Changes

Zaman bəy Şeyxəlibəyov (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)

14:34, 30 iyul 2021 versiyası

38 bayt çıxarıldı , 14:34, 30 iyul 2021

Sətir 1: Sətir 1: −

[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Şeyxəlibəyov Zaman bəy]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış jurnalistlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış dövlət xadimləri]]{{Şəxs

+

[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Şeyxəlibəyov Zaman bəy]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış jurnalistlər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış dövlət xadimləri]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış diplomatlar]]{{Şəxs

|Adı = Zaman bəy Şeyxəlibəyov (Şixəlibəyov)

|Tam adı = ''Şeyxəlibəyov Zaman bəy Şeyxəli bəy oğlu''<br>{{dil-ru|Заманбек Шихалибеков}}

−

|Piktoqram = diplomat

+

|Piktoqram = diplomat

|Şəkil = Zaman bəy Şıxəlibəyov.jpg

|Şəklin ölçüsü =

Sətir 32: Sətir 32:

|Commons =

}}

−

'''Zaman bəy Şeyxəlibəyov''' (1838–1904) — tərcüməçi, diplomat və dövlət xadimi; müxtəlif illərdə dörd dövlətə xidmət etmişdir: ~~1860 – 1872~~-ci illərdə Rusiya İmperiyasında əvvəl Nuxa qəza məhkəməsində katib, sonra isə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsinin Nuxa barışdırıcı şöbəsində Məhkəmə icraçısı ({{dil-ru|судебный пристав}}) vəzifəsində işləmiş, 1873–1875-ci illər arasında Osmanlı dövlətinin nümayəndəsi kimi İstanbuldan Türküstana göndərilənlər arasında yer almış, daha sonra {{link-interwiki|az=Yeddişəhər|az_mətn=Yeddişəhər |başqa_dil=az|başqa_dildə_başlıq=Yettişar (Yeddişəhər) xanlığı}} əmirinin nümayəndəsi kimi ruslarla danışıqlarda iştirak etmiş və nəhayət, 1877-ci ilin ikinci yarsından sonra Rusiya İmperiyasında – Türküstan general-qubernatorun dəftərxanasında, tərcüməçi vəzifəsində çalışmış, həmçinin, rəsmi səfərlərdə Buxara əmirini müşayiət etmişdir. Rusiya İmperiyasının mülki məmur rütbələrini daşımış, o cümlədən həyatının son illərində {{link-interwiki|az=Dövlət müşaviri|az_mətn=dövlət müşaviri |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Статский советник}} ({{dil-ru|статский советник}}) rütbəsinə malik olmuşdur{{Sfnru|Генеалогическое общество Алматы||p=|loc=}}, hansı ki bu general-mayor və polkovnik hərbi rütbələri arasındakı hərbi rütbəyə uyğun idi.

+

'''Zaman bəy Şeyxəlibəyov''' (1838–1904) — tərcüməçi, diplomat və dövlət xadimi; müxtəlif illərdə dörd dövlətə xidmət etmişdir: 1860–1872-ci illərdə Rusiya İmperiyasında əvvəl Nuxa qəza məhkəməsində katib, sonra isə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsinin Nuxa barışdırıcı şöbəsində Məhkəmə icraçısı ({{dil-ru|судебный пристав}}) vəzifəsində işləmiş, 1873–1875-ci illər arasında Osmanlı dövlətinin nümayəndəsi kimi İstanbuldan Türküstana göndərilənlər arasında yer almış, daha sonra {{link-interwiki|az=Yeddişəhər|az_mətn=Yeddişəhər |başqa_dil=az|başqa_dildə_başlıq=Yettişar (Yeddişəhər) xanlığı}} əmirinin nümayəndəsi kimi ruslarla danışıqlarda iştirak etmiş və nəhayət, 1877-ci ilin ikinci yarsından sonra Rusiya İmperiyasında – Türküstan general-qubernatorun dəftərxanasında, tərcüməçi vəzifəsində çalışmış, həmçinin, rəsmi səfərlərdə Buxara əmirini müşayiət etmişdir. Rusiya İmperiyasının mülki məmur rütbələrini daşımış, o cümlədən həyatının son illərində {{link-interwiki|az=Dövlət müşaviri|az_mətn=dövlət müşaviri |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Статский советник}} ({{dil-ru|статский советник}}) rütbəsinə malik olmuşdur{{Sfnru|Генеалогическое общество Алматы||p=|loc=}}, hansı ki bu general-mayor və polkovnik hərbi rütbələri arasındakı hərbi rütbəyə uyğun idi.

