40.866
edits
Changes
Jump to navigation
Jump to search
Sətir 3:
Sətir 3: − + Sətir 18:
Sətir 18: − + Sətir 83:
Sətir 83: − + Sətir 105:
Sətir 105: − + Sətir 115:
Sətir 115: − + − +
→Haqqında məlumatlar
==Haqqında məlumatlar==
==Haqqında məlumatlar==
1743-cü ildə Şəkidə Nadir şaha qarşı üsyanın başlaması barədə Məhəmməd Kazımın, Molla Məhəmməd əl-Carinin, Kərim ağa Şəkixanovun və digər müəlliflərin əsərlərində məlumat var. Lakin sonuncu bu üsyanı Şəki məliyi Məlik Nəcəfqulu ilə vəkil Hacı Çələbi arasındakı ziddiyyətlərin inikası kimi təqdim edirsə{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}, birinci və ikinci müəlliflər isə 1743-cü ildə Şirvanda və ətrafında baş vermiş Səfi mirzə (Sam mirzə) üsyanının Şəkini də əhatə etdiyini göstərirlər{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}<sup>,</sup>{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari (1)|1997|s=42}}. 20 dekabr 1743-cü il tarixdə Sam mirzənin ordusu Şamaxı yaxınlığında şah ordusuna məğlub oldu. Bundan sonra Sam mirzənin müxtəlif yerlərdəki, o cümlədən Qəbələdəki və Şəkidəki tərəfdarlarının ailəvi məhv edilməsinə şahdan göstəriş gəldi. Şirvanda çox adam öldürüldü{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}, lakin cəza dəstəsinin Şəkiyə gəlib çıxıb-çıxmaması məlum deyil. Yalnız məlumdur ki, Nadir şah birinci dəfə Şəkiyə 1744-cü ilin dekabr ayının əvvəllərində{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=213-214}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə birinci yürüşü (dekabrın birinci yarısı, 1744)|2}}, ikinci dəfə isə 1745-ci ilin mart ayının əvvəllərində{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə ikinci yürüşü (2 – 4 mart, 1745)|2}} yürüş etmiş və hər iki yürüşü uğursuz olmuşdu.
1743-cü ildə Şəkidə Nadir şaha qarşı üsyanın başlaması barədə Məhəmməd Kazımın, Molla Məhəmməd əl-Carinin, Kərim ağa Şəkixanovun və digər müəlliflərin əsərlərində məlumat var. Lakin sonuncu bu üsyanı Şəki məliyi Məlik Nəcəfqulu ilə vəkil Hacı Çələbi arasındakı ziddiyyətlərin inikası kimi təqdim edirsə{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}, birinci və ikinci müəlliflər isə 1743-cü ildə Şirvanda və ətrafında baş vermiş Sam mirzə (Səfi mirzə) üsyanının Şəkini də əhatə etdiyini göstərirlər{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}<sup>,</sup>{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari (1)|1997|s=42}}. 20 dekabr 1743-cü il tarixdə Sam mirzənin ordusu Şamaxı yaxınlığında şah ordusuna məğlub oldu. Bundan sonra Sam mirzənin müxtəlif yerlərdəki, o cümlədən Qəbələdəki və Şəkidəki tərəfdarlarının ailəvi məhv edilməsinə şahdan göstəriş gəldi. Şirvanda çox adam öldürüldü{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}, lakin cəza dəstəsinin Şəkiyə gəlib çıxıb-çıxmaması məlum deyil. Yalnız məlumdur ki, Nadir şah birinci dəfə Şəkiyə 1744-cü ilin dekabr ayının əvvəllərində{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=213-214}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə birinci yürüşü (dekabrın birinci yarısı, 1744)|2}}, ikinci dəfə isə 1745-ci ilin mart ayının əvvəllərində{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə ikinci yürüşü (2 – 4 mart, 1745)|2}} yürüş etmiş və hər iki yürüşü uğursuz olmuşdu.
