Araz Dadaşzadə
| Araz Dadaşzadə | |
|---|---|
| Dadaşzadə Araz Məmməd Arif oğlu | |
| Fayl:Araz Dadaşzadə.jpg | |
| Araz Dadaşzadə, 1936-cı il | |
| Doğum tarixi | 30 yanvar 1936 |
| Doğum yeri |
Bakı, .svg){kind=small} Azərbaycan SSR,  ZSFSR,  SSRİ |
| Vəfat tarixi | 4 noyabr 1990 (54 yaşında) |
| Vəfat yeri |
Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vətəndaşlıq |
SSRİ |
| Təhsili | S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universiteti |
| Uşağı | Qızı: Zümrüd Dadaşzadə |
| Atası | Məmməd Arif |
| Anası | Zümrüd Axundova |
| Mükafatları |
 |
Araz Dadaşzadə — Azərbaycan tənqidçisi və ədəbiyyatşünası, Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi.
Haqqında məlumatlar
30 yanvar 1936-cı il tarixdə Bakı şəhərində, ziyalı ailəsində anadan olub.
Təhsili
1957-ci ildə S.M.Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirib.
1960 – 1963-cü illərdə Azərbaycan SSR EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasında təhsil alıb.
Əmək fəaliyyəti
1957 – 1960-cı illərdə Azərbaycan SSR EA Azərbaycan tarixi muzeyində işləyib.
1963 – 1966-cı illərdə Azərbaycan SSR EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitunda kiçik elmi işçi,
1968 – 1976-cı illərdə isə orta əsrlər şöbəsinin baş elmi işçisi,
1966 – 1968-ci illərdə Azərbaycan Sovet Ensiklopediyanın Baş redaksiyasında ədəbiyyat və incəsənət redaksiyasının müdiri olub.
1976 – 1988-ci illərdə Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının baş redaktorunun birinci müavini,
1988 – 1990-cı illərdə isə baş redaktoru olub.
Ədəbi və ədəbi-tənqidi fəaliyyəti
Gənc yaşlarında hekayələr də yazmış və onlardan bir çoxu “Azərbaycan”, “Kirpi” və bir sıra digər nəşrlərdə çap olunmuşdur.
Ədəbi-tənqidi fəaliyyətə isə 1956-cı ildə “Azərbaycan gəncləri” qəzetində çıxan “Tərli kürəklər” kinofilminə yazdığı eyniadlı resenziya ilə başlamışdır. Daha sonralar “Kral Lir”, “Dədə Qorqud”, “Dərviş Parisi dağıdır” və s. filmlər haqqında məqalələri ilə ədəbi-tənqidi fəaliyyətini davam etdirib. O, ədəbiyyat və kino ilə yanaşı, teatr, musiqi, təsviri sənət və digər sahələrlə əlaqədar məqalə və rəylərin müəllifidir.
Elmi fəaliyyəti
Elmi fəaliyyəti XVIII əsr Azərbaycan poeziyası və xüsusi olaraq M.P.Vaqifin həyat və yaradıcılığı ilə bağlıdır.
1964-cü ildə “M.P.Vaqifin yaradıcılığı” mövzusunda namizədlik,
1977-ci ildə isə “XVIII əsr Azərbaycan lirikası (ideya-tematik və sənətkarlıq xüsusiyyətləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib.
Alim “Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı)” (1966), “Певец жизни (Vaqif haqqında düşüncələr)” (1968), “XVIII əsr Azərbaycan lirikası” (1980), “Поэзия добра и красоты” (1986) kitablarının müəllifidir. Onun 1968-ci ildə M.P.Vaqifin anadan olmasının 250 illiyi ilə əlaqədar yazdığı “Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı haqqında oçerk)” kitabçası Azərbaycan, ingilis, fransız, türk, ərəb, fars, rus dillərində çap edilmişdir.
