38.989
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Sətir 1:
Sətir 1: + − + − + − + − + − + − + − + − |Milliyəti = azərbaycanlı+ − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + − + + + + + + + + + + + + + + + + + − '''Abdulla bəy Əfəndizadə''' (Tam adı:''Abdulla İsmayıl oğlu Əfəndizadə''; d. 3 mart 1873, Şəki - ö. 1928, Bakı) — Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamentinin üzvü, pedaqoq.<ref>{{cite web |url=http://goychay.cls.az/more/text/58725 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20190114133049/http://goychay.cls.az/more/text/58725 |archivedate=14 Jan 2019 |title=Abdulla bəy Əfəndizadə 1873-1928 (145 illiyi) |author= |date= |publisher= |accessdate=3 Yanvar , 2018 |language= }}</ref>+ + − + + − Abdulla bəy Əfəndizadə 3 mart 1873-cü ildə Şəki şəhərində anadan olmuşdu. 1880-1888-ci illərdə Nuxada (Şəkidə) məhəllə məktəbində ibtidai təhsil almış, 1888-1894-cü illərdə Yelizavetpolda (Gəncədə) sənət məktəbində, 1895-1898-ci illərdə Tiflisdə Aleksandr Müəllimlər İnstitutunda təhsil almışdır. Şəkidə müəllim işləmişdir. İki il burada çalışandan sonra Tiflis Aleksandr Müəllimlər institutuna daxil olmuş və 1899-cu ildə orada təhsilini tamamlamışdı.+ − === Ailəsi ===+ − Rəşid bəy Əfəndiyevin qardaşı Abdulla bəyin Ziya bəy adlı oğlu vardır. Əfəndiyev [[Hikmət Ziya]]nın babasıdır.+ + − + + − 1898-ci ildə isə Bakıda pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. Həmin illərdə müxtəlif məktəblərdə müəllim və məktəb müdiri vəzifələrində işləmişdir. 1906-cı ildə A.Əfəndizadə Qafqaz Müsəlman Müəllimlərinin I və 1907-ci ildə II qurultaylarında fəal iştirak etmiş, Süleyman Sani Axundov və Fərhad Ağazadə ilə birgə tərtib etdiyi yeni əlifba layihəsini müzakirəyə çıxarmış, onlarla birlikdə həmin əlifba layihəsi və qurultayda qəbul olunan proqram əsasında 1908-ci ildə “''İkinci il''” dərsliyini yazıb nəşr etdirmişdir. O, Azərbaycan Milli Şurasının “''Azərbaycan Məclisi-Məbusanının təsisi haqqında qanunu''”na əsasən Nuxa (Şəki) şəhərindən ADR parlamentinə deputat seçilmişdir. Parlamentdə əvvəlcə Əhrar fraksiyasına daxil olmuş, 1919-cu il noyabrın əvvəllərində fraksiyadan ayrılaraq özünü sol müstəqil elan etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/oktyabr/329944.htm |archiveurl=http://web.archive.org/web/20190114133420/http://www.anl.az/down/meqale/azadliq/2013/oktyabr/329944.htm |archivedate=14 Jan 2019 |title=Azərbaycanın görkəmli maarifçilər nəsli |author= |date= |publisher= |accessdate= 2013.- 9 oktyabr. |language= }}</ref>+ − [[1918]]-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin parlamentinə üzv seçilən Əfəndizadə Maarif Nazirliyinin əlifba islahatına dair təşkil etdiyi kommissiyanın tərkibində çalışmışdır. Müzakirəyə təqdim etdiyi əlifba layihəsi komissiya tərəfindən bəyənilmişdir. 1919-cu ildə Əfəndizadənin tərtib etdiyi əlifba əsasında müstəqil dövlətin “''Son türk əlifbası''” adlı əlifba dərsliyinin nəşrinə icazə verilmişdir.+ − + − ===Kitabları===+ − * “''Rüstəmin yuxusu, yaxud röyası''” (1906);+ − * “''Şagirdlərə hədiyyə''” (1914). − ===Kitabçası===+ − * "Hər ürəkdə səbt olubdur: ya ölüm, ya Türkiyə+ − ===Şeirləri===+ − * "''Növhə''";+ − * "''Ümid''";+ − * "''Acı həqiqətlər qarşısında böyük ümidvarlılıq''"; − * "''Qafqaza dəvət''".