Şəki Ensiklopediyası

Changes

Ədəbiyyat:Легенды и сказки Азербайджана (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)

01:56, 14 yanvar 2024 versiyası

11.830 bayt əlavə edildi ,  14 yanvar
→‎ЗМЕЯ И БЕДНЫЙ МУЖИК
Sətir 36: Sətir 36:     
====DANAREBANIN ƏHVALATI (tərcümə)====
 
====DANAREBANIN ƏHVALATI (tərcümə)====
−
Biri vardı, biri yoxdu, Danareban adlı bir oğlan vardı. O, bir dəfə çöldən qeyri-adi bir quş tutub atasının yanına gətirdi. Qeyri-adi quşu görən atası, oğlu Danarebana dedi: «''Oğlum, nə biz, nə bizim kimlər, belə qeyri-adi və cazibədar quşu saxlamağa layiq deyilik, bu quşu saxlamağa yalnız padşah layiqdir''». Buna görə Danerban quşu şahın yanına apardı.
+
Biri vardı, biri yoxdu, Danareban adlı bir oğlan vardı. O, bir dəfə çöldən qeyri-adi bir quş tutub atasının yanına gətirdi. Qeyri-adi quşu görən atası, oğlu Danarebana dedi: «''Oğlum, nə biz, nə bizim kimlər, belə qeyri-adi və cazibədar quşu saxlamağa layiq deyilik, bu quşu saxlamağa yalnız padşah layiqdir''». Buna görə Danareban quşu şahın yanına apardı.
    
Bu qeyri-adi quşun oxuması şahı xoşhal etdi. Quş üçün qəfəs axtaranda, vəzirlərindən biri dedi ki, «''qeyri-adi quşun qəfəsi də gərək qeyri-adi olsun, buna görə onun qəfəsini “div” sümüyündən düzəltdirmək lazımdır''».  
 
Bu qeyri-adi quşun oxuması şahı xoşhal etdi. Quş üçün qəfəs axtaranda, vəzirlərindən biri dedi ki, «''qeyri-adi quşun qəfəsi də gərək qeyri-adi olsun, buna görə onun qəfəsini “div” sümüyündən düzəltdirmək lazımdır''».  
   −
Şah Danarebanı yanına çağırıb əmr etdi ki əcaib məxluq olan “divin” sümüklərini əldə etsin və ona hədiyyə etdiyi quş üçün həmin sümüklərdən qəfəs düzəltsin. Şahın bu əmri Danarebana çox ağır göründü və o, bu işin yerinə yetirməyin çətinliyini duyub hönkür-hönkür ağladı, həm də ona görə ağladı ki, əgər əmri yerinə yetirməzsə, şah onu edam etdirəcəyini demişdi.  
+
Şah Danarebanı yanına çağırıb əmr etdi ki əcaib məxluq olan “divin” sümüklərini əldə etsin və ona hədiyyə etdiyi quş üçün həmin sümüklərdən qəfəs düzəltsin. Şahın bu əmri Danarebana çox ağır göründü və o, bu işi yerinə yetirməyin çətinliyini duyub hönkür-hönkür ağladı, həm də ona görə ağladı ki, əgər əmri yerinə yetirməzsə, şah onu edam etdirəcəyini demişdi.  
    
Nə edə bilərdi? Danareban “div” sümükləri tapmaq adıyla ağlaya-ağlaya yola çıxdı. Yolda rast gəldiyi hər kəsə öz dərdini danışdı və ona qulaq asanların hamısı da bir ağızdan dedilər ki, şahın əmrini yerinə yetirmək mümkünsüzdür.
 
Nə edə bilərdi? Danareban “div” sümükləri tapmaq adıyla ağlaya-ağlaya yola çıxdı. Yolda rast gəldiyi hər kəsə öz dərdini danışdı və ona qulaq asanların hamısı da bir ağızdan dedilər ki, şahın əmrini yerinə yetirmək mümkünsüzdür.
Sətir 46: Sətir 46:  
Danareban az getdi, çox getdi, nəhayət, bir qarı ilə rastlaşdı və öz dərdini ona da danışdı. Qarının zavallı Danarebana yazığı gəldi, ona yolu göstərdi və dedi:  «''bu yol ilə düz get oğlum, amma geri dönmə. Bu yolda bir su quyusu görəcəksən, “divlər” su içmək üçün ora gəlirlər; quyunun yanında şüşə var. Bu “divin” gücüdür”; “div” quyudan su içməyə gələndə sən şüşəni sındır, “div” o saat öləcək''».  
 
Danareban az getdi, çox getdi, nəhayət, bir qarı ilə rastlaşdı və öz dərdini ona da danışdı. Qarının zavallı Danarebana yazığı gəldi, ona yolu göstərdi və dedi:  «''bu yol ilə düz get oğlum, amma geri dönmə. Bu yolda bir su quyusu görəcəksən, “divlər” su içmək üçün ora gəlirlər; quyunun yanında şüşə var. Bu “divin” gücüdür”; “div” quyudan su içməyə gələndə sən şüşəni sındır, “div” o saat öləcək''».  
   −
Danareban deyiləni etdi, “divin” sümüklərini götürdü, onlardan qəfəs düzəltdi və qəfəsi apardı şaha.
+
Danareban deyilən kimi etdi, “divin” sümüklərini götürdü, onlardan qəfəs düzəltdi və qəfəsi apardı şaha.
    
Bir müddət sonra şahın qızını “div” qaçırır. Hamı bu məsələdə aciz olduğunu deyir. Şah yenidən Danarebanı yanına çağırır ki, o, şahzadə qızı “divin” əlindən xilas etsin; bunu əmr edən şah vəd edir ki, bu işi edərsə ona çoxlu mükafat verəcək, amma əgər onun qızını xilas etməzsə edam olunacaq.
 
Bir müddət sonra şahın qızını “div” qaçırır. Hamı bu məsələdə aciz olduğunu deyir. Şah yenidən Danarebanı yanına çağırır ki, o, şahzadə qızı “divin” əlindən xilas etsin; bunu əmr edən şah vəd edir ki, bu işi edərsə ona çoxlu mükafat verəcək, amma əgər onun qızını xilas etməzsə edam olunacaq.
Sətir 78: Sətir 78:     
Делать было нечего. Пришлось царице исполнить желание охотника. И после того, как она ему плюнула в рот, охотник приобрел способность превращать камень и куски дерева в чистое золото.
 
Делать было нечего. Пришлось царице исполнить желание охотника. И после того, как она ему плюнула в рот, охотник приобрел способность превращать камень и куски дерева в чистое золото.
 +
 +
====OVÇU VƏ İLANLAR ÇARİÇƏSİ====
 +
səh. 24-25
 +
 +
Bir dəfə bir ovçu dağda ov edərkən gördü ki, bir qara ilan bir ağ ilanın üstünə çıxıb onu boğur. Ovçu bildi ki, bu ağ ilan padşah cinsindəndir və elə buna görə də onu qara ilanın ağzından xilas etmək istədi.
 +
 +
Ovçu yaxına gedib tüfəngini qara ilana tuşladı və atəş açdı, lakin güllə təsadüfən ağ ilana dəydi və ağır yaralanmış ağ ilan qışqırmağa başladı. Onun qışqırığına hər tərəfdən sürünə-sürünə cürbəcür ilanlar gəldilər.
 +
 +
Gələnlərdən biri ilanların çariçəsi idi və o, həm də yaralı ağ ilanın anası idi. Çariçə qızına yaxınlaşıb onun qışqırmağının səbəbini soruşdu.
 +
 +
Ağ ilan orada dayanan ovçunu göstərib dedi ki, ovçu onu boğmaq istəyən qara ilanı vurmaq istəyirdi, amma güllə təsadüfən ona dəydi. Bundan sonra onu boğan qara ilan isə harasa yoxa çıxdı.
 +
 +
O saat ilanların çariçəsi əmr etdi ki, bütün ilanlar qara ilanı axtarmağa getsinlər. Bir müddət sonra onlar qara ilanı tapıb çariçənin yanına yanına gətirdilər və çariçə onlara əmr etdi ki, gətirdikləri qara ilanı parça-tikə etsinlər.
 +
 +
Ovçunun xilas etdiyi ağ ilan isə ovçuya xəlvəti dedi:
 +
 +
– Anam, ilanlar çariçəsi, məni qara ilandan azad etdiyin üçün sənə mükafat olaraq nə təklif etsə, sən hər şeydən imtina et və yalnız ağzına tüpürməsini istə!
 +
 +
Ovçu ağ ilanın dediyi kimi etdi və çariçə ondan qızını xilas etdiyinə görə nə istədiyini soruşduqda, ovçu cavab verdi ki, yalnız ağzına tüpürməsini istəyir.
 +
 +
Əvvəlcə çariçə ovçunun xahişini yerinə yetirmək istəmirdi və hətta ovçunu fikrindən daşındırmaq üçün ona belə bir nümunə də göstərdi: İlanlardan birinə dedi ki, bir daşa tüpürsün. Həmin daş dərhal xırda hissələrə parçalansa da bu ovçunu qorxutmadı və o, çariçədən təkrarən istədi ki ağzına tüpürsün. 
 +
 +
Çariçə ovçunun arzusunu yerinə yetirməyə məcbur oldu. O, ovçunun ağzına tüpürdükdən sonra ovçu daş və taxta parçalarını xalis qızıla çevirmək qabiliyyətinə malik oldu.
    
