Changes

'''Şəki üsyanı''' (1743–1746) — 1743-cü ilin payızında Hacı Çələbinin rəhbərliyi altında Şəkidə başlamış anti-İran üsyanı, Nadir şah əleyhinə üsyan və milli azadlıq hərəkatı. 1746-cı ilin əvvəllərində Hacı Çələbinin Nadir şahın sülh təklifini qəbul etməsi ilə başa çatmışdır.

'''Şəki üsyanı''' (1743–1746) — 1743-cü ilin payızında Hacı Çələbinin rəhbərliyi altında Şəkidə başlamış anti-İran üsyanı, Nadir şah əleyhinə üsyan və milli azadlıq hərəkatı. 1746-cı ilin əvvəllərində Hacı Çələbinin Nadir şahın sülh təklifini qəbul etməsi ilə başa çatmışdır.

==Haqqında məlumatlar==

==Haqqında məlumatlar==

1743-cü ildə Şəkidə Nadir şaha qarşı üsyanın başlaması barədə Məhəmməd Kazımın, Molla Məhəmməd əl-Carinin, Kərim ağa Şəkixanovun və digər müəlliflərin əsərlərində məlumat var. Lakin sonuncu bu üsyanı Şəki məliyi Məlik Nəcəfqulu ilə vəkil Hacı Çələbi arasındakı ziddiyyətlərin inikası kimi təqdim edirsə{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}, birinci və ikinci müəlliflər isə 1743-cü ildə Şirvanda və ətrafında  baş vermiş Sam mirzə (Səfi mirzə) üsyanının Şəkini də əhatə etdiyini göstərirlər{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}^,{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari (1)|1997|s=42}}. 20 dekabr 1743-cü il tarixdə Sam mirzənin ordusu Şamaxı yaxınlığında şah ordusuna məğlub oldu. Bundan sonra Sam mirzənin müxtəlif yerlərdəki, o cümlədən Qəbələdəki və Şəkidəki tərəfdarlarının ailəvi məhv edilməsinə şahdan göstəriş gəldi. Şirvanda çox adam öldürüldü{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}, lakin cəza dəstəsinin Şəkiyə gəlib çıxıb-çıxmaması məlum deyil. Yalnız məlumdur ki, Nadir şah birinci dəfə Şəkiyə 1744-cü ilin dekabr ayının əvvəllərində{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=213-214}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə birinci yürüşü (dekabrın birinci yarısı, 1744)|2}}, ikinci dəfə isə 1745-ci ilin mart ayının əvvəllərində{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə ikinci yürüşü (2 – 4 mart, 1745)|2}} yürüş etmiş və hər iki yürüşü uğursuz olmuşdu.

1743-cü ildə Şəkidə Nadir şaha qarşı üsyanın başlaması barədə Məhəmməd Kazımın, Molla Məhəmməd əl-Carinin, Kərim ağa Şəkixanovun və digər müəlliflərin əsərlərində məlumat var. Lakin sonuncu bu üsyanı Şəki məliyi Məlik Nəcəfqulu ilə vəkil Hacı Çələbi arasındakı ziddiyyətlərin inikası kimi təqdim edirsə{{Sfn|Kərim ağa Fateh|1958|s=17}}, birinci və ikinci müəlliflər isə 1743-cü ildə Şirvanda və ətrafında  baş vermiş Sam mirzə (Səfi mirzə) üsyanının Şəkini də əhatə etdiyini göstərirlər{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}^,{{sfn|Molla Məhəmməd əl-Cari (1)|1997|s=42}}. 20 dekabr 1743-cü il tarixdə Sam mirzənin ordusu Şamaxı yaxınlığında şah ordusuna məğlub oldu. Bundan sonra Sam mirzənin müxtəlif yerlərdəki, o cümlədən Qəbələdəki və Şəkidəki tərəfdarlarının ailəvi məhv edilməsinə şahdan göstəriş gəldi. Şirvanda çox adam öldürüldü{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|сс=131a-131b}}{{sfn|Козлова А.Н. (11)|2011|с=99}}, lakin cəza dəstəsinin Şəkiyə gəlib çıxıb-çıxmaması məlum deyil. Yalnız məlumdur ki, bu hadisələrdən sonra Nadir şah birinci dəfə Şəkiyə 1744-cü ilin dekabr ayının əvvəllərində uğursuz yürüş etmiş və 500 nəfər itki verərək geri çəkilmişdir{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=213-214}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə birinci yürüşü (dekabrın birinci yarısı, 1744)|2}}. Şahın 1745-ci ilin mart ayının əvvəllərində etdiyi ikinci yürüşü də uğursuz oldu{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}} {{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə ikinci yürüşü (2 – 4 mart, 1745)|2}}. Nəhayət, şah 1745-ci ilin mart ayının 29-da Şəkiyə üçüncü yürüşünü etdi{{sfn|Мухаммад-Казим|1966|с=137a}}{{sfn|Козлова А.Н. (12)|2011|с=106}}{{sfn|Левиатов В.Н. (Е.Сенюков)|1948|с=99}}{{Bax|#Nadir şahın Şəkiyə üçüncü yürüşü (29 mart – iyunun əvvəlləri, 1745)|2}}, {{Bax|#Y.Senyukovun məlumatı|2}}. Onun ordusunda 100 min adam vardı, lakin döyüşçülərin sayı 30 – 35 mindən çox deyildi{{sfn|Левиатов В.Н. (Юсуп Касымов)|1948|сс=100-101}}{{Bax|#Yusup Qasımovun məlumatı|2}}.