<ref>{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/adalet/2018/iyun/595083.htm|archiveurl=http://web.archive.org/web/20190114133737/http://www.anl.az/down/meqale/adalet/2018/iyun/595083.htm |archivedate=14 Jan 2019 |title=AZƏRBAYCAN CÜMHURİYYƏTİ MƏCLİSİ-MƏBUSANINDA NUXA QƏZASINI TƏMSİL EDƏN ŞƏXSLƏR |author= |date= |publisher= |accessdate= 2018. 8 iyun |language= }}</ref> − + − + − Onun [[1906]]-cı ildə əvvəl "''Dəbistan''" jurnalında, daha sonra isə ayrıca kitabça şəklində nəşr edilmiş "''Rüstəmin yuxusu''" adlı əsərinə XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda gedən ictimai-siyasi hərəkatın görkəmli nümayəndəsi, sonralar Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri olan M.Ə.Rəsulzadə resenziya yazmışdır: + − + − + − + − + − + − O, [[1928]]-ci ildə [[Bakı]] şəhərində vəfat etmişdir.+ − + − + − + − * [[Rəşid bəy Əfəndiyev]]+ − * [[Salman Mümtaz]]+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + − ==İstinadlar==+ − + − [[Kateqoriya:Pedaqoqlar]] − [[Kateqoriya:Şəkidə doğulanlar]] − [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] − [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] − [[Kateqoriya:A]]
Abdulla bəy Əfəndizadə (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)
19:48, 5 iyul 2022 versiyası
, 19:48, 5 iyul 2022Nəzərə çarpan dəyişiklik yoxdur.
[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Əfəndizadə Abdulla bəy]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış şair və yazıçılar]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış pedaqoqlar]]
{{Yazıçı
{{Yazıçı
|Şəkil = Abdulla bəy Əfəndizadə.jpg
|Adı = Abdulla bəy Əfəndizadə
|Şəkil məlumat =
|Tam adı = Əfəndizadə Abdulla bəy İsmayıl oğlu
|Şəkil miqyası =
|Şəkil = Abdulla bəy Əfəndizadə2.jpg
|Adı = Abdulla bəy Əfəndizadə
|Şəklin ölçüsü = 222
|Tam adı = Abdulla bəy İsmayıl oğlu Əfəndizadə
|Şəklin izahı = Abdulla bəy Əfəndizadə.
|Digər adları = Azaqbəyli
|İlk adı =
|Fəaliyyəti = Pedaqoq, [[Azərbaycan Demokratik Respublikası parlamenti]]nin üzvü
|Təxəllüsü =
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1873|3|4}}
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1873|3|3}}
|Doğum yeri = [[Nuxa]] (indiki Şəki), Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}}
|Doğum yeri = [[Şəki]], {{Rusİmp}}
|Vəfat tarixi = {{vəfat tarixi|1928||}}
|Vəfatı = {{vəfat tarixi|1928||}}
|Vəfat yeri = Bakı, {{AzSSR}}
|Vəfat yeri = [[Bakı]], {{AzSSR}}
|Vəfat səbəbi =
|Vəfat səbəbi =
|Dəfn yeri =
|Dəfn yeri =
|Vətəndaşlığı =
|Atası =
|Milliyəti =
|Anası =
|Həyat yoldaşı =Alagöz xanım Əfəndiyeva, Şəkər xanım Əfəndiyeva
|Həyat yoldaşı =
|Uşağı = [[Ziya Əfəndiyev]], [[Nailə xanım Əfəndiyeva]], [[Bahadur bəy Əfəndiyev]], [[ Şamil bəy Əfəndiyev]], [[İsmayil Əfəndiyev]], [[Aslan Əfəndiyev]]
|Uşaqları = Ziya bəy
|Atası = İsmayıl əfəndi Hacı Çələbi əfəndi oğlu (1819–892)
|Sayt =
|Anası = Fəxrənnisa (Şirin) xanım Hacı Mahmud əfəndi qızı
|İmzası =
|Təhsili = {{*}}Mixaylov Sənət Məktəbi (Yelizavetpol (indiki Gəncə), 1888–1894)
{{*}}Aleksandr Müəllimlər İnstitutu (Tiflis (indiki Tbilisi), 1895–1899)
|İxtisası =
|Fəaliyyəti =
|Fəaliyyət illəri =
|Əsərlərinin dili =
|İstiqamət =
|Janr =
|İlk əsəri =
|Tanınmış əsərləri =
|Mükafatları =
|İmzası =
|Sayt =
|Vikimənbə =
|Commons =
}}
}}
'''Abdulla bəy Əfəndizadə''' (1873–1928) — tanınmış maarif xadimi, pedaqoq, yazıçı və tərcüməçi. Azərbaycan parlamentinin (1918–1920) Nuxa şəhərindən seçilmiş deputatı olub. [[Rəşid bəy Əfəndiyev|Rәşid bәy Əfәndiyevin]] qardaşı, [[Hikmət Ziya|Hikmət Ziyanın]] isə babasıdır.