1745-ci ilin mart ayının 29-da isə Nadir şah Kür çayını keçərək Şəkiyə üçüncü yürüşünü etdi{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}{{sfn|Левиатов В.Н. (Е.Сенюков)|1948|с=99}}{{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə üçüncü yürüşü (29 mart – iyunun əvvəlləri, 1745)|2}}, {{Bax|#Y.Senyukovun məlumatı|2}}. Onun ordusunda 100 min adam vardı, lakin döyüşçülərin sayı 30 – 35 mindən çox deyildi{{sfn|Левиатов В.Н. (Юсуп Касымов)|1948|сс=100-101}}{{Bax|#Yusup Qasımovun məlumatı|2}}.
1745-ci ilin mart ayının 29-da isə Nadir şah Kür çayını keçərək Şəkiyə üçüncü yürüşünü etdi{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}{{sfn|Левиатов В.Н. (Е.Сенюков)|1948|с=99}}{{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə üçüncü yürüşü (29 mart – iyunun əvvəlləri, 1745)|2}}, {{Bax|#Y.Senyukovun məlumatı|2}}. Onun ordusunda 100 min adam vardı, lakin döyüşçülərin sayı 30 – 35 mindən çox deyildi{{sfn|Левиатов В.Н. (Юсуп Касымов)|1948|сс=100-101}}{{Bax|#Yusup Qasımovun məlumatı|2}}.
1743-cü ilin yayında Nadir şah 375 minlik ordu ilə Osmanlı ərazisi olan İraqi-Ərəbdə doğru hərəkətə keçdi. 5 avqustda Kərkükü mühasirəyə aldı və tutdu{{sfn|Lockhart L. (01)|1938|p=228}}. 3 sentyabrda oradan Mosula doğru hərəkət etdi. Şəhəri uzun müddət mühasirədə saxladı, lakin ələ keçirə bilmədi{{sfn|Lockhart L. (012)|1938|p=229}}. Ordunun bir hissəsi isə 8 sentyabrda Bəsrəni mühasirəyə götürmüşdü{{sfn|Lockhart L. (014)|1938|p=235}}, mühasirə dekabrın 8-i, axşam saatlarınadək davam etdi<ref name=Q0 group=qeyd/> və tərəflər arasında hərbi əməliyyatların dayandırılması haqqında razılaşmanın əldə edilməsi ilə başa çatdı{{sfn|Lockhart L. (015)|1938|p=236}}.
1743-cü ilin yayında Nadir şah 375 minlik ordu ilə Osmanlı ərazisi olan İraqi-Ərəbdə doğru hərəkətə keçdi. 5 avqustda Kərkükü mühasirəyə aldı və tutdu{{sfn|Lockhart L. (01)|1938|p=228}}. 3 sentyabrda oradan Mosula doğru hərəkət etdi. Şəhəri uzun müddət mühasirədə saxladı, lakin ələ keçirə bilmədi{{sfn|Lockhart L. (012)|1938|p=229}}. Ordunun bir hissəsi isə 8 sentyabrda Bəsrəni mühasirəyə götürmüşdü{{sfn|Lockhart L. (014)|1938|p=235}}, mühasirə dekabrın 8-i, axşam saatlarınadək davam etdi<ref name=Q0 group=qeyd/> və tərəflər arasında hərbi əməliyyatların dayandırılması haqqında razılaşmanın əldə edilməsi ilə başa çatdı{{sfn|Lockhart L. (015)|1938|p=236}}.