==Haqqında məlumatlar==

7 noyabr (26 oktyabr) 1838-ci il tarixdə Nuxada anadan olub{{Sfnaz|Tahirzade A.|2016, Aralıq |p=|loc=}}.

−

+

[[File:Bəylərin siyahısı, 1860.jpg|thumb|left|300px|1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nın bir səhifəsi.]]

1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda adı 35-ci sırada, vəfat etmiş praporşik Şeyxəli bəy Hacı bəy oğlunun böyük oğlu – 22 yaşlı {{link-interwiki|az=quberniya katibi|az_mətn=quberniya katibi |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Губернский секретарь}} mülki məmur rütbəsini daşıyan şəxs kimi, qeyd edilib. Həmin sənəddə Zaman bəyin özünün 4 yaşlı İsa bəy və 1 yaşlı Hacıağa bəy adlı oğullarının, həmçinin, 20 yaşlı Bala bəy, 16 yaşlı Mehdi bəy, 10 yaşlı İbrahim bəy və 8 yaşlı Məhəmməd bəy adlı qardaşlarının da olduğu göstərilib{{Sfnru|Список беков и чиновников мусульманского вероисповедения гор. Нухи|1860|p=|loc=}}<ref name=Q2 group=qeyd/>.

−

1860 – 1867-ci illərdə Nuxa qəza məhkəməsində katib{{~~Sfnru~~|Кавказский календарь|1860|с=21|loc=Отд. V}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1861|с=347|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1863|с=319|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1864|с=24 (on-line 340)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1865|с=27 (on-line 414)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1866|с=29 (on-line 491)|loc=}},

+

1860 – 1867-ci illərdə Nuxa qəza məhkəməsində katib{{Sfn|Кавказский календарь|1860|с=21|loc=Отд. V}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1861|с=347|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1863|с=319|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1864|с=24 (on-line 340)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1865|с=27 (on-line 414)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1866|с=29 (on-line 491)|loc=}},

1868 – 1872-ci illərdə Yelisavetpol Dairə Məhkəməsinin Nuxa barışdırıcı şöbəsində məhkəmə icraçısı ({{dil-ru|судебный пристав}}) vəzifəsində çalışıb{{Sfnru|Кавказский календарь|1868|с=36 (ol-line 514)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1869|с=40 (on-line 536)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1871|с=51 (on-line 523)|loc=}}{{Sfnru|Кавказский календарь|1872|с=52 (on-line 523)|loc=}}.

Sətir 57: Sətir 57:

1877-ci ilin ikinci yarısında Yaqub xanın öldürülməsindən və Yeddişəhər dövlətinin Çin tərəfindən tam işğal edilməsindən sonra Daşkəndə gedib.

−

1877 – 1900-cu illərdə Daşkənddə – Türküstan general-qubernatorunun dəftərxanasında əvvəl tərcüməçi{{Sfnru|Фёдоров Г.П. (XXI)|с=875|loc=}}, sonra baş tərcüməçi{{Sfnru|Офицеры РИА|1900|p=|loc=}} vəzifəsində çalışıb.

+

1877 – 1900-cu illərdə Daşkənddə – Türküstan general-qubernatorunun dəftərxanasında əvvəl tərcüməçi{{Sfnru|Фёдоров Г.П. (XXI)|2013|с=875|loc=}}, sonra baş tərcüməçi{{Sfnru|Офицеры РИА|1900|p=|loc=}} vəzifəsində çalışıb.

1877 – 1878-ci illərdə Rusiya İmperiyasının Əfqanıstandakı diplomatik heyətində yer alıb{{Sfnru|Пржевальский Н.М.|1947|с=138|loc=}}.

Sətir 85: Sətir 85:

* Tunisin “Şöhrət” ordeni (1897){{Sfnru|Абдирашидов Д.|2011|с=105|loc=}}.

−

Həmçinin, 1897-ci ildə İranın 2-ci dərəcəli “Şiri-~~Xurşid ordeni”~~ ilə təltif edilməsi üçün isə Rusiya tərəfindən diplomatik təqdimat verilib{{Sfnru|Россия и Палестина|2018|с=200|loc=}}.

+

Həmçinin, 1897-ci ildə İranın 2-ci dərəcəli “Şiri-Xurşid” ordeni ilə təltif edilməsi üçün isə Rusiya tərəfindən diplomatik təqdimat verilib{{Sfnru|Россия и Палестина|2018|с=200|loc=}}.

