Sətir 1: |
Sətir 1: |
− | [[Kateqoriya:M]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış pedaqoqlar]] | + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış pedaqoqlar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]] |
| {{Alim | | {{Alim |
| |Adı = Məmməd Əfəndiyev | | |Adı = Məmməd Əfəndiyev |
Sətir 5: |
Sətir 5: |
| |Orijinal adı = ''Əfəndiyev Məmməd Rəşid bəy oğlu'' | | |Orijinal adı = ''Əfəndiyev Məmməd Rəşid bəy oğlu'' |
| |Digər adları = | | |Digər adları = |
− | |Şəkil = Mamed Efendiyav.jpg | + | |Şəklin ölçüsü = |
− | |Şəkil məlumat = Məmməd Əfəndiyev, 1911-ci il | + | |Şəkil = Məhəmməd Əfəndiyev.png |
| + | |Şəkil məlumat = Məmməd Əfəndiyev. |
| |Şəkil miqyası = | | |Şəkil miqyası = |
| |Fəaliyyəti = | | |Fəaliyyəti = |
| |Milliyəti = [[azərbaycanlı]] | | |Milliyəti = [[azərbaycanlı]] |
− | |Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1887|10|5}} | + | |Doğum tarixi = (5) {{doğum tarixi|1887|10|17}} |
− | |Doğum yeri = [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, <br/>{{Rusİmp}} | + | |Doğum yeri = [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}} |
− | |Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1977|6|1|1887|10|5}} | + | |Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1977|6|1|1887|10|17}} |
− | |Vəfat yeri = Bakı, Azərbaycan SSR,<br/>{{SSRİ}} | + | |Vəfat yeri = Bakı, {{AzSSR}}, {{SSRİ}} |
| |Vəfat səbəbi = | | |Vəfat səbəbi = |
| |Dəfn yeri = | | |Dəfn yeri = |
| |Atası = [[Rəşid bəy Əfəndiyev]] | | |Atası = [[Rəşid bəy Əfəndiyev]] |
− | |Anası = | + | |Anası = Zeynəb |
| |İş yeri = | | |İş yeri = |
| |Elmi dərəcəsi = | | |Elmi dərəcəsi = |
− | |Elmi adı = professor (1944-cü ildən) | + | |Elmi adı = professor |
| |Həyat yoldaşı = | | |Həyat yoldaşı = |
− | |Uşaqları = | + | |Uşaqları = [[Fəridə Əfəndiyeva|Fəridə]], [[Adilə Əfəndiyeva|Adilə]] |
| |Rəsmi vebsaytı = | | |Rəsmi vebsaytı = |
− | |Mükafatları = {{"Lenin" ordeni}} {{"Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)}} {{"Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)}} {{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı}} {{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı}} {{"Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı}} | + | |Mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1943}}<br/>{{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)}}{{"Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı}}{{"Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı}} |
| |İmzası = | | |İmzası = |
| }} | | }} |
− | '''Məmməd Əfəndiyev''' (''Əfəndiyev Məmməd Rəşid bəy oğlu''; 15 oktyabr 1887-ci il, [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası – Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) − azərbaycanlı sovet riyaziyyatçı-pedaqoqu, professor, S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti nəzdində fəaliyyət göstərən Fizika-Riyaziyyat Elmi-Tədqiqat İnstitutunun direktoru (1944-cü ildən). Tanınmış azərbaycanlı pedaqoq və yazıçı-dramaturq [[Rəşid bəy Əfəndiyev|Rəşid bəy Əfəndiyevin]] oğludur. | + | '''Məmməd Əfəndiyev''' (1887–1977) — tanınmış riyaziyyatçı-pedaqoq, professor, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]], S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti nəzdində Fizika-Riyaziyyat Elmi-Tədqiqat İnstitutunun direktoru. Tanınmış pedaqoq və yazıçı-dramaturq [[Rəşid bəy Əfəndiyev|Rəşid bəy Əfəndiyevin]] oğludur. |
| | | |
| == Haqqında məlumatlar == | | == Haqqında məlumatlar == |
| + | 17 (5) oktyabr 1887-ci il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub. |
| | | |
− | 1887-ci ildə Nuxada anadan olub.