21 apreldə şah Şəki, yaxud Nuxa sığnağına hücum etdi, lakin əks-tərəfin güclü müqaviməti ilə qarşılaşdı və ordusunu geri çəkməyə məcbur oldu. Bu döyüşdə üsyançılardan cəmi 40 nəfər, onun ordusundan isə 100-dən çox adam həlak oldu. Sığnağı ala bilməyən şah, öz adamlarına evlərin yandırılmasını, həyətlərdəki ağacların kəsilməsini əmr etdi. Bununla yanaşı, şirin vədlərlə üsyançıların könlünü ələ almağa və öz tərəfinə çəkməyə də çalışırdı. Lakin şahın nə cəza tədbirləri, nə də ki şirin vədləri sığnağı ələ keçirməsinə kömək etmədi{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Братищев)|1948|с=99}}{{Bax|#Vasili Bratişşevin məlumatı|2}}{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|с=215}}.  

 

21 apreldə şah Şəki, yaxud Nuxa sığnağına hücum etdi, lakin əks-tərəfin güclü müqaviməti ilə qarşılaşdı və ordusunu geri çəkməyə məcbur oldu. Bu döyüşdə üsyançılardan cəmi 40 nəfər, onun ordusundan isə 100-dən çox adam həlak oldu. Sığnağı ala bilməyən şah, öz adamlarına evlərin yandırılmasını, həyətlərdəki ağacların kəsilməsini əmr etdi. Bununla yanaşı, şirin vədlərlə üsyançıların könlünü ələ almağa və öz tərəfinə çəkməyə də çalışırdı. Lakin şahın nə cəza tədbirləri, nə də ki şirin vədləri sığnağı ələ keçirməsinə kömək etmədi{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Братищев)|1948|с=99}}{{Bax|#Vasili Bratişşevin məlumatı|2}}.  

6 mayda Nadir şah öz ordusunu Şəkinin 14 – 15 km-dəki Belyazin adlı yerə apardı və oradan isə Yar adlı yerə üz tutmaq niyyətində idi{{sfn|Левиатов В.Н. (Юсуп Гаючев)|1948|с=100}}{{Bax|#Yusup Qayuçevin məlumatı|2}}. 1 iyunda sığnaq istisna olmaqla artıq bütün Şəkiyə nəzarət edirdi{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Черкасов)|1948|с=102}}{{Bax|#Vasili Çerkasovun məlumatları|2}}. Sonra 15 minlik yüngül ordu ilə Şəkidən Dağıstana keçdi və bir gündən sonra Şəkiyə geri döndü{{sfn|Левиатов В.Н. (Федор Матвеев)|1948|с=103}}{{Bax|#Fyodr Matveyevin məlumatları|2}}. Daha sonra isə sığnağı tuta bilmədən, ordusu ilə Şəki hüdudlarını tərk etdi{{sfn|Левиатов В.Н. (Ашур Агаев)|1948|с=103}}{{Bax|#Aşur Ağayevin məlumatları|2}}.

