Sətir 1: |
Sətir 1: |
− | {{mənbə azlığı}} | + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Xoyski İsmayıl xan]][[Kateqoriya:1826-cı ilədək Şəki hakimləri, xanları və s.]]{{Dövlət xadimi |
− | {{Dövlət xadimi | |
| | adı = | | | adı = |
| | orijinal adı = İsmayıl xan Xoyski | | | orijinal adı = İsmayıl xan Xoyski |
− | | şəkil = | + | | şəkil = Tuti aga.jpg |
− | | şəklin izahı = | + | | piktoqram = xan |
| + | | şəklin izahı = İsmayıl xanın arvadı olmuş [[Tuti ağa|Tuti ağanın]] [[Xan qəbiristanlığı (Şəki)|Şəki Xan qəbiristanlığındakı]] qəbri, 2009-cu il. |
| | şəklin ölçüsü = | | | şəklin ölçüsü = |
| | titul = [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]] | | | titul = [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]] |
− | | dövr əvvəl = [[3 sentyabr]], [[1814]] | + | | dövr əvvəl = 3 sentyabr 1814 |
− | | dövr son = [[5 avqust]] [[1819]] | + | | dövr son = 5 avqust 1819 |
− | | sələfi = [[Cəfərqulu xan Dünbili|Cəfərqulu xan Xoyski]] | + | | sələfi = [[Cəfərqulu xan Xoyski]] |
| | xələfi = Şəki xanlığı ləğv olundu | | | xələfi = Şəki xanlığı ləğv olundu |
− | | tacqoyma = [[22 may]], [[1815]] | + | | tacqoyma = 22 may 1815 |
| | varisi = | | | varisi = |
− | | milliyəti = [[Kürd]], dünbüli tayfası<ref>Onlar özlərini Xəlifə Harun ər-Rəşidin vəziri olmuş Cəfər Bərməkinin nəslindən hesab edirdilər.</ref> | + | | milliyəti = kürd dünbüli tayfası<ref>Onlar özlərini Xəlifə Harun ər-Rəşidin vəziri olmuş Cəfər Bərməkinin nəslindən hesab edirdilər.</ref> |
− | | dini = [[İslam]], [[şiə]] | + | | dini = islam, şiə |
| | doğum tarixi = | | | doğum tarixi = |
− | | doğum yeri = [[Xoy]],[[Cənubi Azərbaycan]], [[İran]] | + | | doğum yeri = Xoy, İran |
| | vəfat tarixi = {{Vəfat tarixi|1819|8|5}} | | | vəfat tarixi = {{Vəfat tarixi|1819|8|5}} |
− | | vəfat yeri = [[Şəki şəhəri|Nuxa şəhəri]] | + | | vəfat yeri = [[Nuxa]] (indiki Şəki) |
− | | dəfn yeri = [[Kərbəla]] | + | | dəfn yeri = Kərbəla |
| | sülalə = | | | sülalə = |
− | | atası = [[Cəfərqulu xan Dünbili|Cəfərqulu xan Xoyski]] | + | | atası = [[Cəfərqulu xan Xoyski]] |
| | anası = Şərəfnisə bəyim | | | anası = Şərəfnisə bəyim |
− | | həyat yoldaşı = Tuti ağa [[Məhəmməd Həsən xan]] qızı | + | | həyat yoldaşı = [[Tuti ağa]] [[Məhəmmədhəsən xan]] qızı |
− | | uşağı = 2 qız; 1.Səadət bəyim 2.? | + | | uşağı = Səkinə bəyim və Səadət bəyim |
− | | |
| }} | | }} |
| + | '''İsmayıl xan Xoyski''' (?–1819) — [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]]. 1814 – 1819-cu illərdə hakimiyyətdə olmuşdur. |
| | | |
− | '''İsmayıl xan Xoyski''' (?-1819), [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]]
| + | == Haqqında məlumatlar == |
− | == Həyatı ==
| + | Çar Aleksandrın 22 may (Yuli təqvimi ilə: 10 may) 1815-ci il tarixli fərmanı ilə rəsmi şəkildə Şəki xanı kimi təsdiqlənmişdir. Lakin atası [[Cəfərqulu xan Xoyski|Cəfərqulu xandan]] fərqli olaraq, rus hakimiyyət dairələrinin ümidlərini doğrultmadı. Nəhayət, İsmayıl xan xəstələndi və bir həftəlik yataq vəziyyətindən sonra 5 avqust (Yuli təqvimi ilə: 24 iyul) 1819-cu il tarixdə öldü. Belə bir fürsət gözləyən ruslar isə onun oğul varisinin olmamasını bəhanə edərək Şəki xanlığının ləğv edildiyini və yerində [[Şəki əyaləti|Şəki əyalətinin]] yaradıldığını elan etdilər. Şamaxı xanı Mustafa xan o vaxt iddia etmişdir ki, İsmayıl xanı ruslar öldürüblər. Ruslar isə öz növbələrində onun, bacısı Sara bəyim tərəfindən zəhərlənməsindən şübhələndiklərini bildirirdilər. |