== Haqqında məlumatlar ==
4 (16) mart 1873-cü il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
== Həyatı ==
=== Təhsili ===
1880 – 1888-ci illərdə Nuxada evdə və məhəllə məktəbində ibtidai,
1888 – 1894-cü illərdə Mixaylov Sənət Məktəbində (Yelezavetpol (indiki Gəncə)) kənd təsərrüfatı – bağçılıq və ipəkçilik üzrə orta ixtisas,
1895 – 1899-ci illərdə Aleksandr Müəllimlər İnstitutunda (Tiflis (indiki Tbilisi)) ali pedaqoji təhsil alıb.
=== Əmək fəaliyyəti ===
1899 – 1920-ci illərdə, əvvəlcə, Bakıda Hacı Zeynalabdin Tağıyevin himayəsi ilə təsis edilmiş və Sultan Məcid Qənizadənin rəhbərlik etdiyi məktəbdə pedaqoji əmək fəaliyyətə başlayıb. Daha sonra müxtəlif məktəblərdə müəllim və müdir (1898–1920) işləyib.
==Fəaliyyəti==
=== İctimai-siyasi fəaliyyəti ===
1906 və 1907-ci illərdə Qafqaz Müsəlman Müəllimlərinin I və II qurultaylarında iştirak edib.
1918 – 1920-ci illərdə Nuxa şəhərinin təmsilçisi kimi Azərbaycan parlamentinin üzvü olub.
=== Ədəbi, elmi, pedaqoji-elmi və tərcüməçilik fəaliyyəti ===
Ədəbi yaradıcılıqla məşğul olmuş Əfəndizadə uşaqlar üçün şeirlər, hekayələr də yazmışdır. Onun [[1919]]-cu ildə Şəkinin "''Mədəniyyət''" mətbəəsində onun siyasi lirika janrında qələmə aldığı “''Ya ölüm, ya Türkiyə''” mənzuməsi çox məşhur idi. Abdulla bəy Əfəndizadə Şəkidə ilk oğlan, ilk qız məktəblərinin və gimnaziyanın banisi kimi tanınırdı. Abdulla bəy Əfəndizadə eyni zamanda tərcümə işi ilə də məşğul olmuş, rus şairlərindən İ.A.Krılovun, M.Y.Lermontovun və başqalarının şeirlərini türkçəmizə tərcümə etmişdir. Geniş fəaliyyət, hərtərəfli yaradıcılıq dairəsinə və qabiliyyətinə malik olan Abdulla bəy Şəki folklorunun toplanılması, araşdırılması və təbliği istiqamətində də mühüm işlər görmüşdür. O, topladığı folklor nümunələrini [[1894]]-cü ildə "''Sbornik materialov dlə opisaniə mestnostey i plemen Kavkaza (SMOPK)''" məcmuəsində çap etdirmişdir.