===Vəfatı===

Sətir 100: Sətir 100:

|group=qeyd

|refs=

−

<ref name=Q2>Lakin daha sonrakı rəsmi sənədlərdə Zaman bəyin atasının adı Şeyxəli kimi yox, “Hacı bəy” kimi, bir sənəddə isə “Hacı xan” {{~~Harvnbru~~|Генеалогическое общество Алматы}} kimi göstərilir. Şəki əyalətinin 1824-cü il kameral siyahıyaalınmasında – bəylərin siyahısında, Hacı bəy Hacı Rəsul bəy oğlu qeydə alınıb {{Harvnbru|Камералное описание|1824|p=|loc=}} ki, bu Hacı Rəsul bəy isə çox güman ki, [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] əmisi oğlu Şeyxəlinin oğludur. Belədirsə, deməli, Zaman bəy də Hacı Çələbi xanın əmisi oğlu Hacı Şeyxəlinin nəslindəndir.</ref>

+

<ref name=Q2>Lakin daha sonrakı rəsmi sənədlərdə Zaman bəyin atasının adı Şeyxəli kimi yox, “Hacı bəy” kimi, bir sənəddə isə “Hacı xan” {{Harvnb|Генеалогическое общество Алматы}} kimi göstərilir. Şəki əyalətinin 1824-cü il kameral siyahıyaalınmasında – bəylərin siyahısında, Hacı bəy Hacı Rəsul bəy oğlu qeydə alınıb {{Harvnbru|Камералное описание|1824|p=|loc=}} ki, bu Hacı Rəsul bəy isə çox güman ki, [[Hacı Çələbi xan|Hacı Çələbi xanın]] əmisi oğlu Şeyxəlinin oğludur. Belədirsə, deməli, Zaman bəy də Hacı Çələbi xanın əmisi oğlu Hacı Şeyxəlinin nəslindəndir.</ref>

−

<ref name=Q3>Rus səyyahı {{link-interwiki|az=Nikolay Prjevalski|az_mətn=Nikolay Prjevalski |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Пржевальский, Николай Михайлович}} (1839 – 1888) 1877-ci ildə Şərqi Türküstandakı Robnor gölü istiqamətində səyahətə başlayarkən ilk dəfə 13 – 16 (1 – 4) may tarixləri arasında Yaqub xanın nümayəndəsi olan Zaman bəylə qarşılaşıb {{Harvnbru|Пржевальский Н.М.|1947|с=5|loc=}}.

+

<ref name=Q3>Rus səyyahı {{link-interwiki|az=Nikolay Prjevalski|az_mətn=Nikolay Prjevalski |başqa_dil=ru|başqa_dildə_başlıq=Пржевальский, Николай Михайлович}} (1839 – 1888) 1877-ci ildə Şərqi Türküstandakı Robnor gölü istiqamətində səyahətə başlayarkən ilk dəfə 13 – 16 (1 – 4) may tarixləri arasında Yaqub xanın nümayəndəsi olan Zaman bəylə qarşılaşıb {{Harvnbru|Пржевальский Н.М.|1947|p=5|loc=}}.

−

[[Zəkəriyyə Əlizadə|Zəkəriyyə Əlizadənin]] məqaləsində isə göstərilir ki, 8 iyun 1872-ci il tarixdə Zaman bəy Yeddişəhər dövləti ilə Rusiya İmperiyası arasında bağlanmış 5 bəndlik ticarət sazişinin hazırlanmasında və ruslarla danışıqlarda iştirak etmişdir {{Harvnbaz|Əlizadə Z.|7 iyun 2014|с=24 – 25|loc=}}. Əgər 1872-ci il tarixi doğrudursa, onda, deməli, Zaman bəy 1872-ci ilədək Türküyədən Kaşğara gəlib? Ola bilər ki, söhbət 1872-ci ildən yox, əslində 1877-ci ilin əvvəllərindən gedir. Belə ki, 1876-cı ilin sonu, 1877-ci ilin əvvəllərində Rusiya İmperiyası ilə Yeddişəhər dövləti arasında danışıqlar aparılmış, Zaman bəy də danışıqlarda Yeddişəhər dövlətini təmsil etmişdir {{Harvnbru|Куропаткин А.Н.|1879|с=10 – 13|loc=}}.</ref>