===ЗМЕЯ И БЕДНЫЙ МУЖИК===
 
===ЗМЕЯ И БЕДНЫЙ МУЖИК===
Sətir 89: Sətir 112:     
Долго ждал больной отец возвращения с поля своего сына и никак не мог дождаться. Наконец он начал догадываться, что его, вероятно, ужалила змея и сын его умер. Оправившись от болезни, мужик пошел в поле и опять увидел там знакомую ему змею. Он хотел убить ее, чтобы отомстить за смерть сына, но побоявшись остановился и по прежнему стал кормить змею хлебом, но она, уходя не оставила мужику золота и сказала: «''Прощай, мы больше с тобой не друзья. Ты не забудешь о смерти сына твоего, а я об отсечении своего хвоста''».
 
Долго ждал больной отец возвращения с поля своего сына и никак не мог дождаться. Наконец он начал догадываться, что его, вероятно, ужалила змея и сын его умер. Оправившись от болезни, мужик пошел в поле и опять увидел там знакомую ему змею. Он хотел убить ее, чтобы отомстить за смерть сына, но побоявшись остановился и по прежнему стал кормить змею хлебом, но она, уходя не оставила мужику золота и сказала: «''Прощай, мы больше с тобой не друзья. Ты не забудешь о смерти сына твоего, а я об отсечении своего хвоста''».
 +
 +
====İLAN VƏ KASIB KİŞİ====
 +
səh. 25-26
 +
 +
Bir gün bir kasıb tarlada buğda səpirdi və o, bir ilanın sürünə-sürünə ona necə yaxınlaşdığını hiss etmədi. Kişi ilanı görən kimi istədi onu öldürsün, amma nədənsə ilana yazığı gələrək onu əsirgəmir və nahar vaxtı ilana bir parça qızıl verir. Kişi qızılı görəndə çox sevindi. Ertəsi gün ilan yenə səhər yeməyi zamanı adamın yanında tapıldı. Dünən ilanın mükafatını xatırlayan adam daha da yaxşı davrandı və ilan ayrılaraq yenə eyni qızılı ona qoyub getdi. Beləliklə, ilan hər gün adama baş çəkir və doyunca yemək üçün minnətdarlıq üçün adama bir qızıl parçası qoyub gedirdi.
 +
 +
Elə bir gün oldu ki, bir adam xəstələndi və tarlaya gedə bilmədi, ancaq oğlunu ora göndərdi, ona xəbərdar etdi ki, ona tərəf sürünən ilanı öldürməsin, mehribanlıqla qəbul edib çörəklə müalicə etsin.
 +
 +
Kişinin oğlu tarlada işləyərkən doğrudan da ona tərəf sürünən bir ilan görüb və atasının məsləhəti ilə onu götürüb bəsləyib və bunun üçün mükafat olaraq bir parça qızıl alıb. Ertəsi gün də eyni şey oldu. Sonra gənc oğlan gündəlik ilan təqdimi ilə kifayətlənməyərək onun ardınca getməyə və ilanın qızılları haradan aldığını öyrənməyə qərar verdi. Nəhayət, gördü ki, bir gün ilan qayadakı böyük bir yarığa sürünərək orada dayandı. Kişi ilanın qızıl çıxardığı yeri tanıdığını düşünərək sevindi. Ona yaxınlaşaraq ilanı öldürmək istəyib, çubuqla vurub quyruğunu kəsib. Dəhşətli qəzəbli ilan nankor adamı elə sancdı ki, o, dərhal yerə yıxıldı.
 +
 +
Xəstə ata oğlunun tarladan qayıtmasını uzun müddət gözlədi və gözləyə bilməyib. Nəhayət, anladı ki, yəqin ki, onu ilan sancıb və oğlu ölüb. Xəstəliyindən sağaldıqdan sonra kişi tarlaya getdi və orada tanıdığı ilanı yenidən gördü. Oğlunun intiqamını almaq üçün onu öldürmək istəyirdi, amma qorxdu və dayandı və ilan çörəyini yedirtməyə davam etdi, ancaq gedəndə kişiyə qızıl da qoymadı və dedi: “Əlvida, biz daha deyilik. dostlar." Sən oğlunun ölümünü, mən də quyruğunu kəsməyi unutmayacağam”.
 +
​
 +
Rəy göndər
 +
Yan panellər
    
===СКАЗКА О ПРЕКРАСНОЙ БЕЛОЙ ЗМЕЕ И О ЦАРСКОМ СЫНЕ===
 
===СКАЗКА О ПРЕКРАСНОЙ БЕЛОЙ ЗМЕЕ И О ЦАРСКОМ СЫНЕ===
Sətir 272: Sətir 309:  
стр. 41-45
 
стр. 41-45
   −
.
+
Жил-был на свете бедняк, он настолько был беден, что едва влачил свое существование. Однажды он начал роптать на бога:
−
Жил был на с в е т е один бедншк, он н а с т о л ь к о был б е д е н , ч т о
+
 
−
е д в а в л а ч и л с в о е с у щ е с т в о в а н и е . Однажды он н а ч а л р о п т а т ь н а
+
– ''Господи боже! Пошли мне или смерть или денег, чтобы я мог жить безбедно''.
−
б о г а : "Г осподи божеі Или см ер т ь мне пошли, или д е н е г , ч т о б ы
+
 
−
мог я жить б е з б е д н о . Долго т а к п р о с и д ел он в р а з д у м ь и . Нако­
+
Долго так просидел он в раздумье. Наконец встал и пошел на базар за подаянием. На дороге нашел маленький сундук и очень обрадовался, думая, что бог наконец-то сжалился над ним и послал ему денег. Каково же было его удивление, когда он, открыв сундук, увидел в нем не деньги, а змею, которая с шипением выползла из сундука и обвилась вокруг шеи бедняка, собираясь его ужалить. Не вытерпел бедняк и вновь стал роптать на бога:
−
нец в с т а л и пошел на б а з а р з а п о д а я н и е м . На д о р о г е на
+
 
 +
– ''Боже милосердный! Когда денег просил, не посылал, а как смерть пожелал, то сейчас же она и явилась...''.
 +
 
 +
Змея же между тем спешила покончить счеты со своей жертвой. Не теряя надежды как-нибудь избавиться от змеи, бедняк обратился к ней и говорит:
 +
 
 +
– ''Слушай, змея, я тебя сейчас только что освободил из сундука, а ты меня хочешь ужалить, ведь за добро должно платить добром''.
 +
 
 +
– ''Нет! За добро следует делать зло, а потому я тебя сейчас ужалю'', – отвечает змея.
 +
 
 +
Тогда бедняк сказал:
 +
 
 +
– ''В таком случае пойдем и спросим первого встретившегося нам человека, за добро следует платить злом или добром''.
 +
 