6 mayda Nadir şah öz ordusunu Şəkinin 14 – 15 km-dəki Belyazin adlı yerə apardı və oradan isə Yar adlı yerə üz tutmaq niyyətində idi{{sfn|Левиатов В.Н. (Юсуп Гаючев)|1948|с=100}}{{Bax|#Yusup Qayuçevin məlumatı|2}}. 1 iyunda sığnaq istisna olmaqla artıq bütün Şəkiyə nəzarət edirdi{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Черкасов)|1948|с=102}}{{Bax|#Vasili Çerkasovun məlumatları|2}}. Sonra 15 minlik yüngül ordu ilə Şəkidən Dağıstana keçdi və bir gündən sonra Şəkiyə geri döndü{{sfn|Левиатов В.Н. (Федор Матвеев)|1948|с=103}}{{Bax|#Fyodr Matveyevin məlumatları|2}}. Daha sonra isə sığnağı tuta bilmədən, ordusu ilə Şəki hüdudlarını tərk etdi{{sfn|Левиатов В.Н. (Ашур Агаев)|1948|с=103}}{{Bax|#Aşur Ağayevin məlumatları|2}}.

Nadir şahın Şəkiyə yürüşləri Rusiya İmperiyasında narahatlıq yaratmışdı və diqqətlə izlənilirdi{{Bax|#General-leytenant Dmitri Yeropkinin cəsusları|2}}. Rusiyada ehtiyat edirdilər ki, şah Şəkidən Dağıstana keçə və Rusiya ərazisinə hücum edə bilər. Pyotr Butkov yazır ki,

Nadir şahın Şəkiyə yürüşləri Rusiya İmperiyasında narahatlıq yaratmışdı və diqqətlə izlənilirdi {{Bax|#General-leytenant Dmitri Yeropkinin cəsusları|2}}. Rusiyada ehtiyat edirdilər ki, şah Şəkidən Dağıstana keçə və Rusiya ərazisinə hücum edə bilər. Pyotr Butkov yazır ki,

{{Sitat2|O zaman Kizlyar ölkəsində general-leytenant Dmitri Yeropkin rəhbər idi. O, şahdan son dərəcə ehtiyat edirdi. Kizlyarı gücləndirmək üçün 1745-ci ilin fevralında (Qriqori təqvimi ilə fevral/mart) ora iki piyada və bir draqun (əjdaha) rotası göndərildi. Sonra isə buraya Həştərxan səhra draqon korpusunun daha 6 polkunun göndərilməsi də nəzərdə tutulmuşdu. Lakin 1745-ci ilin avqustunda (Qriqori təqvimi ilə avqust-sentyabr) xəbər gəldi ki, şah bütün qoşunları ilə Şəkidən son yürüşündən qayıtdı, buna görə də bu polklar Sarisın<ref name=Q5 group=qeyd/> yaxınlığında dayandırıldı. Bu yürüşdə Nadir az qala bütün ordusu ilə birlikdə Kür çayını keçməmişdən əvvəl öləcəkdi{{sfn|Бутков П.Г. (часть первая 36) |1869|сс=231-232}}.}}

{{Sitat2|O zaman Kizlyar ölkəsində general-leytenant Dmitri Yeropkin rəhbər idi. O, şahdan son dərəcə ehtiyat edirdi. Kizlyarı gücləndirmək üçün 1745-ci ilin fevralında (Qriqori təqvimi ilə fevral/mart) ora iki piyada və bir draqun (əjdaha) rotası göndərildi. Sonra isə buraya Həştərxan səhra draqon korpusunun daha 6 polkunun göndərilməsi də nəzərdə tutulmuşdu. Lakin 1745-ci ilin avqustunda (Qriqori təqvimi ilə avqust-sentyabr) xəbər gəldi ki, şah bütün qoşunları ilə Şəkidən son yürüşündən qayıtdı, buna görə də bu polklar Sarisın<ref name=Q5 group=qeyd/> yaxınlığında dayandırıldı. Bu yürüşdə Nadir az qala bütün ordusu ilə birlikdə Kür çayını keçməmişdən əvvəl öləcəkdi{{sfn|Бутков П.Г. (часть первая 36) |1869|сс=231-232}}.}}

