Sətir 1: |
Sətir 1: |
− | [[Kateqoriya:Z]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]] | + | [[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış alimlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış Böyük Vətən müharibəsi iştirakçıları]] |
| {{Alim | | {{Alim |
| |Adı = Zülfüqar Zülfüqarov | | |Adı = Zülfüqar Zülfüqarov |
| |Orijinal adı = ''Zülfüqarov Zülfüqar Hüseynqulu oğlu'' | | |Orijinal adı = ''Zülfüqarov Zülfüqar Hüseynqulu oğlu'' |
− | |Şəkil = Зульфугар Зульфугаров.jpg | + | |Şəkil = Zülfüqar Zülfüqarov.jpg |
| |Piktoqram = kimya | | |Piktoqram = kimya |
− | |Şəkil miqyası = | + | |Şəkil miqyası = 130 |
− | |Şəkil məlumat = Zülfüqar Zülfüqarov | + | |Şəkil məlumat = Zülfüqar Zülfüqarov. |
| |Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1913|12|3}} | | |Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1913|12|3}} |
− | |Doğum yeri = [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}} | + | |Doğum yeri = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, {{Rusİmp}} |
| |Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1992|7|9|1913|12|3}} | | |Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1992|7|9|1913|12|3}} |
| |Vəfat yeri = Bakı | | |Vəfat yeri = Bakı |
| |Vətəndaşlıq = {{SSRİ}}→{{AZE}} | | |Vətəndaşlıq = {{SSRİ}}→{{AZE}} |
| |Milliyət = [[azərbaycanlı]] | | |Milliyət = [[azərbaycanlı]] |
− | |Atası = Hüseynqulu | + | |Atası = |
| |Anası = | | |Anası = |
| |Elm sahəsi = kimya | | |Elm sahəsi = kimya |
| |Alma mater = | | |Alma mater = |
− | |Təhsili = Bakı Sənaye Universiteti | + | |Təhsili = {{*}}Azərbaycan Sənaye İnstitutu, kimya-texnologiya fakültəsi (–1936) |
− | |İş yeri = Qeyri-Üzvi və Fiziki Kimya İnstitutu | + | |
| + | {{*}}SSRİ Elmlər Akademiyası Azərbaycan Filialı, Kimya İnstitutu, aspirantura (1938–) |
| + | |
| + | {{*}}SSRİ EA Neft İnstitutu, doktorantura (1955−1956) |
| + | |İş yeri = Qeyri-Üzvi və Fiziki Kimya İnstitutu (laboratoriya müdiri) |
| |Elmi dərəcəsi = kimya elmləri doktoru | | |Elmi dərəcəsi = kimya elmləri doktoru |
| |Elmi vəzifəsi = professor | | |Elmi vəzifəsi = professor |
Sətir 24: |
Sətir 28: |
| |Tanınmış yetirmələri = | | |Tanınmış yetirmələri = |
| |Tanınır = | | |Tanınır = |
− | |Mükafatları = {{"Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı}}{{"Əmək igidliyinə görə" medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı}}{{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı}}{{"Əmək veteranı" medalı}}{{II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni}}{{1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı}}{{"SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı}}<br>{{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi}} | + | |Mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1974}}{{Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı|1978}}<br>{{"Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı}}{{"Əmək igidliyinə görə" medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı}}{{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}{{"1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı}}{{"Əmək veteranı" medalı}}{{II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni}}{{1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı}}{{"SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı}} |
− | | |
| |İmzası = | | |İmzası = |
| |İmzanın eni = | | |İmzanın eni = |
| }} | | }} |
− | '''Zülfüqar Zülfüqarov''' (''Zülfüqarov Zülfüqar Hüseynqulu oğlu;'' {{d.}}3 dekabr 1913-cü ildə, [[Nuxa]], [[Nuxa qəzası]], Yelizavetpol quberniyası, Rusiya İmperiyası − {{ö.}}9 iyul 1992-ci ildə, Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ) – Azərbaycan MEA-nın müxbir üzvü, kimya elmləri doktoru, professor. | + | '''Zülfüqar Zülfüqarov''' (1913–1992) — kimya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi]], [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] laureatı, AMEA Qeyri-Üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunun laboratoriya müdiri. |