 +
Змея согласилась. В это время шел по дороге им навстречу один человек, который, увидя бедняка со змеею на шее, сильно испугался, пустился бежать обратно и спрятался за первым попавшимся деревом. Подошел к этому дереву и бедняк со змеею. Змея и говорит:
 +
 
 +
– ''Вот спроси это дерево''.
 +
 
 +
Бедняк обращается к дереву и говорит:
 +
 
 +
– ''Дерево, дерево! Скажи, за добро следует платить добром или злом?''
 +
 
 +
Человек, спрятавшийся за деревом, ответил:
 +
 
 +
– ''Злом, и вот почему; проезжие останавливаются отдыхать под сенью моих листьев, а когда, отдохнув, уезжают, то срывают лучшую ветвь мою, чтобы погонять своих лошадей. Ужаль этого человека''.
 +
 
 +
– ''Нет, нет!'' – испугался бедняк, – ''подожди, не жаль, спросим еще двух людей''.
 +
 
 +
Змея опять согласилась. Вышли они на одну равнину, где паслось стадо коров. Неподалеку стоял пастух, к которому и хотел обратиться бедняк с тем же вопросом. Но пастух, увидя его со змеею, также поспешил спрятаться между коровами, так что пришлось спросить, по настоянию змеи, корову, которая также ответила не в пользу бедняка, объяснив свой ответ тем, что люди, несмотря на то, что пользуются коровьим молоком, все же под конец режут и корову.
 +
 
 +
– ''Змея, ужаль бедняка!''  сказала корова, а затем еще добавила: ''Видишь, даже люди за добро платят злом!'' 
 +
 
 +
Еще оставалось спросить третьего человека, которого и пошли отыскивать бедняк со змеей. Долго шли они по дороге, но никто им не попадался. Наконец увидели бегущую лису которой пришлось задать тот же вопрос. Не успела еще лиса выслушать хорошенько вопрос, как ответила, что за добро следует платить злом. Окончательно пал духом бедняк и стал готовиться к смерти. Вдруг у него мелькнула мысль подкупить лису; он и показал ей потихоньку подарок. Лисица поняла, в чем дело, и сейчас же завела со змеею разговор:
 +
 
 +
– ''Скажи, сестрица – змея, откуда ты явилась?''
 +
 +
– ''Сейчас бедняк выпустил меня из сундука'', –  ответила змея.  
 +
 
 +
– ''Этого не может быть'' – говорит лиса, а затем еще добавила: ''ты такая большая, а сундук такой маленький, как могла ты поместиться в нем?''
 +
 
 +
Долго змея старалась убедить лису, что она действительно вылезла из сундука, но никак не могла ее уверить. Наконец змея вышла из терпения, залезла в сундук, свернулась в клубок и говорит:
 +
 
 +
– ''Вот как я сидела в сундуке!''
 +
 
 +
Едва она успела это сказать, как лисица захлопнула крышку сундука и заперла в нем змею. Освободившись от змеи, бедняк взял большой камень и хотел разбить сундук, чтобы убить змею, но она стала умолять его пощадить ее и выпустить на волю, за что поклялась ему отплатить добром. Долго не склонялся бедняк на мольбы змеи, но наконец решился выпустить ее из сундука, уж очень ему хотелось быть богатым, а впоследствии даже и царем, как сулила змея. Вылезла змея из открытого бедняком сундука, подползла к нему, дала маленький камень и сказала:
 +
 
 +
– ''Сегодня вечером я залезу в царский дворец и ужалю там за ногу царя; утром по всему царству будут отыскивать доктора, который мог бы вылечить царя от верной смерти, ты пойди к царю после всех знаменитых докторов, положи на рану камень, который я тебе дала, и царь моментально излечится, но только вначале предупреди царя, что не за деньги будешь ты его лечить, а за то, что он выдаст за тебя замуж свою дочь''.
 +
 
 +
Сказано – сделано! Утром, едва проснулся бедняк, как услышал в городе небывалый шум и крик, все только и говорят о случившемся с царем несчастий и о том, что, сколько ни призывали докторов, во дворец, никто не может его вылечить. Бедняк поспешно оделся, вышел на базар и, не долго, думая, сказал, что он берется вылечить царя. Его повели во дворец, где он, согласно данному змеей совету, сначала заключил с царем условие о женитьбе на его дочери, а затем приступил к лечению и, к удивлению всех, царь скоро поправился. Тогда царь, не желая нарушать данного слова, приказал слуге отвести бедняка в баню, надеть на него лучшее платье, а затем готовиться к свадьбе. По дороге в баню бедняка встретил визирь и предложил ему сто империалов, чтобы только он отказался от царской дочери, которую визирь желал посватать за своего сына. Бедняк не согласился. Тогда визирь велел его избить и отправить в тюрьму. Лежит бедняк в тюрьме и горько жалуется на свою судьбу, как вдруг видит, что из щели одной стены выползла змея и говорит:
 +
 
 +
– ''Что не послушал меня и не исполнил в точности моих советов? Вот за то и поплатился. Теперь не горюй, уж так и быть я вновь ужалю царя, но только ты вначале женись на его дочери, как я тебя раньше учила, а затем уж берись лечить его. Если не исполнишь моих приказаний, то я тебя сама ужалю''.
 +
 
 +
Сказано – сделано! На другое утро царь опять криком кричит, ужаленный змеею. Зовет своего будущего зятя, а визирь докладывает, что зять его бежал и не знают куда.
 +
 
 +
Царь сильно разгневался. Приказал визирю немедленно найти бедняка, а в противном случае он отвечать будет своей головой. Делать было нечего, пришлось послать в тюрьму за бедняком, а тот отказывается идти. Доложили об этом царю, который отправил к нему своего советника с приказанием узнать причину, вследствие которой его будущий зять не желает посетить его. Приходит советник в тюрьму и от бедняка узнает всю истину. Вернулся он к царю и рассказал все, как было. Тогда царь велел советнику своему привести из тюрьмы бедняка передать ему, что визирь будет казнен. Бедняк выслушал царское слово, согласился явиться во дворец, но предупредил царского советника, что пешком он идти не может, так как у него сильно болят ноги. Приказал советник привести ему лошадь, но он на нее не согласился сесть, так как она была очень высокая; предложили привести осла, но он и от него отказался. Вообще, на чем ему ни предлагали ехать, от всего он отказывался. Наконец, его самого спросили:
 +
 
 +
– ''На ком же ты желаешь ехать?''
 +
 
 +
– ''Приведите ко мне того визиря, который меня избил, я на нем хочу к царю поехать.''
 +
 
 +
Привели визиря. Бедняк приказал оседлать его и надеть на голову уздечку.
 +
 
 +
– ''Все хорошо, только теперь надо его подковать'', – говорит бедняк.
 +
 
 +
Исполнили и это приказание. Тогда бедняк залез на визиря и говорит:
 +
 
 +
– ''Подайте ка мне палку, а то погонять нечем''?
 +
 
 +
Подали палку.
 +
 
 +
– ''А вот теперь поедем!'' – и стал погонять палкой визиря.
 +
 
 +
Приехал бедняк к царю, женился на его дочери и стал наследником престола, так как сыновей у царя не было и вылечил его посредством данного змеею камня.
 +
 
 +
====KASIB VƏ İLAN (tərcümə)====
 +
səh. 41-45
 +
 
 +
Dünyada bir Kasıb vardı. O qədər kasıb idi ki, çox çətinliklə yaşadırdı. Bir gün o, məsciddə oturub Allaha şikayətləndi:
 +
 
 +
– ''Ya rəbbim! Mənə ya ölüm, ya da pul göndər ki, rahat yaşayım.''
 +
 
 +
Uzun müddət orada oturub fikirləşdi. Nəhayət, ayağa qalxıb sədəqə yığmaq üçün bazara getdi. Yol ilə gedərkən qarşısına bir sandıqça çıxdı. Kasıb bunu görüb çox sevindi, düşündü ki, Allahın ona yazığı gəlib və ona pul göndərib. Sandıqçanın qapağını açanadək belə düşünürdü, amma sandıqçanın qapağını açanda onun içində pul yox, qıvrılmış bir ilan olduğunu gördü. İlan sandıqçadan çıxıb Kasıbı sancmaq üçün onun boynuna sarıldı. Kasıb yenə Allaha şikayətlənməyə başladı:
 +
 
