Changes

}}

}}

'''Şövkət Sürəyya Aydəmir''' (1897–1976) — tanınmış türk yazıçısı və mütəfəkkiri; iqtisadçı, tarixçi və pedaqoq. 1919-cu ildə Türkiyədən Azərbaycana gələrək iki ilə yaxın müddət ərzində Nuxada müəllimlik etmiş, 1920-ci ilin martında Nuxadan Qarabağa göndərilmiş könüllülər dəstəsinin komandanı olmuş və o zaman bir xalq qəhrəmanı kimi məşhurlaşmışdır; həmin  ilin 30 aprel tarixində  XI Qızıl Ordunun Nuxaya daxil olmasını da öz gözləri ilə görmüş və bu hadisələrin hamısını daha sonralar öz əsərində ətraflı təsvir etmişdir. O cümlədən, 1920-ci il sentyabrın 1-də Bakıda öz işinə başlayan Şərq xalqlarının I qurultayında Nuxa şəhərindən göndərilmiş nümayəndə kimi iştirak edib. 1932-ci ildə isə Türkiyədə  nəşrə başlayan [[:tr:Kadro Dergisi|“Kadro”]] adlı jurnalın yaradıcılarından və [[:tr:Kadrocular|''Kadro hərakatının'']]  rəhbərlərindən də biri olub. Yaşlaşdığı zaman, yazıçılığa başlamış, Türkiyə tarixində əhəmiyyətli rolu olmuş şəxslər barədə kitablar yazmışdır. Öz həyatından bəhs etdiyi [[:tr:Suyu Arayan Adam|“Suyu arayan adam”]], Atatürk və İsmət İnönü dövrləri haqqında hər biri 3 cildlik  [[:tr:Tek Adam (kitap)|“Tək adam”]] və [[:tr:İkinci Adam|“İkinci adam”]] adlı kitabları onu bir yazıçı kimi məşhurlaşdırıb.

'''Şövkət Sürəyya Aydəmir''' (1897–1976) — tanınmış türk yazıçısı və mütəfəkkiri; iqtisadçı, tarixçi və pedaqoq. 1919-cu ildə Türkiyədən Azərbaycana gələrək iki ilə yaxın müddət ərzində Nuxada müəllimlik etmiş, 1920-ci ilin martında Nuxadan Qarabağa göndərilmiş könüllülər dəstəsinin komandanı olmuş və o zaman bir xalq qəhrəmanı kimi məşhurlaşmışdır; həmin  ilin 30 aprel tarixində  XI Qızıl Ordunun Nuxaya daxil olmasını da öz gözləri ilə görmüş və bu hadisələrin hamısını daha sonralar öz əsərində ətraflı təsvir etmişdir. O cümlədən, 1920-ci il sentyabrın 1-də Bakıda öz işinə başlayan Şərq xalqlarının I qurultayında Nuxa şəhərindən göndərilmiş nümayəndə kimi iştirak edib. 1932-ci ildə isə Türkiyədə  nəşrə başlayan [[:tr:Kadro Dergisi|“Kadro”]] adlı jurnalın yaradıcılarından və [[:tr:Kadrocular|''Kadro hərakatının'']]  rəhbərlərindən də biri olub. Yaşlaşdığı zaman, yazıçılığa başlamış, Türkiyə tarixində əhəmiyyətli rolu olmuş şəxslər barədə kitablar yazmışdır.  

Şövkət Sürəyya müxtəlif dövrlərdə fərqli ideologiyaların tərəfdarı olmuşsa da, onun əsas məqsədi Türkiyənin qurtuluşu və irəliləməsi idi. Gəncliyində turancı, 1925 – 1927-ci illər arasında Türkiyə Kommunist Partiyası idarəçisi, 1927-ci ildən sonra isə [[:tr:Kemalist|kamalist]] rejimin tərəfdarı və qurucusu kimi fəaliyyət göstərib.

Şövkət Sürəyya müxtəlif dövrlərdə fərqli ideologiyaların tərəfdarı olmuşsa da, onun əsas məqsədi Türkiyənin qurtuluşu və irəliləməsi idi. Gəncliyində turancı, 1925 – 1927-ci illər arasında Türkiyə Kommunist Partiyası idarəçisi, 1927-ci ildən sonra isə [[:tr:Kemalist|kamalist]] rejimin tərəfdarı və qurucusu kimi fəaliyyət göstərib.

