Changes

  |Commons                =

  |Commons                =

}}

}}

'''Məlik Səfiqulu''' (?–?) — XVII əsrin ofrtalarında Şəki məliyi olmuş şəxs.  

'''Məlik Səfiqulu''' (?–?) — XVII əsrin ortalarında Şəki məliyi olmuş şəxs.  

==Haqqında məlumatlar==

==Haqqında məlumatlar==

Hələ I Şah Abbasın hakimiyyəti dövründə (1587–1629) Şəki ölkəsinə daxil olan mahalın [[Kiş]], [[Nuxa|Nuxu]] və [[Şəkərənd]] kəndləri irs yolu ilə Səfiqulunun, onun qardaşı [[Davud bəy|Davud bəyin]] və əmusi oğlu [[Baydar|Baydar bəyin]]  adlarına köçürülmüşdür. Oranın tiyuldarı və başqa hökumət məmurları isə onlara pis münasibət göstərmiş və onlardan qaydadan kənar cürbəcür vergilər almışlar. Buna görə də I Şah Səfi 21 oktyabr 1633-cü il tarixli fərmanı ilə həmin mahalın onların məlikliyinə bağışlanılmış hissəsini oranın tiyuldarının tiyulundan dəyişmiş, nəsildən-nəsilə, törəmədən-törəməyə keçilməsi şəklində onlara bağışlamış və vergilərdən azad etmişdir. Şah Səfinin vəfatından sonra – 1643-cü ilin may/iyun ayında Davud bəy II Şah Abbasa müraciət etmiş və həmin kəndlərin məlikliyi haqqının onlara bağışlanılması haqqında yeni fərman almağa nail olmuşdur{{Sfn|5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü|2023|s=81-86}}.  

Hələ XVII əsrin birinci rübündə I Şah Abbasın fərmanı ilə Şəki ölkəsindəki [[Kiş]], [[Nuxa|Nuxu]] və [[Şəkərənd]] kəndləri irs yolu ilə Səfiqulunun, onun qardaşı [[Davud bəy|Davud bəyin]] və əmisi oğlu [[Baydar|Baydar bəyin]]  məlikliyinə verilmişdi. Lakin Şəki ölkəsinin tiyuldarı və başqa hökumət məmurları isə onlara pis münasibət göstərmiş və onlardan qaydadan kənar müxtəlif vergilər almışdılar. Buna görə də I Şah Səfi 21 oktyabr 1633-cü il tarixli fərmanı ilə onların məlikliyinə bağışlanılmış hissəni Şəki tiyuldarının tiyulundan dəyişmiş, nəsildən-nəsilə, törəmədən-törəməyə keçilməsi şəklində onlara bağışlamış və onları vergilərdən azad etmişdir. I Şah Səfinin vəfatından sonra – 1643-cü ilin may/iyun ayında Davud bəy II Şah Abbasa müraciət edərək həmin kəndlərin məlikliyi haqqının onlara bağışlanılması haqqında yeni fərman almağa nail olmuşdur{{Sfn|5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü|2023|s=81-86}}.  

Lakin Şah Səfi və II Şah Abbasın göstərişlərinə baxmayaraq, Şəki vilayətinin hakim və tiyuldarları Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin vergiləri hesabına olan gəliri özləri mənimsəyərək Davud bəyə, qardaşına və əmisi oğluna ondan istifadə etmək imkanı verməmişlər. Buna görə də 1646-cı ilin iyun/iyul ayında Məlik Səfiqulu Şirvan bəylərbəyi Xosrov xanın divanına gedərək Şah Səfinin 1633-cü ilin avqust/sentyabr tarixli fərmanını onun nəzərinə çatdırmış və bəylərbəyinin də bu məsələyə dair hökm verməsini xahiş etmişdir. Xosrov xanın hökmündə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin gəlirinin Şəki mahalı tiyuldarının sərəncamından çıxarılması və həmin gəlir hesabına olan vəsaitin divan məmurları tərəfindən tiyuldara ödəniləcəyi göstərilmişdir. Bu hökmdə daha Davud bəyin adı çəkilməmiş və hər üç kəndin vergiləri hesabına gəlirin yalnız Səfiquluya və Baydar bəyə bağışlanması qeyd olunmuşdur{{Sfn|6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü|2023|s=86-88}}.

Lakin I Şah Səfi və II Şah Abbasın fərmanlarına baxmayaraq, Şəki ölkəsinin hakim və tiyuldarları Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin vergiləri hesabına olan gəliri özləri mənimsəyərək Davud bəyə, qardaşı Səfiquluya və əmisi oğlu Baydar bəyə ondan istifadə etmək imkanı verməmişlər. Buna görə də 1646-cı ilin iyun/iyul ayında Səfiqulu Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın divanına gedərək I Şah Səfinin 1633-cü ilin avqust/sentyabr tarixli fərmanını onun nəzərinə çatdırmış və bəylərbəyinin də bu məsələyə dair hökm verməsini xahiş etmişdir. Xosrov xanın hökmündə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin gəlirlərinin Şəki mahalı tiyuldarının sərəncamından çıxarılması və bunun əvəzində eyni məbləğdə vəsaitin divan məmurları tərəfindən tiyuldara ödəniləcəyi göstərilmişdir. Bu hökmdə daha Davud bəyin adı çəkilməmiş və üç kəndin vergiləri hesabına müəyyən olunmuş məbləğin yalnız Səfiquluya və Baydar bəyə bağışlanması qeyd olunmuşdur. Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın bu hökmündə Səfiqulunun Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin məliyi{{Sfn|6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü|2023|s=86-88}}, II Şah Abbasın 1651-ci ilin yanvar/fevral ayı tarixli fərmanında isə onun Danqı, Qax və Meşəbaşı bölükləri ilə birlikdə bütün Şəki ölkəsinin məliyi olması qeyd edilmişdir{{Sfn|11. Şəki məliyi Səfiqulunun şikayəti ilə əlaqədar olaraq II Şah Abbasın fərmanı|2023|s=100-103}}.  