 +
– ''Rəhman Allah! Pul istəyəndə göndərmədim, amma ölüm arzuladım, o saat nazil oldu!''
 +
 
 +
Amma Kasıb ilandan canını qurtarmaq ümidini hələ itirməmişdi; İlan qurbanını sancmağa tələsərkən, Kasıb da İlana üz tutub dedi:
 +
 
 +
– ''Qulaq as ay İlan, mən indicə sandıqçanı açıb səni azadlığa buraxdım, sənsə məni sancmaq istəyirsən, amma yaxşılığın əvəzini yaxşılıqla çıxmaq lazımdır axı?''
 +
 
 +
– ''Yox! Yaxşılıq edənə yamanlıq etmək lazımdır və buna görə də indi səni sancmalıyam,'' – İlan cavab verdi.
 +
 
 +
Onda Kasıb dedi:
 +
 
 +
– ''Belədirsə, gəl gedək ilk qarşımıza çıxan adamdan soruşaq ki, yaxşılığa yaxşılıq etmək lazımdır, ya yamanlıq?''
 +
 
 +
İlan razılaşdı. Bu zaman yolda bir nəfər onlara tərəf gəlirdi. Amma o, Kasıbın boynuna ilanın sarılmasını görən kimi qorxub geri qaçmağa başladı və qarşısına çıxan ilk ağacın arxasında gizləndi. Kasıb boynunda ilanla həmin ağaca yaxınlaşdı. İlan Kasıba dedi:
 +
 
 +
– ''Bu ağacdan soruş.''
 +
 
 +
Kasıb ağaca tərəf dönüb dedi:
 +
 
 +
–  ''Ağac, ay ağac! De görüm, yaxşılığa yaxşılıq etmək lazımdır, ya yamanlıq?''
 +
 
 +
Ağacın arxasında gizlənən adam cavab verdi:
 +
 
 +
– ''Yamanlıq! Belə ki, yoldan keçənlər yarpaqlarımın kölgəsi altında dincəlmək üçün dayanırlar, dincəldikdən sonra isə atlarını çapmaq üçün mənim ən yaxşı budaqlarımı qoparırlar. İlan sanc bu adamı!''
 +
 
 +
– ''Yox, yox!'' – Kasıb qorxdu, – ''səbirli ol, daha iki nəfərdən də soruşsaq peşman olmazsan''.
 +
 
 +
İlan yenə razılaşdı. Onlar inək sürüsü otlayan düzənliyə çıxdılar. Yaxınlıqda bir çoban dayanmışdı, Kasıb eyni sualla ona müraciət etmək istəyirdi. Lakin çoban onun boynuna sarılmış ilanı görən kimi qaçıb inəklərin arasında gizləndi. İlanın təkidi ilə Kasıb eyni sualı inəyə verməli oldu. Cavab Kasıbın xeyrinə olmadı, cavab gəldi ki, insanlar inəyin südündən istifadə etmələrinə baxmayaraq, sonda inəyi kəsirlər.
 +
 
 +
– ''Görürsən, insanlar da yaxşılığa yamanlıq edirlər! İlan, Kasıbı sanc!'' – İnək dedi.
 +
 
 +
Hələ sual veriləcək üçüncü adam qalırdı, Kasıb və Kasıbın boynuna sarılmış İlan birlikdə həmin adamı axtarmağa getdilər. Uzun müddət yol getdilər, amma heç kimə rast gəlmədilər. Nəhayət, qaçan bir Tülkü gördülər və eyni sualı ona verməli oldular. Tülkü suala hələ tam qulaq asmamış cavab verdi ki, yaxşılığın əvəzini yamanlıqla çıxmaq lazımdır. Kasıbın ürəyi qopdu və ölümünü göz altına aldı. Birdən ağlına gəldi ki tülkünü hədiyyə ilə ələ ala və öz tərəfinə çəkə bilər. Xəlvəti ona çatacaq hədiyyəsini göstərdi. Tülkü məsələdən agah oldu və dərhal İlanla danışığa başladı:
 +
 
 +
– ''Ay İlan bacı, sən mənə bir de görüm sən haradan çıxdın?''
 +
 
 +
– ''Kasıb məni indicə bu sandıqçadan buraxdı,'' – deyə İlan cavab verdi.
 +
 
 +
– ''Bu mümkün deyil,'' – dedi Tülkü və sonra əlavə etdi: – ''sən o qədər böyüksən, sandıqça isə çox kiçikdir, ona necə sığa bilərsən?''
 +
 
 +
Uzun müddət İlan Tülkünü inandırmağa çalışdı ki, həqiqətən də sandıqçadan çıxıb, ancaq onu inandıra bilmədi. Nəhayət, İlanın səbri tükəndi, Kasıbın boynundan düşüb sandıqçaya girdi, qıvrıldı və dedi:
 +
 
 +
– ''Bax, sandıqçaya belə yerləşirəm!''
 +
 
 +
Elə bunu demişdi ki, Tülkü dərhal sandıqçanın qapağını qapadı və İlan da qaldı sandıqçanın içində. İlandan canını qurtarmış Kasıb böyük bir daş götürdü və sandıqçanı əzmək istədi ki, içindəki İlanı öldürsün. İlan Kasıba yalvarmağa başladı ki onu bağışlayıb azadlığa buraxsın və bunun əvəzini yaxşılıqla çıxacağını vəd etdi. Uzun müddət Kasıb İlanın yalvarışlarına məhəl qoymadı, amma nəhayət, onu sandıqçadan buraxmaq qərarına gəldi. Axı o, ilanın vəd etdiyi kimi, həqiqətən varlı olmaq və daha sonra hətta padşah olmaq istəyirdi. Kasıb sandıqçanın qapağını açdıqdan sonra İlan sandıqçadan çıxdı, sürünə-sürünə Kasıba yaxınlaşdı və ona kiçik bir daş verib dedi:
 +
 
 +
– ''Bu gecə mən padşahın sarayına girəcəyəm və orada padşahın ayağını sancacağam; səhər bütün səltənətdə padşahı qaçılmaz ölümdən sağalda biləcək həkim axtaracaqlar, sən bütün məşhur həkimlərdən sonra padşahın yanına gedərsən, sənə verdiyim daşı yaranın üstünə qoyarsan, padşah dərhal sağalacaq. Ancaq əvvəlcə padşahı xəbərdar etməlisən ki, onu pula görə müalicə etməyəcəksən, yalnız qızını sənə ərə verdikdən sonra müalicə edəcəksən''.
 +
 
 +
Deyildiyi kimi də oldu! Kasıb səhər yuxudan duran kimi şəhərdə misli görünməmiş bir hay-küy və qışqırıq eşitdi, hamı yalnız padşahın başına gələn müsibətdən və saraya nə qədər həkim çağırsa da heç kimin onu ​​müalicə edə bilməsindən danışırdı. Kasıb tələsik geyindi, bazara çıxdı və tərəddüd etmədən başladı orda-burda danışmağa ki, padşahı sağalda bilər. Onu saraya aparırdılar, İlanın verdiyi məsləhətə uyğun olaraq əvvəlcə padşahın qızı ilə evlənmək şərti qoydu, sonra uğurlu müalicəyə başladı və hamını təəccübləndirdi. Tezliklə sağalıb ayağa qalxan padşah kasıbın şərtini yerinə yetirməkdən imtina etmədi və nökərinə tapşırdı ki, Kasıbı hamama aparsın, ən gözəl paltar geydirsin, sonra toya hazırlıq görsün. Hamamın yolunda Kasıb padşahın vəziri ilə qarşılaşdı. Vəzir ona dedi ki, ona yüz qızıl tümən verəcək, amma bu şərtlə ki, gərək padşahın qızından əl çəksin, çünki o, padşahın qızını özünün oğluna almaq istəyir. Kasıb razı olmadı. Onda vəzir öz adamlarına göstəriş verdi ki onu yaxşıca kötəkləyib türməyə salsınlar. Türməyə düşən Kasıb öz halına dərindən acıyır, birdən görür ki, divardakı bir çatdan İlan sürünə-sürünə çıxdı. İlan ona dedi:
 +
 
