"İşxan Əbu Əbdülmalik" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

İşxan Əbu Əbdülmalik
İşxan Əbu Əbdülmalik
Şəki hökmdarı ; (ranların çarı – )
	ən tezi 1044 — ən tezi 944-dən ən geci 1110-cu ilə qədər
Sələfi	Atrnerseh
Xələfi	Dinar
Şəxsi məlumatlar
Sülalə	Mehranilər
Atası	Atrnerseh
Anası	Dinar

02:12, 27 iyun 2020 versiyası

İşxan Əbu Əbdülmalik — Şəki hökmdarı. Mənbələrdə adı ilk dəfə Х əsrin qırxıncı, sonuncu dəfə isə 941-957-cü illər arasında baş vermiş hadisələrin təsvirində çəkilmişdir. Alban çarı Qriqor Hammamın nəvəsi, Şəki hökmdarı Atrnersehin və Tao-Klarceti hakimi, eristavlar-eristavı III Adarnase qızı Dinarın oğlu idi.

Həyatı və siyasi fəaliyyəti

X əsr erməni tarixçisi, katolikos Ananiya Mokasi yazır ki, Х əsrin 40-cı illərində Albaniyada

hökmdar Atrnersehin oğlu, mömin çar mübarək Hammamın nəvəsi İşxannik padşahlıq taxtına oturdu.

İşxanniki Stepannos Orbelean da “Albaniya hökmdarı” kimi tanıyır^[2].

“Kartli salnaməsi”ə görə

Heretidə İşxanikin çarlığına qədər onun bütün sələfləri qeyri-prvoslav idilər. İşxannik isə eristavlar-eristavı Qurgenin bacısının oğlu idi, onun anası Dinar, onu pravoslav etdi. Həmin vaxt Bərdə və Azərbaycan salarilər tərəfindən tutuldu^[3].

İşxanın həm də “Əbu Əbdülmalik” adı ilə tanındlğını göstərən digər mənbədən isə məlum olur ki, o, 941-957-cü illər arasında Salarilər dövlətinə ildə 1 milyon dirhəm bac verirmiş^[4].

Bununla da tarixi mənbələrin İşxan Əbu Əbdülmalik haqqında qısa bir dövrə – X əsrin ortalarına təsadüf edən məlumatları bitir.

Müasir erməni tədqiqatşılardan Qriqor Qriqoryanın yazdığına görə 962-ci ildə yeni Albaniya katolikosunun seçilməsi münasibətibəti ilə təşkil olunmuş mərasimdə İşxan da iştirak etmiş və hətta provoslav məzhəbindən imtina etmişdir^[5].

Mənbələrdə 1010-cu il üçün Şəki hökmdarı kimi çariça Dinarın adı çəkilir.

“Kartli salnaməsi”nə görə gürcü çarı III Baqrat (1008–1014/15^{[qeyd 1]}) (abxaz çarı II Baqrat (975-1014/15)) atası Qurgenin ölümündən sonra (1008) Heretini tutmuş və bura Əbu Lalanı mtivar (knyaz) təyin etmişdir. Lakin Baqrat gedən kimi, heretililər Kaxeti xorepiskopu Davidin (976-1010) tərəfinə keçmiş və David Heretini tutmuşdur. Kaxeti xorepiskopu Davidin ölümündən sonra (1010) III Baqrat yenidən Heretini tutmuş və çariçə Dinarı əsir götürmüşdür^[6].

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, çariça Dinar Atrnersehin arvadı və İşxan Əbu Əbdülmalikin anası idi və əsir götürüldüyü zaman onun 90-dan çox yaşı olmalı idi^[7].

Həmçinin, bax:

Şəki dövləti

Qeydlər

↑ 234 год грузинского хроникона соответствует 1014 году. По сообщению Аристакэса Ластивертци, Баграт скончался в 464 году армянского летосчисления, что соответствует 1015 году (см . Э. Такаишвили, указ. русский перевод, с. 161, прим. 2; К. Н. Юзбашян, комментарии к указ. переводу Аристакэса, с. 114, прим. 22((Картлис Цховреба, 2008, s. 240, qeyd 129.)).

Ədəbiyyat

Мусхелишвили Д. Л. Из исторической географии восточной Грузии (Шаки и Гогорена). — Тбилиси: Мацниереба, 1982.
Картлис Цховреба / Главный редактор академик Роин Метревели. — Тбилиси: Артануджи, 2008.
Караулова П. А. Сведения арабских географов IX и X веков по Р.Х. о Кавказе, Армении и Адербейджане: VII, ал-Мукаддасий; VIII, Масуди; IX, Ибн Хаукал (rus.) : СМОМПК. — Тифлис, 1903.
Григорян Г. М. Новонайденные надписи Ваанаванка (rus.) // Ист.-филол. журн.. — 1972. — С. 215-229.
Əliyev Ş. H. Şimal-Qərbi Azərbaycan: ingiloylar (I kitab: Ən qədim zamanlardan XIII əsrin ortalarınadək). — Bakı: Təhsil, 2007. — 1.000 nüsx.

Şablon:Yaxşı məqalə

[Q11-6] 234 год грузинского хроникона соответствует 1014 году. По сообщению Аристакэса Ластивертци, Баграт скончался в 464 году армянского летосчисления, что соответствует 1015 году (см . Э. Такаишвили, указ. русский перевод, с. 161, прим. 2; К. Н. Юзбашян, комментарии к указ. переводу Аристакэса, с. 114, прим. 22((Картлис Цховреба, 2008, s. 240, qeyd 129.)).

[_a87ba8cbc267c34b-1] Мусхелишвили Д. Л., 1982, p. 41.

[_a87ba3cbc267bac3-2] Мусхелишвили Д. Л., 1982, p. 38.

[_100360917bc552b2-3] Картлис Цховреба, 2008, p. 144.

[_ab922e34994208df-4] Караулова П. А., 1903, p. 99,105.

[_d2c0575644ad23b1-5] Григорян Г. М., 1972, p. 223.

[_100360917bc552bf-7] Картлис Цховреба, 2008, p. 149.

[_ff33ede9fc4f002f-8] Əliyev Ş. H., 2007, p. 97.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[qeyd 1]

[6]

[7]

@@ Sətir 1: / Sətir 1: @@
-[[Kateqoriya: İ]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]]
+[[Kateqoriya: İ]]
 {{Dövlət xadimi
 |azərbaycan dilində adı = İşxan Əbu Əbdülmalik