Sətir 1: |
Sətir 1: |
− | [[Kateqoriya:R]]{{Dövlət xadimi | + | [[Kateqoriya:R]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|Xoyski Rüstəm xan]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış dövlət xadimləri]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]]{{Dövlət xadimi |
− | | adı = Rüstəm xan Xoyski<br> | + | | adı = Rüstəm xan Xoyski |
− | | orijinal adı = {{dil-az|Rüstəm xan Cahangir xan oğlu Xoyski}} | + | | orijinal adı = ''Xoyski Rüstəm xan Cahangir xan oğlu'' |
| | şəkil = Rüstəm xan Xoyski.jpg | | | şəkil = Rüstəm xan Xoyski.jpg |
| | şəklin ölçüsü = | | | şəklin ölçüsü = |
Sətir 28: |
Sətir 28: |
| | vəfat səbəbi = | | | vəfat səbəbi = |
| | sülaləsi = [[Xoyskilər]] | | | sülaləsi = [[Xoyskilər]] |
− | | atası = [[İskəndər xan Xoyski]] | + | | atası = [[İskəndər xan Xoyski]] |
− | | anası = | + | | anası = Şəhrəbanu xanım Hacı Molla Zeynal qızı |
| | həyat yoldaşı = | | | həyat yoldaşı = |
| | uşağı = | | | uşağı = |
Sətir 37: |
Sətir 37: |
| | | |
| '''Rüstəm xan Xoyski''' Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının fəal iştirakçılarından biri. General-leytenant [[İskəndər xan Xoyski]]nin oğlu, [[Fətəli xan Xoyski]]nin kiçik qardaşıdır. | | '''Rüstəm xan Xoyski''' Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının fəal iştirakçılarından biri. General-leytenant [[İskəndər xan Xoyski]]nin oğlu, [[Fətəli xan Xoyski]]nin kiçik qardaşıdır. |
| + | |
| + | Azərbaycan Cümhuriyyətinin qurucularından olan görkəmli dövlət xadimi Fətəli xan Xoyskinin kiçik qardaşıdır. |
| | | |
| == Həyatı == | | == Həyatı == |
| | | |
− | Rüstəm xan İsgəndər xan oğlu [[5 noyabr]] [[1888]]-ci ildə [[Gəncə]] şəhərində anadan olmuşdu. Öncə giminaziya, sonra universitet bitirmişdi.
| |
| | | |
− | [[1918]] – ci ilə qədər hüquq-mühafizə orqanlarında fəliyyət göstərmişdir. [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Fətəli xan Xoyski]]nin təşkil etdiyi birinci və ikinci Hökumət kabinələrində işlər idarəsinin müdiri, sonralar isə himayədarlıq naziri vəzifələrində çalışmışdır.
| + | === Təhsili === |
| + | 1906-cı ildə Yelizavetpol klassik gimnaziyasında orta təhsilini başa vurub. |
| + | |
| + | 1906 – 1913-cü illərdə Peterburq Universitetinin hüquq fakültəsində təhsil alıb. |
| + | |
| + | === Əmək fəaliyyəti === |
| + | 1913 – 1916-cı illərdə Yelizavetpol Dairə Məhkəməsində, |
| + | |
| + | 1916 – 1917-ci illərdə isə Bakı Dairə Məhkəməsində andçı müvəkkil müavini vəzifəsində işləyib. |
| + | |
| + | 1917-ci ildə Bakı Dairə Məhkəməsi sistemində vəkil köməkçisi idi. |
| + | |
| + | 1918-ci ilin 28 mayında Azərbaycan Cümhuriyyəti elan edildikdən sonra Cümhuriyyət Heyəti-Vükəla (Nazirlər Şurası) İdarəsinin müdiri vəzifəsində işləyib. |
| + | |
| + | 26 dekabr 1918-ci il tarixdən 14 mart 1919-cu il tarixədək – Fətəli xan Xoyskinin qurduğu 3-cü hökumət kabinəsində ümuri-xeyriyyə (sosial təminat) naziri, |
| + | |
| + | 14 mart 1919-cu il tarixdən 22 dekabr 1919-cu il tarixədək – Nəsib bəy Yusifbəylinin qurduğu 4-cü hökumət hökumət kabinəsində ümuri-xeyriyyə nazirinin müavini, |
| + | |