 +
– Niyə məni diqqətlə dinləmədin və məsləhətlərimə dəqiq əməl etmədin? Dediyimə əməl etsəydin başına bu iş də gəlməzdi. Amma narahat olma, qoy elə belə olsun, padşahı yenə sancacağam, ancaq əvvəl sənə öyrətdiyim kimi əvvəlcə onun qızı ilə evlən, sonra onu müalicə etməyə başla. Əgər mənim dediklərimə bu dəfə də dəqiq əməl etməsən, onda sənin özünü sancacağam.
 +
 
 +
Deyildiyi kimi də oldu! Səhəri gün padşah yenə qışqırır ki, onu ilan sancıb. Gələcək kürəkənini çağırır, vəzir xəbər verir ki, kürəkəni qaçıb, hara getdiyini bilmirlər.
 +
 
 +
Padşah çox qəzəbləndi. Vəzirə dedi ki, dərhal Kasıbı tapsın, tapa bilməsə boynu vurulacaq. Vəzirin Kasıbı gətirmək üçün türməyə getməkdən başqa çıxış yolu qalmadı, amma Kasıb padşahın yanına getməkdən imtina etdi. Bu barədə padşaha məlumat verildi və o, gələcək kürəkəninin onun yanına gəlmək istəməməsinin səbəbini öyrənmək üçün öz müşavirini onun yanına göndərdi. Müşavir həbsxanaya gedir, həqiqəti öyrənir, sonra padşahın yanına qayıdıb hər şeyi olduğu kimi danışır. Bu halda padşah müşavirinə tapşırdı ki, Kasıbı türmədən gətirsin və ona vəzirin edam ediləcəyini desin. Kasıb padşahın sözünə qulaq asdıqdan sonra saraya gəlməyə razılaşır, lakin padşahın müşavirinin nəzərinə çatdırır ki, ayaqları çox ağrıdığından piyada yeriyə bilmir. Müşavir ona at gətirilməsini əmr etdi, lakin Kasıb dedi “''at çox hündürdür''” və minməyə razı olmadı. Eşşək gətirməyi təklif etdilər, amma Kasıb bundan da imtina etdi. Ona minmək üçün təklif olunan hər şeydən imtina etdi. Nəhayət, ondan soruşdular:
 +
 
 +
– ''Bəs nəyə minmək istəyirsən?''
 +
 
 +
– ''Məni döyən vəziri yanıma gətirin, mən onun belinə minib padşahın yanına getmək istəyirəm.''
 +
 