| + | 1908-ci ildə Tiflisdə gimnaziyanı bitirib. |
| | | |
− | 1908-ci ildə Tiflis giminaziyasını bitirib. | + | 1908 – 1913-cü illərdə {{link-interwiki|az=Sank-Peterburq İmperator Universiteti|az_mətn=Sank-Peterburq İmperator Universitetinin|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Императорский Санкт-Петербургский университет}} mexanika-riyaziyyat fakültəsində təhsil alıb. |
| + | [[Şəkil:Məmməd bəy Əfəndiyev2.jpg|thumb|left|Məmməd bəy Əfəndiyev tələbə uniformasında, 1911-ci il.]] |
| + | [[Fayl:Rəşid bəy Əfəndiyevin ailəsi.jpg|350px|thumb|left|Rəşid bəy Əfəndiyevin ailə üzvləri, soldan: 1) Mahtaban xanım; 2) Cəmilə xanım; 3) '''Məmməd Əfəndiyev'''; 4) Naimə; 5) [[Maral Əfəndiyeva|Maral]]. Arxada: [[İzzət Nəbiyev]].]] |
| + | 1913 – 1915-ci illərdə Qori seminariyasında müəllim, |
| | | |
− | 1908 – 1913-cü illərdə {{link-interwiki|az=Sank-Peterburq İmperator Universiteti|az_mətn=Sank-Peterburq İmperator Universitetinin|başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Императорский Санкт-Петербургский университет}} mexanika-riyaziyyat fakültəsinə təhsil alıb.
| + | 1915 – 1921-ci illərdə isə Nuxa gimnaziyasında əvvəl müəllim, sonra isə müdir (1917-ci ildə gimnaziyanın milliləşdirilməsi işində xüsusi xidməti olub), |
− | [[Şəkil:Məmməd bəy Əfəndiyev2.jpg|thumb|left|Məmməd bəy Əfəndiyev tələbə libasında. 1911-ci il. MATM SMF № 306/4 ]]
| |
− | 1913 – 1915-ci illərdə Qori seminariyasında müəllim,
| |
| | | |
− | 1915 – 1920-ci illərdə isə Nuxada şəhər gimnaziyasında əvvəl müəllim, sonra isə müdir işləyib.
| + | 1920 – 1921-ci illərdə [[Şəki qəzası|Şəki qəza]] maarif şöbəsinin məktəblər bölməsinin müdiri, qısamüddətli müəllimlər kursunun müdiri vəzifəsində çalışıb. |
| | | |
− | 1920-ci ildə Bakıya – N.Nərimanovun təşəbbüsü ilə Bakıda təşkil olunmuş birillik kurslarda dərs deməyə dəvət olunur; bu kurslarda orta məktəblər üçün müəllimlər hazırlanırdı. | + | 1920-ci ildə Bakıya – N.Nərimanovun təşəbbüsü ilə Bakıda təşkil olunmuş birillik kurslarda dərs deməyə dəvət olunur (bu kurslarda orta məktəblər üçün müəllimlər hazırlanırdı). |
| | | |
− | 1921 − 1926-cı illərdə fəaliyyət göstərmiş Ali Pedaqoji Kişi İnstitutunun əvvəl fizika-riyaziyyat fakültəsinin dekanı, sonra isə direktoru olub. | + | 1921 − 1926-cı illərdə Ali Pedaqoji Kişi İnstitutunun əvvəl fizika-riyaziyyat fakültəsinin dekanı, sonra isə direktoru olub. |
| | | |
| 1930 − 1936-cı illərdə Pedaqoji İnstitutun riyaziyyat kafedrasının müdiri, | | 1930 − 1936-cı illərdə Pedaqoji İnstitutun riyaziyyat kafedrasının müdiri, |
Sətir 50: |
Sətir 53: |
| | | |
| 1944-cü ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti nəzdində açılmış Fizika-Riyaziyyat Elmi-Tədqiqat İnstitutuna direktor təyin olunub. | | 1944-cü ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti nəzdində açılmış Fizika-Riyaziyyat Elmi-Tədqiqat İnstitutuna direktor təyin olunub. |
− |
| |
− | 1 iyun 1977-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib.
| |
− |
| |
− | 1992-ci ildə Bakıda bir küçəyə onun adı verilib.