| + | 24 dekabr 1919-cu il tarixdən – 1 aprel 1920-ci il tarixədək isə – Nəsib bəy Yusifbəylinin qurduğu 5-ci hökumət kabinəsində isə ümuri-xeyriyyə və səhiyyə nazirinin müavini vəzifəsini tutub. |
| + | |
| + | 27 aprel 1920-ci il tarixdə Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulmasından sonra 15 may 1920-ci il tarixə qədər Azərbaycan İctimai Şuralar Cümhuriyyəti sosial təminat komissarının müavini vəzifəsində çalışıb. |
| + | |
| + | 1924-cü ildə Azərbaycan İctimai Şuralar Cümhuriyyəti Ali İqtisad Şurasında və Xalq Komissarları Şurasında katib olub. |
| + | |
| + | Daha sonralar Moskvaya köçmüş, Moskvada müxtəlif dövlət idarələrində çalışmışdır. |
| + | |
| + | === İctimai-siyasi fəaliyyəti === |
| + | Peterburq Universitetində Azərbaycandan getmiş tələbələrin təşkil etdiyi yerdaşlıq cəmiyyətinin üzvü olub. |
| + | |
| + | 1917-ci ildə əvvəlcə Bakı Müsəlman İctimai Təşkilatları Komitəsinə, sonra isə komitənin siyasi bölməsinə üzv seçilib. |
| + | |
| + | === Məhkumluğu === |
| + | 1920-ci ilin iyunun 5-də Nardaran kəndində olarkən Fövqəladə Komitə tərəfindən həbs edilmiş 1920-ci ilin 31 avqustuna qədər həbsxanada saxlanılmışdır. |
| + | ===Vəfatı=== |
| + | 1939-cu ildə Moskvada vəfat edib; Novodeviçye qəbiristanlığında, qaynı – mühəndis İ.İ.Yutkeviçin qəbrinin yanında dəfn olunub. |
| + | |
| + | Sovet dönəminin ilk illərində Xoyski bir müddət mühüm vəzifədə çalışıb. M.Əliyev onun |
| + | Azərbaycan Dövlət Plan Komitəsində hüquq məsləhətçisi işlədiyini yazıb. |
| + | Mövsüm bəydən sonra Rüstəm xan haqqında ən dəyərli araşdırmanı Cümhuriyyət |
| + | tariximizin görkəmli tədqiqatçısı prof. Nəsiman Yaqublu aparıb. Onun “Rüstəm xan Xoyski” adlı |
| + | qiymətli yazısında oxuyuruq: |
| + | “Azərbaycanın 1920-ci ilin aprelin 27-də sovet rejimi tərəfindən işğalından sonra R.Xoyski bir |
| + | müddət sosial təminat komissarının müavini işlədi. O, bu vəzifədə mayın 15-nə, yəni Sosial |
| + | Təminat Komissarlığı Əmək Komissarlığı ilə birləşənə qədər çalışdı. O, sonradan bu işdən |
| + | uzaqlaşdırıldı və N.Nərimanova müraciət etsə də işlə təmin olunmadı. |
| + | R.Xoyski 1920-ci ilin iyunun 5-də Nardaran kəndində olarkən həbs edildi. |
| + | R.Xoyski həbs olunanda anası Şəhrəbanı xanım yeganə sağ qalan oğlunu xilas etmək üçün Hərbi |
| + | İnqilab Komitəsinin sədri N.Nərimanova xahiş ərizəsi yazdı. O, bu ərizəni yazanda böyük oğlu, |
| + | Azərbaycan Cümhuriyyəti Nazirlər Şurasının sədri F.x.Xoyski öldürülmüş, digər oğlu Hüseynqulu |
| + | xan isə (o, Gəncənin qubernator müavini olmuşdu) Gəncə üsyanına rəhbərlik edənlər sırasında |
| + | olduğuna görə Türkiyəyə getmək məcburiyyətində qalmışdır. |
| + | Şəhrəbanı xanımın üçüncü oğlunu bolşevik güllələnməsindən xilas etmək üçün N.Nərimanova |
| + | yazdığı ərizədə çox təsirli sözlər vardı: “Mənim oğlum Rüstəm artıq beş aydır ki, Azərbaycan |
| + | Fövqəladə Komitəsi tərəfindən həbs edilib və indiyə qədər həbsdədir... [...] Mən əminəm ki, |
| + | bədbəxt ağbirçək ananın xahişi Sizin tərəfinizdən cavabsız qalmayacaq...”. |
| + | N.Nərimanov isə ərizəyə qəti cavab verə bilməyib... |