Yaradıcılıq
Araz Dadaşzadə “Böyük türkmən şairi Məxdumqulu” (1960), “Aşıq Qurbani, 55 şeir” (1972), “Aşıq Abbas Tufarqanlı, 72 şeir” (1973) və digər kitabların ön söz müəllifi və tərtibçisidir. Onun “Historie de la litte’rature azerbaidjanaise” (“Azərbaycan ədəbiyyatının tarixi”) məqaləsi M.Quluzadə ilə birlikdə) Parisdə “Bedi Kartlisa, revue de kartvelogie” jurnalının bir neçə nömrəsində (1971-1974-cü illər) çap olunmuşdur.
O, “Sovet Şərqi xalqlarının ədəbiyyatlarında realizm problemləri” ümumittifaq müşavirəsində (Bakı, 1972), Azərbaycan yazıçılarının qurultaylarında və digər elmi-ədəbi tədbirlərdə dəfələrlə problem məruzələrlə çıxış etmişdir.
Araz Dadaşzadə “Odlar yurdu” bədii filminin, diafilm və sənədli filmlərin ssenari müəllifidir. Onun ssenari müəllifi olduğu “Tülkiyə uyduqda” kukla multfilmi (1972, rejissor: M.Rəfiyev) ilk və yeganə genişekranlı Azərbaycan cizgi filmidir.
Ədəbiyyatşünas alim Azərbaycan Dövlət Televiziyasının hazırladığı “Azərbaycan ədəbiyyatı teleantologiyası”, “Sovet poeziyasının teleantologiyası” və digər verilişlərin aparıcısı olmuşdur. Onun televiziya və radio verilişlərində çıxışlarının, habelə “Salman Mümtaz” məqaləsinin (“Fikrin karvanı” kitabı, “Yazıçı” nəşriyyatı, 1984) repressiyalar qurbanı, görkəmli ədəbiyyatşünas Salman Mümtazın ictimaiyyətə tanıtdırılması işində rolu az olmamışdır.
Araz Dadaşzadə, R.Taqorun “Bağban” əsərini (1961, Anarla birlikdə) və S.A.Tolstayanın “Mənim həyatım” kitabını (1981) Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir.
Araz Dadaşzadənin “Yaramazlığı sarsıdan gülüş” adlı son məqaləsi Sabit Rəhmanın yaradıcılığına həsr edilmiş və 1990-cı ilin noyabrında, yəni müəllif artıq vəfat etdikdən sonra “Bakinski raboçi” qəzetində çap olunmuşdur.
Digər
- Araz Dadaşzadə Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş redaksiya heyətinin və elmi-redaksiya şurasının (1976-1990),
- Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı Təftiş Komissiyasının (1976-1990),
- “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti redaksiya heyətinin (1977-1982) üzvü olub.
Təltif və mükafatları
- “Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi” fəxri adı (1989).
Vəfatı
2 noyabr 1990-cı il tarixdə – 54 yaşında, Bakıda vəfat edib. Bakıda – İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub.
Ailəsi
Atası: akademik Məmməd Arif;
Anası: görkəmli alim-pedaqoq Zümrüd Axundova;
Övladları: filologiya üzrə fəlsəfə doktoru '''Aqşin Dadaşzadə''' və Ü.Hacıbəyli adına Bакы Musiqi Akademiyasının professoru, Əməkdar İncəsənət Xadimi Zümrüd Dadaşzadə.
Əsərləri
- Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı). Bakı: Azərbaycan SSR EA nəşriyyatı, 1966, 190 səh.
- Molla Pənah Vaqif (həyat və yaradıcılığı haqqında oçerk). Bakı: Azərnəşr, 1968, 36 səh.
- Həyat müğənnisi. Bakı: Azərbaycan EA nəşri, 1968, 140 səh.
- XVIII əsr Azərbaycan lirikası. Bakı: Elm. 1980, 227 səh.
- Xeyirxahlıq və gözəllik poeziyası. Bakı: Yazıçı, 1986, 206 səh.
Tərcümələri
(ruscadan)
- R.Taqor. Bağban. Bakı: Azərnəşr, 1961, 55 səh.
- A.Tolstoy. Mənim həyatım. Bakı: Azərnəşr, 1981, 219, səh.