Yuxarı Baş

Yuxarı Başın əsas alış-veriş küçəsi

“Yuxarı Baş” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu — Azərbaycanın Şəki şəhərinin yuxarı (hündür) tarixi hissəsində tarix-memarlıq qoruğu. Bura Şəki şəhərinin ən qədim hissəsidir. Ərazisi 283 ha-dır.

Qoruq ərazisinə Şəki xan sarayının da yerləşdiyi Nuxa qalası və karvansarayların və müxtəlif sənət növlərinə aid dükanların yerləşdiyi əsas alış-veriş küçəsi daxildir. Alış-veriş küçəsinin ətrafında hələ də öz qədim adlarını daşıyan məhəllələr yerləşir: Gileyli, Qırıçı, Qullar, Duluzlar, Aqvanlar, Otaq eşiyi, Sarı torpaq və s. Qoruq ərazisində həmçinin Şəkixanovların evi, məscidlər və hamamlar yerləşir.

Yuxarı Baş 6 mart 1968-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə memarlıq qoruğu elan edildi. Şəhərin tarixi hissəsi Şəki xan sarayı ilə birlikdə 2019-cu ildən Ümumdünya İrsidir.

Tarixi

Həmçinin bax: Şəki (tarixi ərazi), Şəki (əski), Şəki qalası, və Nuxa qalası

Tədqiqatçılar fikirləşirdilər ki, Nuxa qədim Şəki şəhəridir. Ancaq tarixi mənbələrin analizinə və sahə araşdırmalarına əsaslanaraq müəyyən edilib ki, Nuxa və Şəki ayr-ayrı yaşayış məntəqələridir. Şəki şəhəri Kiş dərəsindən bir az aşağıda yerləşirdi. 1772-ci il Kiş çayının daşqınına görə şəhər dağılır. Şəhərin sakinləri çaydan 100 metr yuxarıda yerləşən Nuxa şəhərinə köçürlər. Nəticədə Nuxa şəhəri inkişaf edir və genişlənir. Burada qala inşa edilir.

“Yuxarı Baş” Tarix-Memarlıq Qoruğunu xəritəsi

Məhəmmədhəsən xan divanxanası

Şəkixanovların evi

M.F.Axundovun ev muzeyi

R.b.Əfəndiyevin ev muzeyi

Sabit Rəhmanın ev muzeyi

Əhmədiyyə Cəbrayılovun ev muzeyi

Qurcana çayı üzərində körpü

Hacı Çələbi xan – Hacı Şəmsəddin bəy məscidi

Xan məscidi

Ömər Əfəndi məscidi

Cümə məscidi (Şəki)

Gödək minarə

Giləhli məscidi

İmam Əli məscidi

Üçmüqəddəs kilsəsi

Şəki tarix diyarşünaslıq muzeyi

Rəsm qalereyası

Xan Çinarı (Şəki)

Yuxarı Karvansara

Yuxarı Karvansara

Ağvanlar hamamı

Hamam

1 №-li fabrikin binası

Qurcana çayı

Dəyirmanarx çayı

Şəki Dövlət Dram Teatrı

B.Vahabzadənin heykəli

«Sheki Palace» hoteli

“Yuxarı Baş” Tarix-Memarlıq Qoruğu ərazisinində yerləşən obyeklər.

Ədəbiyyat

• Бретаницкий Л. С., Веймарн Б. В. Искусство Азербайджана IV — XVIII веков / Редактор И. А. Шкирич. — Москва: Искусство, 1976. — 272 с.
• Бретаницкий Л., Датиев С., Мамиконов Л., Мотис Д. Нуха (Азербайджан) / Под общей редакцией акад. В. А. Веснина и проф. Д. Е. Аркина. — М.: Издательство Академии архитектуры СССР, 1948.
• Город Нуха. Дом Шекихановых // Азербайджан (Исторические и достопримечательные места) / Под общей редакцией М. А. Казиева.. — Б.: Издательство АН Азербайджанской ССР, 1960.
• Мамед-заде К. М. Строительное искусство Азербайджана (с древнейших времён до XIX века) / Научный редактор aкадемик АН Азерб. ССР А. В. Саламзаде. — Баку: Элм, 1983.
• Саламзаде А. В., Авалов Э. В. и Салаев Р. Д. Проблемы сохранения и реконструкции исторических городов Азербайджана / Под ред М. А. Усейнова. — Б.: Элм, 1979. — 138 с.
• Саламзаде А. Р., Мамед-заде К. М. Архитектурные памятники Шеки / Под ред. М. А. Усейнова. — Б.: Элм, 1987. — 140 с.
• Саламзаде А. Р., Исмаилов А. И., Мамед-заде К. М. Шеки. Историко-архитектурный очерк / Под ред. М. А. Усейнова. — Б.: Элм, 1988. — 237 с.
• Ханларов Т. А. Архитектура Советского Азербайджана. — М.: Стройиздат, 1972. — 112 с.
• Эфендизаде Р. М. Архитектура Советского Азербайджана. — М.: Стройиздат, 1986. — 316 с.