| | | |
| == Haqında məlumatlar == | | == Haqında məlumatlar == |
− | 3 dekabr 1913-cü il tarixdə Nuxada anadan olub. | + | 3 dekabr 1913-cü il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub. |
| | | |
| 1916-ci ildə atası vəfat edib və o, iki qardaşı və bir bacısı ilə anasının himayəsində qalıb. | | 1916-ci ildə atası vəfat edib və o, iki qardaşı və bir bacısı ilə anasının himayəsində qalıb. |
| | | |
− | == Təhsili == | + | === Təhsili === |
− | 1936-cı ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun kimya-texnologiya fakültəsini,
| + | 1931-ci ildə Nuxada orta məktəbi, |
| | | |
− | 1938-ci ildə istehsalatdan ayrılmamaqla SSRİ Elmər Akademiyası Azərbaycan Filialının Kimya İnstitutunun aspiranturasını, | + | 1936-cı ildə Azərbaycan Sənaye İnstitutunun kimya-texnologiya fakültəsini bitirib. |
| + | |
| + | 1938-ci ildə istehsalatdan ayrılmamaqla SSRİ Elmlər Akademiyası Azərbaycan Filialının Kimya İnstitutunun aspiranturasında təhsil almağa başlayıb. |
| | | |
| 1955 − 1956-cı illərdə SSRİ EA Neft İnstitutunun doktoranturasında təhsil alıb. | | 1955 − 1956-cı illərdə SSRİ EA Neft İnstitutunun doktoranturasında təhsil alıb. |
| | | |
− | == Əmək fəaliyyəti == | + | === Əmək fəaliyyəti === |
− | 1936 − 1940-cı illərdə Ə.Qarayev adına Neft emalı zavodunda əvvəl operator köməkçisi, sonra mühəndis, daha sonra böyük mühəndis vəzifələrində işləyib. | + | 1936 − 1940-cı illərdə Ə.Qarayev adına neft emalı zavodunda əvvəl operator köməkçisi, sonra mühəndis, daha sonra böyük mühəndis, |
| + | |
| + | 1939 − 1941 və 1946 − 1968-ci illərdə əvvəl SSRİ EA Azərbaycan Filialı/Azərbaycan SSR EA Kimya İnstitutunun fiziki kimya laboratoriyasında kiçik elmi, sonra baş elmi işçi, |
| | | |
− | 1939 − 1941 və 1946 − 1968-ci illərdə əvvəl SSRİ EA Azərbaycan Filialı/Azərbaycan SSR EA Kimya institutunun fiziki kimya labaratoriyasında kiçik elmi, sonra baş elmi işçi, labaratoriyanın müdiri (1950-ci ildən) vəzifələrində çalışıb.
| + | 1950-ci ildən laboratoriyanın müdiri, |
| | | |
| 1968 − 1970-ci illərdə Azəbaycan SSR EA Y.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda sənaye katalizatorlarının texnologiyası laboratoriyasının müdiri, | | 1968 − 1970-ci illərdə Azəbaycan SSR EA Y.Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda sənaye katalizatorlarının texnologiyası laboratoriyasının müdiri, |
| | | |
− | 1970 − 1983-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Qeyri-üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunun direktoru olub. | + | 1970 − 1983-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Qeyri-üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunun direktoru, |
| | | |
− | 1983 − 1992-ci illərdə Azərbaycan SSR EA/Azərbayxcan MEA Qeyri-üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunda laboratoriya müdiri vəzifəsində çalışıb. | + | 1983 − 1992-ci illərdə Azərbaycan SSR EA/AMEA Qeyri-Üzvi və Fiziki Kimya İnstitutunda laboratoriya müdiri vəzifəsində çalışıb. |
| | | |
− | == Elmi fəaliyyəti == | + | === Elmi fəaliyyəti === |
− | 1941-ci ildə namizədlik, | + | 1941-ci ildə namizədlik dissertasiyasını, |
| | | |
− | 1957-ci ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. | + | 1957-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib. |
| | | |
− | 1958-ci ildə kimya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi, | + | 1958-ci ildə kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsini, |
| | | |
− | 1959-cu ildə isə professor elmi adı alıb, | + | 1959-cu ildə professor elmi adını alıb. |