1650-ci illərdə isə Səfiqulu bütün Şəki vilayətinə məlik təyin edilmişdir. Həmin təyinatdan sonra ona Şəkərənd (Şəkrənd ya Şəkri) kəndinin vergiləri hesabına ildə 14 tümən məbləğində maaş təyin olunmuşdur. Təxminən, 15 il müddətdə qeyd olunan vəzifədə qalmışdır. Nəhayət, II Şah Abbasın hakimiyyətinin  

Səfiqulunun bütün Şəki ölkəsinin məliyi olması ilə yanaşı ona Şəkərənd kəndinin illik “malucəhat”ı hesabına 14 tümən 500 dinar məbləğdə soyurğal da ayrılmışdı. O, II Şah Abbasın hakimiyyətinin son dövrlərinədək – təxminən, 15 il, Şəkinin məliyi olduqdan sonra vəzifəsindən götürülmüş, bütün sərvəti və əmlakı Şirvan bəylərbəyisi tərəfindən müsadirə olunmuşdur. II Şah Abbasdan sonra hakimiyyətə gəlmiş II Şah Səfinin (Şah Süleyman) 1671-ci ilin fevral/may ayı tarixli fərmanı ilə vaxtilə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin illik gəlirləri hesabına Davud bəyə, qardaşı Səfiquluya və əmisi oğlu Baydar bəyə ayrılmış üç tümən puldan Baydar bəyin payına düşən hissə əvvəlki kimi yenə də Baydar bəyə bağışlanmış və Baydar bəy vergidən azad olunmuşdur. Lakin Davud bəy və Səfiqulu bəylə bağlı belə bir fərman verilməmişdir{{Sfn|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|2023|s=122-123}}.

son dövrlərində Səfiqulu Şəki vilayətinin məlikliyi vəzifəsindən götürülmüş, onun bütün sərvət və əmlakı isə Şirvan bəylərbəyisi tərəfindən müsadirə olunmuşdur. II Şah Abbasdan sonra hakimiyyətə gəlmiş II Şah Səfi (Şah Süleyman) Məlik Səfiqulunun sərvət və əmlakının geri qaytarılması haqqında göstəriş vermiş, onun böyük oğlu [[Məhəmmədbağır bəy|Məhəmmədbağırı]] isə İsfahana aparmış və sonralar sarayda rikabdarlıq vəzifəsini ona apşırmışdır{{Sfn|Şəkinin Orta əsrlər tarixi (Tağı Musəvinin tədqiqatları üzrə)|2023|s=54}}.

 

1691-ci ildə Məlik Səfiqulunun oğlu [[Məlik Səfərqulu|Səfərqulu]] Şəkinin məlikliyi vəzifəsinə öz namizədliyini irəli sürmüş və sonda Şah Süleymanın fərmanı ilə Şəki məliyi təyin olunmuşdur{{Sfn|13. Şəki ölkəsinin məlikliyi vəzifəsi haqqında II Şah Səfinin (Şah Süleyman) fərmanı|2023|s=108-112}}. II Şah Süleymandan sonra hakimiyyətə gəlmiş Şah Sultan Hüseynin 18 yanvar 1703-cü il tarixli fərmanında isə vaxtilə Şəkərənd kəndinin illik “malucəhat”ı hesabına Məlik Səfiquluya ayrılmış, sonra isə divanın xeyrinə zəbt olunmuş məbləğ 21 mart 1702-ci il tarixdən Məlik Səfiqulunun övladlarına geri qaytarılmışdır{{Sfn|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|2023|s=124-125}}. Bu dövrdə Səfiqulunun böyük oğlu [[Məhəmmədbağır bəy]] İsfahanda şah sarayında rikabdar vəzifəsində çalışırdı.

== İstinadlar ==

== İstinadlar ==

==Ədəbiyyat==

==Ədəbiyyat==

# {{ŞOƏT (TMTÜ)|81-86|ref=5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü}}

# {{ŞOƏT (TMTÜ)|81-86|5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü|ref= 5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü}}

#: {{ŞOƏT (TMTÜ)|86-88|ref=6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü}}

#: {{ŞOƏT (TMTÜ)|86-88|6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü|ref= 6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü}}

#: {{ŞOƏT (TMTÜ)|117-125|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|ref= 15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı}}

#: {{ŞOƏT (TMTÜ)|54}}

#: {{ŞOƏT (TMTÜ)|54}}

{{Çapa hazır məqalə}}

{{Çapa hazır məqalə}}