Əbdülqəni Nuxəvi
| Əbdülqəni Nuxəvi | |
|---|---|
| Şəmsəddin Əbdülqəni Nuxəvi Kamaləddin Məhəmməd əfəndi oğlu Xəlisəqərizadə | |
 | |
| Əbdüqlqəni Nuxəvinin “Qazıxana dəftəri” kitabıbın üz qabığı (Bakı, “Nurlan”, 2008). | |
| Doğum tarixi | 8 mart 1817 |
| Doğum yeri |
Nuxa,  Şəki xanlığı,  Rusiya İmperiyası |
| Vəfat tarixi | 17 may 1879 (62 yaşında) |
| Vəfat yeri |
Nuxa, Nuxa qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası |
| Dəfn yeri | “Babanın üstü” adlı yerin qəbiristanlığı |
Əbdülqəni Nuxəvi (1817–1879) — görkəmli alim-pedaqoq, kitabşünas və xəttat. Azərbaycanda əlyazma kitab mədəniyyətinin qorunub saxlanması, inkişafı və təbliğində əvəzsiz xidmətləri olub. AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda onun tərəfindən qələmə alınmış iki mindən artıq əlyazma qorunub saxlanılmaqdadır.
Haqqında məlumatlar
8 mart 1817-ci il tarixdə Nuxanın Qışlaq kəndində anadan olub.
Təhsili
Nuxada fəaliyyət göstərən Abdulla əfəndi Axundzadənin, Sədrəddin bəy Nuxəvinin və Əlican bəy Nuxəvinin məktəb və mədrəsələrində, Dabbaqxana məscidinin nəzdindəki mədrəsədə, Qışlaq və Göynük kəndlərində ayrı-ayrı müəllimlərdən təhsil alıb.
Bəzi ehtimallara görə həm də Türkiyədə təhsil almışdır.
Fəaliyyəti
Ən geci 1863-cü ildən Nuxa qəzasının baş qazisi vəzifəsində çalışıb.
Səyahətləri
1835 – 1839-cu illərdə — 3 il yarım müddət ərzində İranda (iki dəfə) və İsanbulda,
1872 – 1873-cü illərdə İstanbul, Qahirə, İsgəndəriyyə, Məkkə, Mədinə şəhərlərində səyahətdə olub.
Pedaqoji, elmi, xəttatlıq və kitabxanaçılıq fəaliyyəti
Qahirədə təhsil alan qardaşının göndərdiyi kitablardan, Şərq ölkələrinə səyahətləri zamanı əldə etdiyi, yaxud üzünü çıxartdığı kitablardan ibarət zəngin bir kitabxana yaradıb.
Dərsliklər yazıb, müəllim kimi fəaliyyət göstərib.
Vəfatı
17 may 1879-cu il tarixdə – 62 yaşında, Nuxada vəfat edib. “Babanın üstü” adlanan yerdəki qəbiristanlıqda dəfn olunub.
Xarici keçidlər
- Şərifli K. Əbdülqəni Nuxəvi Xalisəqarızadə / elmi redaktor: M.Adilov. — Azərbaycan MEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu. — Bakı: Nurlan, 2002. — 500 nüsx. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 8 mart 2021.
- Şərifli K. Əbdülqəni əfəndi Nuxəvi Xalisəqarızadə kitabxanasının kataloqu / elmi redaktor: Azədə Musayeva. — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu. — Bakı: Nurlan, 2009. — I cild. — Səhifələrin sayı: 425. Arxivləşdirilib; arxivləşdirmə tarixi: 8 mart 2021.