Şəki Ensiklopediyası

Mustafa Şərifov

Mammadov2 (Müzakirə | töhfələr) tərəfindən edilmiş 15:15, 22 sentyabr 2023 tarixli dəyişiklik

Mustafa Şərifov (1875–1938, yaxud 1952) — 19-cu əsrin son rübündən 20-ci əsrin ortalarınadək indiki Azərbaycanın bir neçə bölgəsndə və Bakı şəhərində fəaliyyət göstərmiş tanınmış həkim. İlk azərbaycanlı sanitar həkimdir. Rusiya İmperiyası dövründə saray müşaviri(ru) (rus.: надворный советник) mülki məmur rütbəsinə malik olmuş, sovet dövründə Azərbaycan SSR əmək qəhrəmanı adı ilə təltif edilmişdir.

Mustafa Şərifov
Şərifov Mustafa İsmayıl oğlu
Mustafa Şərifov
Mustafa Şərifov.
Digər adları Şərifov Mustafa ağa, Şərifov Mustafa bəy, Şərifov Yevgeni Mixayloviç
Anadan olub (4) 16 avqust 1875(1875-08-16)
Anadan olduğu yer Yuxarı Əksibara (indiki Yuzarı Əskipara), Qazax qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Flag of Russia.svg Rusiya İmperiyası
Vəfat edib 1938(1938-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00) (63 yaşında), yaxud 1952(1952-Şablondakı doğum və ya ölüm tarixində texniki yanlışlıq var!-00) (77 yaşında)[qeyd 1]
Həyat yoldaşları Doridnısi Anna İvanovna, Şərifova Sona xanım
Təhsili Xarkov Universiteti, tibb fakültəsi (–1899)
Mükafatları Əmək qəhrəmanı

Haqqında məlumatlar

4 (16) avqust 1875-ci il tarixdə Qazax qəzasının Yuxarı Əksibara (indiki Yuzarı Əskipara) kəndində anadan olub.

Təhsili

1899-cu ildə Xarkov Universitetinin tibb fakültəsini bitirib.

Əmək fəaliyyəti

1900 – 1901-ci illərdə İrəvan quberniyasının Şərur-Dərəliyəz qəzasında kənd həkimi,

1901 – 1904-cü illərdə Cavanşir qəzasının həkimi,

1904 – 1908-cü ildə Nuxa şəhərinin həkimi, sonra Cavanşir qəzasında kənd həkimi,

1908 – 1909-cü ildə Cavanşir qəzasında kənd həkimi,

1913 – 1918-ci illərdə Bakı Şəhər İdarəsi Tibb-Sanitariya bürosunda rayon sanitar həkimi, Bakı şəhərinin sanitar həkimi[qeyd 2], şəhər dezstansiyasının müdiri, sanitar təşkilatın müdiri,

1918 – 1920-ci illərdə əvvəl Bakı şəhər idarəsi səhiyyə şöbəsinin naziri[1], sonra Bakı şəhər tibb-sanitar hissəsinin müdiri[2],

1920 – 1922-ci illərdə Bakı İnqilab Komitəsi Səhiyyə Şöbəsində kollegiya üzvü, Bakı Səhiyyə Şöbəsi müdirinin müavini,

1922-ci ildən Bakı Səhiyyə Şöbəsi müdiri,

1923 – 1924-cü illərdə Azərbaycan SSR Xalq Səhiyyə Komissarlığında sanitar-epidemioloji şöbənin müdiri[3][4].

1924 – 1925-ci illərdə “Azərneft”in Tibb-Sanitariya İdarəsində kurort hissəsi müdirinin müavini,

1925 – 1931-ci illərdə Bakı şəhər səhiyyə idarəsi müdirinin müavini[qeyd 3],

1936 – 1937-ci illərdə Əmək və Peşə Xəstəlikləri Gigiyeniyası İnstitutunda statistika şöbəsinin müdiri, daha sonra “Azneft” tibb-sanitar idarəsində müdir müavini vəzifəsində işləmişdir[2].

Təltif və mükafatları

“Azərbaycan SSR əmək qəhrəmanı” adı (15.03.1932)[5][6].

Rütbəsi

Rusiya İmperiyası dövründə (ən geci 1911-ci ildən) saray müşaviri(ru) mülki məmur rütbəsinə malik olub[7].

Digər

1897-ci ildə Anna İvanovna Doridnısi adlı xristian-pravoslav qızla evlənmək üçün xristianlığın pravoslavlıq təriqətini qəbul edib[7].

1905-ci ilin noyabrında Tiflisdə yaşayırdı; həmin vaxt Tiflisin müsəlman icması nümayəndələrinin toplantısında erməni provokasiyalarına qarşı qəti tədbirlər görmək və azərbaycanlılarla ermənilərin toqquşmasına yol verməmək üçün xüsusi komissiyanın yaradılması qərara alınmışdı. Mustafa Şərifov da həmin komissiyanın üzvü olub[8].

1910-cu ildə yenidən islam dininə qayıdıb və Anna Doridnısini boşayıb[7].

1912-сi ildə əmisi qızı Sona xanım Şərifova ilə evlənib[7].

1912-сi ildə Qafqaz müsəlman xeyriyyə cəmiyyəti üzvlüyünə namizəd olub[9].