+

[[Zəkəriyyə Əlizadə|Zəkəriyyə Əlizadənin]] məqaləsində isə göstərilir ki, 8 iyun 1872-ci il tarixdə Zaman bəy Yeddişəhər dövləti ilə Rusiya İmperiyası arasında bağlanmış 5 bəndlik ticarət sazişinin hazırlanmasında və ruslarla danışıqlarda iştirak etmişdir {{Harvnbaz|Əlizadə Z.|7 iyun 2014|p=24 – 25|loc=}}. Əgər 1872-ci il tarixi doğrudursa, onda, deməli, Zaman bəy 1872-ci ilədək Türküyədən Kaşğara gəlib? Ola bilər ki, söhbət 1872-ci ildən yox, əslində 1877-ci ilin əvvəllərindən gedir. Belə ki, 1876-cı ilin sonu, 1877-ci ilin əvvəllərində Rusiya İmperiyası ilə Yeddişəhər dövləti arasında danışıqlar aparılmış, Zaman bəy də danışıqlarda Yeddişəhər dövlətini təmsil etmişdir {{Harvnbru|Куропаткин А.Н.|1879|p=10 – 13|loc=}}.</ref>

−

<ref name=Q4>Q.P.Fyodorov yazır ki, {{sitat2|Уроженец Нухи, Заманбек во время турецкой войны 1876 года, будучи совсем юным, эмигрировал в числе очень многих кавказцев в Турцию. Возвратиться обратно он боялся, ожидая репрессий русских властей, и остался в Константинополе со своими братьями... Султан... в числе четырех-пяти человек, отправленных в Кашгар, был и Заманбек {{Harvnbru|Фёдоров Г.П. (XXI)|с=874~~|loc=~~}}.}}

+

<ref name=Q4>Q.P.Fyodorov yazır ki, {{sitat2|Уроженец Нухи, Заманбек во время турецкой войны 1876 года, будучи совсем юным, эмигрировал в числе очень многих кавказцев в Турцию. Возвратиться обратно он боялся, ожидая репрессий русских властей, и остался в Константинополе со своими братьями... Султан... в числе четырех-пяти человек, отправленных в Кашгар, был и Заманбек {{Harvnbru|Фёдоров Г.П. (XXI)|2013|p=874}}.}}

Lakin Zaman bəyin 1876-cı ildə Türkiyəyə mühacirət etməsi doğru görünmür. Çünki, o, 1875-ci ildə artıq Kaşğarda idi. Bundan başqa, Türkiyə-Rusiya müharibəsi də 1876-cı ildə başlamamışdı, 1877-ci ildə başlayıb. </ref>

−

<ref name=Q5>Özbək və qazax dillərində ilk qəzet olan “Türkistan vilayətinin qəzeti” ({{dil-uz|{{link-interwiki|az=Turkiston viloyatining gazeti|az_mətn=“Turkiston viloyatining gazeti”|başqa_dil=uz|başqa_dildə_başlıq=Turkiston viloyatining gazeti}}}}; {{dil-kk|{{link-interwiki|az=Türkistan uəlayatının qazeti|az_mətn=“Түркістан уәлаятының газеті”|başqa_dil=kk|başqa_dildə_başlıq=Түркістан Уәлаятының Газеті}}}}) Türküstan general-qubernatorluğu dəftərxanasının rusca rəsmi “Turkestanskiye vedomosti” ({{dil-ru|«Туркестанские ведомости»}}) qəzetinə əlavə olaraq 1870 – 1882-ci illərdə Daşkənddə çap olunub. Qəzet həftədə iki dəfə qazax, iki dəfə isə özbək dilində çıxırdı. Qəzetdə əsasən rus dilindən tərcümələr dərc olunurdu. Qazax dilində məqalələri redaktor Şahmərdan İbrahimov və yanındakı ədəbi işçilər – Zaman bəy Şeyxəlibəyov, Yusup Qazıbəyov, Hasan Janışevtar hazırlayırdılar. Qazax versiyasının hazırlanmasında əsas işi bu dörd nəfər görmüşdür {{Harvnbaz|«Түркістан уалаятының газетінде»|с=122 – 123|loc=}}.</ref>