Nadir şah 1743-cü ildə öz imperiyasının müxtəlif yerlərində baş vermiş üsyanları 1744-cü il boyu bir-bir amansızlıqla yatırsa da, həmin ilin sonunda hələ Şəkidə mərkəzi hakimiyyətə qarşı üsyan davam edirdi. 9 oktyabr 1744-cü il tarixdə şah Qarsda idi və qışı keçirmək üçün oradan Bərdəyə yola düşdü. Lourens Lokkart Nadir şahın tarixçilərinin əsərlərinə istinad edərək şahın 6 dekabrda{{sfn|Lockhart L. (003)|1938|p=248}}, Rusiya rezidenti Vasili Bratişşev isə 13 dekabrda{{sfn|Арунова М.Р.|1958|с=214}} Bərdəyə çatdığını göstərir. Amma sonuncu, şahın Şəkidən gəldiyini və üstəlik, Şəkidə ağır məğlubiyyətə uğradığını da vurğulayır. Əgər hər iki tarix doğrudursa, o zaman hesab edə bilərik ki, Nadir şah 6 dekabrda Bərdəyə çatdıqdan 1 – 2 gün sonra Şəkiyə yürüşə çıxmış və 13 dekabrda Bərdəyə geri dönmüşdür. Əks-halda isə belə düşünməliyik ki, Nadir şah əslində Qarsdan Şəkiyə, Şəkidən isə Bərdəyə gəlmişdir və onun Bərdəyə gəldiyi deyilən tarixlərdən biri səhvdir...

Nadir şah 1743-cü ildə öz imperiyasının müxtəlif yerlərində baş vermiş üsyanları 1744-cü il boyu bir-bir amansızlıqla yatırsa da, həmin ilin sonunda hələ Şəkidə mərkəzi hakimiyyətə qarşı üsyan davam edirdi. 9 oktyabr 1744-cü il tarixdə şah Qarsda idi və qışı keçirmək üçün oradan Bərdəyə yola düşdü. Lourens Lokkart Nadir şahın tarixçilərinin əsərlərinə istinad edərək şahın 6 dekabrda{{sfn|Lockhart L. (003)|1938|p=248}}, Rusiya rezidenti Vasili Bratişşev isə 13 dekabrda{{sfn|Арунова М.Р.|1958|с=214}} Bərdəyə çatdığını göstərir. Amma sonuncu, şahın Şəkidən gəldiyini və üstəlik, Şəkidə ağır məğlubiyyətə uğradığını da vurğulayır. Əgər hər iki tarix doğrudursa, o zaman hesab edə bilərik ki, Nadir şah 6 dekabrda Bərdəyə çatdıqdan 1 – 2 gün sonra Şəkiyə yürüşə çıxmış və 13 dekabrda Bərdəyə geri dönmüşdür. Əks-halda isə belə düşünməliyik ki, Nadir şah əslində Qarsdan Şəkiyə, Şəkidən isə Bərdəyə gəlmişdir və onun Bərdəyə gəldiyi deyilən tarixlərdən biri səhvdir...

Rusiya rezidenti Vasili Bratişşev 24 dekabr (Yuli təqvimi ilə 13 dekabr) tarixdə Nadir şahın Alfavutdakı (Alpout? Bərdə yaxınlığındakı kənd?) düşərgəsindən öz ölkəsinə göndərdiyi məktubunda şahın “''üsyançı təbəələrini, hansı ki Şirvanda baş vermiş çaşqınlıqdan indiyə qədər İrana qarşı düşmənçilik və narahatçılıq nümayiş etdirirlər, onları itaətə gətirmək üçün''” Şəkiyə yürüş etdiyini göstərir. Daha sonra bildirir ki, yürüş başlayarkən, Şəkinin bir neçə nəfər kəndxuda şah ordusunun yaxınlaşmasından qorxuya düşüb şahın düşərgəsinə üzrxahlığa gəldi və bundan sonra əvvəlki kimi şahın sadiq təbəələri olacaqlarına söz verib and içdilər. Xəyanətlərinə görə onlar xələtlər, 6 min rubl (rus puluna tərcümə olunub) aldılar və öz mülklərinə buraxıldılar. “''Onların ardınca şəkililərin ərzaq ehtiyatlarını əllərindən almaq üçün xüsusi (qarətçi?) dəstə göndərildi, lakin şəkililər yaşamaq uğrunda mübarizədə yerlərində möhkəm durdular və iranlıları geri çəkilməyə məcbur edərək onlar tərəfindən evlərinin dağıdilmasına imkan vermədilər''”. Bunu görən Nadir “''cinayətkarları qol gücü və silahla cəzalandırmaq''” qərarına gəldi. O, on beş minlik ordu ilə meşələrdən və dağlardan keçərək kəndə üz tütdü, Bratişşev yazır ki, həmin kənddə 200-dən çox şəkili yaşamırdı “''və şah hər vasitə ilə rəqiblərini məhv etməyə çalışırdı, amma üç gün ərzində onlara zərrə qədər də zərər vura bilmədi, yalnız söyüş söyməkdən başqa''”... Şəkililərin köməyinə dağıstanlılar gəlib çatdılar və  Nadir geri çəkilməyə başladı. Şəkililər geri çəkilən şah ordusuna hücum etdilər. Ordunun arxasını qoruyan əfqan dəstəsi sürətli hücuma məruz qaldı; Nadirin döyüşçüləri, V.Bratişşevin qeyd etdiyi kimi, müqavimət haqqında düşünə bilmədilər və yalnız canlarını xilas etməli oldular. Güllələr Nadirin yanından uçurdu; şahın yanındakılardan bir neçə nəfər öldürüldü, “''Əlahəzrət bundan çox qorxurdu''”. Ciddi qadağalara baxmayaraq, ordu “''harada bir yol gördüsə''” həmin yoldan dağılışdı. Bu hadisə zamanı yaralıları nəzərə almasaq, şah 500 nəfər itirdi. Üstəlik, “''qaçan döyüşçülər, sürəti artırmaq üçün yüklərini yol boyu atdılar, yalnız canlarını qorudular; beləliklə, əlahəzrət, Şəki təbəələrinin yanından acı biabırçılıqla geri döndü''” və 1 dekabr (Qriqori təqvimi ilə 13 dekabr) 1744-cü il tarixdə Alfavuta gəlib çıxdı{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=213-214}}.