 +
Vəziri gətirdilər. Kasıb onu yəhərləməyi və başına cilov taxmağı əmr etdi.
 +
 
 +
– ''Hər şey yaxşıdır, amma indi onu nallamaq da lazımdır'', – Kasıb dedi.
   −
42
+
Bu əmr də yerinə yetirildi. Sonra kasıb vəzirin üstünə çıxıb dedi:
−
* -
  −
ленький еун д ук в очень о б р а д о в а л с я , думая, ч т о б о г , наконец
  −
сж алился н а д ним и п о с л а л ему д е н е г . К аков о же было е г о
  −
то
  −
удивление, к о г д а он открыл с у н д у к и у в и д е л в нем не д е н ь г и ,
  −
а змею, к о т о р а я с шипением в ы п о л з л а из с у н д у к а и о б в и л а с ь
  −
в о к р у г шеи б е д н я к а , с о б и р а я с ь е г о у ж а л и т ь . Не вытерпел бед­
  −
н я к и ' в н о в ь с т а л р о п т а т ь на б о г а , " б о к е м илосердный! к о г д а
  −
денег просил, не посылал» а к а к с м е р т ь п о ж ел ал , то с е й ч а с
  −
же о н а и я в и л а с ь ” . З м е я же* между т е м , сп еш ила покон чи ть
  −
счеты со своею ж е р т в о й . Не т е р я я надежды и з б а в и т ь с я к а к ни­
  −
будь от з м е и , б е д н я к о б р а т и л с я к ней и г о в о р и т : "Слушай,
  −
%
  −
з м е я , я т е б я с е й ч а с т о л ь к о ч т о о с в о б о д и л из с у н д у к а , а ты
  −
.м? ня хочешь у ж а л и т ь , в е д ь з а доб ро должны п л а т и т ь д о б р о м " ,
  −
"Нет", о тве ч ает змея, " з а добро с л е д у е т д е л а т ь - з л о , а пото-
  −
му я т е б я с е ч а с ужалю". Т о г д а б е д н я к с к а з а л : "В таком слу
  −
ч S
  −
ч а е пойдем и спросим п е р в о г о в с т р е т и в ш е г о с я нам ч е л о в е к а ,
  −
ч т о з а добро с л е д у е т п л а т и т ь з л о м , или д о б р о м , " Зм ея с о г л а ­
  −
с и л а с ь , 3 э т о в р е м я шел по д о р о г е им н а в с т р е ч у один ч е л о в е к ,
  −
кот оры й , у в и д я б е д н я к а со змеею на шее, сильно и с п у т а л с я , пу­
  −
с т и л с я б еж ать о б р а т н о и с п р я т а л с я з а первым попавшимся д е р е ­
  −
вом. Подоили к этому д е р е в у и б е д н я к со змеею. Змея и г о в о ­
  −
р и т : "Зот спроси это д е р е в о ," Ьедняк обращ ается к дереву и
  −
г о в о р и т : " Д е р е в о , д е р е в о ! с к а ж и , ч т о з а добро с л е д у е т п л а т и т ь
  −
добром или з л о м , " Ч е л о в е к , спрятавшиеся з а ...зревдм о т в е т и л
  −
за него: " З л о м ? и вот п о ч е м у ; проезжие о с т а н а в л и в а ю т с я отды­
  −
х а т ь под сенью моих л и с т ь е в , а когда, о т д о х н у в , уезж аю т, то *
  −
*
  −
с р е з а ю т лучшую в е т в ь мою, чтобы п о г о н я т ь с в о и х лош адей,У ж аль
  −
этого ч ел о века." "Н ет, н е т ! испугался бедняк, подож ди,н е ж а л ь ,
  −
спросим еще дв ух л ю д е й " . Змея о п я т ь с о г л а с и л а с ь . Вышли о н а н а
  −
одну р а в н и н у , г д е п а с л о с ь с т а д о к о р о в . Н еподалеку с т о я л пастух,
      +
– ''Mənə bir çubuq da verin, çubuqsuz bunu necə hərəkətə gətirə bilərəm?''
   −
43
+
Ona çubuq da verdilər.
−
" *•
  −
к кот о р о м у и х о т е л о б р а т и т ь с я б е д н я к с тем н е в о п р о с а о м , но
  −
пастух, увидя е г о со змеею, также поспешил с п р я т а т ь с я ме­
  −
жду к о р о в а м и , т а к ч т о пришлось с п р о с и т ь , по настоянию з м е и , к о ­
  −
рову, к о т о р а я также о т в е т и л а не в пользу б е д н я к а , объяснив
  −
св о й от к т т е м , -что люди, несмотря на то , что по л ьз у ю т ся ко«
  −
ровьим м о л о к о м , в с е же под к о н е ц режут и самдю к о р о в у . . З м е я ,
  −
ужаль б е д н я к а ! " с к а з а л а к о р о в а , "видишь, даже люди з а до б р е
  −
п л а я я т з л о м " . Еще о с т а в а л о с ь с п р о с и т ь т р е т ь е г о чз ловека.т^о-*
  −
т о р о г о и пошли о т ы с к и в а т ь б е д н я к с о з м е е й . Долго шли они по
  −
д о р о г е , но н и к т о им не п о п а д а л с я . Наконец у в и д е л и бегущую ли«
  −
с у , к о т о р о й и пришлось з а д а т ь т о т же в о п р о с . Не у с п е л а еще
  −
л и с а выслушать хорошенько в о п р о с а , к а к о т в е т и л а , чт о з а добро
  −
с л е д у е т п л а т и т ь з л о м . О ко н ч ат ел ь н о п а л духом б е д н я к и с т а л го­
  −
т о в и т ь с я к с м е р т и . Вдруг у н е г о м е л ь к н у л а мысль п о д к у п и т ь ли­
  −
су; он и п о к а з а л ей п отихоньку п о д а р о к . Лисица п о н я л а в чем
  −
дело и с е й ч а с же з а в е л а со змеею р а з г о в о р : "Скажи, с е с т р и ц а
  −
змея* о т к у д а ты я в и л а с ь , " "С ейчас б е д н я к выпустил меня из
  −
это го сун дука," о т в е т и л а з м е я , " о т о г о не может б ы т ь , " г о в о ­
  −
р ит л и с а , "ты т а к а я большая, а с у н д у к т а к о й м а л е н ь к и й , к а к мог­
  −
л а ты п о м е с т и т ь с я в н е м . " Долго з м е я С т а р а л а с ь у б е д и т ь лису,
  −
ч т о о н а д е й с т в и т е л ь н о в ы л е з л а a s с у н д у к а , но н и к а к не м о г л а
  −
ее у в е р и т ь . Н аконец, з м е я вышла из т е р п е н и я , з а л е з л а в сундук,
  −
свернулась в клубок и говорит: "Вот к а к я с и д е л а в с у н д у к е " .
  −
Е д в а у с п е л а она э т о с к а з а т ь , к а к л и си ц а з а х л о п н у л а крышку сун­
  −
д у к а и з а п е р л а в нем змею. Освободившись о т змеи б е д н я к в з я л
  −
большой камень и х о т е л р а з б и т ь с у н д у к , чтобы убить змею, но
  −
о н а с т а л а у м о л я ть е г о пощадить е е и в ы п у с т и т ь на в о л ю , з а что
  −
п о к л я л а с ь о т п л а т и т ь ему д о б р о м . Долго не с к л о н я л с я б е д н я к н а
  −
мольбы з м е я , но н а к о н е ц решился ш п у с т ить е е из с у н д у к а , уж
  −
очень ему х о т е л о с ь быть богаты м, а в п о с л е д с т в и и даже и царем
     −
44
+
– ''İndi getdik!'' – deyib, Kasıb vəziri dəyənəklə vura-vura sürməyə başladı.
−
* -
  −
к а к с у л и л а « ш ея. В ы л езл а з м е я из открытого бедняком сундука»
  −
подползла к д а л а к а м е н ь "С егодня
  −
маленький и с к а з а л а :
  −
нем у,
  −
в еч ером я в
  −
з а л е з у царский дворец и ужалю там а а ногу царя;
  −
утром п о всему ц а р с т в у б у д у т мог
  −
отыскивать д ок т ор а, который
  −
бы вылечить ц а р я от в е р н о й ты пойдя к царю
  −
смерти, п о с л е взех
  −
знам ениты х д о к т о р о в , на р а н у к а м е н ь ,
  −
положи который я т е б е
  −
д а л а и он моментально и зл е ч и т ся , но только вначале п редуп р е­
  −
ди ц аря , что не з а деньги будешь ты его лечить, а з а т о , ч т о ­
  −
бы он выдал з а т е б я замуж свою д о ч ь ” . С к а з а н о -с д е л а н о .У т ­
  −
ром, ед в а проснулся бедняк, как услышал в г о р о д е небывалый
  −
и
  −
шум и крик, все т о л ь ю говорят о случившемся с царем не­
  −
о т о м , что не во
  −
счастий и сколько призывала докторов д в о р ец ,
  −
поспешно
  −
никто не м о * е і е г о вылечить. Бедняк о д е л с я , вышел
  −
сказал,
  −
на б а з а р , и^не долго думая, что он б е р е т с я далечить
  −
ц а р я . Его повели во д в ор ец , где он , с о г л а с н о данному змеей
  −
совету, вначале заключил с царем у с л о в и е о женитьбе на его
  −
д оч е р и , а затем приступил к лечению и, к удивлению в с е х , ц а р ь
  −
скоро поп равил ся. Т о г д а ц арь , не желая нарушить данного с л о ­
  −
ва, приказал с л у г е от в е ст и бедняка в баню, н а д е ть на него
  −
в
  −
лучшее п л а т ь е, а затем гот ови т ься к с в а д ь б е . По д о р о г е ба~
  −
ню бедняка в стрети л визирь и предложил ему сто и м п зр и а д о і,
  −
чтобы только он от к а за л ся от царской д оч е р и , которую визирь
  −
желал з а с в а т а т ь з а с в о г о сы на. Бедняк не с о г л а с и л с я . Т о г д а
  −
визирь велел е г о избить и отправить в тюрьму. Лежит бедняк а
  −
тюрьме и горько жалуется на свою с у д ь б у . Как вдруг ваметил,
  −
что из щели одной стены выползла зм ея и говор и т: "Что не по­
  −
слушал меня и не исполнил в точности моих с о в е т о в . Вот з а то
  −
я
  −
и поп лати л ся . Теперь не горюй, уж так и быть, вновь ужалю
  −
ц аря, но только ты вначале женись на е г о д очери, как я т е б я
  −
раньше учила, а затем уж берись лечить е г о . Если н е исполнишь
     −
моих п р и к а з а н и й , т о я т е б я с а м о г о ужалю” . О к а з а н о - с д е л а н о .
+
Kasıb bu vəziyyətdə gəlib çıxdı padşahın yanına, padşahın qızı ilə evləndi və İlanın verdiyi daşla padşahı sağaltdı. Padşahın oğlu olmadığı üçün taxt-tacın varisi də Kasıb özü oldu.
−
На д р у г о е ут р о ц а р ь о п я т ь крик ом к р и а н т , ужаленный зм е­
  −
ею. З о в е т с в о е г о будущего з я т я , а в и з и р ь ему д оклады вает,что
  −
з а т ь е г о бежал и не внают к у д а .
  −
Царь с и л ь н о р а з г н е в а л с я . П р и к а з а л визирю не м ед л ен н о н а й -
  −
I \ . . \
  −
ти б е д н я к а , а в противном с л у ч а е он о т в е ч а т ь б у д е т ему с в о ­
  −
ей г о л о в о й . Д е л а т ь было н е ч е г о ; пришлось п о с л а т ь в тюрьму за
  −
б е д н я к о м , а т о т . о т к а з ы в а е т с я и т т и . Доложили об э том ц а р ю , к о ­
  −
торый в з я л и о т п р а в и л к нему с в о е г о с о в е т н и к а с п р и к а з а н и е м
  −
узнать причину вследствие которой его будущий з я т ь не же­
  −
л а е т п о с е т и т ь е г о . Приходит с о в е т н и к в тюрьму и о т б е д н я к а
  −
у з н а е т всю и с т и н у . З е р н у л е я он к царю и р а с с к а з а л в с е , как
  −
бы ло. Т о г д а ц а р ь в е л е л с о а е т н и к у своему п р и в е с т и из тюрьмы
  −
б е д н я к а и п е р е д а т ь е м у , что визирь б у д е т к а з н е н . Б е д н я к , в ы ­
  −
слушав ц а р с к о е с л о в о , с о г л а с и л с я я в и т ь с я во д в о р е ц , но п р е ­
  −
д у п р е д и л ц а р с к о г о с о в е т н и к а , что пешком он итти не может,
  −
т а к как сильно у н е г о б о я я т н о г и . П рикаэал с о в е т н и к п р и в е с т и
  −
ему л ош ад ь, но он на н е е не с о г л а с и л с я с е с т ь , т а к к а к о н а бы­
  −
л а о ч е н ь в ы с о к а я ; предложили п р и в ес ти о с л а , он и от н е г о ' ' о т ­
  −
к а з а л с я , Вообще, н а чем ему ни п р е д л а г а л и е х а т ь , о т в с е г о он
  −
отказы вал с я . Наконец е г о с а м о г о с п р о с и л и : " н а ком же ты ж ела­
  −
ешь е х а т ь " , "П риведи те ко мне т о г о в и з и р я , кэто;рыЙ меня и з б и л
  −
я на нем хочу к царю п о е х а т ь " . Привели в и з и р я . Б е д н я к п р и к а ­
  −
з а л о с е д л а т ь е г о и н а д е т ь на голову у з д е ч к у , "Все х о р о ш о " , г о ­
  −
ворит б е д н я к , " т е п е р ь т о л ь к о надо е г о п о д к о в а т ь " . Исполнили
  −
и э т о п р и к а з а н и е * Т о гд а б е д н я к з а л е з н а а г з и р я и г о в о р я т : П о ­
  −
д а й т е ка мне п а л к у , а т о п о г о н я т ь н е ч е м , " Подали п а л к у , "А
  −
в о т т е п е р ь поедем " и с т а л п о г о н я т ь па л к о й в и з и р я . Приехал
  −
б е д н я к к царю, вылечил е г о п о с р е д с т в о м д а н н о г о змеей к а м н я ,
  −
ж енился н а е г о дочери и стѳл н а с л е д н и к о м п р е с т о л а , так к а к
  −
ц а р ь сыновей не имел".
      