Nadir şah İraqi-Ərəbdə Mosul və Bəsrənin mühasirəsi işi ilə məşğul olarkən – 11 oktyabr 1743-cü il tarixdə, ona Şirvandan xəbər gəldi ki, Məhəmməd bəy və Sam mirzənin başçılıq etdiyi üsyançılar Şirvan bəylərbəyi Heydər xanı öldürmüş və Yeni Şamaxını tutmuşlar{{sfn|Lockhart L. (013)|1938|p=231}}. Məhəmməd bəy Qazıqumux hakimi Surxay xanın oğlu idi, hansı ki həmin Surxay xan 1728 – 1734-cü illərdə Osmanlı dövlətinin Şirvandakı canişini olmuşdu. Sam mirzə isə hələ 1736 – 1737-ci illərdə Ərdəbildə peyda olmuş və orada özünə tərəfdar toplamağa cəhd etmişdi. Lakin o vaxt tezliklə şahın adamları tərəfindən yaxalanmış, sonra Nadir şahın qardaşı İbrahim xanın göstərişi burnu kəsilərək sərbəst buraxmışdı{{Sfn|Левиатов В.Н. (10)|1948|с=114 (PDF: 89)}}. Bundan sonra isə Sam mirzə Dağıstana getmiş və gözləmə mövqeyi tutmuşdu. O, 1743-cü ilin yazında və yayında şimal-qərb əyalətlərində şah mühəssilinin xüsusi fəallıq göstərməsi səbəbindən mərkəzi hakimiyyətə qarşı narazılığın yüksək həddə çatdığını görüb hərəkətə keçmək vaxtının yetişdiyini qət etdi, Dərbənd və Təbəsaran əhalisini üsyana təhrik etməyə başladı. Onu Surxay xanın oğlu Məhəmməd bəy də dəstəklədi. Onları susdurmaq üçün Nadir şahın göstərişi ilə Şirvan bəylərbəyi Heydər xan Dağıstana yola düşdü. Lakin o, Dağıstana çatmamış Şabranda üsyançıların əlinə keçdi. Məhəmməd bəy və Surxay xanın başına 20 min nəfər tərəfdar toplaşdı və onlar bəylərbəyinin iqamətgahı olan Yeni Şamaxını ələ keçirdilər{{sfn|Lockhart L. (017)|1938|p=239}}.
Nadir şah İraqi-Ərəbdə Mosul və Bəsrənin mühasirəsi işi ilə məşğul olarkən – 11 oktyabr 1743-cü il tarixdə, ona Şirvandan xəbər gəldi ki, Məhəmməd bəy və Sam mirzənin başçılıq etdiyi üsyançılar Şirvan bəylərbəyi Heydər xanı öldürmüş və Yeni Şamaxını tutmuşlar{{sfn|Lockhart L. (013)|1938|p=231}}. Məhəmməd bəy Qazıqumux hakimi Surxay xanın oğlu idi, hansı ki həmin Surxay xan 1728 – 1734-cü illərdə Osmanlı dövlətinin Şirvandakı canişini olmuşdu. Sam mirzə isə hələ 1736 – 1737-ci illərdə Ərdəbildə peyda olmuş və orada özünə tərəfdar toplamağa cəhd etmişdi. Lakin o vaxt tezliklə şahın adamları tərəfindən yaxalanmış, sonra Nadir şahın qardaşı İbrahim xanın göstərişi burnu kəsilərək sərbəst buraxmışdı{{Sfn|Левиатов В.Н. (10)|1948|с=114 (PDF: 89)}}. Bundan sonra isə Sam mirzə Dağıstana getmiş və gözləmə mövqeyi tutmuşdu. O, 1743-cü ilin yazında və yayında şimal-qərb əyalətlərində şah mühəssilinin xüsusi fəallıq göstərməsi səbəbindən mərkəzi hakimiyyətə qarşı narazılığın yüksək həddə çatdığını görüb hərəkətə keçmək vaxtının yetişdiyini qət etdi, Dərbənd və Tabasaran əhalisini üsyana təhrik etməyə başladı. Onu Surxay xanın oğlu Məhəmməd bəy də dəstəklədi. Onları susdurmaq üçün Nadir şahın göstərişi ilə Şirvan bəylərbəyi Heydər xan Dağıstana yola düşdü. Lakin o, Dağıstana çatmamış Şabranda üsyançıların əlinə keçdi. Məhəmməd bəy və Surxay xanın başına 20 min nəfər tərəfdar toplaşdı və onlar bəylərbəyinin iqamətgahı olan Yeni Şamaxını ələ keçirdilər{{sfn|Lockhart L. (017)|1938|p=239}}.