| | | |
− | Atası [[Cəfərqulu xan Dünbili|Cəfərqulu xan]]ın ölümündən sonra Şəkidə hakimiyyətə başladı və [[I Aleksandr|Çar Aleksandr]]ın [[22 may]] (Yuli təqvimi ilə: 10 may) [[1815]]-ci il tarixli fərmanı ilə rəsmi şəkildə [[Şəki xanlığı|Şəki xanı]] kimi təsdiqləndi. Lakin o, [[Rusiya İmperiyası|Rus]] hakimiyyət dairələrinin ümidlərini doğrultmamışdı. Yüksək çinli [[Rusiya İmperiyası|Rus]] məmurlarının öz aralarındakı raportlarında İsmayıl xanı hətta "великий дурак" da adlandırmışdılar. Nəhayət, İsmayıl xan xəstələndi və bir həftəlik yataq vəziyyətindən sonra [[5 avqust]] (Yuli təqvimi ilə: 24 iyul) [[1819]]-cu ildə öldü. Belə bir fürsət gözləyən [[Rusiya İmperiyası|ruslar]] isə onun oğul varisinin olmamasını bəhanə edərək [[Şəki xanlığı]]nın ləğv edildiyini və yerində Şəki əyalətinin yaradıldığını elan etdilər. [[Şamaxı xanlığı|Şamaxı xanı]] [[Mustafa xan Xançobanlı|Mustafa xan]] o vaxt iddia etmişdir ki İsmayıl xanı ruslar öldürüblər. Ruslar isə öz növbələrində onun, bacısı Sara bəyim tərəfindən zəhərlənməsindən şübhələndiklərini bildirirdilər.
| + | Şəki xanlığının ləğv edilməsindən az sonra, ruslar İsmayıl xanın qohum-əqrəbasının bir qisminə illik təqaüd kəsdilər. Məsələn, “Kiçik ağa” ləqəbi ilə tanınan əmisi oğlu Kəlbəli bəyə əvvəl 1300, sonra isə 2300; Kəlbəli bəyin anası Səltənət bəyimə 1200 manat və s. Lakin bununla yanaşı, həm də onlara Nuxanı tərk etmək “məsləhət” görüldü. |
| | | |
− | [[Şəki xanlığı]]nın ləğv edilməsindən az sonra, ruslar mərhum xanın qohum-əqrəbasının bir qisminə illik təqaüd kəsdilər. Məsələn, "Kiçik ağa" ləğəbi ilə tanınan əmisi oğlu Kəlbəli bəyə əvvəl 1300, sonra isə 2300; Kəlbəli bəyin anası Səltənət bəyimə 1200 manat və s. Lakin bununla yanaşı, həm də onlara Nuxanı tərk etmək "məsləhət" görüldü.
| + | İsmayıl xanın ölümündən bir müddət sonra əmisi oğlu Kəlbəli bəy rus hakimiyyət dairələrinə rəsmən müraciət edərək mərhumun nəşinin Kərbəlaya aparılması üçün təşkilati köməklik göstərilməsini xahiş etmişdir. |
| | | |
− | İsmayıl xanın ölümündən sonra əmisi oğlu Kəlbəli bəy rus hakimiyyət dairələrinə rəsmən müraciət edərək mərhumun nəşinin Kərbəlaya aparılması üçün təşkilati köməklik göstərilməsini istəmişdir. | + | İsmayıl xanın arvadı Şəkinin yerli xanlarından olan [[Məhəmmədhəsən xan|Məhəmmədhəsən xanın]] qızı Tuti ağa idi. [[Tuti ağa]] isə İsmayıl xanın 2 qızının anası idi və bu qızlardan biri isə İsmayıl xanın ölümündən bir-neçə gün sonra dünyaya gəlmişdir. |
| | | |
− | İsmayıl xanın arvadı Şəkinin yerli xanlarından olan [[Məhəmməd Həsən xan]]ın qızı Tuti ağa idi. Tüti ağa İsmayıl xanın 2 qızının anasıdır və bu qızlardan biri isə İsmayıl xanın ölümündən bir-neçə gün sonra dünyaya gəlmişdir. | + | ====Nəsil şəcərəsi==== |
| + | <div style="height:auto; overflow:auto; "> |
| + | <br/> |
| + | {{chart/start|summary=Rəşidovlar}} |
| + | {{chart|border=1| | | | | | | |i|y|t| | | | | | | | | | | | | |i= [[İsmayıl xan]] |t=[[Hacı Tuti ağa]]}} |
