Changes

Hələ XVII əsrin birinci rübündə Şəki ölkəsinə daxil olan mahalın [[Kiş]], [[Nuxa|Nuxu]] və [[Şəkərənd]] kəndləri irs yolu ilə Səfiqulunun, onun qardaşı [[Davud bəy|Davud bəyin]] və əmisi oğlu [[Baydar|Baydar bəyin]]  adlarına köçürülmüşdür. Şəki ölkəsinin tiyuldarı və başqa hökumət məmurları isə onlara pis münasibət göstərmiş və onlardan qaydadan kənar cürbəcür vergilər almışlar. Buna görə də I Şah Səfi 21 oktyabr 1633-cü il tarixli fərmanı ilə  həmin mahalın onların məlikliyinə bağışlanılmış hissəsini oranın tiyuldarının tiyulundan dəyişmiş, nəsildən-nəsilə, törəmədən-törəməyə keçilməsi şəklində onlara bağışlamış və onları vergilərdən azad etmişdir. I Şah Səfinin vəfatından sonra – 1643-cü ilin may/iyun ayında Davud bəy II Şah Abbasa müraciət edərək həmin kəndlərin məlikliyi haqqının onlara bağışlanılması haqqında yeni fərman almağa nail olmuşdur{{Sfn|5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü|2023|s=81-86}}.  

Hələ XVII əsrin birinci rübündə Şəki ölkəsinə daxil olan mahalın [[Kiş]], [[Nuxa|Nuxu]] və [[Şəkərənd]] kəndləri irs yolu ilə Səfiqulunun, onun qardaşı [[Davud bəy|Davud bəyin]] və əmisi oğlu [[Baydar|Baydar bəyin]]  adlarına köçürülmüşdür. Şəki ölkəsinin tiyuldarı və başqa hökumət məmurları isə onlara pis münasibət göstərmiş və onlardan qaydadan kənar cürbəcür vergilər almışlar. Buna görə də I Şah Səfi 21 oktyabr 1633-cü il tarixli fərmanı ilə  həmin mahalın onların məlikliyinə bağışlanılmış hissəsini oranın tiyuldarının tiyulundan dəyişmiş, nəsildən-nəsilə, törəmədən-törəməyə keçilməsi şəklində onlara bağışlamış və onları vergilərdən azad etmişdir. I Şah Səfinin vəfatından sonra – 1643-cü ilin may/iyun ayında Davud bəy II Şah Abbasa müraciət edərək həmin kəndlərin məlikliyi haqqının onlara bağışlanılması haqqında yeni fərman almağa nail olmuşdur{{Sfn|5. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında II Şah Abbasın hökmü|2023|s=81-86}}.  

Lakin I Şah Səfi və II Şah Abbasın göstərişlərinə baxmayaraq, Şəki vilayətinin hakim  və tiyuldarları Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin vergiləri hesabına olan gəliri özləri mənimsəyərək Davud bəyə, qardaşı Səfiquluya və əmisi oğlu Baydar bəyə ondan istifadə etmək imkanı verməmişlər. Buna görə də 1646-cı ilin iyun/iyul ayında Səfiqulu Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın divanına gedərək  I Şah Səfinin 1633-cü ilin avqust/sentyabr tarixli fərmanını onun nəzərinə çatdırmış və bəylərbəyinin də bu məsələyə dair hökm verməsini xahiş etmişdir. Xosrov xanın hökmündə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin gəlirinin Şəki mahalı tiyuldarının sərəncamından çıxarılması və həmin gəlir hesabına olan vəsaitin divan məmurları tərəfindən tiyuldara ödəniləcəyi göstərilmişdir. Bu hökmdə daha Davud bəyin adı çəkilməmiş və hər üç kəndin vergiləri hesabına gəlirin yalnız Səfiquluya və Baydar bəyə bağışlanması qeyd olunmuşdur. Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın bu hökmündə Səfiqulunun Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin məliyi{{Sfn|6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü|2023|s=86-88}}, II Şah Abbasın 1651-ci ilin yanvar/fevral ayı tarixli fərmanında isə Danqı, Qax və Meşəbaşı bölükləri ilə birlikdə bütün Şəki ölkəsinin məliyi olması qeyd edilmişdir{{Sfn|11. Şəki məliyi Səfiqulunun şikayəti ilə əlaqədar olaraq II Şah Abbasın fərmanı|2023|s=100-103}}.  

Lakin I Şah Səfi və II Şah Abbasın fərmanlarına baxmayaraq, Şəki vilayətinin hakim  və tiyuldarları Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin vergiləri hesabına olan gəliri özləri mənimsəyərək Davud bəyə, qardaşı Səfiquluya və əmisi oğlu Baydar bəyə ondan istifadə etmək imkanı verməmişlər. Buna görə də 1646-cı ilin iyun/iyul ayında Səfiqulu Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın divanına gedərək  I Şah Səfinin 1633-cü ilin avqust/sentyabr tarixli fərmanını onun nəzərinə çatdırmış və bəylərbəyinin də bu məsələyə dair hökm verməsini xahiş etmişdir. Xosrov xanın hökmündə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin gəlirinin Şəki mahalı tiyuldarının sərəncamından çıxarılması və həmin gəlir hesabına olan vəsaitin divan məmurları tərəfindən tiyuldara ödəniləcəyi göstərilmişdir. Bu hökmdə daha Davud bəyin adı çəkilməmiş və hər üç kəndin vergiləri hesabına gəlirin yalnız Səfiquluya və Baydar bəyə bağışlanması qeyd olunmuşdur. Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın bu hökmündə Səfiqulunun Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin məliyi{{Sfn|6. Kiş, Nuxu, Şəkərənd kəndlərinin tiyul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyisi Xosrov xanın hökmü|2023|s=86-88}}, II Şah Abbasın 1651-ci ilin yanvar/fevral ayı tarixli fərmanında isə Danqı, Qax və Meşəbaşı bölükləri ilə birlikdə bütün Şəki ölkəsinin məliyi olması qeyd edilmişdir{{Sfn|11. Şəki məliyi Səfiqulunun şikayəti ilə əlaqədar olaraq II Şah Abbasın fərmanı|2023|s=100-103}}.  