“Car salnaməsi”ə görə,
“Car salnaməsi”ə görə,
======Vasili Çerkasovun məlumatları======
======Vasili Çerkasovun məlumatları======
{{Sitat2|Mən Dərbənddə olarkən<ref name=Q8 group=qeyd/> öz Rusiya tacirimiz Qreçenindən eşitdim ki, İran şahı indi öz ordusu ilə Şəki yaxınlığındakı düşərgədə dayanaraq ona qarşı çıxan şəkililərə nəzarət etməkdədir və onun qoşunları üç kəndi böyük tələfatla ələ keçirə bilib. Sonra o, bir xan və iki sultanı və onlarla birlikdə bir neçə qoşunu Böyük Şəkiyə göndərib və o kəndə hücum etməyi əmr edib, hansı ki həmin kəndin meşələr ilə böyük dağlar arasında bir yolu vardı və başqa yolu yox idi. Əmrə uyğun olaraq şahın göndərdiyi ordu yuxarıda adı çəkilən Böyük Şəki kəndinə hücuma keçib. Və bu şəkililər meşələrin içindən, dağların arasından çıxaraq onları qırıblar, üstəlik, bir xanı və bir sultanı da öldürüblər, amma adlarının nə olduğunu bilmir. Şahın özü isə həmin vaxt dağda dayanıb baxırmış və ordusunun böyük tələfata uğradığını görən kimi geri çəkilməyi əmr edib. Sonra bütün vəzirlərini və sərkərdələrini eyni vaxtda yanına çağıraraq hamısını danlayıb, deyib ki siz mənə sədaqətlə xidmət etmirsiniz və belə bir kiçik kəndi də tuta bilmirsiniz, düşünməyin ki, mən buradan gedəcəyəm, əksinə, hamınızı burada öldürəcəyəm, amma [Böyük Şəkini] tutmadan buradan geri dönməyəcəyəm. Daha sonra əlavə edib ki, özünüz də görürsünüz ki, bir tərəfimizdə türklər, bir tərəfimizdə rus ordusu var. Və buranın kimin idarəsinə keçəcəyini bilmirəm, amma mən artıq hamınızı atıb İsfahana getməyə məcburam{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Черкасов)|1948|сс=101-102}}.}}
{{Sitat2|Mən Dərbənddə olarkən<ref name=Q8 group=qeyd/> öz Rusiya tacirimiz Qreçenindən eşitdim ki, İran şahı indi öz ordusu ilə Şəki yaxınlığındakı düşərgədə dayanaraq ona qarşı çıxan şəkililərə nəzarət etməkdədir və onun qoşunları üç kəndi böyük tələfatla ələ keçirə bilib. Sonra o, bir xan və iki sultanı və onlarla birlikdə bir neçə qoşunu Böyük Şəkiyə göndərib və o kəndə hücum etməyi əmr edib, hansı ki həmin kəndin meşələr ilə böyük dağlar arasında bir yolu vardı və başqa yolu yox idi. Əmrə uyğun olaraq şahın göndərdiyi ordu yuxarıda adı çəkilən Böyük Şəki kəndinə hücuma keçib. Və bu şəkililər meşələrin içindən, dağların arasından çıxaraq onları qırıblar, üstəlik, bir xanı və bir sultanı da öldürüblər, amma adlarının nə olduğunu bilmir. Şahın özü isə həmin vaxt dağda dayanıb baxırmış və ordusunun böyük tələfata uğradığını görən kimi geri çəkilməyi əmr edib. Sonra bütün vəzirlərini və sərkərdələrini eyni vaxtda yanına çağıraraq hamısını danlayıb, deyib ki siz mənə sədaqətlə xidmət etmirsiniz və belə bir kiçik kəndi də tuta bilmirsiniz, düşünməyin ki, mən buradan gedəcəyəm, əksinə, hamınızı burada qırdıracağam, amma [Böyük Şəkini] tutmadan buradan geri dönməyəcəyəm. Daha sonra əlavə edib ki, özünüz də görürsünüz ki, bir tərəfimizdə türklər, bir tərəfimizdə rus ordusu var. Və buranın kimin idarəsinə keçəcəyini bilmirəm, amma mən artıq hamınızı atıb İsfahana getməyə məcburam{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Черкасов)|1948|сс=101-102}}.}}
Vasili Çerkasov daha sonra Dərbənddə Nadir şahın Şəkidən göndərdiyi çapardan öyrəndiyi aşağıdakı məlumatları general-leytenant Dmitri Yeropkinin nəzərinə çatdırıb:
Vasili Çerkasov daha sonra Dərbənddə Nadir şahın Şəkidən göndərdiyi çapardan öyrəndiyi aşağıdakı məlumatları general-leytenant Dmitri Yeropkinin nəzərinə çatdırıb:
====Bağdad canişini Əhməd xanın Osmanlı vəzirinə məktubu ====
====Bağdad canişini Əhməd xanın Osmanlı vəzirinə məktubu ====
Nadir şahın Şəkiyə yürüşü Rusiya İmperiyası ilə yanaşı, Osmanlı dövlətində də izlənilirdi. Məsələn, hicri 1158-ci ildə (03.01.1745–23.01.1746) Osmanlı dövlətinin Bağdadakı canişini Əhməd xanın möhürü ilə Osmanlı vəzirinə göndərilmiş məktubda göstərilirdi ki, Madir şahın Şirvan əyalətinə hücumu zamanı Hacı Çələbi adlı bir nəfərin həmin ərazidəki kəndlərin kəndxudaları ilə birləşərək iki dəfə Nadir şahın qoşununu məğlub etmiş, üçüncü dəfə Nadir şah Hacı Çələbinin üzərinə iki xanın başçılığı altında 10 mindən çox əsgər göndərsə də Hacı Çələbi onları da məğlub etmişdir{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild|2010|ss=26, 27}}{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild (02)|2010|ss=478-475}}. Əhməd xanın məktubundan o da məlum olur ki, Hacı Çələbinin yardım üçün Osmanlı dövlətinə məktubla müraciət etmiş və həmin məktub Bağdaddan Əhməd xanın özü tərəfindən Osmanlı sarayına göndərilmişdir:
Nadir şahın Şəkiyə yürüşü Rusiya İmperiyası ilə yanaşı, Osmanlı dövlətində də izlənilirdi. Məsələn, hicri 1158-ci ildə (03.01.1745–23.01.1746) Osmanlı dövlətinin Bağdadakı canişini Əhməd xanın möhürü ilə Osmanlı vəzirinə göndərilmiş məktubda göstərilirdi ki, Nadir şahın Şirvan əyalətinə hücumu zamanı Hacı Çələbi adlı bir nəfərin həmin ərazidəki kəndlərin kəndxudaları ilə birləşərək iki dəfə Nadir şahın qoşununu məğlub etmiş, üçüncü dəfə Nadir şah Hacı Çələbinin üzərinə iki xanın başçılığı altında 10 mindən çox əsgər göndərsə də Hacı Çələbi onları da məğlub etmişdir{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild|2010|ss=26, 27}}{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild (02)|2010|ss=478-475}}. Əhməd xanın məktubundan o da məlum olur ki, Hacı Çələbinin yardım üçün Osmanlı dövlətinə məktubla müraciət etmiş və həmin məktub Bağdaddan Əhməd xanın özü tərəfindən Osmanlı sarayına göndərilmişdir:
{{Sitat2|Bu gün harada olduğu bilinməyən Nadir şahın təkrar edəcəyi bir hücum müqabilində bu tərəflərdə olan bütün əsgərlərini götürüb islam əsgərinə qoşmaq niyyətində olan Hacı Çələbinin məktubunu Sizə göndərmişik{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild|2010|ss=26, 27}}{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild (02)|2010|ss=478-475}}{{Sfn|Tahirova G.|2010|s=65}}{{Sfn|Tahirova G., 2013}}.}}
{{Sitat2|Bu gün harada olduğu bilinməyən Nadir şahın təkrar edəcəyi bir hücum müqabilində bu tərəflərdə olan bütün əsgərlərini götürüb islam əsgərinə qoşmaq niyyətində olan Hacı Çələbinin məktubunu Sizə göndərmişik{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild|2010|ss=26, 27}}{{Sfn|Azərbaycan tarixi arxiv sənədlərində, I cild (02)|2010|ss=478-475}}{{Sfn|Tahirova G.|2010|s=65}}{{Sfn|Tahirova G., 2013}}.}}
====Sığnaq və “Gələsən, görəsən” haqqında ====
====Sığnaq və “Gələsən, görəsən” haqqında ====