===ЦАРЕВИЧ И ЕГО ЖЕНА СОРОКЛЕТНЯЯ ЗМЕЯ ===
 
===ЦАРЕВИЧ И ЕГО ЖЕНА СОРОКЛЕТНЯЯ ЗМЕЯ ===
Sətir 436: Sətir 477:  
Дервиш, конечно, не отказал царю в своем совете и предло­жил устроить так: “Сообщите мнимой красавице, что приходил дервиш и просил хлеба, который был бы испечен ею, так как она,  согласно установившемуся обычаю, изъявит согласие исполнить просьбу прикажите слуге, который будет помогать, чтобы он в то время, когда она наклонится в печь сажать хлеб, схватил бы ее за ноги и бросил в огонь,  в притворив при этом крепко-на-крепко дверь печи ”.  Слова дервиша были исполнены в точности и, таким об­разом, царевич избавился от своей жены, а вместе и от мучившей болезни. Царь щедро наградил дервиша и сделал его первым ви­зирем в своем царстве.
 
Дервиш, конечно, не отказал царю в своем совете и предло­жил устроить так: “Сообщите мнимой красавице, что приходил дервиш и просил хлеба, который был бы испечен ею, так как она,  согласно установившемуся обычаю, изъявит согласие исполнить просьбу прикажите слуге, который будет помогать, чтобы он в то время, когда она наклонится в печь сажать хлеб, схватил бы ее за ноги и бросил в огонь,  в притворив при этом крепко-на-крепко дверь печи ”.  Слова дервиша были исполнены в точности и, таким об­разом, царевич избавился от своей жены, а вместе и от мучившей болезни. Царь щедро наградил дервиша и сделал его первым ви­зирем в своем царстве.
   −
====ŞAHZADƏ VƏ QIRXYAŞLI İLAN – ARVADI====
+
====ŞAHZADƏ VƏ ONUN QIRXYAŞLI İLAN-ARVADI (tərcümə)====
   −
Hansısa bir səltənətdə və naməlum bir məmləkətdə bir padşah yaşayırdı; onun yalnız bir oğlu – tax-tacının varisi, vardı, onu göz bəbəyi kimi qoruyub saxlayırdı. Bir dəfə şahzadə öz adamları ilə ova getmişdi. Uzun müddət ov etdilər, çox yoruldular və nəhayət, meşədə dincəlmək üçün dayandılar. Şahzadə bir az dincəldikdən sonra onu müşayiət edən saray əyanlarından ayrılıb meşəni gəzməyə çıxdı. O, səssiz-səmirsiz meşənin dərinliyinə girdi, orada böyük bir kolun altında uzun saçları ilə gəncin gözlərindən gizlənən və kədərlə ona baxan yatmış gözəl bir qızı görüb çox təəccübləndi. Şahzadə çox fikirləşmədən öz adamlarının  yanına qaçdı və gördüklərini onlara danışdı. Hamı dərhal tələsik o yerə getdi və gözləri qarşısında elə bir gözləl qız peyda oldu ki, gözəlliyini təsvir etmək belə mümkün deyildi. Onlar ondan ora necə gəldiyini soruşmağa başladılar və onun cavablarından bildilər ki, o, öz köçündən geri qalıb və azıb; yaxınlıqda gecələməyə yer tapmayıb və artıq üçüncü gündür ki, ac-yalavac bu kolun altında gecələyir. Şahzadənin ona yazığı gəldi və onu da özü ilə evə apardı. Bundan xəbər tutan padşah oğlunun bu hərəkətinə təəccüblənsə də, qızın özünü görəndə özünü saxlaya bilməyib dedi: “Bu nə cazibədarlıq, bu nə gözəllikdir? Mənim oğlum! Onu Allah özü sənə arvad göndərdi, belə gözəllikdə qızı bu böyüklükdə məmləkətimdə sənə tapa bilməzdim. Şahzadə atasının sözlərini eşidəndə hədsiz sevindi, çünki ilk baxışdan qızı çox sevmişdi. Tezliklə qırx gün davam edən toy oldu. Bu toy öz möhtəşəmliyinə görə bu məmləkətdə daha əvvəl olmuş bütün toyları geridə qoydu. Toydan bir müddət sonra padşah hiss etməyə başladı ki, sevimli oğlu gündən-günə saralıb-solmağa başladı. Bütün məşhur həkimlər çağırıldı, amma şahzadəni nə qədər müalicə etsələr də, nə qədər dava-dərman verməsələr də, heç kim onu ​​naməlum xəstəlikdən sağalda bilmədi. Bir dəfə sərgərdan bir yoxsul-dərviş padşahın sarayına daxil olur, nökərlərin söhbətindən öyrənir ki, şahzadə sağalmaz bir xəstəliyə dükar olmuşdur və buna görə padşah çox kədərlidir və heç kimi qəbul etmir. Sonra dərviş şahzadəni yoxlamaq üçün padşahdan icazə istədi. Padşahın oğluna baxan dərviş xəstəliyin nə olduğunu dərhal anladı və dedi: “Padşaha de ki, onun oğlu çox asanlıqla sağala bilər, əgər padşah məni asdırmasa, bütün həqiqəti ona deyə bilərəm”. Padşah oğlunun sağalacağına ümidini itirsə də, yenə də dərvişə qulaq asmaq istəyir və ona görə də onu yanına çağırmağı əmr edir. Dərviş içəri girəndə padşah ona dedi: “Məndən qorxma və bütün həqiqəti söylə, əgər sözün doğru çıxsa, sənə istədiyin hər şeyi verəcəyəm”.
+
Hansısa bir səltənətdə və naməlum bir məmləkətdə bir padşah yaşayırmış və onun yalnız bir oğlu – taxt-tacının varisi, varmış, onu göz bəbəyi kimi qoruyub saxlayırmış. Bir dəfə şahzadə öz adamları ilə ova getmişdi. Uzun müddət ov etdilər, çox yoruldular və nəhayət, meşədə dincəlmək üçün dayandılar. Şahzadə bir az dincəldikdən sonra onu müşayiət edən saray əyanlarından ayrılıb meşəni gəzməyə çıxdı. O, səssiz-səmirsiz meşənin lap dərinliyinə qədər getdi, orada böyük bir kolun altında uzun saçları ilə gəncin nəzərindən gizlənən və kədərlə ona baxan yatmış gözəl bir qızı görüb çox təəccübləndi. Şahzadə çox fikirləşmədən öz adamlarının  yanına qaçdı və gördüklərini onlara danışdı. Hamısı dərhal tələsik o yerə getdilər və onların gözlərinin qarşısına elə bir gözəl qız çıxdı ki, onun gözəlliyini heç cürə təsvir etmək mümkün deyildi. Onlar qızdan ora necə düşdüyünü soruşmağa başladılar və qızın cavablarından bildilər ki, o, öz köçündən geri qalıbmış və azıbmış; yaxınlıqda gecələmək üçün yaşayış yeri olmadığından artıq üçüncü gündür ki, ac-yalavac bu kolun altında gecələyir. Şahzadənin ona yazığı gəldi və onu da özü ilə evə apardı. Bundan xəbər tutan padşah, oğlunun bu hərəkətinə çox təəccüblənməsə də, qızın özünü görəndə hədsiz gözəlliyinə görə çox təəccübləndi və özünü saxlaya bilməyib dedi: “Bu nə cazibədarlıq, bu nə gözəllikdir? Mənim oğlum! Onu Allah özü sənə arvad göndərdi, belə gözəllikdə qızı bu böyüklükdə məmləkətimdə