Qeydlər

  1. ↑ Ədalət Tahirzadə Mustafa Şərifovun 1952-ci ildə (bax: Tahirzadə Ə., 2012), Ənvər Mete isə 1938-ci ildə vəfat etdiyini göstərib (bax: Mete Ə., 2008, s. 173; OTÖ, 2006, s. 331). Ədalət Tahirzadə Şəki Ensiklopediyasına bildirdi ki, Mustafa Şərifovun 1952-ci ildə vəfat etməsi bərədə məlumatı Əli İnsanovun “Azərbaycan səhiyyəsinin tarixi” (2003) kitabından götürmüşdür. Və hesab edir ki, ola bilsin, Mustafa Şərifov da repressiyaya məruz qalanlardan biri olmuşdur. Həmçinin əlavə etdi ki, Böyük Vətən müharibəsi dövründə Xarkov Universitetinin arxivi yandığına görə Mustafa Şərifovun təhsili ilə bağlı sənədləri əldə etmək mümkün olmamışdır.
  2. ↑ 1914 və 1916-cı illərdə Bakı şəhərinin sanitar həkimi olması digər mənbələrdə də təsdiqini tapır (bax: Врачи Баку, 1914; Врачи Баку, 1916).
  3. ↑ 1926 və 1927-ci illərdə Azərbaycan SSR Xalq Səhiyyə Komissarlığında Bakı şəhər səhiyyə şöbəsinin müdirinin müavini vəzifəsində işləməsi digər mənbələrdə də təsdiqini tapır (bax: Народный Комиссариат Здравоохранения, 1926; Городская справочная и адресная книга, 1927).

İstinadlar

  1. ↑ Mərdanov M, Tahirzadə Ə., 2023, s. 320–326.
  2. ↑ 2,0 2,1 Mete Ə., 2008, s. 172.
  3. ↑ Весь Баку 1923 год.
  4. ↑ Список медицинских врачей СССР.
  5. ↑ OTÖ, 2006, s. 331.
  6. ↑ Mete Ə., 2008, s. 173.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 The National Parliamentary Library of Georgia, с. 252.
  8. ↑ Алиева И., 2009, с. 95.
  9. ↑ Кавказский календарь на 1913 год.

Ədəbiyyat

  1. Tahirzadə Ə. Ali təhsil tariximizdən // Azərbaycan müəllimi : qəzet. — 2012. — В. 3 fevral. — № 5. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 25 Oct 2017 - 4 Jun 2021.
  2. Mete Ə. İlk azərbaycanlı sanitar həkim // O torpağın övladları. — Bakı: Nurlan, 2006. — Səhifələrin sayı:  608. — Səh.: 330-331. — 500 nüsx.
  3. Mete Ə. Şərifov Mustafa İsmayıl oğlu // Loğmanlar. — Nurlan, 2008. — Səhifələrin sayı:  498. — Səh.: 172–173. — 500 nüsx.
  4. Врачи Баку. 1916 (rus.). https://ourbaku.com/ (1916). Müraciət tarixi: 30 iyul 2021. Arxivləşdirilib (30 iyul 2021).
  5. Врачи Баку 1914 год (rus.). https://ourbaku.com/ (1914). Müraciət tarixi: 30 iyul 2021. Arxivləşdirilib (30 iyul 2021).
  6. Весь Баку 1923 год. Адресный и справочный указатель. Наркомздрав : [arx. 30.07.2021] : [rus.] // Наш Баку. — 1923. — 1 ноября. — Müraciət tarixi: 30.07.2021.
  7. Список медицинских врачей СССР : Мужчины - врачи : [arx. 30.07.2021] : [rus.] // Baku Pages. — 1924. — 1 ноября. — Müraciət tarixi: 30.07.2021.
  8. Здравоохранение. Народный Комиссариат Здравоохранения (1926) deadlink= (rus.). https://ourbaku.com/ (1926). Müraciət tarixi: 30 iyul 2021. Arxivləşdirilib (30 iyul 2021).
  9. Весь Баку. Городская справочная и адресная книга на 1927 год (rus.). https://ourbaku.com/ (1927). Müraciət tarixi: 30 iyul 2021. Arxivləşdirilib (30 iyul 2021).
  10. Определение Грузино-Имеретинского Синодальной Конторы : По делу врача Мустафы Ага-Шарифова производившемуся в Синодальной Конторы : [arx. 30.07.2021] : [rus.] // The National Parliamentary Library of Georgia. — 1916. — 1 ноября. — 251–256. — Müraciət tarixi: 30.07.2021.
  11. Алиева И. Политическое и социальноэкономическое положение азербайджанцев Тифлисской Губернии (1846-1917). — Баку: Тахсил, 2009. — С. 95. — 154 с. — 500 экз. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 31 Mar 2016 - 7 Oct 2017.
  12. Кавказский календарь на 1913 год : Кавказское мусульманское благотворительное общество : [arx. 30.07.2021] : [rus.] // Наш Баку. — 1912. — 1 ноября. — Müraciət tarixi: 30.07.2021.
  13. Фотография первого санитарного врача Азербайджана Мустафы Шарифова в коллекции музея : [arx. 11.07.2022] : [rus.] // Национальный Музей Истории Азербайджана. — 2022. — 21 июня. — Müraciət tarixi: 15.11.2022.
  14. Mərdanov M, Tahirzadə Ə. ŞƏRİFOV Mustafa bəy İsmayıl ağa oğlu // 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar (ensiklopedik soraq kitabı). — Bakı: Təhsil, 2023. — VIII  cild. — Səh.: 320 – 326.
Mənbə — "https://shaki.info/wiki/index.php?title=Mustafa_Şərifov&oldid=54366"