| | | |
| 1976-cı ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü seçilib. | | 1976-cı ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü seçilib. |
Sətir 68: |
Sətir 75: |
| | | |
| ===Böyük Vətən müharibəsində=== | | ===Böyük Vətən müharibəsində=== |
− | 1941 – 1946-cı illərdə Böyük Vətən müharibəsində iştirak edib. 2 medalla təltif olunub. | + | 1941 – 1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində iştirak edib. 2 medalla təltif olunub. |
| | | |
| ===Təltif və mükafatları=== | | ===Təltif və mükafatları=== |
− | *[["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|«Qafqazın müdafiəsinə görə»]], 1944; | + | * [["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı|“Qafqazın müdafiəsinə görə”]] (1944); |
− | *[["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı|«Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə», 1945;]] | + | * [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı|“1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə” medalı]] (1945); |
− | *[["Əmək igidliyinə görə" medalı|«Əmək rəşadətinə görə»]] medalı ilə təltif olunub, 1952; | + | * [["Əmək igidliyinə görə" medalı|“Əmək rəşadətinə görə” medalı]]; |
− | *[["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı|«1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi»]], 1965; | + | * [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi" yubiley medalı|“1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illiyi” medalı]] (1965); |
− | *[[Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı|V.İ.Leninin anadan olmasının 100-illiyi münasibəti ilə «Fədakar əməyə görə» yubiley medalı]], 1970; | + | * [[Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı]] (1970); |
− | *[[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|“Azərbaycan SSR-in Əməkdar Elm Xadimi” fəxri adı]], 1974; | + | * [[Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|“Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi” fəxri adı]] (1974); |
− | *[["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı|«1941 − 1945-ci ildə qələbənin 30 illiyi» medalı]], 1975; | + | * [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı|“1941 − 1945-ci ildə qələbənin 30 illiyi” medalı]] (1975); |
− | *«SSRİ Xalq Təsərrüfatının Nailiyyətləri sərgisinin» gümüş medalı, 1976; | + | * SSRİ Xalq Təsərrüfatının Nailiyyətləri sərgisinin gümüş medalı (1976); |
− | *[["Əmək veteranı" medalı|«Əmək veteranı» medalı,]] 1977; | + | * [["Əmək veteranı" medalı|“Əmək veteranı” medalı]] (1977); |
− | *“Azərbaycan Dövlət Mükafatı” və «IX beşillik zərbəçisi» tərifnaməsi, 1978 | + | * [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] (1978): |
− | *[["Vətən Müharibəsi" ordeni|2-ci dərəcəli «Vətən müharibəsi» ordeni]], 1985; | + | * “IX beşillik zərbəçisi” döş nişanı (1978); |
− | *[[1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı|«1941 − 1945-ci illərdə qələbənin 40 illiyi» medalı,]] 1985; | + | * [["Vətən Müharibəsi" ordeni|2-ci dərəcəli “Vətən müharibəsi” ordeni]] (1985); |
− | *[["SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı|«SSRİ Silahlı qüvvələrinin 70 illiyi» medalı]], 1988. | + | * [[1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı|“1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi” yubiley medalı]] (1985); |
| + | * [["SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı|“SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi” yubiley medalı]] (1988). |
| | | |
| ===Vəfatı=== | | ===Vəfatı=== |
− | 9 iyul 1992-ci ildə Bakıda vəfat edib. | + | 9 iyul 1992-ci il tarixdə – 78 yaşında, Bakıda vəfat edib. |
| | | |
| ===Xatirəsi=== | | ===Xatirəsi=== |
− | Adının əbədiləşdirilməsi üçün Şəki şəhərində küçələrdən birinə adı verilib.