sənə tapa bilməzdim. Şahzadə atasının sözlərini eşidəndə hədsiz sevindi, çünki elə ilk baxışdan qıza aşiq olmuşdu. Tezliklə qırx gün davam edən toy oldu və bu toy öz möhtəşəmliyinə görə bu məmləkətdə daha əvvəl olmuş bütün toyları üstələdi. Toydan bir müddət sonra padşah hiss etməyə başladı ki, sevimli oğlu gündən-günə əriyib-solur. Bütün məşhur həkimləri çağırdı, amma onlar şahzadəni nə qədər müalicə etsələr də, ona nə qədər dava-dərman versələr də, heç kim onu ​​naməlum xəstəlikdən sağalda bilmədi. Günlərin bir günü, sərgərdan bir yoxsul-dərviş padşahın sarayına daxil olur və o, nökərlərin söhbətindən öyrənir ki, şahzadə sağalmaz bir xəstəliyə dükar olmuşdur və buna görə də padşah çox kədərlidir və heç kimi yanına buraxmır. Sonra dərviş şahzadəni yoxlamaq üçün padşahdan icazə aldı. Padşahın oğluna baxan dərviş xəstəliyin nə olduğunu dərhal anladı və dedi: “Padşaha deyin ki, onun oğlu çox asanlıqla sağala bilər, əgər padşah məni asdırmasa, bütün həqiqəti ona söyləyə bilərəm”. Padşah, oğlunun sağalacağına ümidini itirsə də, yenə də dərvişə qulaq asmaq istədi və ona görə də əmr etdi ki, dərvişi onun yanına çağırsınlar. Dərviş içəri girəndə padşah ona dedi: “Məndən qorxma və bütün həqiqəti söylə, əgər sözün doğru çıxsa, sənə istədiyin hər şeyi verəcəyəm”.
   −
Dərviş deməyə başladı ki, şahzadənin gözəl bir arvadı var, o, qadın surətində qırx yaşlı ilandan başqa bir şey deyil və onunla yaşayan şahzadə ondan xilas olana qədər xəstələ olacaq. “Bütün bunları haradan bilirsən və bizi buna inandıra bilərsənmi?” – padşah soruşdu. “Bilərəm”, – deyə dərviş cavab verdi. “Bunun üçün şam yeməyinə çox duzlu plov hazırlanmasını əmr edin və qoy şahzadənin arvadı həmin plovu yesin. Onların yataq otağına isə bir damcı su qoymayın, onlar yatmağa gedəndə, qoy şahzadə qapını özü bağlasın, özünü yatmış kimi göstərsin və xəlvəti arvadına baxsın, o zaman onun arvad yox, ilan olduğuna əmin olacaq”. Padşah dərvişin sözlərinə inanmasa da, onu pul və çörəklə mükafatlandırdı və evinə buraxdı. Padşah oğluna hər şeyi danışdı və onlar dərvişin sözlərini yoxlamaq qərarına gəldilər. Beləliklə, şam yeməyində duzlu plov yedikdən sonra gözəl həqiqətən də gecə çox susadı və ərini çağırmağa başladı, amma əri özünü yatmış kimi göstərərək arvadının çağırışına cavab vermədi. Sonra gözəl şahzadəyə baxdı və onun yatdığından əmin olub ilana çevrildi və qapının yarığından sürünərək başqa otağa keçdi; sonra su içib şahzadənin yatdığı otağa qayıtdı, yenidən qadına çevrildi və heç nə olmamış kimi yatağa girdii. Şahzadə bütün bu gördüklərini səhər atasına danışdı. Padşah dərvişi bir daha yanına çağırmağı əmr etdi və dərvişə dedi ki, onun dedikləri tamamilə doğru çıxdı və ondan məsləhət istədi ki oğlunu ilan-arvaddan necə xilas edə bilər?
+
Dərviş başladı deməyə ki, şahzadənin o gözəl arvadı ki var, o, əslində qadın surətində qırx yaşlı ilandan başqa bir şey deyil və onunla yaşayan şahzadə isə ondan xilas olana qədər xəstə qalacaqdır. “Bütün bunları haradan bilirsən və bizi buna necə inandıra bilərsən?” – padşah soruşdu. “Bilərəm”, – deyə dərviş cavab verdi. “Bunun üçün şam yeməyinə çox duzlu plov hazırlanmasını əmr edin və qoy şahzadənin arvadı həmin plovu yesin. Onların yataq otağına isə bir damcı da su qoymayın, onlar yatmağa gedəndə, qoy şahzadə qapını özü bağlasın, özünü yatmış kimi göstərsin və xəlvəti arvadına baxsın, o zaman onun arvad yox, ilan olduğuna əmin olacaq”. Padşah dərvişin sözlərinə inanmasa da, onu pul və çörəklə mükafatlandırdı və evinə buraxdı. Padşah oğluna hər şeyi danışdı və onlar dərvişin sözlərini yoxlamaq qərarına gəldilər. Beləliklə, şam yeməyində duzlu plov yedikdən sonra gözəl həqiqətən də gecə çox susadı və ərini çağırmağa başladı, amma əri özünü yatmış kimi göstərərək arvadının çağırışına cavab vermədi. Sonra gözəl şahzadəyə baxdı və onun yatdığından əmin olub ilana çevrildi və qapının yarığından sürünərək başqa otağa keçdi; sonra su içib şahzadənin yatdığı otağa qayıtdı, yenidən qadına çevrildi və heç nə olmamış kimi yatağa girdi. Şahzadə bütün bu gördüklərini səhər atasına danışdı. Padşah əmr etdi ki, dərvişi yenidən onun yanına çağırsınlar və dərvişə dedi ki, onun dedikləri tamamilə doğru çıxdı və ondan məsləhət istədi ki oğlunu ilan-arvaddan necə xilas edə bilər?
   −
Dərviş təbii ki, padşaha məsləhət verməkdən imtina etmədi və bu işi belə etməyi təklif etdi: “Gözələ xəbər ver ki, dərviş gəlib onun bişirəcəyi çörəyi istəyir, adət-ənənəyə görə o, xahişi yerinə yetirməyə razı olacaq, ona kömək edəcək qulluqçuya əmr et ki, o, çörək yapmaq üçün təndirə əyildiyi vaxt onu ayaqlarından tutub oda atsın və təndirin qapağını bərk-bərk bağlasın. Dərvişin sözü tam yerinə yetirildi və beləliklə, şahzadə arvadından və eyni zamanda əzablı xəstəlikdən xilas oldu. Padşah dərvişə səxavətlə mükafat verdi və onu öz səltənətində birinci vəzir etdi.
+
Dərviş təbii ki padşaha məsləhət verməkdən imtina etmədi və bu işi belə etməyi təklif etdi: “Gözələ xəbər ver ki, dərviş gəlib onun bişirəcəyi çörəyi istəyir, adət-ənənəyə görə o, xahişi yerinə yetirməyə razı olacaq, ona kömək edəcək qulluqçuya əmr et ki, o, çörək yapmaq üçün təndirə əyildiyi vaxt onu ayaqlarından tutub oda atsın və təndirin qapağını bərk-bərk bağlasın. Dərvişin sözü tam yerinə yetirildi və beləliklə, şahzadə arvadından və eyni zamanda əzablı xəstəlikdən xilas oldu. Padşah dərvişə səxavətlə mükafat verdi və onu öz səltənətində birinci vəzir etdi.
    
== İstinadlar ==
 
== İstinadlar ==
 
{{İstinad siyahısı}}
 
{{İstinad siyahısı}}
Mənbə — "https://shaki.info/wiki/Xidməti:MobileDiff/53951...60469"