Şəki Xan qəbiristanlığındakı epiqrafik abidələr
| Qəbiristanlıq | |
Xan qəbiristanlığı
| |
 | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| Şəhər | Şəki |
| Ən köhnə və ən yeni yazılı başdaşılarda tarixlər | 1815—1920 |
| Koordinatlar | 41°12′09″N 47°11′30″E / 41.202529°N 47.191714°E  41°12′09″N 47°11′30″E / 41.202529°N 47.191714°E
|
Şəki Xan qəbiristanlığındakı epiqrafik abidələr hal-hazırda orada mövcud olan, yaxud vaxtilə orada mövcud olmuş yazılı başdaşılardan, yazılı başdaşı qəlpələrindən və bir yazılı qəbirüstü abidədən ibarətdir.
Ümumi məlumat
Şəki Xan məscidinın şərq tərəfində yerləşən Şəki Xan qəbiristanlığında vaxtilə 15-20-yə qədər yazılı başdaşı olmuşdur[1]. Hal-hazırda orada cəmi 10 yazılı başdaşı və bir yazılı qəbirüstü abidə var.
Qəbiristanlıqdakı 9 başdaşının kitabəsi haqqında Məşədixanım Nemət 1961-ci ildə elmi nəşrdə dərc olunmuş məqaləsində[1], bir neçə başdaşı haqqında isə 1984-cü və 2001-ci ildə çap olunmuş kitablarında[2][3] məlumat vermişdir. Bir başdaşı hissəsi üzərindəki kitabəni 2009-cu ildə Aydın Məmmədov oxumuş və həmin başdaşının İsmayıl xanın qızı Saadət bəyimə aid olduğunu ilk dəfə müəyyənləşdirmişdir[4].
Qəbiristanlıqda Şəki xanlarından cəmi birinin — Fətəli xanın, qəbrinin üzərində başdaşı var. Onun 1831-ci ildə Həştərxanda vəfat etmiş qardaşı Məhəmmədhəsən xanın da bu qəbiristanlıqda dəfn edilməsi[5], atası Məhəmmədhüseyn xanın isə Xan məscidinin mehrabı içində dəfn edilməsi[6] məlum olsa da başdaşıları aşkar edilməmişdir.
Heç bir şübhə yoxdur ki, gəncəli Cavad xanın arvadının da qəbri buradadır; mənbədə göstərilir ki, Cavad xan ruslarla döyüşdə öldürüldükdən sonra onun arvadı Nuxaya qayıtmış (Məhəmmədhəsən xanın bacısı idi) və 1830-cu ildə burada vəfat etmişdir[7].
2010-cu ilin əvvəllərində salamat vəziyyətdə olan bir bütöv başdaşı və bir neçə başdaşı hissəsi qəbristanlıqdan götürülərək R.B.Əfəndiyev adına Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyinə aparılmışdır[8] və indiyə qədər orada saxlanılmaqdadır. Xan qəbristanlığından götürülmüş bütöv başdaşı Azərbaycanın görkəmli dövlət xadimi Fətəli xan Xoyskinin atabir bacısı Səltənət bəyimə, başdaşı qəlpələrindən biri isə Səltənət bəyimin anası Səadət bəyimə (İsmayıl xan Xoyskinin qızı) aid idi.
