İskəndər xan Xoyski

İskəndər xan Xoyski (1819, yaxud 1820–1894) — Rusiya İmperator Ordusunun general-leytenantı. Rusiya İmperator Ordusunun general-mayoru Kəlbəli xan Xoyskinin oğlu, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin baş naziri Fətəli xan Xoyskinin isə atasıdır.

İskəndər xan Xoyski
Xoyski İskəndər xan Kəlbəli xan oğlu
İskəndər xan Xoyski
İsgəndər xan Xoyskinin qızı Səltənət bəyimin Şəki Xan qəbiristanlığındakı baş daşı, 2009.
Doğum tarixi ≈ 16 sentyabr 1819(1819-09-16) və ya 25 may 1820(1820-05-25)
Doğum yeri Nuxa (indiki Şəki), Şəki əyaləti, Flag of Russia.svg Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi 16 iyul 1894 (74 yaşında)
Dəfn yeri Səbiskar qəbiristanlığı
Uşaqları Səltənət bəyim, Tuti bəyim, Cahangir xan, Hüseynqulu xan Xoyski, Fətəli xan Xoyski, Rüstəm xan Xoyski
Atası Kəlbəli xan Xoyski
Anası Sara bəyim
Arvadları Səadət bəyim Xoyskaya, şəkili Hacı Molla Zeynalabdinin qızı Şəhrəbani, ?
Hərbi fəaliyyəti
Rütbə Генерал-лейтенант
General-leytenant
Təltifləri III dərəcəli Müqəddəs Anna ordeniII dərəcəli Müqəddəs Stanislav ordeniIV dərəcəli Müqəddəs Vladimir ordeniII dərəcəli Müqəddəs Anna ordeni

Haqqında məlumatlar

Rəsmi sənədlərdə 25 may 1820-ci il tarixdə Yelizavetpolda (indiki Gəncə) anadan olduğu göstərilsə də, çox böyük ehtimal var ki, o, əslində 1819-cu ilin sentyabr ayında Nuxada (indiki Şəki) anadan olmuşdur[1].

Əmək fəaliyyəti və hərbi xidməti

19 noyabr 1841-ci il tarixdə Zaqafqaziya müsəlman-suvari alayında naib kimi xidmətə başlayıb.

7 avqust 1842 il tarixdən çar ordusunun zabiti olub[2].

22 oktyabr 1847-ci il tarixdə leyb-qvardiyaya kornet rütbəsi alıb.

1848-cu ildə − Nuxa şəhərinin siyahıyaalma aktlarında 30 yaşlı qvardiya proporşiki kimi qeydə alınıb.

6 dekabr 1852-ci il tarixdə ştabs-rotmisr,

15 aprel 1854-cü ildə totmistr rütbəsi alıb.

1860-cı ildə − Nuxa şəhərinin siyahıyaalma aktlarında 42 yaşında və qvardiya polkovniki rütbəsində qeydə alınıb.

1875-ci ildə Nuxada barışdırıcı hakim vəzifəsində çalışırdı və polkovnik rütbəsində idi.

15 may 1883-cü il tarixdə general-mayor (1524 manat maaşla)[2] rütbəsi alıb.

1887-ci ildə zabit çinində (XL) Qüsursuz xidmət nişanı ilə mükafatlandırılıb[3].

21 aprel 1888-ci il tarixli “Kavkaz” qəzetində adı Nuxa qəzasında yaşayan varlı şəxsərlə bir sırada qeyd edilib.

16 dekabr 1889-cu il tarixdə general-leytenant rütbəsi alıb.

Təltif və mükafatları

Ailəsi

İskəndər xan birinci nikahda Səadət bəyim İsmayıl xan Xoyskinin qızı ilə, ikinci nikahda Şəhribanu xanım Molla Hacı Zeynal qızı ilə ailə qurmuşdur.

Vəfatı

16 iyul 1894-cü il tarixdə – 74 yaşında, vəfat edib.

İstinadlar və qeydlər

  1. Belə ki Şəki xanı İsmayıl xan Xoyskinin 24 iyul 1819-cu il tarixdə vəfat etməsindən sonra rus hakimiyyət dairələri Şəki xanlığının ləğv edilməsinə, mərhum xanın ailə üzvlərinin, həmçinin xoyluların Nuxadan çıxarılmasına qərar vermişdilər. Həmin vaxt İsmayıl xanın əmisi oğlu Kəlbəli bəy və Kəlbəli bəyin arvadı olan bacısı Sara bəyim hələ bir müddət burada qalmalı olmuşdular. Həmin ilin 25 avqustunda tərtib edilmiş sənəddə onların ləngimələri və bunun səbəbi belə göstərilir: “Sara bəyim 20 günə doğmalıdır, səhhətinin pisləşə biləcəyindən çəkinərək Nuxanı tərk etmək istəmir”. Əgər həmin sənəddə proqnozlaşdırıldığı kimi həqiqətən də Sara bəyim 20 gün ərzində doğubsa və bu vaxta qədər yaşadığı şəhəri tərk etməyibsə, deməli, onun övladı 1819-cu ilin sentyabr ayında, özü də Nuxa şəhərində dünyaya göz açmışdır. Nuxa şəhərinin 1848-cu il siyahıyaalma aktlarında 30 yaşlı qvardiya proporşiki İsgəndər xan Kəlbəli oğlu qeydə alınıb. 1860-cı ildə tərtib olunmuş ikinci – analoji sənəddə isə eyni şəxs 42 yaşında və lakin bu dəfə qvardiya polkovniki rütbəsində göstərilib. Bunlara əsasən isə 1819-cu ilin sentyabr ayı tarixini İsgəndər xanın anadan olduğu vaxt hesab etmək mümkündür.
  2. 2,0 2,1 Список генералам по старшинству. Испр. по 1-е сентября [1886]. — 1886. — [2], XXVIII, 810 с. Стр. 650
  3. Список генералам по старшинству. 1889. — СПб., 1889, с. 584

Ədəbiyyat

  1. Исмаилов Э.Э.  Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям (rus.) // Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri : jurnal / baş red. Eldar İsmayılov. — Bakı: Adiloğlu, 2003. — В. IV (tiraj: 400; 120 s.). — Səh. 35-59. — ISBN 9952-25-001-3.
  2. Mirzazade P.Ch. Khoy, Iran : [arx. 16 Apr 2002 - 6 May 2021] : [ing.] // Almanach de Bruxelles. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.
  3. Məmmədov A.S. Bir qəbir kitabəsinin izi ilə, yaxud F.X.Xoyskinin əsli-nəcabətinə dair faktlar : [arx. 13 Mar 2012 - 5 Mar 2016] // “Şəkinin səsi” qəzetinin saytı. — 2009. — 6 may. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.