavvufî Ahlâk (5 Cild)
-* Cennet Yolları
-* Mü'minlere Vaazlar (2 Cild)
-* Ehl-i Sünnet Akaidi
-* Ana Baba Hakları
-* Hadislerle Nasihatler (2 Cild)
-* Nefsin Terbiyesi
-* Tezkiretü'l-Evliyâ Tercümesi
-* Risâle-i Hàlidiyye Tercümesi
-* Cihad
-* Evrâd-ı Şerif
-* Faydalı Dualar ve 32 Farz Mecmuası
-* Yemek Âdâbı<ref name=iskenderpasa>[http://www.iskenderpasa.com/C34D6150-A379-446E-9625-46B1C2E48887.aspx İskenderpaşa]</ref>
-'''Konuşmalarından Hazırlanan Kitaplar'''
+''Anası'': '''Sabirə''' –  1900-cu ildə, Məhəmməd Zahid 3 yaşında olarkən vəfat edib.
-* Zikrullah'ın Faydaları
+''Böyük qardaşı:''  '''Əhməd Şakir əfəndi''' –  Birinci Dünya müharibəsi dövründə Osmanlı ordusuna çağırılmış,  Qüds və Çanaqqala cəbhələrində vuruşmuş,  cəbhədə xəstələnərək, 28 yaşında şəhid olmuşdur.
-* Özel Sohbetler
-* Peygamber Efendimiz
-* Tenbihler
-* Ölüm
-* Zulüm
-* Tevbe
-* İlim
-== Kaynakça ==
+==Ədəbiyyat==
-{{kaynakça}}
+# {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/kotku-mehmet-zahit |title=Kotku, Mehmet Zahit |author=
+Mahmud Esad Coşan |date=2002 |website=islamansiklopedisi.org.tr |publisher=İslâm Ansiklopedisi |language=tr |accessdate= |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190628003702/https://islamansiklopedisi.org.tr/kotku-mehmet-zahit|archivedate =28 Jun 2019 }}
+# {{cite web |url=https://shrem.io.ua/s425578/m399hm399d_zah304d_qotqu_1897-1980 |title=Məhməd Zahid Qutqu (1897-1980) |author=Ramin Sadıqov |date= 13.09. 2013|website=shrem.io.ua |publisher="Şəki bələdiyysi" qəzeti |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20150628232350/https://shrem.io.ua/s425578/m399hm399d_zah304d_qotqu_1897-1980 |archivedate =28 Jun 2015 }}
-{{sufism}}
+{{Yoxlanılmış məqalə}}
-[[Kategori:Türk din bilginleri]]
+[[de:Mehmed Zahid Kotku]] [[tr:Mehmed Zahid Kotku]] [[ml:മുഹമ്മദ് സാഹിദ് കോത്കു]]
-[[Kategori:1897 doğumlular]]
-[[Kategori:1980 yılında ölenler]]
-[[Kategori:Türk vaizler]]
-[[Kategori:Bursa doğumlular]]
-[[Kategori:Nakşibendi]]
-[[Kategori:Şeyhler]]