Rusiya rezidenti Vasili Bratişşev 24 dekabr (Yuli təqvimi ilə 13 dekabr) tarixdə Nadir şahın Alfavutdakı (Alpout? Bərdə yaxınlığındakı kənd?) düşərgəsindən öz ölkəsinə göndərdiyi məktubunda şahın “''üsyançı təbəələrini, hansı ki Şirvanda baş vermiş çaşqınlıqdan indiyə qədər İrana qarşı düşmənçilik və narahatçılıq nümayiş etdirirlər, onları itaətə gətirmək üçün''” Şəkiyə yürüş etdiyini göstərir. Daha sonra bildirir ki, yürüş başlayarkən, Şəkinin bir neçə nəfər kəndxuda şah ordusunun yaxınlaşmasından qorxuya düşüb şahın düşərgəsinə üzrxahlığa gəldi və bundan sonra əvvəlki kimi şahın sadiq təbəələri olacaqlarına söz verib and içdilər. Xəyanətlərinə görə onlar xələtlər, 6 min rubl (rus puluna tərcümə olunub) aldılar və öz mülklərinə buraxıldılar. “''Onların ardınca şəkililərin ərzaq ehtiyatlarını əllərindən almaq üçün xüsusi (qarətçi?) dəstə göndərildi, lakin şəkililər yaşamaq uğrunda mübarizədə yerlərində möhkəm durdular və iranlıları geri çəkilməyə məcbur edərək onlar tərəfindən evlərinin dağıdilmasına imkan vermədilər''”. Bunu görən Nadir “''cinayətkarları qol gücü və silahla cəzalandırmaq''” qərarına gəldi. O, on beş minlik ordu ilə meşələrdən və dağlardan keçərək kəndə üz tütdü, Bratişşev yazır ki, həmin kənddə heç 200-dən çox şəkili yaşamırdı “''və şah hər vasitə ilə rəqiblərini məhv etməyə çalışırdı, amma üç gün ərzində onlara zərrə qədər də zərər vura bilmədi, yalnız söyüş söyməkdən başqa''”... Şəkililərin köməyinə dağıstanlılar gəlib çatdılar və  Nadir geri çəkilməyə başladı. Şəkililər geri çəkilən şah ordusuna hücum etdilər. Ordunun arxasını qoruyan əfqan dəstəsi sürətli hücuma məruz qaldı; Nadirin döyüşçüləri, V.Bratişşevin qeyd etdiyi kimi, müqavimət haqqında düşünə bilmədilər və yalnız canlarını xilas etməli oldular. Güllələr Nadirin yanından uçurdu; şahın yanındakılardan bir neçə nəfər öldürüldü, “''Əlahəzrət bundan çox qorxurdu''”. Ciddi qadağalara baxmayaraq, ordu “''harada bir yol gördüsə''” həmin yoldan dağılışdı. Bu hadisə zamanı yaralıları nəzərə almasaq, şah 500 nəfər itirdi. Üstəlik, “''qaçan döyüşçülər, sürəti artırmaq üçün yüklərini yol boyu atdılar, yalnız canlarını qorudular; beləliklə, əlahəzrət, Şəki təbəələrinin yanından acı biabırçılıqla geri döndü''” və 1 dekabr (Qriqori təqvimi ilə 13 dekabr) 1744-cü il tarixdə Alfavuta gəlib çıxdı{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=213-214}}.