+

<ref name=Q5>Özbək və qazax dillərində ilk qəzet olan “Türkistan vilayətinin qəzeti” ({{dil-uz|{{link-interwiki|az=Turkiston viloyatining gazeti|az_mətn=“Turkiston viloyatining gazeti”|başqa_dil=uz|başqa_dildə_başlıq=Turkiston viloyatining gazeti}}}}; {{dil-kk|{{link-interwiki|az=Türkistan uəlayatının qazeti|az_mətn=“Түркістан уәлаятының газеті”|başqa_dil=kk|başqa_dildə_başlıq=Түркістан Уәлаятының Газеті}}}}) Türküstan general-qubernatorluğu dəftərxanasının rusca rəsmi “Turkestanskiye vedomosti” ({{dil-ru|«Туркестанские ведомости»}}) qəzetinə əlavə olaraq 1870 – 1882-ci illərdə Daşkənddə çap olunub. Qəzet həftədə iki dəfə qazax, iki dəfə isə özbək dilində çıxırdı. Qəzetdə əsasən rus dilindən tərcümələr dərc olunurdu. Qazax dilində məqalələri redaktor Şahmərdan İbrahimov və yanındakı ədəbi işçilər – Zaman bəy Şeyxəlibəyov, Yusup Qazıbəyov, Hasan Janışevtar hazırlayırdılar. Qazax versiyasının hazırlanmasında əsas işi bu dörd nəfər görmüşdür {{Harvnbaz|«Түркістан уалаятының газетінде»|p=122 – 123|loc=}}.</ref>

:1.) 1860-cı ildə tərtib edilmiş 1860-cı ildə tərtib edilmiş “Nuxa şəhərindəki müsəlman bəylərinin və dövlət məmurlarının siyahısı”nda Zaman bəyin 10 yaşlı İbrahim bəy adlı qardaşının da olduğu göstərilib.

Sətir 115: Sətir 115:

== İstinadlar ==

−

+

==Ədəbiyyat==

Sətir 209: Sətir 209:

# {{Книга:Кавказский календарь|автор= |ссылка=https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825029#?page=523 |год=1871 |страницы=51 (on-line 523) | archiveurl=https://web.archive.org/web/20200627223749/https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825029#?page=523 | archivedate=7 Nov 2016 - 27 Jun 2020 }}

# {{Книга:Кавказский календарь|автор= |ссылка=https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825028#?page=523 |год=1872 |страницы=52 (on-line 523) | archiveurl= https://web.archive.org/web/20191203160239/https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825028#?page=523| archivedate=7 Nov 2016 - 3 Dec 2019 }}

−

# {{cite web | last =Фёдоров Г.П. (XXI)|url=https://mytashkent.uz/2013/09/12/moya-sluzhba-v-turkestanskom-krae-fedorov-g-p-1870-1910-3/ |title=Моя служба в Туркестанском крае (1870 – 1910 года)/Часть двадцать первая |author= Фёдоров Г.П.|date= |website=https://mytashkent.uz/ |publisher=mytashkent.uz |language=ru |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201023054047/https://mytashkent.uz/2013/09/12/moya-sluzhba-v-turkestanskom-krae-fedorov-g-p-1870-1910-3/ |archivedate = 13 Sep 2016 - 23 Oct 2020|ref = harv}}

+

# {{cite web | last =Фёдоров Г.П. (XXI)|url=https://mytashkent.uz/2013/09/12/moya-sluzhba-v-turkestanskom-krae-fedorov-g-p-1870-1910-3/ |title=Моя служба в Туркестанском крае (1870 – 1910 года)/Часть двадцать первая |author= Фёдоров Г.П.|date= 2013|website=https://mytashkent.uz/ |publisher=mytashkent.uz |language=ru |accessdate= |archiveurl =https://web.archive.org/web/20201023054047/https://mytashkent.uz/2013/09/12/moya-sluzhba-v-turkestanskom-krae-fedorov-g-p-1870-1910-3/ |archivedate = 13 Sep 2016 - 23 Oct 2020|ref = harv}}

# {{Книга:Кавказский календарь|автор= |ссылка=https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825027#?page=323 |год=1873 |страницы=51 (on-line 323) | archiveurl=https://web.archive.org/web/20191203160316/https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825027#?page=323 | archivedate=7 Nov 2016 - 14 Jan 2021 }}

# {{Книга:Кавказский календарь|автор= |ссылка=https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825026#?page=365 |год=1874 |страницы=40 (on-line 365) | archiveurl=https://web.archive.org/web/20191203155857/https://dlib.rsl.ru/viewer/01003825026#?page=365 | archivedate=7 Nov 2016 - 3 Dec 2019 }}

WikiSysop

Bürokratlar, İnterfeys idarəçiləri, İdarəçilər

14.403

edits

Changes

Zaman bəy Şeyxəlibəyov (başlanğıc kodu nəzərdən keçir)

14:34, 30 iyul 2021 versiyası

Naviqasiya menyusu

Axtar