Kiş kəndindən bir neçə kilometr şimalda, Kiş çayının mənbəyinə yaxın tərəflərdə sığnaq yerləri hələ də durur və həmin sığnaqların bəzilərində 18-ci əsrə aid mədəni təbəqələr var. Həmçinin, Qurcana çayının mənbəyinə yaxın ərazidə də yaşayış yerinin izləri görünür. Lakin Nadir şahın 3 dəfə hücum etdiyi, 9 ay mühasirədə saxladığı sığnağın yeri hal-hazırda qeyri-məlumdur. 19-cu əsr Şəki tarixçiləri ənənəvi olaraq “Gələsən, görəsən”nin adını çəkirlər. Lakin indiki “Gələsən, görəsən” qalası deyilən Orta əsr istehkamının daxilində və ətrafında 2023-cü ildə AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Xəqani Alməmmədovun başçılığı altında ərazidə aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı orada XVI əsrdən sonrakı dövrlərə aid heç bir mədəni təbəqə aşkar edilməmişdir. Buna görə də bu qənaətə gəlinmişdir ki, qala 1551-ci ildə Şah Təhmasib tərəfindən dağıdıldıqdan sonra bir daha bərpa edilməmiş və yenidən istifadə olunmamışdır. Mümkündür ki, 19-cu əsr Şəki tarixçiləri “Gələsən, görəsən” deyərkən, konkret olaraq bu qalanı nəzərdə tutmurdular, əslində bu qaladan şimalda yerləşən sığnaqlar kompleksini nəzərdə tuturdular. Həqiqətən də, Hacı Seyid Əbdülhəmid öz əsərində bir yerdə “Gələsən, görəsən”i vadi adı kimi{{sfn|Hacı Seyid Əbdülhəmid|1958|s=26}}, digər yerdə isə dağ adı kimi{{sfn|Hacı Seyid Əbdülhəmid|1958|s=27}} təqdim edir. Kərim ağa Şəkixanov da, Hacı Seyid Əbdülhəmid də “Gələsən, görəsən” adının yanında “qala” sözünü yalnız mənbəyi “Tarix-i aləm-arai Abbasi” olan hekayətdə işlədirlər, başqa heç yerdə yanaşı işlətmirlər, sanki bunu qala adı kimi yox sığnaqlar komleksinin adı kimi təqdim edirlər.
Kiş kəndindən bir neçə kilometr şimalda, Kiş çayının mənbəyinə yaxın tərəflərdə sığnaq yerləri hələ də durur və həmin sığnaqların bəzilərində 18-ci əsrə aid mədəni təbəqələr var. Həmçinin, Qurcana çayının mənbəyinə yaxın ərazidə də yaşayış yerinin izləri görünür. Lakin Nadir şahın 3 dəfə hücum etdiyi, 9 ay mühasirədə saxladığı sığnağın yeri hal-hazırda qeyri-məlumdur. 19-cu əsr Şəki tarixçiləri ənənəvi olaraq “Gələsən, görəsən”nin adını çəkirlər. Lakin indiki “Gələsən, görəsən” qalası deyilən Orta əsr istehkamının daxilində və ətrafında 2023-cü ildə AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Xəqani Alməmmədovun başçılığı altında ərazidə aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı orada XVI əsrdən sonrakı dövrlərə aid heç bir mədəni təbəqə aşkar edilməmişdir. Buna görə də bu qənaətə gəlinmişdir ki, qala 1551-ci ildə Şah Təhmasib tərəfindən dağıdıldıqdan sonra bir daha bərpa edilməmiş və yenidən istifadə olunmamışdır. Mümkündür ki, 19-cu əsr Şəki tarixçiləri “Gələsən, görəsən” deyərkən, konkret olaraq bu qalanı nəzərdə tutmurdular, əslində bu qaladan şimalda yerləşən sığnaqlar kompleksini nəzərdə tuturdular. Həqiqətən də, Hacı Seyid Əbdülhəmid öz əsərində bir yerdə “Gələsən, görəsən”i vadi adı kimi{{sfn|Hacı Seyid Əbdülhəmid|1958|s=26}}, digər yerdə isə dağ adı kimi{{sfn|Hacı Seyid Əbdülhəmid|1958|s=27}} təqdim edir. Kərim ağa Şəkixanov da, Hacı Seyid Əbdülhəmid də “Gələsən, görəsən” adının yanında “qala” sözünü yalnız mənbəyi “Tarix-i aləm-arai Abbasi” olan hekayətdə işlədirlər, başqa heç yerdə yanaşı işlətmirlər, sanki bunu qala adı kimi yox sığnaqlar kompleksinin adı kimi təqdim edirlər.