| + | Şəki şəhərindəki küçələrdən birinə adı verilib. |
| | | |
− | ===Digər=== | + | == Ədəbiyyat == |
− | {{Hidden begin | + | # {{Sayta istinad|url=https://pamyat-naroda.ru/heroes/person-hero92355982/ |author = |authorlink= |title=Зульфугаров Зульфугар Гусейн Куль-оглы |subtitle= |deadlink= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211201200131/https://pamyat-naroda.ru/heroes/kld-card_uchet_officer11479922/ |archivedate=01 Dec 2021|lang=ru |showlang=yes|responsible= |website=Память народа|websiteurl=https://pamyat-naroda.ru |type= |date= |accessdate= 01.12.2021|quote= |quoteup= |description= |ref= }} |
− | | titlestyle = background:#d5ebe3;
| + | # {{ASE|4|350|Zülfüqarov}} |
− | | border = 1px solid #83c98a
| + | # {{ŞAZ|1|562-564}} |
− | | title = TBeynəlxalq konfranslarda
| + | # {{cite web |url=https://kqkiamea.az/index.php?mod=content&id=1&lang=az |title=ZÜLFÜQAROV ZÜLFÜQAR HÜSEYNQULU OĞLU |author= |date= |website= kqkiamea.az|publisher=kqkiamea.az |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20200701165656/https://kqkiamea.az/index.php?mod=content&id=1&lang=az |archivedate =1 Jul 2020 }} |
− | }}
| + | # {{cite web |url=http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3521 |title=Zülfüqarov Zülfüqar Hüseynqulu oğlu |author= |date= |website=http://science.gov.az/ |publisher=science.gov.az/ |language=az |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20190722141241/http://science.gov.az/forms/skanchavshiesya-chlenyikorrespondentyi/3521|archivedate =18 Sep 2018 - 22 Jul 2019 }} |
− | * 1962-ci il Moskvada sənaye prosesləri üçün katalizatorların seçilməsi və hazırlanmasına həsr edilmiş ümumittifaq müşavirəsinin iştirakçısı.
| |
− | * 1960-cı il Makromolekulyar kimya sahəsində simpozium.
| |
− | * 1964-cü ildə III kataliz konqresinin iştirakçısı (Amsterdam).
| |
− | * 1967-ci ildə "Qeyri-üzvi və fiziki-kimya sahəsində tədqiqatlar və onların kimya sənayesində rolu" konfransı.
| |
− | * 1967-1969-cu illərdə Ümumittifaq IV heterogen Kataliz konqresinin iştirakçısı (Moskva).
| |
− | * 1973-cü ildə "Oksidləşmə heterogen kataliz"ə həsr edilmiş elmi konfransda təşkilat komitəsinin üzvü.
| |
− | * "Elmin tarixi" IV Qafkaz konfransı.
| |
− | * 1975-ci ildə "Mechanisms of hydrocarbon reactions"(Siofok, Hungery, Budapest) simpoziumu.
| |
− | * 1976-cı ildə II Qafqaz konfransı.
| |
− | * 1979-cu ildə Neft kimyasının aktual problemlərinə həsr edilmiş İkinci Ümumittifaq seminarı.
| |
− | * 1980-ci ildə "Yod və bromun kimya və texnologiyası ümumittifaq müşavirəsində (Aşqabad) iştirak etmiş və məruzə ilə çıxış etmişdir.
| |
− | * 1980-ci ildə Adsorbsiya və xromotoqrafiya üzrə dördüncü Qafkaz konfrası.
| |
− | * 1981-ci ildə BVM iştirakçısı vəsiqəsini (№484560) almışdır.
| |
− | * 1981-ci ildə "Seolitlərin katalizdə tətbiqi" İkinci Ümumittifaq konfransı.
| |
− | * 1982-ci ildə Adsorbsiya və xromotoqrafiya üzrə Beşinci Qafqaz konfransında təşkilat komissiyasının sədri.(Bakı).
| |
− | * 1984-cü ildə "Qazların katalitik Üsulla kükürdsüzləşdirilməsi" İkinci Ümumittifaq müşavirəsi.
| |
− | * 1985-ci ildə "Seolitlərin katalizdə tətbiqi" Üçüncü Ümumittifaq konfransı.(Moskva);
| |
− | * 1985-ci ildə "Təbii seolitlər" dördüncü Bolqar-Sovet simpoziumu.
| |
− | {{Hidden end}}
| |
| | | |
− | === Kitabları ===
| + | {{Yoxlanılmış məqalə}} |
− | # «Влияние условий синтеза крекирующих катализаторов на их физико-химические свойства». Баку. Изд-во АН Азерб. ССР, 1957, 222 с.
| |
− | # «Исследование физико-химических свойств и отбеливающей способности глин месторождений Азербайджанской ССР и гумбрина». Баку. Изд-во АН Азерб. ССР. 1957. 247 с.
| |
| | | |
− | ==== Məqalələri ====
| + | [[az:Zülfüqar Zülfüqarov]] |
− | # Свобода на исследование истины. газ. Бакинский рабочий, 1992.
| |
− | # Кислотные свойства кристаллического и аморфного алюмосиликата методом термодесорбции аммиака. Вестн. Московск. Ун-та.1989.
| |
− | # Исследование возможности использования некоторых промышленных отходов нефтехимического производства в качестве катализаторов. АХЖ. 1989.
| |