| + | R.Xoyski 1920-ci ilin 31 avqustuna qədər həbsxanada saxlanıldı”. |
| + | Xoyskinin FK yanında girov kimi saxlanılması haqqında Azərb. FK-nın 1920-ci il 21 avqust |
| + | tarixli qərarına işıq salan N.Yaqublu bu cümləni işlədib ki, R.Xoyski həbsdən sürgünə göndərildi |
| + | və sonradan Moskvaya getdi. |
| + | Xoyskinin Moskvaya getməsi və ölümü tarixi mübahisəlidir. Belə ki, M.Əliyev adıkeçən |
| + | məqaləsində yazıb: |
| + | “1920-ci ilin axırında Moskvaya köçən R.Xoyski burada ailə həyatı qurmuş və müxtəlif dövlət |
| + | idarələrində çalışmışdır”. |
| + | Xoyskinin Moskvaya köçməsi və orada işləməsi etiraz doğurmayan gerçəklikdir, ancaq bu |
| + | tarixin 1920-ci ilin sonu olmadığını deməyə əsasımız var. Bu əsası bizə Xoyskinin əlimizdəki |
| + | Azərbaycan İctimai Şura Cümhuriyyəti Ali İqtisad Şurası (AİŞ) katibi kimi imzalayaraq |
| + | Azərbaycan KP MK Rəyasət Heyətinin katibi Pavlova ünvanladığı 25 may 1924-cü il tarixli 23 |
| + | saylı tam məxfi məktub verir. O, həmin məktubla birgə AİŞ sədrinin müavini D.Bünyadzadənin |
| + | göstərişinə əsasən Azərbaycan Xalq Komissarları Şurası (XKŞ) Özəl Komissiyasının 1, 2, 3 və |
| + | 4 saylı iclaslarının protokollarının surətini Pavlova göndərib. Deməli, Rüstəm xan ən azından |
| + | 1924-cü ildə Bakıda idi və mühüm vəzifədə çalışırdı. |
| + | Pavlova məktubda diqqəti çəkən bir də budur ki, XKŞ Özəl Komissiyasının iclaslarında da |
| + | katibliyi Rüstəm xan edib; deməli, o yalnız AİŞ-da deyil, həm də XKŞ-da katib işləyirmiş. |
| + | M.Əliyev “Rüstəm xan Xoyski” məqaləsində qeyd edib ki, o, “1948-ci ildə Moskvada vəfat |
| + | etmiş və sonralar dövlət tərəfindən fəxri qəbiristanlığa çevrilən Novodeviçye qəbiristanlığında |
| + | dəfn olunmuşdur”. Bu məqalədən çox razı qalmış Zahid xan Xoylu “Odlar yurdu” qəzetinə |
| + | məqalə müəllifi üçün Nyu-Yorkdan göndərdiyi məktubda ölüm tarixi məsələsinə də toxunub: |
| + | “Nəhayət, Sizdən əmim haqqında həqiqəti öyrəndim, lakin rəhmətlik atamın sağlığında eşitdiyimə |
| + | görə, əmim Rüstəm xan 1922-25-ci illərdə Bakıda güllələnibdir”. |
| + | |
| + | 1 Müavinim. |
| | | |
− | Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Rüstəm xan Xoyski [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]] Ali İqdisadi Şurası rəyasət heyətinin katibi, kooperativ hüququ məsələləri üzrə hüquqşünas və sair vəzifələrdə çalışmışdır.
| |
| | | |
− | Sonralar [[Moskva]]ya köçmüş və [[1939]] cu ildə orada vəfat edərək, Novodeviçye qəbirstanlığında dəfn edilmişdir.
| |
| | | |
| == Həmçinin bax == | | == Həmçinin bax == |
| *[[Xoyskilər]] | | *[[Xoyskilər]] |
− |
| |
− | [[Kateqoriya:Xoyskilər]]
| |
− | [[Kateqoriya:Gəncədə doğulanlar]]
| |
− | [[Kateqoriya:1888-ci ildə doğulanlar]]
| |
− | [[Kateqoriya:1939-cu ildə vəfat edənlər]]
| |
− | [[Kateqoriya:Moskvada dəfn olunanlar]]
| |
− | [[Kateqoriya:Novodeviçye qəbiristanlığında dəfn olunanlar]]
| |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Milli Məclisinin üzvləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvləri]]
| |
− | [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin nazirləri]]
| |