| |
| | | |
| ===Elmi-pedaqoji fəaliyyəti=== | | ===Elmi-pedaqoji fəaliyyəti=== |
Sətir 60: |
Sətir 59: |
| 1944-cü ildə professor elmi adını alıb. | | 1944-cü ildə professor elmi adını alıb. |
| | | |
− | Azərbaycan dilində terminologiya tərtib etmiş, Yaxın Şərqdə o vaxtadək istifadə edilməkdə olan riyazi işarə və formulları latınlaşdırmışdır. Bir sıra riyaziyyat dərsliklərinin, o cümlədən, “Sadə diferensial tənliklər” dərsliyinin (1950) müəllifidir. | + | Azərbaycan dilində riyazi terminologiya tərtib etmiş, Yaxın Şərqdə o vaxtadək istifadə edilməkdə olan riyazi işarə və formulları latınlaşdırmışdır. Bir sıra riyaziyyat dərsliklərinin, o cümlədən, “Sadə diferensial tənliklər” dərsliyinin (1950) müəllifidir. |
| | | |
| 1941 – 1956-cı illərdə Azərbaycan Riyaziyyat Cəmiyyətinin sədri olub. | | 1941 – 1956-cı illərdə Azərbaycan Riyaziyyat Cəmiyyətinin sədri olub. |
| | | |
− | ===Mükafatları=== | + | ===Təltif və mükafatları=== |
− | *“Azərbaycan SSR Əməkdar Elm xadimi” (1943) | + | * [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|“Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi”]] fəxri adı (1943). |
− | *“Lenin” ordeni; | + | * [[Lenin ordeni|“Lenin” ordeni]]; |
− | *“Qırmızı əmək Bayrağı” ordeni, 2 dəfə; | + | * [["Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni (SSRİ)|“Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni]], 2 dəfə; |
− | *“1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə” medalı, 2 dəfə; | + | * [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı|“1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə” medalı]], 2 dəfə; |
− | * “Qafqazın müdafiəsinə görə” medalı | + | * [["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|“Qafqazın müdafiəsinə görə” medalı]]. |
| + | |
| + | ===Vəfatı=== |
| + | 1 iyun 1977-ci il tarixdə – 89 yaşında, Bakıda vəfat edib. |
| | | |
− | == İstifadə edilmiş mənbə == | + | ===Xatirəsi=== |
− | *{{ŞAZ|Əfəndiyev Məmməd Rəşid oğlu|153-154}}
| + | 1992-ci ildə Bakıda bir küçəyə adı verilib. |
| + | |
| + | == Ədəbiyyat == |
| + | # {{məqalə |
| + | | müəllif = Cavadov M. |
| + | | başlıq = {{abbr|'''Qocaman pedaqoq'''|İstinad edilən səhifəyə keçid|0}} |
| + | | orijinal = Гоҹаман педагог |
| + | | link = https://archive.org/details/img-0224_202211 |
| + | | dil = |
| + | | cavabdeh = |
| + | | nəşrin müəllifi = [[Məhyəddin Abbasov]] (redaktor) |
| + | | nəşr = [[Nuxa fəhləsi]] |
| + | | tip = qəzet |
| + | | yer = [[Nuxa]] |
| + | | nəşriyyat = Kirov adına mətbəə |
| + | | il = 1957 |
| + | | cild = |
| + | | buraxılış = 18 dekabr |
| + | | nömrə = 146 (5.602) |
| + | | səhifələr = 2 |
| + | | isbn = |
| + | | issn = |
| + | | doi = |
| + | | bibcode = |
| + | | arxiv = |
| + | | pmid = |
| + | | ref = Qocaman pedaqoq |
| + | | archiveurl = |
| + | | archivedate = |
| + | }} |
| + | # {{ŞAZ|1|153-154}} |
| + | # {{OTÖ|214-215|Tanınmış riyaziyyatçı}} |
| + | # {{AME|8|217|ƏFƏNDİYEV Mәmmәd Rәşid oğlu}} |
| + | # {{kitab3 |
| + | | müəllif = Mərdanov M., [[Ədalət Tahirzadə|Tahirzadə Ə.]] |
| + | | hissə = '''ƏFƏNDİYEV (ƏFƏNDİZADƏ) Məhəmməd bəy Rəşid bəy oğlu''' |
| + | | hissənin linki = https://tahirzade.shaki.info/arxiv/m%C9%99h%C9%99mm%C9%99d-%C9%99f%C9%99ndiyev |
| + | | başlıq = 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar (Ensiklopedik soraq kitabı) |
| + | | orijinal = |
| + | | link = |
| + | | vikimənbə = |
| + | | cavabdeh = |
| + | | nəşr = |
| + | | yer = Bakı |
| + | | nəşriyyat = Təhsil |
| + | | il = 2019 |
| + | | cild = II |
| + | | səhifə = 227–230 |
| + | | sütunlar = |
| + | | səhifələr = |
| + | | seriya = |
| + | | isbn = |
| + | | doi = |
| + | | tiraj = |
| + | | archiveurl = https://web.archive.org/web/20210423074730/https://tahirzade.shaki.info/arxiv/m%C9%99h%C9%99mm%C9%99d-%C9%99f%C9%99ndiyev |
| + | | archivedate = 23 Apr 2021 |
| + | | ref = |
| + | }} |
| | | |
| == Aidiyyəti linklər == | | == Aidiyyəti linklər == |
− | * [http://www.biografija.ru/show_bio.aspx?id=139644 Биография М. Р. Эфендиева] | + | * [http://www.biografija.ru/show_bio.aspx?id=139644 Биография М. Р. Эфендиева] |
− | {{Yaxşı məqalə}} | + | |
− | [[az:Məmməd Əfəndiyev]][[ru:Эфендиев, Мамед Рашид оглы]] | + | {{Yoxlanılmış məqalə}} |
| + | |
| + | [[az:Məmməd Əfəndiyev]][[ru:Эфендиев, Мамед Рашид оглы]][[arz:ماميد افينديڤ]] |