===Yenidən Türkiyədə===

===Yenidən Türkiyədə===

Şövkət Sürəyya Türkiyəyə döndükdən sonra [[:tr:Aydınlık (dergi)|“Aydınlıq” jurnalında]] kommünist fikirləri təbliğ edən məqalələrini dərc etdirməyə başlayır. 1924-cü ildə onun [[:tr:Sadrettin Celal Antel|Sədrəddin Cəlal Antel]] ilə birlikdə hazırladığı [[:tr:Lenin ve Leninizm|Lenin və leninizm]] adlı kitabı çap olunur. 1925-ci ildə – Türkiyə Kommunist Partiyasının üçüncü qurultayında, partiyanın Mərkəzi Komitəsinin yeddi üzvündən biri seçilir.

Türkiyəyə döndükdən sonra [[:tr:Aydınlık (dergi)|“Aydınlıq” jurnalında]] kommünist fikirləri təbliğ edən məqalələrini dərc etdirməyə başlayır. 1924-cü ildə onun [[:tr:Sadrettin Celal Antel|Sədrəddin Cəlal Antel]] ilə birlikdə hazırladığı [[:tr:Lenin ve Leninizm|Lenin və leninizm]] adlı kitabı çap olunur. 1925-ci ildə – Türkiyə Kommunist Partiyasının üçüncü qurultayında, partiyanın Mərkəzi Komitəsinin yeddi üzvündən biri seçilir.

Türkiyə Fəhlə və Kəndli partiyasının ({{lang-tr|Türkiye İşçi ve Çiftçi Fırkası'nın }}) 1 may tarixində “Bütün ölkələrin proletariatı birləşin” yazılı broşüra paylamasına görə həyata keçirilən “1925-ci il həbsləri ({{lang-tr|1925 Tevkifatı}})” nəticəsində jurnal qapadılır, Aydəmir isə Ankara İstiqlal Məhkəməsində, o dövrün bir çox kommunistləri ilə birlikdə mühakimə olunur və 10 illik həbs cəzasına məhkum edilir. Şövkət Sürəyyanın partiya yoldaşlarından biri olmuş Nazim Hikmətə isə o vaxt 15 ilik cəza verilir.<ref>[https://web.archive.org/web/20160304041745/http://www.halksahnesi.org/incelemeler/uksk_nazim/uksk_nazim.htm Hikmet Akgül, Ulusal Kurtuluştan Sosial kurtuluşa (1921-1928).]</ref>. Şövkət Sürəyya həbsxanada ikən “Müasir Türkiyənin iqtisadi inkişaf istiqamətləri” adlı növbəti kitabını yazır, lakin bu əsəri çap edilmir. Afyon türməsində ilyarım həbsdə qaldıqdan sonra 29 oktyabr 1927-ci ildə elan edilən ümumi əfv nəticəsində azadlığa buraxılır. [[:tr:1927 Tevkifatı|“1927-ci il həbsləri”]] ({{lang-tr|1927 Tevkifatı}}) zamanı yenidən həbs edilsə də bu dəfə vaxtında bəraət ala bilir və azadlıqda qalır. Bundan sonra kommunizm xəttindən ayrılır və bir növ milliyyətçi kommunizm anlayışını müdafiə etməyə başlasa da Türkiyə üçün ən etibarlı ideyanın ''kamalizm'' olması qənaətinə gəlir. Sonra Türkiyə Kommunist partiyasının üzvlüyündən çıxır. Kommunistlər isə əvəzində onu partiyanı polisə satmaqda günahlandırırlar.