Kərim ağa Şəkixanova görə,
Kərim ağa Şəkixanova görə,
{{Sitat2|[Nuxalılar] təmanən cəm olub, tarixi islamiyyə min yüz əlli altıda olanda (25.02.1743–14.02.1744) Hacı Çələbini özlərinə hakim edib, “Gələsən, görəsən”ə gedib, sığnaq elərlər<ref name=Q12 group=qeyd/>. Bu əhvəlatı padşaha ərz elərlər. Şah, qoşun göndərib, gəlib Daşbulaq kəndinin yanında Kotandüzü deyərlər, orada ordunu qoyub, bir para zübdə (seçmə) qoşun götürüb, “Gələsən, görəsən”ə tərəfinə gedər. Çox dava elərlər. Hər iki tərəfdən çox adam ölər. Hətta şahın qabağında pişxidmətin vurarlar. Şahın üməraları ərz elərlər ki, sənə fəda olaq bir para ac, bimənfəət adamlardan ötrü qoşunu nə hacət qırdırırsan. Sonra şah qəbul edib, qayıdıb ordusunda bir para vaxt dəgləşib (əyləşib) sonra gedib, o bir ildə genə gəldi. Xülaseyi-kəlam üç il Hacı Çələbi Şəki əhli ilə “Gələsən, görəsən”də oturub, çox aclıq və tənglik çəkibdirlər. Sonra şah çıxıb gedib. Bunlar da Noxuya düşübdürlər{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}.}}
{{Sitat2|[Nuxalılar] təmanən cəm olub, tarixi islamiyyə min yüz əlli altıda olanda (25.02.1743–14.02.1744) Hacı Çələbini özlərinə hakim edib, “Gələsən, görəsən”ə gedib, sığnaq elərlər<ref name=Q12 group=qeyd/>. Bu əhvəlatı padşaha ərz elərlər. Şah, qoşun göndərib, gəlib Daşbulaq kəndinin yanında Kotandüzü deyərlər, orada ordunu qoyub, bir para zübdə (seçmə) qoşun götürüb, “Gələsən, görəsən” tərəfinə gedər. Çox dava elərlər. Hər iki tərəfdən çox adam ölər. Hətta şahın qabağında pişxidmətin vurarlar. Şahın üməraları ərz elərlər ki, sənə fəda olaq bir para ac, bimənfəət adamlardan ötrü qoşunu nə hacət qırdırırsan. Sonra şah qəbul edib, qayıdıb ordusunda bir para vaxt dəgləşib (əyləşib) sonra gedib, o bir ildə genə gəldi. Xülaseyi-kəlam üç il Hacı Çələbi Şəki əhli ilə “Gələsən, görəsən”də oturub, çox aclıq və tənglik çəkibdirlər. Sonra şah çıxıb gedib. Bunlar da Noxuya düşübdürlər{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}.}}
Hacı Seyid Əbdülhəmidə görə,
Hacı Seyid Əbdülhəmidə görə,