1894-cü ildə “Sbornik materialov dlya opisaniya mestnostey i plemen Kavkaza” məcmuəsində Nuxada topladığı folklor nümunələri,
1906-cı ildə “Rüstəmin yuxusu” adlı kitabı,
1908-ci ildə Süleyman Sani Axundov və Fərhad Ağazadə (Şərqli) ilə birlikdə tərtib etdikləri “İkinci il” məktəb dərsliyi,
1914-cü ildə “Şagirdlərə hədiyyə” adlı kitabı,
1919-cu ildə Nuxadakı “Mədəniyyət” mətbəəsində siyasi lirika janrında qələmə aldığı “Hər ürəkdə səbt olubdur: ya ölüm, ya Türkiyə!” adlı kitabçası çap olunub.
Rus şairlərindən İ.A.Krılovun, M.Y.Lermontovun və başqalarının şeirlərini azərbaycan dilinə tərcümə edib.
===Vəfatı===
1928-ci ildə – 55 yaşında, Bakıda vəfat edib.
==Haqqında==
==Ədəbiyyat==
# {{AME|8|214|ƏFƏNDİYEV (Əfәndizadә) Abdulla bәy İsmayıl bәy oğlu}}
# {{məqalə
| müəllif = Baxışov V.
{{sitat|"Bu mənzumə biz müsəlmanların məişətimizdə ən nazik və ən ağrılı dərdimiz olan dəstəbazlıq və qoçubazlığın bina və əslini və millətimiz arasında cəhl və nadanlıq ucundan cüzi bir şeyin üstə (ki, özgələri o barədə bir-birilərinə söyüş belə deməzlər) özlərini həlakət və fəlakətə sövüq edib böylə bir hərəkəti-dənaətkaranənin adını namus və qeyrət qoyanların biləsəf iştimallarını (əhatə etmək) gözəl bir tərzdə tənqid ediyor. Bu əsər qayət asan bir dil ilə yazılıb "mütəzad" surəti şeriyyəsi ilə tənzim edilmişdir". }}
| başlıq = Azərbaycan Cümhuriyyəti Məclisi-Məbusanında Nuxa qəzasını təmsil edən şəxslər
| orijinal =
==Vəfatı==
| link = http://www.elibrary.az/docs/qazet/qzt2018_3148.htm
| dil = az
| cavabdeh =
| nəşrin müəllifi =
==Həmçinin bax==
| nəşr = Ədalət
| tip = qəzet
| yer = Bakı
| nəşriyyat =
| il = 1918
| cild =
| buraxılış = 8 iyun
| nömrə = 102
| səhifələr = 7
| isbn =
| issn =
| doi =
| bibcode =
| arxiv =
| pmid =
| ref =
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20200701125011/http://www.elibrary.az/docs/qazet/qzt2018_3148.htm
| archivedate = 13 Nov 2018 - 1 Jul 2020
}}
#{{kitab3
| müəllif = Mərdanov M, [[Ədalət Tahirzadə|Tahirzadə Ə.]]
| hissə = ƏFƏNDİZADƏ (AZAQBƏYLİ) Abdulla bəy İsmayıl əfəndi oğlu
| hissənin linki = https://tahirzade.shaki.info/arxiv/abdulla-b%C9%99y-%C9%99f%C9%99ndizad%C9%99
| başlıq = 1920-ci ilədək ali məktəblərdə oxumuş azərbaycanlılar. (Ensiklopedik soraq kitabı).
| orijinal =
| link =
| vikimənbə =
| cavabdeh =
| nəşr =
| yer = Bakı
| nəşriyyat = Təhsil
| il = 2019
| cild = II
| səhifə = 253-263
| sütunlar =
| səhifələr =
| seriya =
| isbn =
| doi =
| tiraj =
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20210422132157/https://tahirzade.shaki.info/arxiv/abdulla-b%C9%99y-%C9%99f%C9%99ndizad%C9%99
| archivedate = 22 Apr 2021
| ref =
}}
{{Yoxlanılmış məqalə}}
[[Kateqoriya:Əfəndizadələr]]
[[az:Abdulla bəy Əfəndizadə]]