Türkiyə Fəhlə və Kəndli partiyasının ({{lang-tr|Türkiye İşçi ve Çiftçi Fırkası'nın }}) 1 may tarixində “Bütün ölkələrin proletariatı birləşin” yazılı broşüra paylamasına görə həyata keçirilən “1925-ci il həbsləri ({{lang-tr|1925 Tevkifatı}})” nəticəsində jurnal qapadılır, Aydəmir isə Ankara İstiqlal Məhkəməsində, o dövrün bir çox kommunistləri ilə birlikdə mühakimə olunur və 10 illik həbs cəzasına məhkum edilir. Şövkət Sürəyyanın partiya yoldaşlarından biri olmuş Nazim Hikmətə isə o vaxt 15 ilik cəza verilir.<ref>[https://web.archive.org/web/20160304041745/http://www.halksahnesi.org/incelemeler/uksk_nazim/uksk_nazim.htm Hikmet Akgül, Ulusal Kurtuluştan Sosial kurtuluşa (1921-1928).]</ref>. Şövkət Sürəyya həbsxanada ikən “Müasir Türkiyənin iqtisadi inkişaf istiqamətləri” adlı növbəti kitabını yazır, lakin bu əsəri çap edilmir. Afyon türməsində ilyarım həbsdə qaldıqdan sonra 29 oktyabr 1927-ci ildə elan edilən ümumi əfv nəticəsində azadlığa buraxılır. [[:tr:1927 Tevkifatı|“1927-ci il həbsləri”]] ({{lang-tr|1927 Tevkifatı}}) zamanı yenidən həbs edilsə də bu dəfə vaxtında bəraət ala bilir və azadlıqda qalır. Bundan sonra kommunizm xəttindən ayrılır və bir növ milliyyətçi kommunizm anlayışını müdafiə etməyə başlasa da Türkiyə üçün ən etibarlı ideyanın ''kamalizm'' olması qənaətinə gəlir. Sonra Türkiyə Kommunist partiyasının üzvlüyündən çıxır. Kommunistlər isə əvəzində onu partiyanı polisə satmaqda günahlandırırlar.

1928-ci ildə dövlət məmuru olaraq Ankarada işə başlayır. 1951-ci ilə qədər pedaqoq və iqtisadçı kimi müxtəlif dövlət vəzifələrində çalışıb.

1928-ci ildə dövlət məmuru olaraq Ankarada işə başlayır. 1951-ci ilə qədər pedaqoq və iqtisadçı kimi müxtəlif dövlət vəzifələrində çalışıb.

1932-ci ildə Atatürkün təklifi ilə Yaqub Qədri Qaraosmanoğlu ilə birlikdə “Kadro” jurnalını çıxartmağa başlayırlar. Jurnal bağlanıldığı zaman Ankara Ticarət məktəbində müdir olan Aydəmir, bu vəzifəsində 1936-cu ilə qədər çalışmış, sonra 2 il  Ankara Bələdiyyəsində iqtisad müdiri, daha sonra isə İqtisadiyyat nazirliyində məmur vəzifəsində işləmiş və İsmət İnönünün etibarını qazanmışdır. Kommunist keçmişi səbəbiylə daima sıxışdırılsa da, uğurları səbəbiylə yüksəlmişdir.

1932-ci ildə Atatürkün təklifi ilə Yaqub Qədri Qaraosmanoğlu ilə birlikdə “Kadro” jurnalını çıxartmağa başlayırlar. Jurnal bağlanıldığı zaman Ankara Ticarət məktəbində müdir olan Aydəmir, bu vəzifəsində 1936-cu ilə qədər çalışmış, sonra 2 il  Ankara Bələdiyyəsində iqtisad müdiri, daha sonra isə İqtisadiyyat nazirliyində məmur vəzifəsində işləmiş və İsmət İnönünün etibarını qazanmışdır. Kommunist keçmişi səbəbiylə daima sıxışdırılsa da, uğurları səbəbiylə yüksəlmişdir.

1951-cü ildə təqaüdə çıxdıqdan sonra yazıçılığa başlayır.

1951-cü ildə təqaüdə çıxdıqdan sonra yazıçılığa başlayır.

25 mart 1976-ci il tarixdə Ankaradakı evində vəfat edib. Ankara bələdiyyə sədrinin əmri ilə tabutu Türkiyə bayrağına sarılı olaraq dəfn edilib. Yaşadığı evin yanından keçən küçəyə isə adı verilib.

25 mart 1976-ci il tarixdə Ankaradakı evində vəfat edib. Ankara bələdiyyə sədrinin əmri ilə tabutu Türkiyə bayrağına sarılı olaraq dəfn edilib. Yaşadığı evin yanından keçən küçəyə isə adı verilib.