Səfiqulunun bütün Şəki ölkəsinin məliyi olması ilə yanaşı ona Şəkərənd kəndinin illik “malucəhat”ı hesabına 14 tümən 500 dinar məbləğdə soyurğal da ayrılmışdı. O, II Şah Abbasın hakimiyyətinin son dövrlərinədək – təxminən, 15 il, Şəkinin məliyi olduqdan sonra vəzifəsindən götürülmüş, bütün sərvəti və əmlakı Şirvan bəylərbəyisi tərəfindən müsadirə olunmuşdur. II Şah Abbasdan sonra hakimiyyətə gəlmiş II Şah Səfinin (Şah Süleyman) 1671-ci ilin fevral/may ayı tarixli fərmanında vaxtilə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin illik gəlirləri hesabına Davud bəyə, qardaşı Səfiquluya və əmisi oğlu Baydar bəyə ayrılmış üç tümən puldan Baydar bəyin payına düşən hissə əvvəlki kimi yenə də ona bağışlanmış və Baydar bəy vergidən azad olunmuşdur. Lakin Davud bəy və Səfiqulu bəylə bağlı belə bir fərman verilməmişdir{{Sfn|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|2023|s=122-123}}. Həmçinin, Məlik Səfiqulunun oğlu [[Məlik Səfərqulu|Səfərqulu]] 1691-ci ildə Şəkinin məliyi olmaq istəmiş və bu barədə Şah Süleymanın fərmanını əldə etmişdir{{Sfn|13. Şəki ölkəsinin məlikliyi vəzifəsi haqqında II Şah Səfinin (Şah Süleyman) fərmanı|2023|s=108-112}}. II Şah Səfidən sonra hakimiyyətə gəlmiş Şah Sultan Hüseynin 18 yanvar 1703-cü il tarixli fərmanında isə 21 mart 1702-ci il tarixdən, vaxtilə Şəkərənd kəndinin illik “malucəhat”ı hesabına Məlik Səfiquluya ayrılmış, sonra isə divanın xeyrinə zəbt olunmuş məbləğ Məlik Səfiqulunun övladlarına qaytarılmışdır{{Sfn|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|2023|s=124-125}}. Bu dövrdə Səfiqulunun böyük oğlu [[Məhəmmədbağır bəy]] İsfahanda şah sarayında rikabdar vəzifəsində çalışırdı.

Səfiqulunun bütün Şəki ölkəsinin məliyi olması ilə yanaşı ona Şəkərənd kəndinin illik “malucəhat”ı hesabına 14 tümən 500 dinar məbləğdə soyurğal da ayrılmışdı. O, II Şah Abbasın hakimiyyətinin son dövrlərinədək – təxminən, 15 il, Şəkinin məliyi olduqdan sonra vəzifəsindən götürülmüş, bütün sərvəti və əmlakı Şirvan bəylərbəyisi tərəfindən müsadirə olunmuşdur. II Şah Abbasdan sonra hakimiyyətə gəlmiş II Şah Səfinin (Şah Süleyman) 1671-ci ilin fevral/may ayı tarixli fərmanında vaxtilə Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin illik gəlirləri hesabına Davud bəyə, qardaşı Səfiquluya və əmisi oğlu Baydar bəyə ayrılmış üç tümən puldan Baydar bəyin payına düşən hissə əvvəlki kimi yenə də ona bağışlanmış və Baydar bəy vergidən azad olunmuşdur. Lakin Davud bəy və Səfiqulu bəylə bağlı belə bir fərman verilməmişdir{{Sfn|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|2023|s=122-123}}. Həmçinin, Məlik Səfiqulunun oğlu [[Məlik Səfərqulu|Səfərqulu]] 1691-ci ildə Şəkinin məliyi olmaq istəmiş və bu barədə Şah Süleymanın fərmanını əldə etmişdir{{Sfn|13. Şəki ölkəsinin məlikliyi vəzifəsi haqqında II Şah Səfinin (Şah Süleyman) fərmanı|2023|s=108-112}}. II Şah Səfidən sonra hakimiyyətə gəlmiş Şah Sultan Hüseynin 18 yanvar 1703-cü il tarixli fərmanında isə 21 mart 1702-ci il tarixdən, vaxtilə Şəkərənd kəndinin illik “malucəhat”ı hesabına Məlik Səfiquluya ayrılmış, sonra isə divanın xeyrinə zəbt olunmuş məbləğ Məlik Səfiqulunun övladlarına qaytarılmışdır{{Sfn|15. Şəki ölkəsi məlikliyi haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı|2023|s=124-125}}. Bu dövrdə Səfiqulunun böyük oğlu [[Məhəmmədbağır bəy]] İsfahanda şah sarayında rikabdar vəzifəsində çalışırdı.