| + | {{chart|border=1| | | | | | | | |,|-|^|-|-|-|-|-|.| | | | | | | | | | | | | }} |
| + | {{chart|border=1| | | |i|y|sa| |z|~|sk|~|H| | | | | | | |sa= Səadət bəyim |i=[[İsgəndər xan Xoyski]]|sk=Səkinə bəyim|z= [[Zaman bəy Şeyxəlibəyov]]|H= Həsən xan Sultanov}} |
| + | {{chart|border=1| | | |,|-|-|^|.| | | | | | | | | | | | | | | | | }} |
| + | {{chart|border=1| | |sl| |c|y|so| |sl=[[Səltənət bəyim]]|c=[[Cahangir xan Xoyski]]|so=Səltənət bəyim}} |
| + | {{chart|border=1| | | | | | | | | |)|-|-|-|v|-|-|-|v|-|-|-|.| | | | | | }} |
| + | {{chart|border=1| | | | |əf|y|ə| |sr| |sh| |t| | | | | | | | | | | |ə=[[Əmiraslan xan Xoyski]]|əf=Əfşan xanım|sr=Sara bəyim|sh=Sehran bəyim|t=Teymur xan}} |
| + | {{chart|border=1| | | | | |,|-|^|-|.| | | | | | | | | | | | | }} |
| + | {{chart|border=1| | | | |c| |b| | | | | | | | | | | | | | |c=Cəfər ağa |b=Bilqeyis bəyim}} |
| + | {{chart|border=1| | | | | |!| | | | | | | | | | | | | | | | | | }} |
| + | {{chart|border=1| | | | |a| | | | | | | | | | | | | | | | | |a=Azad Xan-Xoyski (Cahangirli){{Sfn|Əli T.|2020 |s=|loc=}}}} |
| + | {{chart/end}}</div> |
| | | |
− | == Mənbə == | + | == İstinadlar və qeydlər == |
− | * Aydın Məmmədov. Fətəli xan Xoyskinin əsli nəcabətinə dair faktlar, "Elm" qəzeti, 4 oktyabr, 2002-ci il.
| + | <references/> |
| | | |
− | == Qeydlər == | + | ==Ədəbiyyat== |
− | <references/>
| + | # {{ATŞCX|4|35-59| Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям|Исмаилов Э.Э.|ru}} |
| + | # {{Sayta istinad|url=http://www.almanach.be/search/i/iran_khoy.html |author =Mirzazade P.Ch.|authorlink= |title='''Khoy, Iran''' |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20030812040847/http://www.almanach.be/search/i/iran_khoy.html |url-status=live |archivedate=16 Apr 2002 - 6 May 2021 |lang=en|showlang=yes|responsible= |website=Almanach de Bruxelles|websiteurl=http://www.almanach.be/ |type= |date= |accessdate= 16.09.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }} |
| + | # {{Sayta istinad|url=http://shekinin-sesi.narod.ru/xoyski.htm |author = Məmmədov A.S.|authorlink=Aydın Məmmədov (jurnalist) |title='''Bir qəbir kitabəsinin izi ilə, yaxud F.X.Xoyskinin əsli-nəcabətinə dair faktlar''' |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305023829/http://shekinin-sesi.narod.ru/xoyski.htm |archivedate=13 Mar 2012 - 5 Mar 2016|lang=az |showlang=|responsible= |website=“Şəkinin səsi” qəzetinin saytı |websiteurl=http://shekinin-sesi.narod.ru |type= |date=06.05.2009 |accessdate= 16.09.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }} |
| | | |
| == Xarici keçidlər == | | == Xarici keçidlər == |
| [http://sites.google.com/site/fxxoyski/ Aydın Məmmədov. Fətəli xan Xoyskinin əsli nəcabətinə dair faktlar] | | [http://sites.google.com/site/fxxoyski/ Aydın Məmmədov. Fətəli xan Xoyskinin əsli nəcabətinə dair faktlar] |
| | | |
− | == Həmçinin bax ==
| + | {{Şəkidə hakimiyyətdə olmuş şəxslər}} |
− | * [[Xoyskilər]]
| |
− | * [[Şəki xanlığı]]
| |
| | | |
− | {{Azərbaycan xanları}} | + | {{Yoxlanılmış məqalə}} |
| | | |
− | [[Kateqoriya:Şəki xanları]] | + | [[az:İsmayıl xan Xoyski]][[ru:Хойский, Исмаил-хан]] |
− | [[Kateqoriya:Dünbililər]] | |