Siyahı
 | ||||
| Изображение | Имя, отчество, фамилия |
Год рождения |
Дата смерти |
|
|---|---|---|---|---|
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Мустафа ага Керим ага оглы Шекиханов |
≈1831 | 1895 (Хиджры 1313) |
|
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Гёйчек ханум Мамед Хусейн хан кызы |
1849, май/июнь (Хиджры 1265, реджаб) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Гюлли ханум Керим ага кызы Шекиханова |
19.11.1858 (Хиджры 12.04.1275) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Фетели хан Мамед Хусейн хан оглы |
11.05.1815-ci il (Хиджры 02.05.1230) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Керим ага Фетели хан оглы Керим ага Шекиханов |
≈1788 | 10.12.1858 (Хиджры 14.05.1275) |
|
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Джемиле ханум Мамед Хусейн хан кызы |
26.07.1835 (Хиджры 02.01.1251) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Телли бегим Абдулхамид ага кызы |
1899/1900 (Хиджры 1317) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Абдулхамид ага Абдулхашым ага оглы |
1854/1855 (Хиджры 1271) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Тути ага Мамед Хасан хан кызы |
23.11.1859 (Хиджры 23.04. 1276) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Гаджи ага Нигар, дочь Гаджи Ага [9] /Зейнаб, дочь Гаджи Ага бека[3] |
1817/1818 (Хиджры 1233) |
||
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Селтенет бегим Искендер Хан кызы |
05.01.1869 (Хиджры 22.09.1285) |
В начале 2010 года стела c Ханского кладбища отправлена в музей[8]. | |
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Cаадат ханум Исмаил хан кызы |
1819 | 24.07.1892 (Хиджры 28.12.1309 -cu il) |
В начале 2010 года стела c Ханского кладбища отправлена в музей |
| Şablon:Видимый якорь | ||||
| 200px | Магомед паша, сын Ахмед хана |
1858/1859 (Хиджры 1275) |
5 октябрь 1920 (Хиджры 21 мухаррам 1339) |
|
İstinadlar
- ↑ 1,0 1,1 Nemətova M.S., 1961, p. 18-37.
- ↑ Нейматова М.С., 1981.
- ↑ 3,0 3,1 Нейматова М.С., 2001, p. 108.
- ↑ Məmmədov A.S., 2009, p. 4.
- ↑ Tahirzadə Ə.Ş., 2005, p. 277.
- ↑ Salman Mümtaz, 1925.
- ↑ AKAK, səh.: 905, 1875.
- ↑ 8,0 8,1 Məmmədov A.S., 2010.
- ↑ Нейматова М.С., 1981, p. 27.
İstifadə edilmiş mənbələr
- Nemətova M.S. Nuxa “Xan qəbiristanlığı”ndakı başdaşıların kitabələri haqqında (azərb.) // Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Xəbərləri : İctimai elmlər seriyası. — Bakı, 1961. — № 6.
- Tahirzadə Ə.Ş. Şəkinin tarixi qaynaqlarda. — Bakı: “Master” nəşriyyatı, 2005.
- Нейматова М.С. Мемориальные памятники Азербайджана: XII-XIX века. — Элм, 1981.
- Неймат М.С. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана / ред. З. М. Буниятов. — Баку: XXI-YNE, 2001. — Т. II : Арабо-персо-тюркоязычные надписи Шеки-Закатальской зоны : ХIV век. — 1.000 экз.
- Mətnin linki // Акты, собранные Кавказской археографической комиссией / под редакцией: А. П. Берже. — Тифлис, 1875. — Т. VI, часть вторая. — С. 905.
- Məmmədov A.S. F. x. Xoyskinin bacısının baş daşı Şəki Xan qəbristanlığından “yığışdırılmış”dır! (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2010.
- Məmmədov A.S. Ədalət Tahirzadənin “Şəkinin tarixi qaynaqlarda” kitabı (azərb.) : “İpəkçi” qəzetinin saytı. — 2006.
- Məmmədov A.S. Şəki Xan qəbiristanlığı (azərb.) : “Şəkinin səsi” qəzeti. — 2009. — № 3 (436).
- Məhəmmədhüseyn xan Müştaq / Salman Mümtazın redaktəsi ilə. — Azərbaycanı tədqiq və təəbbö cəmiyyəti. — Bakı, 1925.
Həmçinin, bax:
 | Bu cədvəl Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış siyahısılarından biridir. |
 | © 2019 – 2024 Şəki Ensiklopediyası Bu məqalə Şəki Ensiklopediyasının yoxlanılmış məqalələrindən biridir və müəlliflik hüququ Şəki Ensiklopediyasının redaksiyasına məxsusdur. |