===Nadir şahın Şəkiyə ikinci yürüşü (2 – 4 mart, 1745)===

===Nadir şahın Şəkiyə ikinci yürüşü (2 – 4 mart, 1745)===

{{Sitat2|Zati-aliləri, son bir neçə gün ərzində burada baş verənləri nəzərinizə çatdırım ki, şah düz üç gündür ki ona müqavimət göstərməkdə davam edən üsyançıları ram etmək üçün Şəki sığnağına yaxınlaşıb, piyadalardan istifadə edərək sığnağa güclü hücum edib. Yalnız çətin dağlıq yerlərin arxasında və rəqiblərin sərt müqaviməti nəticəsində qırxa qədər adamın öldürülməsi, yaxud əsir götürülməsi istisna olmaqla, uğur qazana bilmədi. Əksinə, iranlılara dəyən ziyan xeyli çox idi, yüzdən çox adam öldürüldü və bir neçə adam isə yaralandı{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Братищев)|1948|с=99}}. Bu səbəbdən də əlahəzrət onları – şəkililəri, itaətə gətirmək üçün başqa yollar seçdi və evlərinin yaxınlığında yerləşən bağların, taxıl sahələrinin məhv edilməsini, ağacların kəsilməsini əmr etdi ki, bu da faktiki olaraq həyata keçirilir. Şəki camaatı isə bağlarının, taxıl sahələrinin viran qalmasına baxmayaraq, öz başçıları Hacı Çələbinin rəhbərliyi altında əzmlə möhkəm dayanır və həqiqətən də şaha tabe olmaq istəmir{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|с=215}}.}}   

{{Sitat2|Zati-aliləri, son bir neçə gün ərzində burada baş verənləri nəzərinizə çatdırım ki, şah düz üç gündür ki ona müqavimət göstərməkdə davam edən üsyançıları ram etmək üçün Şəki sığnağına yaxınlaşıb, piyadalardan istifadə edərək sığnağa güclü hücum edib. Yalnız çətin dağlıq yerlərin arxasında və rəqiblərin sərt müqaviməti nəticəsində qırxa qədər adamın öldürülməsi, yaxud əsir götürülməsi istisna olmaqla, uğur qazana bilmədi. Əksinə, iranlılara dəyən ziyan xeyli çox idi, yüzdən çox adam öldürüldü və bir neçə adam isə yaralandı{{sfn|Левиатов В.Н. (Василий Братищев)|1948|с=99}}. Bu səbəbdən də əlahəzrət onları – şəkililəri, itaətə gətirmək üçün başqa yollar seçdi və evlərinin yaxınlığında yerləşən bağların, taxıl sahələrinin məhv edilməsini, ağacların kəsilməsini əmr etdi ki, bu da faktiki olaraq həyata keçirilir. Şəki camaatı isə bağlarının, taxıl sahələrinin viran qalmasına baxmayaraq, öz başçıları Hacı Çələbinin rəhbərliyi altında əzmlə möhkəm dayanır və həqiqətən də şaha tabe olmaq istəmir{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|с=215}}.}}   

Hacı Çələbi özü də şahdan “''iltifat məktubları''” alırdı, hansı ki, həmin məktublarda onu “''inandırmaq üçün çoxlu vədlər vardı''”. Lakin nə vədlər, nə də hədələr kömək etmədi: “''bu üsulların hər ikisi səmərəsiz olaraq qalır''”, – V.Bratişev yazır{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|сс=214-215}}.

Hacı Çələbi özü də şahdan “''iltifat məktubları''” alırdı, hansı ki, həmin məktublarda onu “''inandırmaq üçün çoxlu vədlər vardı''”. Lakin nə vədlər, nə də hədələr kömək etmədi: “''bu üsulların hər ikisi səmərəsiz olaraq qalır''”, – V.Bratişev yazır{{sfn|Арунова М.Р. (2)|1958|с=215}}.

=====Yusup Qayuçevin məlumatı=====

=====Yusup Qayuçevin məlumatı=====